عنوان :

پایان نامه وضع حقوقی فرزند خواندگی در ایران

تعداد صفحات : ۶۵

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده:

پدیده کودکان بدون سرپرست یکی از مشکلات جدی جوامع فعلی بشری است. در کشور ما نیز متأسفانه این پدیده زشت به چشم می خورد. گرچه همیشه وجود کودک بی سرپرست نشانه بزهکاری والدین آنها

یا دیگران نیست ولی نوعاً وجود چنین کودکانی با پدیده بزهکاری برخی اشخاص و یا والدین کودکان مزبور ارتباط دارد. گرچه یکی از وظایف سازمان بهزیستی کشور نگهداری، تربیت و سرپرستی از کودکان بدون سرپرست است و کانونهای تربیت نیز در این زمینه فعال هستند، لیکن باید توجه داشت یک مؤسسه تربیتی هر چند هم دارای مسئولین دلسوز، و برنامه ریزی صحیح، مدیریت مقتدر و با تدبیر باشد باز هم کمبود عاطفی کودکان نیازمند به محیط خانواده، در چنین مراکزی به نحو کامل قابل جبران نخواهد بود. بر همین اساس قانونگذار موضوع فرزند خواندگی را پیش بینی کرده است تا از یک طرف چنین کودکانی در آغوش مهر و محبت یک خانواده رشد کنند و نیز پاسخی به نیاز روحی زوجین بدون سرپرست، به فرزند باشد در ماده ۲ قانون حمایت از کودکان بدون سرپرست نیز هدف از سرپرستی فرزند خوانده، تأمین منافع مادی و معنوی طفل مزبور بیان شده است. بحث فرزند خواندگی گرچه مستقیماً با مباحث امور حسبی مربوط نیست، لیکن از چند جهت به امور حسبی مربوط است:

۱-اینکه کودکان بدون سرپرست در هر صورت جزء محجورین هستند که ولی خاص ندارند.

۲-اینکه سازمان بهزیستی صرفاً به نحو موقتی و تا زمان اتخاذ تصمیم دادگاه امور قیمومت اینگونه اشخاص را عهده دار است.

۳-در نحوه رسیدگی، الزاماتی مثل تسلیم دادخواست لحاظ نشده است بلکه صرف تسلیم تقاضا کافی اعلام شده است.

اما دادگاه صالح برای رسیدگی به امور فرزند خواندگی بر اساس قانون حمایت از کودکان بدون سرپرست، همان دادگاه حمایت خانواده محل اقامت درخواست کننده و از نظر کیفیت رسیدگی و آیین دادرسی نیز امور سرپرستی فرزند خوانده تابع مقررات خانواده معرفی شده است.

 یکی از مسائل ومشکلاتی که امروزه بتدریج درحال فزونی است ، معضل تحویل طفل ازسوی والدین قانونی وطبیعی به متقاضیان نگهداری فرزند است که گاهی با مقاصد خیرخواهانه واز سوی ترحم ودرجهت رفع مشکل عاطفی خانوادهای فاقد فرزند وازسوی اقوام وبستگان آنها صورت می گیرد وگاهی به صورت غیرقانونی وخلاف اصول انسانی وحقوق بشراز طریق فروش نوزاد ودریافت وجه صورت می گیرد. این اقدامات ، منجر به بی هویت نمودن این فرزندان  وتغییر هویت واقعی ایشان  می گردد.  وبروز  مشکلات  اجتماعی از قبیل فقدان  سند سجلی ، مشکلات اداری وتحصیل وغیره ومراجعه متقاضیان به دادگستری جهت اخذ حکم سرپرستی اینگونه اطفال که امری خلاف قانون است وقراردادن دادگستری وبهزیستی درمقابل کار انجام شده ومشکلات ناشی از استرداد اینگونه اطفال جهت تحویل به والدین قانونی ، موضوع این مقاله است که سعی شده با نگاهی به پیشینه بحث فرزندخواندگی دراسلام واشاره به قانون حمایت از کودکان بدون سرپرست ، به ابعاد بین المللی وداخلی موضوع فروش کودکان ونوزادان بپردازیم تا اهمیت موضوع وجایگاه آن درقوانین ومقررات روشن شود ودر تصمیم سازی های آتی ، مدنظرمتولیان امر قرار گیرد.

 کلید واژه : فرزند خواندگی ، اطفال بی سرپرست، خرید وفروش کودکان ، تغییر هویت ویا بی هویتی اطفال قاچاق کودکان ، برده فروشی نوین،خودفروشی کودکان ،هرزه نگاری کودکان

فهرست مطالب

چکیده:    ۱
مقدمه    ۲
فصل اول    ۴
بخش اول: تعریف فرزند خواندگی    ۴
بخش دوم: فرزند خواندگی دراسلام    ۵
بخش سوم: فرزند خواندگی در حقوق ایران :    ۷
بخش چهارم: محاسن ومعایب فرزند خواندگی :    ۸
ضرورت مقابله با پدیده زشت خرید وفروش کودکان :    ۹
بخش پنجم: خرید وفروش کودکان درقوانین بین الملی :    ۱۰
بخش ششم: مقررات داخلی جمهوری اسلامی ایران :    ۱۴
به موجب نظریه ۲۱۹۷/۷ -۱/۴/۱۳۸۴ اداره کل امور حقوقی قوه قضائیه :    ۱۵
پیشنهاد:    ۱۶
فصل دوم    ۲۱
مطالعه قانون حاکم بر فرزند خواندگی    ۲۱
فصل سوم:    ۲۵
بخش اول: مفهوم فرزندخواندگى:    ۲۵
سابقه تاریخى فرزندخواندگى :    ۲۵
بخش دوم: فرزند خواندگی در مورد ایرانیان غیر شیعه:    ۳۶
پدیده کودکان بدون سرپرست یکی از مشکلات جدی جوامع فعلی بشری    ۳۷
فصل چهارم    ۳۹
بخش اول:اطلاعات حقوقی و قضائی راجع به فرزند خواندگی    ۳۹
بخش دوم    ۴۰
شرایط قانونی مربوط به فرزند خواندگی:    ۴۰
بخش سوم    ۴۱
نحوه و کیفیت درخواست فرزند خواندگی از دادگاه صالح:    ۴۱
دوره آزمایشی و حکم سرپرستی دائم:    ۴۱
سرپرستی زوجین:    ۴۲
فصل پنجم    ۴۳
حقوق متقابل زوجین سرپرست و فرزند خوانده:    ۴۳
حکم سرپرستی دائم زوجین در موارد زیر فسخ می شود:    ۴۴
فصل ششم    ۴۵
بخش اول    ۴۵
مفهوم فرزند خواندگی    ۴۵
شرایط زوجین برای فرزند خواندگی    ۴۵
بخش دوم    ۴۶
شرایط طفلی که به سرپرستی واگذار می شود :    ۴۶
دادگاه صالح و نحوه اعطاء سرپرستی از سوی دادگاه به زوجین متقاضی کودک    ۴۶
۱ – صدور قرار برای دوره آزمایشی :    ۴۶
۲ – صدور حکم سرپرستی دائم    ۴۷
موارد فسخ حکم سرپرستی    ۴۷
نکات ضروری از این قانون    ۴۷
مواد قانونی    ۴۸
فصل هفتم    ۵۰
مدعی العموم و مسائل فرزند خواندگی    ۵۰
مدعی العموم و مسائل فرزند خواندگی    ۵۰
بخش اول    ۵۰
وظایف و اختیارت دادستان در موضوع فرزند خواندگی    ۵۰
بخش دوم    ۵۱
اقدامات ادارات سرپرستی در مورد فرزند خواندگی    ۵۱
فصل هشتم    ۵۲
بخش اول    ۵۲
شرایط و مقررات مربوط به فرزند خواندگی    ۵۲
شرایط طفل مورد سرپرستی    ۵۳
حقوق متقابل زوجین سرپرست و فرزند خوانده    ۵۳
قرار سرپستی و فسخ آن    ۵۴
الف:صدور قرار سرپرستی آزمایشی و فسخ آن    ۵۴
ب:صدور حکم سرپرستی دائم و فسخ آن    ۵۶
نتیجه گیری    ۵۷
منابع    ۶۱

منابع

دکتر ناصر کاتوزیان – حقوق خانواده – جلد دوم – صفحه ۳۸۱

علامه سید محمد حسین طباطبائی – تفسیر المیزان ترجمه :سید محمدباقر موسوی همدانی– جلد ۱۶، صفحه ۴۱۰ و۴۱۱- دفتر انشارات اسلامی- قم

ناصر مکارم شیرازی – تفسیر نمونه – جلد ۱۷ صفحه ۱۹۷

دکتر ناصر کاتوزیان – همان – صفحه ۳۸۲

مجموعه تنقیح شده قوانین ومقررات کیفری از انتشارات معاونت حقوقی وتوسعه قوه قضائیه -۱۳۸۶-صفحه ۱۷۹۹

کتابچه «پیمان نامه حقوق کودک ودو پروتکل الحاقی به آن »از انتشارات یونیسیف درایران

مجموعه تنقیح شده قوانین ومقررات کیفری ، صفحه ۱۸۱۳

علی نوریان – رئیس شعبه ۲۰ دادگاه عمومی (خانواده) اصفهان

مقدمه

روایت شده روزی پیامبر گرامی اسلام مشغول خواندن نماز ظهر بودند دورکعت آخر را بسیار سریع به جای آوردند ، مردم از ایشان علت را سوال کردند ، آن حضرت فرمودند: مگر صدای شیون طفل را نشنیدید ؟

امروزه صدای شیون کودکان معصوم ، بیش از هرزمان دیگری بلند است . اما گویی آلودگی صوتی  ناشی از مدرنیته وزندگی صنعتی ونیز آلودگی ناشی از درگیری به زندگی مادی و متفرعات  آن ، امکان شنیدن صدای این کودکان را به کسی نمیدهد.

امروزه ، وقتی با قرائت تاریخ ، می خوانیم که کودکان در برهه ای از تاریخ زنده به گور می شدند ویا آنان را به عنوان برده می فروختند به شدت متاثر می شویم وتنفر وانزجار خود را از این اقدامات غیرانسانی بروز میدهیم . اما غافل از آن که درجامعه متمدن امروز ، که پیشرفت علم وتکنولوژی با آن دوران به هیچ وجه قابل قیاس نیست ، همچنان برده فروشی وبرده داری به شکل نوین وخرید وفروش کودکان ، تجارتی پرسود درسطح بین المللی به حساب می آید وشاید بهره ای که از علم وتکنولوژی گرفته اند آن است که خرید وفروش  اعضای بدن کودکان نیز به موارد فوق افزوده شده است و صد اسف که گاهی شنیده می شود فروش کودکان ونوزادان از سوی خانواده ووالدین در ازاء دریافت مبالغی در برخی از نقاط کشور درحال وقوع است.

درعصر حاضر ، کودکان قربانیان مستقیم تزلزل در بنیاد خانواده ،افزایش آمار طلاق ، اعتیاد ، فقر وبیکاری ودرمواردی طمع ورفاه زدگی والدین هستند که نمونه های آن به صورت کودک آزاری، کودکان خیابانی ، کودکان فراری ، فروش اعضای بدن کودکان ، سوء استفاده جنسی از کودکان واز همه بدتر فروش کودکان ونوزادان وتغییر هویت ویا بی هویتی آنها بروز کرده است.

یکی از بارزترین اشکال تضییع حقوق کودک ، جدا ساختن وی از والدین حقیقی وسپردن وی به خانواده دیگر وتلاش درجهت تغییر هویت وی ومحروم ساختن او از حقوق طبیعی وشرعی وی در اثر اینگونه اقدامات غیر قانونی است که متاسفانه گاهی در اثر بی توجهی به رعایت قانون ویا مهربانی وشفقت بیجا ، این اقدامات غیرقانونی با توسل به قانون ، شکل قانونی به خود می گیرد. دراین مقاله درصدد هستیم به این مساله بپردازیم وضمن تحلیل  موضوع به بحث فرزند خواندگی ونیز دستورات دین مبین اسلام دراین حقوق پرداخت وضمن اشاره به معایب ومحاسن این موضوع ، واشاره به قانون حمایت از کودکان بدون سرپرست ، به ابعاد بین المللی وداخلی موضوع فروش کودکان ونوزادان بپردازیم تا اهمیت موضوع وجایگاه آن درقوانین ومقررات روشن شود ودر تصمیم سازی های آتی ، مدنظرمتولیان امر قرار گیرد.

 فصل اول

بخش اول: تعریف فرزند خواندگی

فرزند به کسی اطلاق می شود که با والدین خود رابطه خونی ونسبی داشته باشد . اگر تولد کودک ناشی از رابطه مشروع وقانونی والدین یعنی عقد نکاح باشد، «فرزند قانونی» ودرغیر اینصورت، «فرزند طبیعی » یا «فرزند نامشروع» خوانده می شود گاهی نیز ممکن است افرادی تحت تاثیر عواملی از قبیل نداشتن اولاد ، کمک به هم نوع وحمایت از اطفال یتیم و…… کودکانی را به عنوان فرزند پذیرفته ومتعهد شوند که مانند فرزند واقعی خویش با آنان رفتار نمایند به این عمل فرزند خواندگی می گویند درجه وابستگی فرزندی که به اینگونه پذیرفته می شود با خانواده پذیرنده وی تابع احکام قانون است پاره ای از قوانین کشورها اجازه می دهد که با شرایط خاص ، کودک بیگانه به خانواده ملحق شود وبطور کامل درزمره فرزندان مشروع زن وشوهر درآید. لیکن در پاره ای موارد ، این الحاق را به طور کامل نمی پذیرند وارتباط کودک را با خانواده طبیعی وی محفوظ می دارند واز پاره ای جهات نیز اورا درحکم فرزند خانواده پذیرنده قرار می دهند . بهرحال فرزند خوانده درواقع فرزند حکمی وانتساب او به خانواده مجازی است. لذا ممکن است درمواردی ودرنتیجه بروز حوادثی از قبیل فوت پدرومادرحکمی ، ارتباط ایجاد شده برهم بخورد وکودک درحکم فرزند خانواده دیگردرآید . درحالی که فرزند مشروع وقانونی را هیچ حادثه ای بیگانه نمی سازد وپیوند طبیعی او وپدر ومادر گسستنی نیست.

 بخش دوم: فرزند خواندگی دراسلام

قرآن کریم صراحتاً درآیات ۴و۵ سوره احزاب فرزند خواندگی را دراسلام رد کرده است (…….وماجعل (ادعیاءکم ابناءکم  ذلکم قولکم بافواهکم وا… یقول الحق وهو یهدی السبیل . ادعوهم لآبائهم هو اقسط عندا.. فان لم تعملوا آبائهم فاخوانکم فی الدین وموالیکم و…… )

«…. وپسرخوانده های شما پسر شما نیستند . این پسرخواندگی گفته خود شما است که به زبان خویش می گویید .وخداوند سخن حق وراست می گوید واوست که راه راست را می نماید . آن پسرها را به پدرانشان بازخوانید ، این نزد خدا راست تر ودرست تر است ، اگر پدران آنها را نشناسید آنها برادران دینی شما هستند …….»

درتفسیر المیزان ذیل این آیه آمده است که:   «(ادعیاء) جمع دعی ، به معنای پسرخوانده است ودرجاهلیت، این عمل (دعاء) و(تبنی) در بینشان  دائر ومعمول بوده است وهمچنین دربین امت های مترقی آن روز ، مانند روم وفارس که وقتی کودکی را پسر خود می خواندند ، احکام فرزند صلبی  را درحق او اجراء می کردند. یعنی اگر دختر بود ازدواج با او را حرام می دانستند وچون پدرخوانده می مرد ، به اونیز مانند سایر فرزندان ارث می دادند وهمچنین سایر احکام پدر وفرزندی را درباره او اجرا می کردند واسلام این عمل را لغو کرد.

بنابراین مفاد آیه این است که خدای تعالی آن کسانی را که شما آنها را فرزند خود خواند ه اید ، فرزندان شما قرار نداده تا احکام فرزندان صلبی درحق آنان نیز جاری می باشد .

ودرآیه بعدی ذیل عبارت «ذلکم قولکم بافواهکم والله یقول الحق وهو یهدی السبیل » می فرماید : «کلمه (ذلکم) دراین آیه اشاره به مساله فرزند خواندگی دارد ومعنای (قولکم بافواهکم ) این است که : «اینکه شما فرزند دیگری را به خود نسبت میدهید ، سخنی است که با دهان های خود می گویید وجز این اثری ندارد.» واین تعبیر کنایه از بی اثر بودن این سخن است ومعنای حق بودن قول خدا این است که او ازچیزی خبر   می دهد که واقع وحقیقت مطلب مطابق با آن است واگر حکم وفرمانی براند ، آثارش برآن مترتب می شود ومصلحت واقعی مطابق آن است ومعنای راهنماییش به راه ، این است که هرکس را هدایت کند، برآن راه حقی وادارش می کند که خیر وسعادت درآن است . ودراین دوجمله اشاره است به اینکه وقتی سخن شما بیهوده وبی اثر است ، وسخن خدا همواره با اثر ومطابق واقع است ، پس سخن خود را رها نموده وسخن اورا بگیرید وسپس خداوند می فرماید : وقتی می خواهید پسرخوانده خود را معرفی ویا صدا کنید طوری صدا بزنید که مخصوص پدرانشان شوند . یعنی به پدرشان نسبت دهید (وبگوئید ای پسر فلانی ، ونگوئید پسرم) وخواندن شما آنان را به نام پدرانشان ، به عدالت نزدیک تر است واگر علم به پدران آنها ندارید وپدرانشان را نمی شناسید (هنگام صدا زدن ) به غیر پدرانشان نسبت ندهید ، بلکه آنان را برادر خطاب کنید ویا به اعتبار ولایت دینی ولی خود بخوانید ودر ادامه می فرمایند ، گناهی بر شما نیست درمواردی که اشتباهاً ویا از روی فراموشی ایشان را به غیر پدرانشان نسبت دهید ، ولیکن درمواردی که دلهایتان آگاه است ، وعمداً این کار را می کنید ، گناهکارید(۲)

حضرت آیت ا… مکارم شیرازی نیز درتفسیر نمونه درتفسیر آیه مذکور چنین فرموده اند :«درعصرجاهلیت معمول بوده که بعضی از کودکان را به عنوان فرزند خود انتخاب می کردند وآن را پسر خود می خواندند وبه دنبال این نامگذاری تمام حقوق را که یک پسر از پدر داشت برای او قائل می شدند واز پدرخوانده اش ارث می بردوپدرخوانده نیز وارث او می شد وتحریم زن پدر یا همسر فرزنددر مورد آنها حاکم بوده وحتی پیامبراکرم برای کوبیدن این سنت غلط همسرپسرخوانده اش زیدبن حارثه را بعد از آنکه از (زید) طلاق گرفت به ازدواج خود درآورد تا روشن شود این الفاظ توخالی نمی تواند واقعیتها را دگرگون سازد ، چرا که رابطه پدری وفرزندی یک رابطه طبیعی است وبا الفاظ وقراردادها وشعارها هرگز حاصل نمی شود.

حتی درروایات اسلامی می خوانیم که (زیدبن حارثه) بعد از آن که پیامبر اور را آزاد کرد به عنوان (زیدبن محمد) خوانده می شود تا اینکه قرآن نازل شد ودستورفوق را آورده از آن به بعد پیامبر به او فرمود : تو (زیدبن حارثه ) ای ، ومردم اورا (مولی رسول ا…) می خواندند.

 بخش سوم: فرزند خواندگی در حقوق ایران :

درقانون مدنی ایران ، فرزند خواندگی  وجود  ندارد .ولی ازآنجاکه  سرپرستی  از  یتیمان   و کودکان بی سرپرست به شدت توصیه شده است وبسیاری از خانواده ها ، با اشتیاق سرپرستی کودکان درمانده را   می پذیرفتند واموال خود را بدین منظور وقف می کردند ، ولی این تعهد اخلاقی بودوجنبه الزام آورنداشت لذا قانون حمایت از کودکان بدون سرپرست مورخ ۱۲/۱/۱۳۵۴ تصویب شد واین قانون نخستین گام درمنظم ساختن روابطه اخلاقی این کودکان با خانواده ها بود

لفظ «سرپرستی » عنوانی بود که به ابتکار قانونگذار به کار رفت ودرواقع کنایه از امکان پذیرفتن فرزند درخانواده است.

حتی برای پرهیز از این توهم که فرزند خواندگی ایرانیان غیر شیعه نیز تابع قانون می شود ، قانونگذار ناچار پرده پوشی را رها کرده ومقرر داشته است : ((مقررات احوال شخصیه ایرانیان غیرشیعه درمورد فرزند خواندگی  به اعتبار خود باقی است .)) به هرصورت مقررات مذکور ، گرچه پدیده ای نو وتازه درحقوق ، محسوب می شود ولی پس از حدود ۳۰ سال از تعریف قانون مذکور ، امروز ضرورت اصلاح قانون مذکور احساس می شود.

بخش چهارم: محاسن ومعایب فرزند خواندگی :

بیگمان امروزه سرپرستی از کودکان یتیم وبدون سرپرست ، ازنظر اجتماعی فواید بسیار زیادی دارد  واصل قضیه قابل انکار نیست زیرا کودکان یتیم وبی سرپرست کانونی برای رشد  می یابند  ودرجامعه  رها  نمی شوند . اگر برای این کودکان که فاقد سرپرست هستند ، سرپرستی تعیین نشود واز تربیت صحیح محروم باشند،درآینده وپس از رسیدن به سن نوجوانی وجوانی ، معضلات زیادی ایجاد خواهند کرد وناهنجاری ها وبزهکاری ها افزایش می یابد، درحالی که با تعیین سرپرست ، ضمن اینکه از بار مسؤولیت دولت کاسته می شود. خانواده هایی که از نعمت فرزند محروم هستند چراغی برای زندگی یکنواخت وخسته کننده خود می یابند واین خانواده ها از افسردگی وبیماری های روحی روانی ناشی از عدم تولد فرزند ، رها می شوند وحتی این امر می تواند از افزایش آمار تکان دهنده طلاق در جامعه بکاهد . فراتر از آن، اگر بتوان با درنظرگرفتن مصالح اجتماعی ، کودکان دارای سرپرست که گاهی مادران ایشان به قصد پوشیده نگاه داشتن گناه خود ویا گاهی به دلیل عدم توان تامین مخارج وی در آینده وفقر اقتصادی ، اندیشه نابود کردن وی را در سر می پرورانند ،به دیگران سپرد، راهی تازه برای رهایی خویش وتامین سعادت فرزند می یابند .

ولی علیرغم فواید متعدد این امر ، نباید فرزند خواندگی ومقررات سرپرستی را آسان وسهل گرفت، زیرا اگر این امر به سادگی امکان پذیر شود ، مضرات فراوانی در پی خواهد داشت . زیرا این موضوع به ارج واهمیت بنیاد خانواده آسیب می رساند وبرای داشتن فرزند دیگر ضرورتی به تشکیل خانواده مشروع احساس نمی شود وهم می توانند با پذیرفتن فرزندان طبیعی ونامشروع خود، آنان را درزمره فرزندان مشروع درآورند وآنانی که از بیم بی پناه ماندن فرزندشان در بی بند وباری وآلودگی احتیاط می کنند ، آسوده خاطر شوند ومنبعی تازه برای درآمد بیابند .

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .