عنوان :

پایان نامه بررسی تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری دانش آموزان دختر مقطع متوسطه

تعداد صفحات :۱۰۵

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

 چکیده

در فصل اول بیان مسئله، ضرورت و اهمیت مسئله تحقیق، اهداف پژوهش، فرضیه‌های پژوهش و تعریف نظری و عملیاتی مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل و تعریف نظری و عملیاتی سازگاری بررسی و تشریح شد.

در فصل دوم که شامل ادبیات و پیشینه تحقیق می‌باشد در بخش اول ابتدا سازگاری و مبانی نظری آن از جمله تعریف سازگاری، عوامل مؤثر بر سازگاری، انواع سازگاری روش‌ها و اشکال سازگاری، ملاک‌های سازگاری مطلوب و ویژگی‌های افراد سازگار تشریح شد و بعد در بخش دوم آن تحلیل رفتار متقابل که شامل نظریه تحلیل رفتار متقابل، مبانی نظری تحلیل رفتار متقابل، الگوی حالات نفسانی، موقعیت‌های روانی و طرح‌های زندگی، آسیب‌شناسی روانی، هدف درمان در تحلیل رفتار متقابل، فرایند گروهی در رویکرد تحلیل رفتار متقابل، مشاوره و درمان، ارزش‌های مشاوره گروهی و جمع‌بندی مطالب تشریح شد و در بخش سوم مروری بر پیشینه تحقیق صورت گرفت و مطالعات صورت گرفته در داخل و خارج از کشور عنوان شد و در نهایت تحلیل و نتیجه‌گیری صورت گرفت.

در فصل سوم که شامل روش اجرای تحقیق می‌باشد. روش تحقیق، جامعه آماری، نمونه و روش نمونه‌گیری، ابزار اندازه‌گیری که شامل پرسشنامه سینها و سینگ می‌باشد و پایایی و روایی آن، روش تجزیه و تحلیل داده‌ها، شیوه اجرا و مراحل انجام پژوهش، گزارش جلسات مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل مشخص شد.

در فصل چهارم نتایج حاصل از داده ها در قالب جداول بررسی شد و تحلیل فرضیات تحقیق تشریح گردید.

در فصل پنجم سعی شده است نتایج به دست آمده تفسیر و با نتایج تحقیقات دیگران در این زمینه مقابله گردد و در آخر با توجه به یافته های این تحقیق پیشنهاداتی ارائه شود.

سازگاری فرایندی است در حال رشد شامل توازن بین آنچه افراد می‌خواهند و آنچه جامعه‌شان می‌پذیرد. یا به عبارت دیگر سازگاری یک فرایند دو سویه است. از یک طرف فرد به صورت مؤثر با اجتماع تماس برقرار می‌کند و از طرف دیگر اجتماع نیز ابزارهایی را تدارک می‌بیند که فرد از طریق آنها توانایی‌های بالقوه خویش را واقعیت می‌بخشد . سازگاری عبارت است از ثبات عاطفی و جسارت در روابط اجتماعی و نیز علاقه به تحصیل و مدرسه در فرد، که به صورت سازگاری عاطفی، سازگاری اجتماعی و سازگاری آموزشی دیده می‌شود.

هدف از این پژوهش بررسی تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه شهرستان رباط‌کریم در سال ۸۶-۸۵ می‌باشد.

روش پژوهش در این تحقیق روش آزمایشی بود. که در این پژوهش ابتدا ۲۰۰ نفر با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شد که پس از انجام پیش آزمون از بین آنها دانش‌آموزانی که کمترین نمره سازگاری را کسب نمودند ۳۰ نفر به صورت تصادفی انتخاب و به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم گردیدند.

جهت اندازه‌گیری داده‌ها از پرسشنامه‌ها سازگاری سینها و سینگ (۱۹۹۳) که شامل ۶۰ سؤال که حوزه‌های عاطفی، اجتماعی و آموزشی دانش‌آموزان دبیرستانی را می‌سنجد استفاده شد و همچنین مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل در ده جلسه یک ساعت و نیم اجرا شد و در پایان نیز از هر دو گروه گواه و کنترل پس‌آزمون گرفته شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی (جدول و نمودار) و جهت آزمون فرضیه‌های پژوهش از آمار استنباطی (T مستقل و کواریانس) استفاده شد.

نتایج این پژوهش نشان داد که روش مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل TA بر سازگاری اجتماعی و سازگاری کل شرکت‌کنندگان تأثیر معنادار داشته است همچنین نتایج نشان دهنده وجود تفاوت معناداری بین سازگاری دانش‌آموزان پایه اول و دوم می‌باشد و سازگاری عاطفی و آموزشی نیز افزایش یافته است ولی معنادار نبوده است.

واژه های کلیدی: مشاوره گروهی ، رویکرد تحلیل رفتار متقابل، سازگاری جتماعی، سازگاری عاطفی و آموزشی

فهرست مطالب

چکیده    ۱
فـصـل اول
کلیات تحقیق
مقدمه          ۲
بیان‌مسئله           ۳
ضرورت و اهمیت مسئله تحقیق           ۵
اهداف پژوهش       ۶
فرضیه‌های پژوهش      ۷
متغیرهای پژوهش            ۷
تعاریف متغیرها(مفهومی و عملیاتی)            ۸
تعریف نظری مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل         ۸
تعریف عملیاتی مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل            ۸
تعریف نظری سازگاری            ۹
تعریف عملیاتی سازگاری          ۱۰
فصل دوم
ادبیات و پیشینه تحقیق
مقدمه          ۱۳
بخش اول: سازگاری و مبانی نظری آن     ۱۳
تعریف سازگاری          ۱۳
عوامل موثربرسازگاری        ۱۴
انواع سازگاری             ۱۷
روشها یا اشکال سازگاری           ۲۳
ملاکهای سازگاری مطلوب          ۲۴
ویژگیهای افراد سازگار         ۲۵
بخش دوم: تحلیل رفتار متقابل         ۲۷
نظریه تحلیل رفتار متقابل           ۲۷
مبانی نظری تحلیل رفتار متقابل         ۲۸
الگوی حالات نفسانی         ۲۸
موقعیت‌های روانی و طرحهای زندگی                 ۳۲
آسیب شناسی روانی         ۳۴
الف : آسیب شناسی ساختی         ۲۴
ب: آسیب شناسی کارکردی                ۳۵
هدف درمان در تحلیل رفتار متقابل          ۳۵
فرآیند گروهی در رویکرد تحلیل رفتار متقابل       ۳۶
مشاوره و درمان             ۳۸
الف : تحلیل درمان ساختار           ۳۸
ب: تحلیل درمان تبادلها       ۳۹
ارزشهای مشاوره گروهی          ۴۰
جمع بندی مطالب               ۴۲
بخش سوم: مروری برپیشینه  تحقیق       ۴۳
مطالعات صورت گرفته در داخل کشور       ۴۳
مطالعات صورت گرفته در خارج از کشور                ۴۶
تحلیل و نتیجه گیری سازگاری از دیدگاه تحلیل رفتار متقابل                 ۴۸
فصل سوم
روش اجرای تحقیق
مقدمه          ۵۲
روش تحقیق           ۵۲
جامعه آماری تحقیق       ۵۲
نمونه و روش نمونه گیری      ۵۲
ابزاراندازه گیری و روایی وپایایی آن        ۵۳
پرسشنامه سینهاوسینگ   ۵۳
پایایی پرسشنامه سینهاوسینگ         ۵۵
روایی (اعتبار) پرسشنامه سینهاوسینگ              ۵۵
روش تجزیه و تحلیل داده‌ها         ۵۶
شیوه اجرا ومراحل انجام پژوهش         ۵۶
گزارش جلسات مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل        ۵۷
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل اطلاعات
مقدمه          ۶۰
اطلاعات توصیفی مربوط به مشخصات دموگرافیک نمونه‌های تحقیق         ۶۲
تجزیه و تحلیل داده‌ها         ۷۳
فرضیه اصلی            ۷۴
فرضیه فرعی اول        ۷۵
فرضیه فرعی دوم         ۷۶
فرضیه فرعی سوم          ۷۷
فرضیه فرعی چهارم                 ۷۷
فصل پنجم
بحث و نتیجه گیری
مقدمه     ۸۰
یافته‌های پژوهش           ۸۰
الف : نتایج حاصل از توصیف داده ها                 ۸۰
ب: بحث و تفسیر نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل فرضیه ها               ۸۱
پـیشنـهادات تحقیق         ۸۷
الف- پیشنهادهای  برخاسته از پژوهش              ۸۷
ب- پیشنهادات برای انجام تحقیقات بعدی         ۸۸
محدودیتها             ۸۸
منـابـع
منابع فارسی          ۹۰
منابع لاتین            ۹۵
پیـوست
پیوست ۱- پرسشنامه سینهاوسینگ و کلید پرسشنامه
پیوست ۲- فرم ساختار بانک اطلاعات ، پایان نامه های کارشناسی ارشد و رساله های دکتری
پیوست ۳- فرم ارائه چکیده پایان نامه یا رساله
پیوست ۴ – خلاصه کامل جلسات گروهی

منابع مورد استفاده

–      احمدی ، سید احمد. (۱۳۷۵) روان شناسی نوجوانان و جوانان. اصفهان : انتشارات مشعل.

–      اسلامی نسب ، علی. (۱۳۷۳) روان شناسی سازگاری. تهران : سازمان چاپ و نشر بنیاد.

–   امین ، حامد. (۱۳۷۹) مطالعه کارکردهای مهارتی ارتباطی به کمک آموزش کارگاهی تحلیل تبادلی در بین کارشناسان  اداره کل منابع طبیعی استان فارس . پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شیراز.

–      برک ،‌لورای . (۱۳۸۳) روانشناسی رشد . ترجمه سیدمهدی ، یحیی. جلد اول ، تهران : نشر ارسباران.

–      برن ، اریک. (۱۳۷۰) بعد از سلام چه می گوئید . ترجمه قراچه داغی ، مهدی. تهران : نشر البرز

–      برن ، اریک . (۱۳۷۳) تحلیل رفتار متقابل . ترجمه فصیح ، اسماعیل . نشر فاخته.

–   توکلی ،‌محمد باقر . (۱۳۷۶) . بررسی رابطه اشتغال مادران با سازگاری اجتماعی و عملکرد تحصیلی فرزندان آنان در مقطع تحصیلی ابتدای شهرستان سنندج . پایان نامه کارشناسی ارشد . دانشگاه آزاد اسلامی .

–      پورافکاری ، نصرت الله . (۱۳۷۳) فرهنگ جامع و روان شناسی – روان پزشکی . جلد اول . تهران انتشارات نوبهار .

–   پوردهقان ، حمیدرضا. (۱۳۸۳) بررسی میزان سازگاری تحصیلی و سبک هویت دانشجویان دانشگاههای تهران . پایان نامه کارشناسی ارشد . تهران : دانشگاه تربیت معلم.

–   جونز، ون و استوارت ، یان . (۱۳۸۵) . روش های نوین در روان شناسی تحلیل رفتار متقابل . ترجمه دادگستر . بهمن . چاپ چهارم . تهران : نشر دایره .

–   خدایی خیاوی ،‌سیامک . (۱۳۷۶) بررسی تاثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل  در کاهش اضطراب دانش آموزان دبیرستانهای پسرانه شهرستان مشکین شهر . پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره . تهران . دانشگاه ، تربیت معلم .

–   حاجی سید نصیر ، مهین سادات . (۱۳۸۱) بررسی تاثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر منبع کنترل و خود پنداره دانشجویان دختر دانشگاههای تهران . پایان نامه کارشناسی ارشد . تهران ، دانشگاه الزهراء.

–   در ویزه ، زهرا. (۱۳۸۳) مقایسه رابطه همدلی مادران و دختران نوجوان با اختلالهای رفتاری (سازگار ، ناسازگار) در تهران. مطالعات روانشناختی . تهران : دانشکده علوم تربیتی دانشگاه الزهراء.

–   زعفری ، مهدی . (۱۳۷۷) بررسی خدمات مشتری در شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران «هما» از دیدگاه تحلیل رفتار متقابل . پایان نامه کارشناسی ارشد روان شناسی . تهران : دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرکز.

–      ساعتچی ، محمود. (۱۳۷۷) مشاوره و روان درمانی ، نظریه ها و راهبردها . تهران : نشر ویرایش .

–      ستوده ، هدایت اله . (۱۳۷۸) روان شناسی اجتماعی . تهران : انتشارات آوای نور.

–      سیف، علی اکبر . (۱۳۷۶) تغییر رفتار و رفتار درمانی (نظریه ها و روش ها). تهران : نشر دوران .

–      شافر ، لارنس و فردریک . (۱۳۶۷) روان شناسی سازگاری . ترجمه پورمقدس ، علی تهران : انتشارات مشعل.

–      شفیع آبادی ، عبداله . (۱۳۷۷) پویایی و مشاوره گروهی . تهران ، انتشارات رشد.

–   شفیع آبادی ، عبداله ، ناصری ، غلامرضا. (۱۳۸۰) نظریه های مشاوره و روان درمانی . چاپ هشتم . تهران ، مرکز نشر دانشگاهی.

–   شهسواری ، محمد هادی . (۱۳۸۲) بررسی رابطه تعاملهای درونی خانواده با رشد قضاوت اخلاقی و سازگاری دانش آموزان پسر سال اول شهر اراک . پایان نامه کارشناسی ارشد . تهران ، دانشگاه تربیت معلم.

–   طهرانی ، فاطمه . (۱۳۸۴) بررسی تاثیر آموزشی مهارت های ارتباطی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر افزایش رضایت زناشویی زنان ساکن شهر اصفهان . پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره . تهران : دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.

–   عیدیان ، فاطمه (۱۳۸۵) بررسی و مقایسه رابطه بین سازگاری و عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر دبیرستانهای شهرستان اسفراین در سال تحصیلی ۸۵-۸۴ پایان نامه کارشناسی ارشد . تهران : دانشگاه شهید بهشتی .

–   فرقدانی ، آزاده . (۱۳۸۳) . بررسی  رابطه بین هوش هیجانی و سازگاری اجتماعی دانشجویان دوره کارشناسی دانشکده علوم تربیتی دانشگاه علامه . پایان نامه کارشناسی ارشد . تهران : دانشگاه علامه طباطبائی.

–   فنونی – طلعت السادات . (۱۳۸۰) بررسی رابطه بین خود پنداره و سازگاری اجتماعی با پیشرفت تحصیلی دختران متوسطه منطقه ۱۰ آموزش و پرورش شهر تهران . پایان نامه کارشناسی ارشد . تهران : دانشگاه تربیت معلم .

–      کدیور ، پروین . (۱۳۸۳) روان شناسی تربیتی . تهران ، انتشارات آوای نور .

–   گلادنیک ، ساموئل (۱۳۸۲) خانواده درمانی ، تاریخچه ، نظریه و کاربرد. ترجمه بهاری ، فرشاد و همکاران . تهران : انتشارات تزکیه .

–   مکنتی ، پگاه . (۱۳۸۴) بررسی تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد شناختی – رفتاری بر سازگاری اجتماعی دختران نوجوان ساکن مراکز شبانه روزی شرق تهران . پایان نامه کارشناسی ارشد . دانشگاه آزاد اسلامی (واحد علوم و تحقیقات)

–      نوابی نژاد ، شکوه . (۱۳۸۳) نظریه های مشاوره و روان درمانی گروهی . تهران : انتشارات سمت.

–   نور بالا ، احمدعلی و محمدیان شعر باف، حمیدرضا . (۱۳۷۶) مقایسه تاثیر دو روش درمانی گروهی با رویکرد تحلیل روانی و شناختی بر افزایش سازگاری اجتماعی . فصلنامه دانشور. شمارۀ (۱۶-۱۵)

–   وظیفه شناس ، حمید. (۱۳۸۰) مقایسه عزت نفس ، سازگاری اجتماعی و هوش دانش آموزان دارای پدر با دانش آموزان فاقد پدر مقطع متوسطه شهرستان اسفراین . پایان نامه کارشناسی ارشد . تهران ، دانشگاه آزاد اسلامی .

–      هرگنان والسون (۱۳۸۲) مقدمه ای بر نظریه های یادگیری . ترجمه سیف ، علی اکبر . تهران : انتشارات دوران .

–      هریس ، تامس آ . (۱۳۷۹) وضعیت آخر . ترجمه فصیح ، اسماعیل . تهران : نشر زریاب.

–   یمینی دوزی سرخابی ، محمد . (۱۳۷۱) تحلیلی بر ناسازگاری دانش آموزان دردورۀ ابتدایی . فصلنامه تعلیم و تربیت ، شماره ۴٫

 REFRENC:

 – Albrecht , M, (1995) Blackwell handbook  of adolescence, Blackwell book of  development psychology, ma, 290-301.

– Boekaaerts, M(2002) bringing about chery in classroom: strengths and weakness of the  self-regulated learning approach, leanhny and instruction , N, 12,589,604.

-Elabedour, sabman (2004) . The effect of polygamous marital structure on behavioral , emotional and academic adjustment children , clinical child and family psychology review , vol , 5.

– Hallbrook, chuck L.(1990) . friendships in middle school: influences on motivation and school adjustment journal of education psychology . p195. 203.

– jhon s, christive(1985), Ethnic identity and the academic adjustment of children from Menican  and Europeall Backgrounds . development psychology :p.799-811

– Lazarus , R,(1976). Patterns of adjustment International student Edition.

– Lipschitz, E.R. and Itzhaky , H(2005). Social support mastery , self –esteem and individual adjustment amony at- risk youth . child and youth care forum p329-346.

-Murray , C. and Malmyren ,K.(2005). Implementiny  a teacher – student relationship program in a high poverty urban school : Effects on social , emotional and academic adjustment and lesson learned . journal of school psychology . p 137-152

-schoroeder , D (1990) the role of sense of shool belonginy and jender in the academic adjustment of latin adolescents. Journal of youth and adolescence p619-628

مقدمه

توان سازگاری[۱] در انسان از جمله خصیصه‌هایی تلقی می‌شود که نقش اساسی در تأمین بهداشت روانی و جسمانی او دارد، زیرا مجموعه‌ای از کنش‌ها و رفتارها شرایط و موقعیت‌های جدید فراهم می‌آورد که آدمی قادر می‌شود با ارائه پاسخ‌های مناسب راه کمال را طی کند و این پیشرفت در مقوله روانی و جسمانی قابل مشاهده است، زیرا کارکرد مؤثر در نقش‌ها و تکالیفی که فرد برای آنها اجتماعی شده را به همراه می‌آورد (نوربان و محمدیان شعرباف، ۱۳۷۶).

به تدریج که انسان رشد می‌کند به طور پیوسته باید ساختارهای روانی خود را از نو سازمان بدهد تا بتواند به گونه‌ای مؤثر با محیط خود برخورد نماید. به عبارت دیگر، قدرت سازگاری خود را بالا ببرد تا بتواند با محیط هماهنگ باشد. سازگاری مستلزم تعاملی است که در آن شخص به گونه‌ای نیازهای شخصی خود را در ارتباط عملی با انتظارات محیط هماهنگ می‌کند. پیاژه[۲] معتقد است که این فرایند از طریق درونسازی یا جذب و برون‌سازی یا انطباق انجام می‌گیرد (وظیفه‌شناس، ۱۳۸۰).

 سازگاری متشکل از دو فرایند است: منطبق کردن خود با شرایط مشخص و تغییر شرایط برای منطبق کردن آن با نیازهای خود.

منظور از سازگاری مؤثر فقدان بحران نیست، بلکه وضعیتیاست که در آن به طور معمول انتظار می‌رود که استرسهای زندگی مدیریت شده باشد (فنوی، ۱۳۸۰). مک دانلد[۳]  (۱۹۸۵) می‌گوید: «وقتی می‌گوئیم فردی سازگار است که پاسخهایی که او را به تعامل با محیطش قادر می‌کند، آموخته باشد و از نظر عاطفی نیز بتواند با آن تعامل نماید.» (فنونی، ۱۳۸۰).

بنابراین طبق نظریات فوق سازگاری برای انسان یک ضرورت و امر حیاتی به شمار می‌آید از آنجا که انسان در گروه متولد می‌شود و در گروه زندگی می‌کند و اجتماعی می‌شود و در گروه کار می‌کند و حتی در گروه توان سازگاری خود را از دست می‌دهد و ناسازگار می‌شود، این سؤال پیش می‌آید که چرا در گروه این کارکرد را دوباره به دست نیاورد و درمان نشود. بر این اساس و به لحاظ اهمیت مشاوره و روان درمانی گروهی که نقش اساسی در جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه به همراه دارد. در این پژوهش سعی بر آن است که تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل [۴](TA) بر سازگاری اجتماعی[۵]، عاطفی[۶] و آموزشی[۷] دانش‌آموزان مورد بررسی قرار گیرد.

 

بیان مسئله

سازگاری در فرهنگ روان‌شناسی، عبارت است از رابطه‌ای که هر ارگانسیم با محیط خود برقرار می‌کند. این اصطلاح معمولاً به سازگاری روان‌شناختی یا اجتماعی با توجه به معنای ضمنی مثبت آن اشاره دارد. یعنی فرد خوب سازگار یافته و این اصطلاح وقتی به کار برده می‌شود که فرد در یک فرایند جاری و غنی از رشد بالقوه خودش، درگیر است و به تغییرات محیطی به طرز مؤثری واکنش نشان می‌دهد. این واژه از طرفی اشاره به یک حالت تعادل کامل بین ارگانیسم و محیط دارد. حالتی که در آن همه نیازها ارضاء شده‌اند و عملکردهای ارگانیسمی به آسانی تحقق بخشیده می‌شوند (عیدیان، ۱۳۸۵).

سازگاری به فرایندهای روان‌شناسی که مردم را با تغییرات روزمره هماهنگ می‌کند، اشاره دارد (وایتن ولیویید[۸] به نقل از شهسواری، ۱۳۸۲) به زعم سینها وسینگ[۹] (۱۹۹۳) سازگاری عبارت است از ثبات عاطفی و جسارت در روابط اجتماعی و نیز علاقه به تحصیل و مدرسه در فرد که به صورت سازگاری عاطفی، سازگاری اجتماعی و سازگاری آموزشی نیز بیان شده است (سینها وسینگ، ترجمه کرمی، ۱۳۷۷) منظور از سازگاری اجتماعی داشتن رابطه صحیح و مطلوب با دیگران و سازگاری شخص با محیط خود می‌باشد که با تغییر دادن خود و یا محیط به دست می‌آید (پورافکاری، ۱۳۷۳) و به مکانیسم‌هایی که بوسیله آنها یک فرد ثبات عاطفی پیدا می‌کند سازگاری عاطفی اطلاق می‌گردد و سازگاری تحصیلی را به عنوان داشتن نگرشهای مثبت نسبت به اهداف تحصیلی وضع شده، کامل کردن شروط تحصیلی و اعتقاد فرد به مؤثر بودن تلاش برای رسیدن به درجات علمی بالاتر تعریف کرده‌اند (پور دهقان اردکانی، ۱۳۸۳).

عوامل زیادی با سازگاری که یک ضرورت حیاتی برای انسان محسوب می‌شود در ارتباطند که مهمترین آنها «نحوه برقرار کردن ارتباط و تعامل با دیگران»  می‌باشد. به عبارت دیگر، ارتباط و تعامل ناموفق باعث بوجود آمدن ناسازگاری در فرد خصوصاً در نوجوانان و جوانان که داشتن تعاملات اجتماعی به ارتباط با دیگران بویژه همسالان نقش مهمی در سلامت روانی آنها دارد، می‌شود (احمدی، ۱۳۷۵).

از دیدگاه روانشناسی ارتباطات، کوچکترین واحد ارتباطی در اجتماع رابطه بین دو شخصیت است. برن[۱۰]، معتقد است که شخصیت هر انسانی از سه بخش که در ارتباط با یکدیگر هستند تشکیل می‌شود. کودک،‌ والد و بالغ.بنابراین وقتی انسان می‌خواهد در جامعه سازگار باشد، باید ابتدا خصوصیات شخصیتی سه‌بعدی خود را بشناسد و سپس وارد اجتماع شود. آنگاه خصوصیات سه‌بعدی طرف مقابل را نیز به طور نسبی بشناسد تا بهتر بتواند با او ارتباط برقرار کند. چه اگر ندانیم چگونه و با کدام بعد و در چه موقعیتی رابطه انسانی برقرار کنیم ، دچار شکست در تعامل اجتماعی شده و حالت سرخوردگی و ناکامی پیدا می‌کنیم و در نهایت با محیط انسانی خود ناسازگار می‌شویم (شفیع‌آبادی و ناصری، ۱۳۸۰).

در همین رابطه در پژوهشی حاجی نصیر (۱۳۸۴) با عنوان «تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل برخود پنداره[۱۱] و منبع کنترل[۱۲] دانشجویان دختر دانشگاههای تهران به این نتیجه دست یافت که مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل با اطمینان ۹۹% بر تغییر خود پنداره و منبع کنترل دانشجویان مؤثر بوده است.

با توجه به تحقیقات صورت گرفته اینکه نظریه تحلیل رفتار متقابل نظریه قابل فهم و پیشرفته روانشناسی درباره تفکرات،  احساسات و ارتباطات افراد است و درک آن برای سنین نوجوانی راحت‌تر است و از طرفی رویکردی است که مفاهیم و متون آن برای گروههای درمانی طراحی شده (کرسنی[۱۳]، به نقل از شفیع‌آبادی، ۱۳۸۰) و نوجوانان گرایش شدیدی به شرکت در گروه دارند، در این پژوهش سعی شده است که تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری اجتماعی، عاطفی و آموزشی دانش‌آموزان سنجیده و مورد بررسی قرار گیرد.

اهمیت و ضرورت پژوهش

انسان احتیاجاتی دارد و همه روزه اکثر اوقات خود را صرف برطرف کردن آن احتیاجات می‌نماید. بطور مثال هنگام گرسنگی تعادل بین نیازهای بدنی و انرژی موجود به هم می‌خورد و تلاش انسان برای برقرار کردن تعادل از دست رفته باعث جریان زندگی روزمره می‌شود.

به همین مناسبت زندگی را می‌توان عبارت از سلسله جریاناتی دانست که در طی آنها تعادل انسان به هم خورده و سپس برقرار می‌گردد. این جریانات را که با بوجود آمدن احتیاجی شروع شده و انسان پس از انجام فعالیت‌هایی به برطرف کردن آنها اقدام می‌کند، سازگاری می‌نامند. البته نیازهای انسان در همه موارد، به آسانی برطرف نمی‌گردد و در اکثر مواقع باید انسان نحوه‌ فعالیت‌های خود را تغییر دهد تا بتواند خود را با محیط تطبیق دهد، جریان سازگاری نیز کاملاً شبیه جریان فوق است و هرکس احتیاجاتی را که دارد باید برطرف نماید تا تعادل روانی و جسمانی برقرار شود(شافر[۱۴]، ترجمه پور مقدس، ۱۳۶۷).

سازگاری برای انسان یک ضرورت بسیار مهم و حیاتی به شمار می‌رود. گاهی این ویژگی تحت تأثیر فشارهای روانی منجر به ناسازگاری می‌شود و در واقع با اجرای پژوهش علمی است که نشان می دهد چه عواملی در سازگاری و افزایش آن مؤثرند و چه عواملی باعث ناسازگاری می‌شوند.

برخی ویژگی های روانی هستند که اگر در نوجوان ویا جوان ظهور نماید باعث به هم خوردن سازمان روانی وی شده و در صورت وجود شرایط دیگر رفتار ناسازگار را در او شعله ور می کند. عوامل تقویت کننده در کلاس از جمله تشویق و تحریک دانش آموزان دیگر و عدم درک صحیح وی توسط معلمین و مسئولین مدرسه باعث تقویت ناسازگاری می شود . بیشتر از نیمی از نوجوانان واقع در سنین بلوغ ودر حال تحصیل به خاطر وجود عواملی نظیر افت تحصیلی[۱۵] ، احساس حقارت[۱۶] ، احساس گناه[۱۷] ، نگرانی[۱۸] ، خصومت[۱۹] وپرخاشگری[۲۰] و ارتباط ناموفق با دیگران دچار ناسازگاری در مدرسه و محیط خانواده می گردند ( احمدی ، ۱۳۷۵ ) با توجه به اهمیت موضوع در این پژوهش سعی بر آن است که با تحقیق علمی تاثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری نوجوانان مورد برسی قرار گیرد .

اهداف پژوهش

هدف اصلی

هدف اصلی این پژوهش «تعیین میزان تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری دانش‌آموزان دختر شهرستان رباط‌کریم در سال تحصیلی ۸۶-۸۵ است.

 اهداف فرعی

۱-    تعیین میزان تأثیر مشاوره گروهی با روش تحلیل رفتار متقابل بر افزایش سازگاری عاطفی دانش‌آموزان.

۲-    تعیین میزان تأثیر مشاوره گروهی با روش تحلیل رفتار متقابل بر افزایش سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان.

۳-    تعیین میزان تأثیر مشاوره گروهی با روش تحلیل رفتار متقابل بر افزایش سازگاری آموزشی دانش‌آموزان.

۴-    تعیین تفاوت سازگاری دانش‌آموزان پایه‌های مختلف تحصیلی.

فرضیه های پژوهش

فرضیه اصلی

مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری کل دانش‌آموزان دختر دبیرستانی تأثیر معنادار دارد.

فرضیه‌های فرعی

۱-    مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری عاطفی دانش‌آموزان دختر دبیرستانی تأثیر معنادار دارد.

۲-    مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان دختر دبیرستانی تأثیر معنادار دارد.

۳-    مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری آموزشی دانش‌آموزان دختر دبیرستانی تأثیر معنادار دارد.

۴-    بین میزان سازگاری دانش آموزان پایه‌های مختلف آموزشی تفاوت معنادار وجود دارد.

متغیرهای پژوهشی

در این پژوهش منظور از متغیر مستقل «مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل» است و منظور از متغیر وابسته «سازگاری کل، اجتماعی، عاطفی و آموزشی» است. سن و جنسیت نیز به عنوان متغیرهای تعدیل کننده در نظر گرفته شده است.

تعریف متغیرها

تعریف نظری مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل

مشاوره گروهی رشد کانال ارتباطی میان فردی است. یک کانال ارتباطی هست که در آن جو و محیط مناسبی برای فرایند یاورانه ایجاد می‌شود.

TA  برای گروه‌ها یک رویکرد عالی و مناسب می‌باشد. برن معتقد است که درمان گروهی اطلاعات بیشتر و سریعتری را درباره برنامه‌های شخصی زندگی فرد در  مقایسه با درمان‌های فردی ارائه می‌دهد.

گروه درمانی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل در یک بافت گروهی که در آن افراد می‌توانند طرح و برنامه زندگی خود را که از خاطرات اولیه‌شان نشأت گرفته، در تعامل با یکدیگر تجربه کنند، بهترین انتخاب درمانی برای گروه هست (گولدینگ[۲۱]، ۱۹۸۷). راه‌های زیادی برای خودشناسی از طریق تحلیل تبادل درون گروهی وجود دارد، چنانچه در کارکرد گروه‌های گشتالتی در اینجا و اکنون مشاهده می‌شود.

گروه‌های TA مسائل گذشته را به زمان حال می‌آورند و اعضاء گروه با معرفی اعضاء خانواده خود در گذشته و حال این فرایند را تسهیل می‌کنند. در نتیجه تعامل‌های درون گروهی اعضاء فرصت‌های بسیاری خواهند داشت تا تصمیمات گذشته خود را مرور کنند و به چالش بکشند و تصمیمات جدید را به تجربه بگذارند.

به نظر گولدینگ یکی از استدلالات قوی در TA آن است که گروه تجربه زنده‌ای را فراهم می‌کند که اعضاء آن را با خود به خانواده، دوستان و جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنند انتقال دهند (کری[۲۲]،   ).

تعریف عملیاتی:

در پژوهش حاضر منظور اجرای اصول تحلیل رفتار متقابل در قالب ۱۰ جلسه یک ساعت ونیم هفتگی که به صورت جلسات مشاوره گروهی آموزش داده می‌شود که اصول اساسی آن عبارتند از آشنایی با نظریه و آموزش (من کودکی[۲۳]) و (من والدین[۲۴]) و (من بالغ[۲۵]) و کارکردها و نحوه  برخورد با آنها  و حالتهای آسیب زا از قبیل طرد[۲۶] و آلودگی[۲۷] و همچنین مجری گری حالتهای من و وضعیت های زندگی و روابط مکمل و متقاطع و روابط سالم انسانی آموزش داده می‌شود. این نظریه برای به کارگیری در مشاوره گروهی و گروه درمانی  رویکردی عالی و مناسب است (کری،       ).

 سازگاری

تعریف نظری :

سازگاری از نظر سینها و سینگ عبارت است از ثبات عاطفی و جسارت در روابط اجتماعی و نیز علاقه به تحصیل و مدرسه در فرد، که به صورت سازگاری عاطفی، سازگاری اجتماعی و سازگاری آموزشی دیده می‌شود. همچنین سینها و سینگ (۱۹۹۳) سازگاری تحصیلی یا آموزشی را به عنوان داشتن نگرش‌های مثبت نسبت به اهداف تحصیلی وضع شده، مؤثر بودن تلاش برای رسیدن به اهداف تحصیلی و نگرش مثبت به محیط تحصیلی تعریف کرده‌اند و سازگاری اجتماعی را به صورت مکانیسم‌هایی که با آنها یک فرد توانایی تعلق به گروه را پیدا می‌کند و سازگاری عاطفی را مکانیسم که بوسیله آنها یک فرد ثبات عاطفی پیدا می‌کند، بیان نموده‌اند (سینها و سینگ، ۱۹۹۳؛ ترجمه کرمی، ۱۳۷۷).

 تعریف عملیاتی :

در این پژوهش سازگاری نمره ای است که فرد از طریق پرسشنامه سازگاری ( برای دانش آموزان دبیرستان ) اثر سینها و سینگ ( ۱۹۹۳ ) بدست می آورد این پرسشنامه شامل ۶۰ سوال است که ارزش هر سوال بین صفر و یک است و نمره صفر نشان دهنده سازگاری خیلی خوب و نمره ۶۰ نشان دهنده سازگاری خیلی ضعیف می باشد . این پرسشنامه درصدد آن است تا دانش آموزان دبیرستانی با سازگاری خوب را از دانش آموزان با سازگاری ضعیف در سه حوزه سازگاری عاطفی ، اجتماعی و آموزشی جدا سازد . در این آزمون دانش آموزانی نمره ۳۰ و بالاتر کسب میکنند بعنوان ناسازگار تلقی می گردند .

 مقدمه

در این فصل ابتدا مواضع نظریه پردازان در رابطه با موضوع مورد پژوهش (مشاوره‌گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل و سازگاری اجتماعی، عاطفی و آموزشی) مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد و سپس تحقیقات عملی انجام شده در ارتباط با موضوعات مورد نظر، بیان می‌گردد.

 ۱- تعریف سازگاری

واژه سازگاری در لغت‌نامه دهخدا به معنای موفقیت در کار، حسن سلوک و  .. به کار رفته است. مفهوم سازگاری از واژه انطباق در زیست‌شناسی گرفته شده است که یکی از پایه‌های نظریه تکامل داروین[۱] (۱۸۹۵) است و به ساختارهای بیولوژیکی و فرایندهایی که زنده ماندن انواع موجودات را تسهیل می‌کند، اشاره دارد. (به نقل از لازاروس[۲]، ۱۹۷۴).

بنابه تعریف، سازگاری یک ساختار فیزیولوژیکی یا کالبد شناختی، یک فرایند زیست‌شناختی، یا یک الگوی رفتاری است که در طول تاریخ به بقا و تولید مثل کمک کرده است (ویلسون[۳]، ۱۹۷۵) سازگاری از راه انتخاب طبیعی به وجود می‌آید و باید قابل انتقال از راه توارث باشد (هرگنهان و السون[۴]، ترجمه سیف، ۱۳۸۳).

سازگاری در قاموس روان‌شناسی عبارت است از رابطه‌ای که هر ارگانیسم با توجه به  شرایط پیرامون محیطش، با محیط برقرار می‌کند. این اصطلاح معمولاً به سازگاری روان‌شناختی یا اجتماعی اشاره دارد و با اشاره به معنای ضمنی مثبت آن وقتی به کار گرفته می‌شود که فرد در یک فرایند مستمر و پرمایه برای ابراز استعدادهای خود و واکنش نسبت به محیط و در عین حال در جهت تغییر آن به گونه‌ای مؤثر و سالم، درگیر است (ربر[۵]، ۱۹۹۵، به نقل از فرقدانی، ۱۳۸۳).

مک دانلد(۱۹۸۵) می‌گوید:‌ «وقتی می ‌گوئیم فردی سازگار است که پاسخهایی که او را به تعامل با محیطش قادر می‌کند، آموخته باشد و به طریق قابل قبول اعضای جامعه خود رفتار کند تا نیازهای او ارضا شوند. یک فرد در یک موقعیت اجتماعی خاص می‌تواند خود را به راههای گوناگون با آن موقعیت تطبیق دهد یا سازگار کند»( فنونی، ۱۳۸۰).

سازگاری فرایندی است در حال رشد شامل توازن بین آنچه افراد می‌خواهند و آنچه جامعه‌شان می‌پذیرد. یا به عبارت دیگر سازگاری یک فرایند دو سویه است. از یک طرف فرد به صورت مؤثر با اجتماع تماس برقرار می‌کند و از طرف دیگر اجتماع نیز ابزارهایی را تدارک می‌بیند که فرد از طریق آنها توانایی‌های بالقوه خویش را واقعیت می‌بخشد (نیوکا و کپل[۶]، ۱۹۹۱، به نقل از فرقدانی، ۱۳۸۳).

سازگاری به فرایندهای روان‌شناسی که مردم را با تغییرات روزمره هماهنگ می‌کند، اشاره دارد و آنها را مورد بررسی قرار می‌دهد (وایتن و لیویید، ۱۹۹۷ به نقل از شهسواری، ۱۳۸۲). سینهاوسینگ در سال ۱۹۹۳ از سازگاری تعریفی ارائه کرده‌اند: سازگاری عبارت است از ثبات عاطفی و جسارت در روابط اجتماعی و نیز علاقه به تحصیل و مدرسه در فرد، که به صورت سازگاری عاطفی، سازگاری اجتماعی و سازگاری آموزشی دیده می‌شود (سینهاوسینگ، ۱۹۹۳، ترجمه کرمی ، ۱۳۷۷).

۲- عوامل مؤثر بر سازگاری

سه کانون اصلی سازگاری، خانواده، مدرسه، و دوستان است.

 الف) خانواده

خانواده به ویژه مادر نخستین و مهمترین نقش را در رشد شخصیت، فرایند اجتماعی شدن و سازگاری فرد بر عهده دارد، زیرا محیط خانواده، نخستین محیطی است که در آن کودک،‌از کیفیت تعاملات انسانی آگاهی می‌یابد. پژوهش‌های انجام شده نشان می‌دهد که عوامل و روابط خانوادگی از جمله ارتباطات عاطفی درون خانواده بر رشد شخصیت و سازگاری فرد تأثیری بسیار مهم و حیاتی دارد (هک[۷]، ۲۰۰۰؛ به نقل از درویزه، ۱۳۸۳).

همچنین پژوهشگران دریافته‌اند کودکانی که در ساختارهای خانوادگی غیر سنتی زندگی می‌کنند، سازگاری ضعیفی را به صورت رفتارهایی مانند پرخاشگری و رفتارهای ضد اجتماعی، مشکلات ارتباطی، میزان بالای ترک تحصیل، مصرف مواد مخدر و الکل –  نشان می‌دهند. مشابه همین نتایج در بررسی بر کودکان طلاق و فرزند خوانده‌ها و نیز کودکانی که با یکی از والدین زندگی می‌کنند، به دست آمده است. (البجیور[۸] و همکاران، ۲۰۰۴).

با رضایت زناشویی برخورد و درگیری بسیار بالای والدین دانش‌آموز و ارتباط و دلبستگی ضعیف بین دانش‌آموز و پدر و مادرش می‌تواند بر سازگاری تحصیلی و شخصی و نیز سلامت روان‌شناختی او تأثیر منفی داشته باشد (گردس[۹]، ۱۹۹۴؛ به نقل از عیدیان، ۱۳۸۵)

به طور کلی‌گویی محیط خانواده مهمترین عامل سازگاری کودک است. عواقب ناشی از تربیت توأم با خشونت و سردی در همان سالهای اولیه زندگی ظاهر می‌شود و دوران مدرسه و حتی نوجوانی و بزرگسالی را تحت تأثیر قرار می‌دهد(کدیور، ۱۳۸۲).

 ب) مدرسه

مدرسه به خاطر مشخص نمودن وظایف و حقوق افراد و انتقال ارزشهای اجتماعی یکی از مراکز مهم اجتماعی شدن فرد تلقی می‌گردد. یک سلسله هنجارهای رفتاری وجود دارد که انتظار می‌رود افراد در جامعه بزرگتر خود را با آن هنجارها سازگار کنند. در جامعه کوچک مدرسه نیز هنجارهایی از این قبیل وجود دارد. زمانی که فرد بتواند خودش را با آن هنجارها و انتظارات وفق دهد سازگاری صورت پذیرفته است (ستوده، ۱۳۷۸).

مدرسه در دوره کودکی به منزله موقعیت و شرایط جدیدی است که کودک باید خود را با آن سازگار کند. کودکانی که نتوانند خود را با شرایط تازه سازگار کنند در دوره‌های دیگر نیز اغلب دچار مشکلات عاطفی و رفتاری خواهند شد. تقریباً ۲۰ درصد کودکان دبستانی دچار انواع اضطراب شدید و غیر قابل کنترل می‌شوند. خوبی‌ مدرسه نمونه‌ای از آن است. (برک[۱۰]، ۲۰۰۱، ترجمه سیدمحمدی، ۱۳۸۳) بطور کلی شاخص سازگاری در مدرسه، اولاً رضایت ذهنی فرد از ارتباطات فردی و شخصی و ثانیاً عملکرد تحصیلی دانش‌آموز در مدرسه است (اسکات[۱۱]، ۱۹۸۹؛ به نقل از عیدیان).

ج) گروه همسالان

در اواسط کودکی، اجتماع همسالان بستر بسیار مهمی برای رشد می‌شود تماس با دوستان نقش مهمی در درک دیگران و آگاهی از خود و دیگران ایفا می‌کند. این تحولات به نوبه خود به ارتقای کیفیت تعامل با همسالان کمک می‌کند و در سالهای دبستان بیشتر نوع دوستانه می‌شود. در راستای این تغییر، پرخاشگری، مخصوصاً حملات بدش کاهش می‌یابد (رابین، بوکوسکی و پارکر[۱۲]، به نقل از برک ۲۰۰۱، ترجمه سید محمدی، ۱۳۸۳).

کودکان طردشده، ناخشنود و منزوی هستند، پیشرفت تحصیلی و عزت ‌نفس[۱۳] کمی دارند، معلمان و والدین آنها را مبتلا به مشکلات هیجانی و اجتماعی ارزیابی می‌کنند. طرد همسالان در دوران کودکی با عملکرد تحصیلی ضعیف، ترک تحصیل، رفتار ضد اجتماعی و بزهکاری در نوجوانی و مجرم بودن در اوایل بزرگسالی رابطه نیرومندی دارد (برک ۲۰۰۱، ترجمه سید محمدی، ۱۳۸۳).

گروه از طریق اعطای پاداش و یا انتقاد و تحریم در مقابل همنوایی یا ناهمنوایی، به عبارتی سازگاری یا ناسازگاری اعضاء با هنجارهای گروه تأثیر بسیار نیرومندی را بر رفتار و شخصیت اجتماعی آنها اعمال می‌کند. این نوع سازگاری هم توسط دیگران و هم توسط پذیرش از طرف دیگران و نیز میزان رضایت فرد از روابط با دیگران ارزیابی می‌شود (ستوده، ۱۳۷۸).

۳- انواع سازگاری

اسکات، ۱۹۸۹، به نقل از فرقدانی، ۱۳۸۳ انواع سازگاری را به این صورت تبیین می‌کند:

الف) سازگاری تحصیلی       ب) سازگاری بین فردی یا اجتماعی   ج) سازگاری خانوادگی سینهاوسینگ (۱۹۹۳) نیز سازگاری را به صورت    الف) سازگاری آموزشی ب) سازگاری اجتماعی     ج) سازگاری عاطفی توصیف کرده‌اند.

 ۱- سازگاری عاطفی : واکنش کودک درسالهای اول زندگی خود مربوط به اطرافیان و اغلب عاطفی است. این گونه واکنش ها در ابتدا کلی است و نمی توان دقیقا بر آن ها نام یکی از حالات مشخص عاطفی را گذارد. همراه با جریان عمومی رشد در تمامی زمینه ها ، تظاهرات عاطفی مربوط به هر یک از حالات عاطفی به مرور مشخص تر و اختصاصی تر می شوند. در واقع یادگیری و کسب تجربه باعث می شود که بین تظاهرات عاطفی و محیط اجتماعی سازش به وجود آید. توجه و پشتیبانی از کودک باعث می شود که او به استقلالی که مورد نیازش است دست یابد. به تدریج که کودک بزرگتر می شود همراه با رشد کلامی وشکل گیری شخصیتی او و کسب تجربه ویادگیری ، تظاهرات عاطفی کودک راهی اجتماعی تر و متناسب تر برای بروز می یابند. همراه با کاسته شدن حالات عاطفی غیر منطقی کودک در صورت لزوم تظاهرات عاطفی او تغییر شکل می دهند تا متناسب با موقعیت اجتماعی شوند و امنیت او را به مخاطره نیندازد ( وظیفه شناس ، ۱۳۸۰).

۲- سازگاری اجتماعی : به وضعیتی گفته می شود که افراد یا گروهها رفتار خود را به تدریج و از روی عمد و یاد غیر عمد تعدیل می کنند تا با فرهنگ موجود سازگاری نمایند مانند رعایت عادتها ، عرف و تقلید . به عبارتی آن نوع واکنشهایی است که شخص برای رعایت محیط  اجتماعی از خود نشان می دهد وآنها را به علت هماهنگی شان با معیارهای اجتماع و پذیرفته شدنشان از طرف آن ، اساس رفتار خود قرار می دهند( آکسفورد[۱۴]، ۱۹۸۰، به نقل از توکلی ، ۱۳۷۶).

در حیات اجتماعی افراد متمدن ، سازگاری اجتماعی حتی از پاسخ گفتن به احتیاجات بدنی هم مهم‌تر است انسان علاوه بر جنبه فیزیولوژیکی که دارد یک موجود اجتماعی است. چنان چه کودک احساس نا امنی کند و یا دانشجوئی خود را تنها حس نماید و یا شخصی خود را شکست خورده بپندارد، لازم است به نحوی خود را با محیط سازش دهد. فرق اساسی بین سازگاری ازنظر فیزیولوژیکی و اجتماعی آن است که در طی جریان اول تنها یک راه جهت برقرارکردن تعادل از دست رفته وجود داردو حال آنکه در جریان دوم عدم برقراری تعادل با وجود ناراحتی و پریشانی شخص باعث مرگ او نمی شود ولی دائما انسان با آن دست به گریبان است. مثلا شخص گرسنه چنان چه غذا به او نرسد فوت می کند ولی شخصی که احتیاج به محبت دارد با داشتن زندگی پررنجی به حیات خود ادامه می دهد( شافر، ترجمه پور مقدس ، ۱۳۶۷).

منظور از سازگاری اجتماعی داشتن رابطه صحیح و مطلوب با دیگران است. انسانی که از نظر اجتماعی رشد یافته است با دیگران سازگاری بیشتری داردو می فهمد که هرچه روابطش با دیگران بهتر و سالم‌تر باشد میزان موفقیت و رضایتش بیشتر است ( وظیفه شناس ، ۱۳۸۰).

راجرز[۱۵](۱۹۵۴) به نقل از کاظمی ، معتقد است افراد براساس تصوری که از خود دارند رفتار می‌کنند. در واقع سازگاری اجتماعی انسان نیز بازتابی از خود پنداره وی تلقی می شود. کسانی که دارای خود پنداره ی مثبتی هستند توانایی سازگاری اجتماعی بیشتری از خود نشان می‌دهند.

سازگاری اجتماعی یعنی سازگاری شخص با محیط اجتماعی خود، سازگاری ممکن است با تغییر دادن خود و یا محیط به دست آید ( پورافکاری ، ۱۳۷۳).

۳- سازگاری آموزشی : جریان شکل گیری خود پنداره تحصیلی از این قرار است. اگر دانش آموز در فعالیتهای مختلف آموزشگاهی ، در اکثر موضوع های درسی و درطی چندین سال متوالی ، احساس شایستگی کند و از سوی دیگران کار وفعالیتش به طور مثبت ارزیابی شود یک احساس کلی شایستگی در وی – حداقل در ارتباط با یادگیری موضوع های درسی – ایجاد می شود. به همین منوال ، اگر کوششهای یادگیرنده در فعالیتهای آموزشگاهی با شکست مواجه شودو از دیگران ارزیابی منفی دریافت کند در او نسبت به توانایی اش دست کم در رابطه با یادگیری آموزشگاهی یک احساس عمیق عدم شایستگی ایجاد می شود هرچند که ممکن است در این قاعده پاره ای استثناها یافت شود اما اکثر دانش آموزان نهایتا به یک نظر مثبت یا منفی نسبت به خود به عنوان یک یادگیرنده می رسند(سیف ، ۱۳۷۶).

سیف (به نقل از وظیفه شناس ، ۱۳۸۰) دراین باره می گوید: اگر محیط مدرسه برای دانش آموزان شواهدی که حاکی از شایستگی و لیاقت او در کار مدرسه باشد، در طی چندین سال ، خصوصا در سالهای نخست تحصیل فراهم آورد و این تجارب موفقیت آمیز در چهار ، پنج سال بعد نیز تکرار شوند برای مدت نامحدودی در فرد نوعی مصونیت در برابر بیماری های روانی ایجاد می شود. چنین فردی قادر خواهد بود تا بدون تحمل رنج وعذاب بربحران ها و فشارهای شدید زندگی غلبه کند.

احساس شایستگی او و مهارتهای شخصی و فنی اش که بعضی از آن ها را در مدرسه آموخته است وی را قادر خواهد کرد تادر مقابله با موقعیت های بحرانی زندگی ، روش های واقع بینانه ای را به کار برد. البته این تامین سلامت روانی حاصل از موفقیت های چشمگیر در فعالیت‌های مدرسه برای همه شاگردان پیرو یک قانون معینی نیست.

دانش آموزانی که زیر فشار والدین و دررقابت شدید با سایر همکلاسی های خود در گرفتن نمره‌های بالا توفیق می یابند غالبا شخصیتی نامتعادل ، وسواسی ، مضطرب دارند.

اسکات (به نقل از فرقدانی ، ۱۳۸۳) انواع سازگاری را به این صورت عنوان می کند : ۱- سازگاری تحصیلی ، ۲- سازگاری بین فردی یا اجتماعی ، ۳- سازگاری خانوادگی .

الف) سازگاری آموزشی یا تحصیلی

---

100,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .