عنوان :

پایان نامه ادبیات عامه جوباره اصفهان

تعداد صفحات :۲۹۱

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

برای شناخت هر قوم و ملت باید فرهنگ عامه یا فولکور محلی آنان را بررسی کرد. مطالعه آداب و سنت ها، آیین ها و مراسم ملی، دینی، ترانه ها، افسانه ها و مثل ها ما را به احوال، افکار و روحیات آن قوم رهنمون می شود.در لابه لای فرهنگ مردم با بسیاری از نکات دقیق ادبی، اخلاقی، اجتماعی و اوضاع زمان، طرز زندگی و اندیشه ی مردم آشنا می شویم.

 ادبیات عامه شامل ترانه ها، قصه ها و مثل های عامیانه است که بخش عمده فرهنگ عامه را به خود اختصاص می دهد. با اینکه اساس ادبیات عامیانه بر ارزشهای سنتی است ولی با شرایط زمانه نیز منطبق شده است. گوینده و مخاطب آن عموم طبقات و اقشار اجتماع هستند. ساختار بیانی ساده و شفاهی دارد و نیازها و تمنیات واقع گرایانه مردم را نشان می دهد.مطالعه ادبیات عامیانه و سیر تحول آن در تاریخ ما را از پیوندها و مشترکات ملی و حتی بین المللی آگاه می کند و راه نو رسم و اصالت فرهنگی و هویت ملی و قومی را نشان می دهد.

مبنای کار پژوهش در این اثر، محله جوباره اصفهان است که بخش اصلی هسته ی قدیمی شهر اصفهان بوده و قدمت و سابقه آن از آثار معماری محل بررسی و بیان گردیده است.

بخش عمده ی ادبیات عامیانه به ترانه ها اختصاص داردو ترانه های عامیانه از ویژگی های خاصی برخوردار بوده بیانگر سوز و سازها و غم و شادی های مردم ستم کشیده سرزمین ماست. ترانه ها از صمیمت و مقبولیت عام برخوردار بوده و با تنوع زیاد، مضامین گوناگون را در بر می گرفته اند، ملجأی برای حفظ گویش های محلی بوده و در اعماق ذهن مردم کوچه و بازار جای داشته اند.

سادگی، طبیعت، استحکام و واقع گرایی از ویژگی های ترانه هاست. این نوع اشعار از دو بعد مادی و معنوی قابل بررسی هستند. در بعد مادی دوره های مختلف زندگی، کار، شادی و غم ها بیان می شود و در بعد معنوی از مذهب، بی وفایی دنیا، هجران، غربت، مناعت طبع، حسرت و تقدیر سخن می رود.

جمع آوری، طبقه بندی و تحلیل ترانه های عامیانه رایج در محله جوباره نشان می دهد که از نظر آماری ترانه های شاد و آرام بخش بر دیگر سروده ها فزونی دارد. هدف عمده این آثار ،آموزش و روشنگری نسل بعد بوده و مضامین اصلی آنها در جای جای ایران و گاه در بسیاری نقاط جهان مشترک است. هر دسته از ترانه ها به صورت قاعده مند بیان شده و اهداف خاصی را دنبال می کنند. این ترانه ها از لالایی ها و اشعار کودکانه آغاز تا شعرهای دوره جوانی، مراسم و جشن ها، اشعار مذهبی و سروده های دوران پیری ادامه پیدا می کنند.

بخش عمده ای از ادبیات عامه این محله به موضوعات مذهبی و اعتقادات دینی اختصاص دارد که نشانگر موضوع به پایبندی مردم محل به اعتقادات مذهبی و تلاش در جهت آموزش و انتقال آنها به نسل بعداست. این آموزش ها از دوران کودکی و با لالایی آغاز می شود و با پندها و سخنان نغز در دوره جوانی و حتی بزرگسالی ادامه می یابد.

قصه و متل ها بخش دیگر ادبیات عامه هستند که بسیار متنوع بوده و مضامین گوناگون را در بر می گرفته اند. قصه ها و متل ها بیشتر نقش تربیتی، آموزش و سرگرمی برای کودکان داشته اند. قصه گویی باعث ایجاد اعتماد و صمیمتی متقابل میان قصه گو و مخاطبانش می شود، بهترین راه بیان آرزوها و زبانی مشترک برای انتقال ارزشهای اخلاقی و معنوی از نسلی به نسل دیگر است. بیان قصه مایه نشاط همه و وسیله ای برای ایجاد آرامش باطنی برای گوینده و شنوده است .قصه گویی برای کودکان اتکای به نفس، شادی و احترام به ارمغان می آورد، قوه خلاقه کودکان را پرورش داده و تیزبینی و قوای زبانی را در بچه ها تقویت می کند.

بررسی نمونه هایی از متل ها به ما نشان داد که بسیاری از متل ها نه تنها در محله و شهر کشور، حتی در جای جای جهان با مضامین مشترک بیان می شوند و تفاوت تنها در الفاظ و کیفیت ماجراهای آنان است. این اشتراک در مضامین، به حس مشترک انسانها در تعیین ارزشهای اخلاقی انسانی اشاره دارد.

بخش دیگر این پژوهش به بررسی ضرب المثل های رایج بر زبان مردم محل می پردازد.از ویژگی های امثال کوتاهی، سادگی و تأثیر بسیاراست .امثال در زبان فارسی بسیار رایج بوده و با زبانی آراسته به طنز، ایهام، کنایه، تعریض و اشاره به مخاطب پند و حکمت می آموزد و راه زندگی و اخلاق را بر همه می گشاید. بررسی امثال اصالت فرهنگ و تمدن فارسی را به ما نشان می دهد . خوشبختانه بیش از صد کتاب در زمینه ی امثال تاکنون نگاشته شده است اما در این مجال اندک تنها بخش کوتاهی از امثال رایج در این محله بیان شده است.

در بخش پایانی پژوهش فهرستی از واژه های قدیمی رایج در محله که از گویش سابق اصفهان (دنباله ی فارسی دری)باقی مانده ارائه شده است.بایستی نسل امروز بداند که لهجه ها و گویش های محلی بخش مهمی از هویت جامعه ایرانی بوده،هر چند در اثر وسایل ارتباط جمعی کمرنگ شده انداما چیزی از اهمیت شناخت ومطالعه آن کم نمی شود.

خواندن ترانه ها، قصه ها ، متل ها و کاربرد مثل های قدیمی سنتی دیرینه است که فواید بسیار بر  آن مترتب است .آنها برنامه هایی آرام بخش هستند که آرامش پرعاطفه ای را به گوینده و شنونده هدیه می کنند. هزینه و خرجی ندارند اما بسیاری از نابسامانی های روحی و روانی کودکان و نوجوانان را درمان می کنند چرا که باعث ایجاد ارتباط مستقیم عاطفی اعضای خانواده به ویژه فرزندان با پدر و مادر هستند. فرزندان این عصر که به شدت از نظر ارتباط عاطفی با والدین در مضیقه هستند می توانند با گفتن و شنیدن این سخنان زیبا، سرشار از لذت و آرامش شوند و حیف است که نوگلانمان را از این لذت های حقیقی محروم کنیم.

امید است که هیچ کودکی از لذت شنیدن صدای گرم لالایی و قصه شبانه مادر محروم نباشد و هیچ جوانی از شنیدن پندو حکمت بزرگان محروم نماند تا جان و روح فرزندانمان سرشار از عشق، محبت و انسانیت شود.

واژه های کلیدی: فرهنگ عامه ، محله جوباره، ترانه ها و سرود ها، متل ها، مثل ها، ادبیات فولکلور مذهبی

فهرست مطالب

چکیده
پیشگفتار
فصل اول : کلیات تحقیق
۱-۱ بیان مساله و ضرورت پژوهش   ۱
۲-۱ اهداف تحقیق   ۳
۳-۱ فرضیه های تحقیق   ۳
۴-۱ روش کار   ۴
۵-۱ پیشینه تحقیق   ۵
فصل دوم : فرهنگ عامه
۲-۱ فرهنگ عامه – Folklore   ۶
۲-۲ اهمیت بررسی فرهنگ عامه (جهانی – ملی)   ۷
۲-۳ جایگاه فرهنگ عامه در ادبیات کلاسیک   ۹
۴-۲ پیشینه بررسی فرهنگ عامیانه ایران   ۱۰
۵-۲ گستره ی فرهنگ عامه   ۱۳
۶-۲ ادبیات عامیانه   ۱۵
۷-۲ ابعاد و زبان عامیانه   ۱۷
۸-۲ تفاوت ادبیات عامیانه و ادب رسمی   ۱۹
۹-۲ نتیجه   ۲۰
فصل سوم : محله جوباره
۳-۱ جغرافیای تاریخی جوباره اصفهان   ۲۲
۳-۲ ویژگی های محله   ۲۵
۳-۳ آثارتاریخی محله   ۲۸
۳-۳-۱ مسجد جامع اصفهان   ۲۹
۳-۳-۲  مناره ها   ۳۰
۳-۳ خانه های محله   ۳۵
۳-۳-۴ مساجدومعابرجوباره   ۳۶
۳-۳-۵ کنیسه هاوخانه های یهودیان   ۳۷
۳-۳-۶ مقابر جوباره   ۳۹
۳-۳-۷ بزرگان جوباره   ۴۱
۳-۳-۷-۱ جمال الدین اصفهانی   ۴۲
۳-۳-۷-۲ کمال الدین اصفهانی «خلاق المعانی»   ۴۲
فصل چهارم : ترانه های عامیانه
۴-۱ ترانه های عامیانه   ۴۶
۴-۱-۱ ویژگی های ترانه های عامیانه رایج در جوباره   ۵۰
۴-۱-۲ ویژگی های فنی و هنری   ۵۳
۴-۱-۲-۱ وزن   ۵۴
۴-۱-۲-۲ قافیه   ۵۶
۴-۱-۲-۳ مضمون   ۵۸
۴-۲ فرهنگ عامه – بارداری و تولد   ۶۰
۴-۲-۱ ترانه های مادران و دایه ها    ۶۳
۴-۲-۱-۱  لالایی   ۶۳
۴-۲-۱-۲ ویژگی ها – مضامین   ۶۵
۴-۲-۲ نوازش کودک   ۷۰
۴-۲-۲-۱ نوازش پسر   ۷۲
۴-۲-۲-۲ نوازش دختر   ۷۳
۴-۲-۳ ترانه های سرگرم کننده   ۷۵
۴-۳ ترانه های کودکان   ۷۹
۴-۳-۱ ترانه ی گندم   ۸۳
۴-۳-۲ ترانه های بازی   ۸۵
۴-۳-۲-۱ عمو زنجیرباف   ۸۷
۴-۳-۲-۲ اتوتل، توت و متل   ۸۷
۴-۳-۲-۳ خاله خاله جون   ۸۸
۴-۳-۲-۴ مرد غریبم زی پمبه   ۹۱
۴-۳-۳ آموزش اعداد   ۹۲
۴-۳-۴عاشقانه های کودکی   ۹۴
۴-۴ جوانی و عاشقانه   ۹۵
۴-۴-۱ دیشب که بارون اومد   ۹۷
۴-۴-۲ تو و من …   ۹۸
۴-۴-۳ ترانه های مناسبتی   ۱۰۴
۴-۴-۳-۱ ترانه های سیاسی   ۱۰۴
۴-۴-۳-۲ ترانه های فصلی   ۱۰۸
۴-۴-۳-۳ بهار و نوروز   ۱۰۹
۴-۴-۳-۴ ترانه های اجتماعی   ۱۱۳
۴-۴-۳-۵ بیان فقر و ناداری   ۱۱۴
۴-۴-۴ کار آواها   ۱۱۷
۴-۴-۴-۱ قالی بافی   ۱۱۹
۴-۴-۵ شکوه و شکایت از دنیا، جدایی و …   ۱۲۳
۴-۴-۶ ادبیات عامه آمیخته با غذاها و خوراک های رایج در محله   ۱۲۶
۴-۵ ترانه های ازدواج   ۱۳۷
۴-۵-۱ فرهنگ عامه ، ازدواج در جوباره   ۱۳۷
۴-۵-۲ آداب و رسوم عروسی  و مقدمات عروسی   ۱۴۰
۴-۵-۳ ترانه های عروسی در فرهنگ ایرانی   ۱۴۶
۴-۵-۳ ترانه های عروسی در فرهنگ ایرانی   ۱۴۹
۴-۵-۵ تصنیف های نمایشی   ۱۵۸
۴-۵-۵-۱ عقدی کی اس   ۱۵۹
۴-۵-۵-۲ می خوام رخت بشورم   ۱۶۰
۴-۵-۵-۳ هَوو هَوو دارِک خدا کم   ۱۶۱
۴-۵-۵-۴ زارگزیدم   ۱۶۳
۴-۵-۵-۵ رفتم بالا بوم قالیچه تکوندم   ۱۶۳
۴-۵-۵-۶ حمومی   ۱۶۴
۴-۵-۵-۷ خاله رو رو رو: دایی دای جون   ۱۶۶
۴-۵-۵-۸ بشکن بشکنه   ۱۶۸
۴-۵-۵-۹ عموسیرابی   ۱۶۹
۴-۵-۵-۱۰ یه مرغی زردی داشتم   ۱۶۹
فصل پنجم : متل ها
۵-۱ قصه های عامیانه   ۱۷۲
۵-۱-۱ ویژگی های زبانی   ۱۷۵
۵-۱-۲ مضمون   ۱۷۶
۵-۲ متل   ۱۷۸
۵-۲-۱ کک به تنور   ۱۷۹
۵-۲-۵ موش دم بریده   ۱۸۴
۵-۲-۳ خاله سوسگه و آقا موشه   ۱۸۶
۵-۲-۴ پیره زن و حیوانات   ۱۹۰
۵-۲-۵ شنگول و منگول   ۱۹۲
۵-۲-۶ کدو قل قل زن   ۱۹۴
۵-۲-۷ بلبل سرگشته   ۱۹۶
۵-۲-۸ ماه پیشونی   ۱۹۸
۵-۲-۹ راه و بی راه   ۲۰۰
۵-۲-۱۰ دویدم و دویدم   ۲۰۳
۵-۳ نتیجه گیری   ۲۰۴
فصل ششم : ادبیات فولکلور مذهبی
۶-۱ فولکلور مذهبی   ۲۰۷
۶-۲  فوکلور مذهبی جوباره   ۲۰۸
۶-۳  مناسبت های دینی   ۲۱۵
۶-۴ ماه رمضان   ۲۱۷
۶-۵  محرم   ۲۲۱
۶-۵-۱ تعزیه   ۲۲۴
۶-۵-۲ مراسم عزاداری   ۲۲۶
۶-۵-۳ آسیب شناسی   ۲۲۸
فصل هفتم : امثال ، کنایات و اصطلاحات
۷-۱ امثال   ۲۳۴
۷-۲ امثال موزون   ۲۳۷
۷-۳ امثال کنایی   ۲۳۹
۷-۴ امثال تشبیهی   ۲۴۷
۷-۵  امثال روایی   ۲۴۹
۷-۶ اصطلاحات رایج در محله   ۲۵۱

فصل هشتم : واژه نامه
۸-۱ زبان مردم جوباره   ۲۵۵
۸-۲ راهنمای همخوان ها   ۲۵۸
۸-۳  واژه نامه   ۲۵۹
فصل نهم : نتیجه گیری و پیشنهادات
۹-۱ نتیجه گیری   ۲۷۳
۹-۲ پیشنهادات   ۲۷۶

منابع و مأخذ   ۲۷۸
پیوست ها   ۲۸۲
چکیده انگلیسی   ۲۸۴

فهرست منابع و مأخذ

منابع پایان نامه

۱-۱ بیان مساله و ضرورت پژوهش:

افسانه ها، قصه ها، ترانه های عامیانه و مثل های هر قوم نماینده روح هنری آن ملت است که ازسینه ی عوام گمنام وگاه بی سواد جامعه بر می آید و نتیجه عواطف، فکر و ذوق نسل های پیشین است. در واقع این آثار صدای درونی ملت ها و سر چشمه الهامات بشری و مادر ادبیات و هنرهای جامعه به شمار می رود.

با مطالعه فرهنگ ایران زمین که پراکندگی شهرها و روستاها در جای جای جغرافیای آن خود موضوعی قابل مطالعه است.بالطبع  مردم هر منطقه  لهجه و فرهنگ عامه مخصوص به خود دارند، می بینیم که این خرده فرهنگ ها چون شاخه های به هم تنیده یک درخت اند و ریشه فرهنگ و ملت ایران زمین به آنها وابسته است.

اگر محققان دلسوز هر منطقه به جمع آوری آثار خاص آن می پرداختند، بدون شک روشن می شد که چه افکار بکر و سودمندی از روح فیاض ایرانی و حتی بی سوادترین آنها می تراود. همین پدران و مادران عامی و بی سواد بوده اند که با سخنان و افکارشان شاعران، حکما و دانشمندان بزرگ را در دامن خود پرورده اند.

از آنجا که فرهنگ محلات و مردم قدیم در حال نابودی و فراموشی است، انجام این گونه پژوهش ها ضروری به نظر می رسد تا ابعاد مختلف زندگی توده های مردم را از گذشته تا حال، به ما معرفی کند. همچنین اگر نسل تحصیل کرده امروز، از زندگی و فرهنگ پیشینیان خود آگاه نباشد چگونه می تواند به هویت واقعی خویش دست یابد، در حالی که تبلیغات و رسانه ها به سرعت او را به سمت آداب و زندگی غربیان می برد. بر فرد فرد ماست تا در راه شناساندن فرهنگ ملی و ارزشهای جامعه خود ، به نسل امروز گام برداریم باشد که خداوند یاریگرمان باشد.

بخش دیگر ادبیات عامه، ادبیات فولکلور مذهبی است. با توجه به اینکه مذهب و اعتقادات مذهبی مهم ترین بخش زندگی مردم، مخصوصاً مردم اصیل و معتقد این محله بوده، چند سطری به این اعتقادات و آداب و رسوم مذهبی اشاره شده است این نکته نیز درسی برای نسل نو جامعه است که چگونه پدرانشان با توکل به خدا و عمل به دستورات دینی، زندگی سخت و بدون امکانات را گذرانده و توانسته اند فرزندان خوبی تربیت کنند.

آنچه تقدیم می شود ، بضاعتی اندک ازسوی نگارنده است که یقیناً از نقص و اشکال خالی نیست اما نتیجه ماهها مصاحبه و جستجو از اهالی محل و مطالعه در آثار مکتوب و آثار معماری به جای مانده است. امید است گامی در جهت آشنایی بیشتر نسل نو با فرهنگ و گذشته درخشان سرزمین مقدسمان ایران باشد.

نکته قابل ذکر اینکه دانشکده های ادبیات می تواند نقش بسیار پر رنگی در زمینه شناخت و حفظ فرهنگ عامه داشته باشد. دانشجویانی که از جای جای ایران مراجعه می کنند، هر کدام می توانند  محقق و پژوهشگری برای فرهنگ عامه باشند و از نابودی و فراموشی این میراث فرهنگی عظیم در گذر زمان جلوگیری نمایند. مسلماً این امر جز با روشنگری و همت والای اهالی ادب امکان پذیر نخواهد شد.

در بخش پایانی پژوهش، فهرستی از واژه های قدیمی که از گویش سابق اصفهان (دنباله ی فارسی دری) باقی مانده و هنوز رایج می باشد، ارائه شده است.

 

۲-۱ اهداف تحقیق:

۱- گرد آوری سرودها، متل ها و مثل های رایج در محله جوباره .

۲- تحلیل و تبیین آثار از جنبه های ادبی و    محتوایی .

۳- کمک به مردم شناسی و تحقیق در حوزه ی جامعه شناسی زبان و فرهنگ .

۴- کمک به اصفهان شناسی .

۵- تلاش برای حفظ و ضبط اجزای ادبیات عامه رایج در محلات قدیم .

 

۳-۱ فرضیه های تحقیق

۱- زبان و فرهنگ مردم جوباره، آمیزه ای از زبان و فرهنگ اصفهان قدیم و فارسی دری است.

۲- ترانه ها، متل ها و اصطلاحات زبانی و فرهنگی این مردم قاعده مندند.

۳- ترانه های شاد و آرام بخش از نظر آماری بر دیگر سروده ها افزونی دارد.

۴- متل ها نقش تربیتی کودکان و نوجوانان را نیز بر عهده داشته است.

 ۵-هدف عمده در آثار ادبیات عامه، آموزش و روشنگری نسل بعد بوده است.

۵- مضامین اصلی در بخش های گوناگون ادبیات عامه در سرتاسر ایران و حتی بسیاری از کشورهای جهان مشترک است. تفاوت تنها در شیوه بیان ، زبان و تظاهرات فرهنگی است.

 

۴-۱ روش کار

از آنجا که اساس تحقیق بر یک محله ی قدیمی بوده و کار علمی خاص هم بر روی آن انجام نگرفته بود، لذا پژوهش به صورت ابتکاری از سوی نگارنده برنامه ریزی و ارائه شده است.

ابتدا تحقیق و مطالعات مفصلی بر روی «فولکلور» و آثار مکتوب مرتبط با آن انجام گردیده و فیش برداری شد، تا مبانی کار به طور دقیق شناخته شود سپس با کمک آثار محققین فرهنگ عامه چون انجوی نژاد، همایونی و دیگران روش صحیح تحقیق در فرهنگ عامه انتخاب و انجام گردید.

در بخش معرفی جوباره، منابع مختلف مورد مطالعه و تحقیق قرار گرفت ویادداشت برداری صورت گرفت که متاسفانه با توجه به قدمت و سابقه محل، کار پژوهشی مستقلی بر روی این محله انجام نگرفته بود و اطلاعات از بخش های مختلف کتب قدیم و جدید اصفهان شناسی بیرون کشیده شد. بافت کهن و آثار تاریخی محله بیانگر برخی ویژگی ها و سوابق تاریخی محله بودند که بررسی و ارائه گردید. این بخش از پژوهش با تلفیق روش کتابخانه ای و اسنادی انجام گرفت.

بخش اصلی کار، جمع آوری نمونه های آثار ادب عامه و سخت ترین قسمت پژوهش بوده است. روش کار در این بخش، روش میدانی است، که به صورت حضور در محل و مصاحبه با قدیمی ترین و با سابقه ترین افراد محله انجام گردیده است نگارنده ماهها، روزها و ساعت ها در خانه ها، مجالس و محافل این محله حضور یافته تا با هم نشینی و نزدیکی با آنان، توانسته است مطالبی را از اعماق ذهن وزبان آنان  بیرون کشد و ثبت و ضبط نماید.

سپس بر اساس طرح آماده شده اشعار و ترانه ها، متل ها و مثل ها ارائه شده و از جنبه های زبانی، ادبی و محتوایی تحلیل گردیده است.

 

۵-۱ پیشینه تحقیق

پژوهش و تحقیق در زمینه فولکلور در کشور ما سابقه ای کمتر از صد سال دارد. در این زمینه بیگانگان زودتر گام برداشته اند، خوشبختانه در نیم قرن اخیر بزرگانی از ادب و هنر این جامعه گام در این راه نهاده و تلاش بسیار کرده اند. اما از آنجا که ایران پهنه ی وسیعی دارد و مقوله فرهنگ و تمدن گسترده و بی پایان است، دست یابی به تمام جوانب آن در سرتاسر میهن اسلامی امری دشوار و نیازمند تلاش و همت ملی است.

در حاشیه آثار فرهنگ عامه، ادبیات عامه به طور کلی معرفی شده است. اما تحقیق و پژوهش خاصی با این موضوع ملاحظه نگردید. یک مورد پایان نامه از دانشگاه اصفهان با عنوان «بررسی ادبیات منظوم لری، از خانم نرگس موسویان ، ۱۳۸۵» مشاهده شد که به نوعی به اشعار عامیانه لری پرداخته بود.

در زمینه معرفی «محله جوباره» نیز هیچ گونه کار و اثر مستقلی مشاهده نشد فقط در خلال کتاب « بافت قدیم اصفهان ، دهقان نژاد » تا حدودی معرفی گردیده بود که این مسئله با توجه به قدمت و سابقه محله جای تعجب دارد.

امید است این پژوهش ناقص نمونه ی خوبی برای معرفی محلات اصیل و ادبیات عامه آنها باشد و نسل جوان با علاقه و پشتکار به جمع آوری و حفظ آثار گذشته از جای جای این سرزمین مقدس اسلامی بپردازد.

۲-۱ فرهنگ عامه – Folklore

زیباترین و گران قدرترین گنجینه هر ملتی فرهنگ و زبان آن ملت است که طی هزاره ها و قرنها از زبان گویای مردم تراوش کرده و سینه به سینه نقل شده است . این فرهنگ چون میراثی معنوی به نسل امروز رسیده و بایستی به نسل های بعد منتقل گردد .

امروزه مجموعه آداب و رسوم ، اعتقادات ، افسانه ها ، قصه ها ، شعرها ، و مثل های رایج میان مردم یک سرزمین را فولکلور می گویند .« نخستین بار تامس (W.Jtoms) در سال ۱۸۴۶ میلادی با نام مستعار آمبروازمورتن (Ambrose-Morton) آثار باستانی و ادبیات توده را فولکلور نامید . این واژه با کشمکش بسیار پذیرفته شد و شناسنامه ی فرهنگی گرفت. در زبان فارسی فولکلور را به «فرهنگ عوام» ، «دانش توده» و ترکیباتی  از این قبیل ترجمه کرده اند » ( همایونی ، ۱۳۷۱ ، مقدمه )

« محققین فرهنگ عامه ابتدا فقط ادبیات توده مثل افسانه ها و  قصه ها ، آوازها و ترانه ها و متل ها  و چیستان و مثل ها را جستجو می  کرد ند ، اما کم کم تمام سنت هایی که مردم خارج از  مدرسه ، به طور شفاهی از پدران و مادران خود می آموختند از جمله آداب و رسوم و اعتقادات ، پیشگویی های نجومی ، تاریخ طبیعی ، طب سنتی و آنچه که در تمام مراحل زندگی از تولد تا مرگ مراسم آنها، جشن ها ی ملی ، مذهبی ، آداب و فنون پیشه ها وجود داشت در حیطه ی این علم بررسی شد » ( هدایت ، ۱۳۸۱: ۲۳۳ )

فولکلور یک پدیده فرهنگی و ملی است که در کنار ادبیات رسمی و کتبی جای دارد و براساس اسلوب علمی به مطالعه فرهنگ و زندگی عوام در مقابل طبقه تحصیل کرده با ادب رسمی می پردازد . همانگونه که در مقابل طب رسمی ، طبابت عوامانه قابل تأمل و بررسی است، ادب عامیانه نیز در مقابل ادب رسمی قابلیت تأمل و بررسی دارد .

۲-۲ اهمیت بررسی فرهنگ عامه (جهانی – ملی)

بررسی فرهنگ مردم از جنبه های گوناگون علمی ، اجتماعی ، تاریخی ، فلسفی و …… برای خود آن ملت و مردم جهان اهمیت دارد . دانش عوام هر ملت ، آیینه ی ذوق و هنر مردم و وسیله ای برای شناخت روحیات ، خلق و خوی و ویژگی های اجتماعی آن مردم است و می تواند ملت ها را به هم نزدیک کند و سفیر دوستی ، صلح و رابطه ی معنوی بین آنها باشد،چرا که فرهنگ عامه از دل هر ملت ریشه گرفته و به دور از هر گونه آلایش و سیاستگری به بیان جنبه های انسانی زندگی مردم می پردازد و انسان ها از هر قوم ، مذهب و نژادی که باشند قریحه و ارزش های انسانی یکسانی دارند .

فرهنگ عامه مردم برای هر ملت در حکم زندگی نامه و شناسنامه ی توده عوام و روشنگر سوابق اجتماعی ، تاریخی آنان و  سیرتحول فکری و تکامل اجتماعی آنان در طی قرون و اعصار بوده است .

چنین افکار ، آثار و الهامات روحی نه تنها پایه و اساس هنرهای زیبا ؛ بلکه مبنای علوم بشری را تشکیل داده و از یک سو به منزله مصالح اولیه عالی ترین شاهکارهای هنری و ادبی و از سوی دیگر پایه و ستون تاریخ  و ملیت یک قوم است .

افسانه ها و قصه ها ، ترانه های عامیانه و مثل های هر قوم نماینده روح هنری آن ملت است  که از سینه ی عوام بی سواد و  گمنام بیرن می آید و نتیجه ی عواطف ، فکر و  ذوق نسل های پیشین است . در واقع صدای درونی ملت است و سرچشمه الهامات بشر و مادر ادبیات و هنرهای زیبا به شمار می رود .

در گستره ی ایران بزرگ که شهرها و روستاهایش در چهارگوشه ی آن پراکنده اند و مردم هر منطقه لهجه های خاص و فرهنگ  عوامانه ی مخصوص به  خود را دارند، با مطالعه ی فرهنگ هر طایفه می بینیم که ریشه و منشأ همه ی آنها یکی است و همگی چون شاخه های پیوند خورده ی یک درخت هستند که  از یک تنه جدا شده اند و این محکم ترین سند وحدت ملی ایرانیان و مردم این مرز و بوم است .

اگر محققان دلسوز ایرانی با همت والای خود به بررسی و جمع آوری این آثار می پرداختند و آنها  را در دسترس صاحبان فضل و ادب قرار می دادند ،  بدون شک از روی همین آثار روشن می شد که چه افکار بکر و تخیلات سودمندی از سرچشمه فیاض روح ایرانی ، حتی بی سوادترین آنها می تراود .  و چه ذخایر ارزشمندی از فکر ، اخلاق و حکمت عملی در گنجینه خاطر عوام نهفته است ، آنگاه بر همه جهانیان ثابت می شد نه تنها شاعران و دانشمندان بزرگ ایران از حیث تراوش های فکری فخر جهان انسانیت بود ه اند ، عوام آنان نیز در مرحله ی قدرت فکر ، علو طبع و بلند پروازی روح دست کمی از آنان نداشته و همچون صدفی بوده اند که گوهر وجود ادبا،  حکما و دانشمندان را در خود پرورده اند.

این پرسش مطرح می شود که نسل تحصیل کرده  ایران امروز ، چگونه می تواند به هویت واقعی خود دست یابد در حالی که از زندگی مادی و معنوی پیشینیان خود آگاه نیست و به جای آن در تکاپوی پی بردن به آداب و زندگی اجتماعی غریبان است ! نسل امروز باید نیاکان گمنام خود را با تمام عقاید و ارزشها ، شادی وغم ها، شکست و پیروزی ها و فداکاری هایشان بشناسد تا به هویت واقعی خود و به ارزش میراث کهن  ملتش پی ببرد ، لهجه ها و سخنان روستاییان به جای مانده را بشناسد و با شیوه های علمی به ثبت و ضبط آنها بپردازد و از زوال آنها  جلوگیری کند، چرا که این سرمایه های کهن اگر از بین برود راهی برای تجدید حیات واحیای آن نمی توان یافت.

۲-۳ جایگاه فرهنگ عامه در ادبیات کلاسیک

عامل اصلی پیشرفت دانش ، عقل و ادراک است در حالی که دانش عوام محدود به همان عقل و ادراک عوامانه است ، ولیکن هنرهای گوناگون از سرچشمه فیاض و خلاّق قریحه و ذوق سرچشمه می گیرد ، و این ذوق و قریحه ذاتی است و ذوق عوامانه در بسیاری موارد الهام بخش شاهکارهای شعر ، موسیقی و داستان سرایی بوده است تا آنجایی که می توان گفت سرچشمه بسیاری از شاهکارهای ادب رسمی ، ادب عامیانه است.

خوشبختانه بسیاری از اعتقادات ، آداب و رسوم و ادبیات عامیانه در داستانهای تاریخی و حماسه های ملی به حد وفوردیده می شود که این نشان دهنده قرابت و نزدیکی ادبیات عامیانه و ادب رسمی است .

« با نگاهی به شاهنامه فردوسی ، بزرگترین حماسه ی ملی ایران که جزء ادب رسمی به شمار می رود و توجه خاص عامه ی مردم به آن، تا جایی که در هر قهوه خانه و زیر هر سیاه چادر ایل و هر روستایی مردم همه قهرمانان شاهنامه را می شناسند و در عمق جان و زندگی آنها جای دارند ، در می یابیم که محتوای شاهنامه از آثار ادب عوام به شمار می آید چرا که این روایت ها قبل از معجزه استاد توس سینه به سینه و دهان به دهان نقل شده بوده و مسلماً علت توجه مردم محتوا و معنای آن است، البته هنر فردوسی سخن گفتن از جان مردم بوده است .» ( ر، ک محجوب۱۳۷۷)

آثاری که از قرنها پیش به جای مانده مشحون و مزین به دانش عوام است به طوری اگر در آثاری چون شاهنامه، تاریخ بلعمی، ویس و رامین فخر الدین گرگانی ، تاریخ بیهقی ، دیوان خاقانی ، خمسه ی نظامی ، آثار سعدی ، مولانا ، دیوان حافظ ، آثار عبید زاکانی و …… بنگریم ، نفوذ و تأثیر این اعتقادات ، آداب و سنت ها را به روشنی باز می یابیم و تأثیر فرهنگ عوامانه را در ادب رسمی به خوبی می توانیم ببینیم و ثابت کنیم که ادب رسمی ریشه در ادب عامیانه دارد. (ر ، ک همایونی، ۱۳۷۱ : ۲۳)

۴-۲ پیشینه بررسی فرهنگ عامیانه ایران

متاسفانه آن گونه که شایسته بوده ، ادبیات فولکور ایران مورد توجه واقع نشده و همیشه ادبیات کلاسیک به عنوان جلوه بارز هنر مورد توجه بوده است ، غافل از اینکه ادبیات فولکور تا چه حد در آفرینش ادبیات کلاسیک موثر بوده و در حقیقت زیرساخت آثار ادبی کلاسیک به شمار می رود .

 برخی از دانشمندان در دوره های دورتر از جمله ابوریحان بیرونی و ابن خلدون مطابق روش ها و اصول خاصی به بررسی موضوع های فرهنگ عامه پرداخته اند. در قرون اخیر محققین بیگانه و مستشرقان قبل از محققان خودی برای جمع آوری و تتبع این قسمت از فرهنگ ایران کوشیده اند ، از آنجا که آنان اعتقاد دارند « درک عمق مفهوم اولیه ادبیات قدیمی بسیار ضروری است و بدون شناخت ادبیات فولکور ، شناخت تاریخ ملت ها ممکن نیست .(ماکسیم گورگی)»(سیپک، ۱۳۸۵ :  ۱۳)

از حدود ۱۰۰ سال پیش محققین بیگانه به بررسی ادبیات عامیانه ایران پرداختند . سفرنامه هایی که سیاهان خارجی درباره ایرانیان نوشته اند یکی از مهمترین منابع اطلاعات فولکوریک ایران است . سفرنامه هایی چون تاورینه ، شاردن ، مادام دیوفولا و …

ژوکوفسکی محقق روسی ، در کتاب ترانه های عامیانه ایران در عصر قاجار که سال ۱۹۱۰ به چاپ رسانده ، خود زکوی لهستانی را آغازگر این راه می داند و اعتقاد دارد در اثر او          «نمونه های اشعار عامیانه ایران ۱۸۴۲» متاسفانه کمترین جا به ادب اصیل فارسی داده شده است.

برخی محققین بیگانه و آثارشان در این موضوعات را می توان به شرح ذیل معرفی نمود :

–           ژو کوفسکی، موادی برای مطالعه زبان فارسی ۱۰۹۲، ترانه های عامیانه ایران ( در عصر قاجار ) ۱۹۱۰ /

–           بریکتو  ، قصه های فارسی، ۱۹۱۰ /

–           کریستین سن دانمارکی، قصه های فارسی ۱۹۱۸ ؛ مجموعه قصه های فارسی ۱۹۳۹ /

–           لوریمر، قصه های فارسی، ۱۹۱۹  /

–           راماسکویچ ، دوبیتی های ملی ایران،  ۱۹۲۶ تا ۱۹۱۶ /

–           هنری ماسه ، قصه های فارسی ، ۱۹۲۵ /

–           گالونو ، زورخانه ، ۱۹۲۷ ، خیمه شب بازی ، ۱۹۲۹  /

–           دونالدسون ،بررسی قصه های ایرانی(از لحاظ اسلامی)،۱۹۳۸«ر ، ک ، هدایت ، ۱۳۸۱)

نخستین شخص با سواد وروشن بین ایرانی که در زمینه فرهنگ عامه کار کرده است ، روحانی جلیل القدری به نام آقا جمال خوانساری است که در عین مخالفت علما و دانشمندان عصر ،کتاب معروف « عقاید النسا یا کلثوم ننه » را با نثری شیوا و آمیخته به طنز نگاشته و به تحریر آداب ، رسوم ، اعتقادات و خرافات زنان عصر صفویه پرداخته است و در حدود یک قرن است که جمعی از نویسندگان ایرانی با توجه به ارزش آثار فولکوری و تاثیر آنها در زندگی مردم کوشیده اند  ضمن ساده نویسی از آن آثار نیز بهره بگیرند . شاید آغاز گر این راه « میرزا حبیب اصفهانی » متخلص به دستان مترجم کتاب معروف « حاجی بابا اصفهانی » باشد .

در عصر مشروطه برخی روزنامه ها چون « شرافت»، «چنته ی پا برهنه»، «جنگل مولا»، «جارچی ملت و نسیم شمال» مطالب خود را به زبان عامیانه می نوشتند . در ادامه علی اکبر دهخدا با اثر ارزشمند خود « امثال و حکم » و«مقالات چرند وپرند» نثر عوامانه را گسترش داد .

محمد علی جمال زاده در داستانهایش از زبان و اصطلاحات عامیانه بهره می گیرد و در نهایت فرهنگ عوام را می نویسد ، حسن مقدم ،نیز در این زمینه گام هایی برداشته است .از دیگر پیشوایان این طریق « امیر قلی امینی اصفهانی » است که بیش از پنجاه سال از عمر خود را برای جمع آوری و تالیف آثاری چون « هزار و یک سخن،  داستانهای امثال ، سی افسانه و و فرهنگ عوام یا تفسیر امثال زبان فارسی » صرف نمود. همچنین میر سید علی جناب الاصفهان ،رجال اصفهان و…رانوشت.

صادق هدایت اوسانه را در ۱۳۱۰ ونیرنگستان را ۱۳۱۲ انتشار داده  و طریقه علمی جمع آوری فرهنگ عامه را ارائه کرده است .

در ادامه کوهی کرمانی هفتصد ترانه روستایی و چهارده افسانه را می نویسد و صبحی مهتدی هم به جمع آوری افسانه های ایران با کمک مردم سراسر ایران از طریق رادیو می پردازد. مقالات متعددی از علی بلوکباشی در مجلات مختلف چاپ شده و کتاب کوچه اثر احمد شاملو، از جمله نمونه های آغازین کار بر فرهنگ عامیانه ایران است .

از ادامه دهندگان این راه می توان از سید ابوالقاسم انجوی شیرازی ، پناهی سمنانی ، صادق همایونی ، سید احمد وکیلیان و استاد ادبیات عامیانه ایران « سید جعفر محجوب » ، « سید علی میرنیا »، « ابوالحسن نجفی » و بسیاری از بزرگان و نویسندگان ادب فارسی نام برد .

اینک جای بسی خوشوقتی است که گروهی از نویسندگان جوان نسل حاضر با آگاهی و علاقمندی بسیار در زمینه فرهنگ مناطق مختلف ایران زمین به پژوهش و نگارش مشغول هستند به امید اینکه روزی برای هر شهر و روستایی فرهنگ کامل و جامعی در دست نسل نو باشد .

۵-۲ گستره ی فرهنگ عامه:

قلمروفرهنگ عامه بسیارگسترده است.عقاید وباورها، اندیشه و کلام، پوشاک وخوراک وابزارزندگی وراههای به دست آوردن آن، اوقات فراغت، رفتارهای اجتماعی چون دید وبازدید ها، آداب آنها، آداب سفره، نشست وبرخاست، مهمان ومهمان داری، تعارفات، جشن ها، شادی ها وغم ها، سرگرمی ها وبازی ها، مسائل شغلی، مذهبی سیاسی وخلاصه آداب ومسایل مربوط به زندگی اززادن تا مردن، همه وهمه گستره ی فرهنگ عامه است.

« سی اِس برن، درمقاله ای به نام فولکور، سه مقوله ی اصلی را برای فرهنگ عامه بیان می کند:

الف: باورها، عرف وعادات مربوط به زمین وآسمان، دنیای گیاهان وروییدنیها، دنیای حیوانات، دنیای انسانی، اشیای مخلوق ومصنوع بشر، روح ونفس ودنیای دیگر، مسایل وموجودات ما فوق بشر، غیب گویی معجزات وکرامات، طب وطبابت.

ب: آداب ورسوم مربوط به نهادهای سیاسی، اقتصادی اجتماعی، شعائرومناسک زندگی، مشاغل وپیشه ها گاه شماری وتقویم، جشن ها، بازی ها وسرگرمی های اوقات فراغت.

ج: ترانه ها، داستان ها وضرب المثل ها، داستان های حقیقی وسرگرم کننده، ترانه ها وتصنیف ها، مثل ها، متل ها وچیستانها و… . » (بیهقی،۱۳۶۷،۲۱)

آنچه مسلم است بخش های مختلف فرهنگ عامه با یکدیگرارتباط مستقیم دارند، ادبیات شفاهی به عنوان بخشی ازفولکور، محقق را با مسائل معیشتی واقتصادی مردم آشنا می کند وبسته به نوع کاروفعالیت آنها داستان ها، ترانه ها وتصنیف هایشان را شکل می دهد.جامعه ای که مردمش بیشترکشاورزهستند، محورادب شفاهی آنها بیشتربرکشاورزی است. درفرهنگ مردمی که درکنارآب زندگی می کنند، آب نقش محوری دارد. ادب شفاهی آداب ورسوم جشن ها وبازی ها و… همه برمحورآب می چرخد وبیان می شود.

ادبیات عامه به هرشکل وبا هرمحتوا مجموعه ای ازادبیات شفاهی رایج برزبان مردم است. آنچه که ازدل مردم برزبانشان جاری می شود وبخشی ازدرونیات آنها را به شکل ترانه وشعر، قصه ومثل به تصویرمی کشد.

تمام اجزای فرهنگ عامه از تولد انسان تا چشم فرو بستنش ، آداب و رسوم زندگی ، جشن ها و سرگرمی هایش، با ادبیاتی خاص همراه است و به روش گوینده افسانه ها و آمیخته با ترانه و شعرهای گوناگون می باشد .

مسلم است که با توجه به آمیختگی زبان با تمام جنبه های زندگی، نمی توان ادبیات عامه را به طورکامل ازفرهنگ عامه جداکرد ؛ بلکه شناخت ومعرفی ادبیات عامه مقدمه وراهنمایی برای شناخت فرهنگ عامه خواهد بود. ازآنجا که دامنه ی فولکور به قدری فراخ است که گاه حتی عمر یک نفرکفاف نمی دهد تا تمامی آثار فولکوریک منطقه را کامل جمع آوری کند، برای کسب نتیجه درپژوهش حاضربه بررسی بخش سوم ازفرهنگ عامه یعنی «ادبیات عامیانه» می پردازیم.

۶-۲ ادبیات عامیانه :

ادبیات عامیانه صدای درونی و روح هنری هر ملت است که ما در ادبیات و فرهنگ هر سرزمین به شمار می رود و به جنبه های گوناگون زندگی عوام در هر جامعه می پردازد. این رشته از ادبیات شامل قصه ها و افسانه ها ، ترانه های عامیانه ، مثل ها و ضرب المثل ها ، چیستان ها و لغات محلی است که مخصوصاً میان مردم روستا و محلات ، که کمتر با بیگانگان آمیختگی داشته اند و اصالت نژاد خود را حفظ کرده اند ، رایج بوده است . اینگونه ادبیات ملی در دنیا اهمیت بسیاری دارد و نظر محققین بسیاری را به خود جلب کرده است. سرزمین کهنسال ایران که به تصدیق جهانیان سرزمین ذوق و ادب است در این زمینه نیز دارای ادبیات غنی و سرشاری است افکار و الهامات روحی پدران ما که به زبان ساده و عامیانه از سرچشمه ذوق فردی آنها جاری شده ، ذخایر گرانبهایی از اثرات فکری ، اخلاق ملی و شاهکارهای هنری و مردم ماست که بعضی از این آثار گرانما یه به وسیله سیاحان و پژوهشگران از کشورمان صادر و به زبانهای زنده ی دنیا ترجمه شده است .

جامعه ، محل و قبیله باید به ادبیات عامیانه آنها مراجعه کرد، زیرا گویندگان آنها مردمان ساده ای بودند که طبیعی خود را درباره واقعیات و اتفاقات به کار برده و شرح هر یک را با بیانی ساده و عامیانه و به گونه های مختلف قصه و حکایت ، مثل ، متل و ترانه از خود باقی گذارده اند که این آثار بیانگر احساسات و نظرات آنان نسبت به مسائل اطرافشان است » (میرنیا ، ۱۳۶۹ : ۳۷۷ )

    اشعار و امثال عامیانه زبان حال مردم کوچه و بازار است گویندگان گمنامی که بدون دانستن علوم بلاغی و شناخت اصول شعری و حتی اصول ساده زبان شعر می گویند و الهام بخش آنان امور جاری زندگی و تحولات نابهنگام اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی است .

بخش عمده ای از ادبیات عامه به امور جاری زندگی برمی گردد . گذشتگان ما برای هر بخشی از زندگی خود ، بیان خاصی داشته اند . مادران برای تولد ، تربیت و سرگرمی فرزندان ، کودکان برای شادی و سرگرمی و آموزش ، جوانان برای عشق و جوانی و جشن های عروسی ، بزرگتر ها برای مناسبات شغلی ، فصلی ، اجتماعی و مذهبی زبان به سخن می گشودند شعر و ترانه می سرودند ، متل حکایت می کردند و مثل می آوردند .

آنان زندگی سرشار از زحمت و تلاش برای معاش خود را با شیرینی با الفاظ خود ساخته ، آمیخته می کردند ، دسترنج خود را با عسل کلامشان می آمیختند و با عشق و بردهان فرزندان می نهادند . اینگونه عاطفه محبت و عشق به خانواده ، همسایه ، آشنا و حتی رهگذر غریبه در باطنشان موج می زد و با سرشتشان عجین می شد . زمانی که مردم با امری مخالف شئون ملی ، سنن مذهبی و یا فرهنگ اجتماعی خود مواجه می شدند و یا از سوی حکومت و قدرتمندان به ظلمی ناروا دچار می گشتند ، بلافاصله به اعتراض و رویارویی بر می خواستند اما اگر امکان مقابله ی رو در رو نبود، با حربه ی شعر و الفاظ ساده به ستیزه با حاکم جور بر می خاستند . ناگاه اشعاری با ساده ترین الفاظ و تند ترین کلمات منتشر می شد ، کسی گویندگان آن را نمی شناخت اما به سرعت دهان به دهان می چرخید ؛ به مردم آگاهی می بخشید و قدرت حاکمه را سرکوب می نمود چرا که این اشعار زبان حال مردم بود و برانگیخته از دردی که در دل یک ملت می پیچید .

در این اشعار سخنان که به صورت کنایه، شوخی، طنز، هزل، و هجو بیان می شد خشم عمومی و عدم رضایت ملی نهفته بود، همین جهت در ظاهر خنده دار آن نیشخندی زهر آلود پنهان گشته و کینه و نفرت عموم مردم را در هر مورد بیان می کرد.

نیشخند ها و کنایه های مردم سخت به فرنگی مآبی و غرب زدگی از جمله بارزترین این نمونه هاست که در آن اوج اعتراض جامعه نسبت به تمدن فرنگی و گسترش آن دیده می شد .

آنجا که که پای مذهب و اعتقادات و سنن ایرانی به میان می آید سخن از طعنه و طنز می گذرد و به هزل تبیح کشیده می شود و همه با تمام وجود و با هر سلاح پای به عرصه مبارزه می گذارند و به دفاع از اعتقادات خود بر می خیزند.

۷-۲ ابعاد و زبان عامیانه:

 ادبیات عامیانه بسته به موضوع و کاربرد ، زبان متفاوتی دارد. بخشی از آن به مسائل جاری روز مره زندگی مردم می پردازد و ابعاد گوناگون زندگی عوام را در بر می گیرد زبان نرم ، لطیفه و گیرایی دارد .

 گاه هم زبان کودکان می شود ، شیرین و آرام بخش . گاه از دل مادری خسته اما پر عطوفت بر می خیزد و آمیخته ای از عشق ، عاطفه و آرزو می شود و لالایی نام می گیرد . زمانی از زبان گرم مادر بزرگ به شکل قصه ای کودکانه ، اما پر حکمت و یا شعر ها و مثل هایی پند آمیز برای دختران دم بخت شنیده می شود . گاه سرمای تند شبهای طولانی زمستان را با قصه و حکایات نقّال در قهوه خانه و افسانه های پدر بزرگ زیر کرسی در جمع خانواده ، به گرمای دلپذیر تبدیل می کرد. زمانی شور و عشق دوران جوانی ، شیرینی جشن های عروسی و اعیاد ملی مذهبی را در قالب اشعاری شاد و ترانه های دل انگیز می آورد. این اشعار و سخنان هستند که مردان با غیرت و تلاشگر را هنگام کار بر مزرعه، پیشه وری و… و زنان زحمت کش خانواده را هنگام گیوه چینی، نخ ریسی، قالی بافی و امور خانه داری یاری می کند.

 آنگاه که سخن از ظلم حاکمان و دست درازی بیگانه و خودی به خاک میهن و اعتقادات دینی و سنن ایرانی باشد آن زبان نرم و لطیف چون شمشیری تند و گزنده به جان متجاوزگر می تازد و براویورش می برد . گاه برای مقابله به مقتضای حال زبان طنز را بر می گزیند اما طنزی گزنده و تلخ و زمانی پای را فراتر گذاشته به هزل، آن هم هزلی قبیح و بی پروا مبدل می گردد. این زبان عوام است که به نقدی آگاهانه می پردازد و در جای خود به تندی اعتراض می کند و آگاهی بخش جامعه می شود وگاه مدافعی قوی در دفاع از ارزشها و اعتقادات با قدرت می ایستد .

 زمانی که پای مذهب در میان باشد هیچ گونه مسامحه ای دیده نمی شود اوج تندی ، تلخی و گزندگی را می توان آن جا دید چرا که مهم ترین چیز برای عامه مردم ، دین و اعتقاداتشان بوده است. چون سیلی جاری می شود و همه جا را فرامی گیرد و از زبان مرد ، زن ، کودک و جوان سخنانی می تراود که چون سدی به دفاع می پردازد .

 این همه تندی، تلخی و سردی برای رفع خستگی زن و مرد تلاشگر و سرگرمی کودکان و جوانان دوباره به زبانی شیرین دل نواز و لطیف بر می گردد و شادی و محبت را در بین مردم جاری می کند. این گوناگونی و فراگیری چیزی جز معجزه زبان شیرین فارسی و گویندگان همیشه بیدار و فهیم آن نبوده و نیست.

۸-۲ تفاوت ادبیات عامیانه و ادب رسمی

120,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .