عنوان :

پایان نامه بررسی فرار مالیاتی و رشد اقتصادی ایران

تعداد صفحات :۱۰۰

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

هرگونه تلاش ‎غیر قانونی برای پرداخت نکردن مالیات ، مانند ندادن اطلاعات لازم در مورد عواید و منافع مشمول مالیات به مقامات مسئول ، فرار مالیاتی خوانده می شود‎. تعریف فرار مالیاتی ، برای انواع مالیات ها یکسان است. در فرار مالیاتی به رغم تطبیق فعالیت با قوانین در اجرای فعلیت ها یک یا چند ضابطه مصوب مراجع ذی ربط عمداً نادیده گرفته می شود.

 فرار مالیات انگیزه اصلی برای روی آوردن به اقتصاد زیر زمینی است. در بسیاری از موارد دیده شده که تولیدکنندگان کالا برای فرار از مالیات تمام یا بخشی از درآمد خود را به مراجع مالیاتی اعلام نمی کنند. این امر در مورد مالیات مستقم وغیر مستقیم صدق می کند. وهمچنین حقوق وعوارضی گمرکی که بر واردات وضع می شود ، نیز نوعی مالیات است و کالای همراه مسافر به طور کلی معاف از مالیات است. در این مورد باید گفت در صورتی که تجار و بازرگانان کالای خود را به مراجع گمرکی اظهار نکنند مرتکب نوعی عمل قاچاق شده ، کالای واردات شده  قاچاق محسوب می گردد و جزء فعالیت های اقتصاد زیر زمینی به حساب می آید.

فرار مالیاتی یک نو تقلب است که به طور خلاصه علیه یک نهاد اقتصاد دولتی صورت می گیرد. و دولت ساختار و سطح  مالیات ها را تعیین و نحوی نظارت و ساز و کار لازم برای دریافت آن را در نظر می گیرد.

فرار مالیاتی ریشه در عناصر اصلی درگیر در اقتصاد زیر زمینی دارد این عناصر را فرار مالیاتی می توان نامید.

مالیات از اصلی ترین و مشروع ترین منابع تأمین اعتبار در یک اقتصاد سالم است. پرداخت مالیات بر عهده مؤدی است. مؤدی صاحب درآمد مشمول مالیات است. مؤدی مالک ارزش افزوده سرمایه ای است که به کار گرفته شده و درآمد ناشی از کارکرد سرمایه را تحصیل نموده است. و لذا وضع نوع مالیات و مأخذ مالیات و میزان مالیات ، و نحوی محاسبه درآمد مشمول مالیات موضوع قانون مالیات های مستقیم است که قانون گذار و دولت مجری طرح و وزارت امور اقتصادی و دارایی متوالی وصول و ارسال آن به خزانه داری کل می باشد.

درآمد مالیاتی نقش بسزایی در تأمین هزینه های دولت دارد و این امکان را فراهم می کند تا دولت در راستای شکوفایی ، رشد و رونق اقتصادی ، سرمایه گذاری کند. اما تحقق این هدف، با وجود فرا مالیاتی باعث اختلال می شود فرار مالیاتی را می توان یکی از مظاهر فساد اقتصادی شمرد. واضح است فرار مالیاتی در مبلغ کلان و سنگین و نه مبلغ ناچیز مالیاتی صورت می گیرد. این استدلال نیز درست است که بیشتر افراد فرار از مالیات بر ثروت و مالیات دارایی دارند و معمولاً به منظور مصرف بیشتر ، فرار مالیات صورت نمی گیرد، چون افراد ترجیح می دهند مبلغ فرار از مالیات را پس انداز ، و در چشم انداز بلند مدت استفاده کنند.

واژه های کلیدی: فرار مالیاتی، درآمد مالیاتی، ساختار نظام مالیاتی کشور

فهرست مطالب

۱) مقدمه   ۳
فصل اول: تعاریف وبرسی  علل فرارمالیاتی   ۶
۱-۱)فرار مالیاتی چیست   ۶
۱-۲)تعلق مالیاتی (۱)   ۸
۱-۳)فرق بین فرار مالیاتی و اجتناب‎ ‎مالیاتی (۲):   ۸
۱-۴)زمینه پیدایش فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی   ۱۰
۱-۵)شکاف مالیاتی   ۱۹
۱-۶)وقفه های مالیاتی, تورم و تاثیرات آن   ۱۹
۱-۷)تاثیرات منفی وقفه های مالیاتی   ۲۱
۱-۸)مالیات معوق   ۲۲
۱-۹)زمینه های اجتماعی فرار مالیاتی   ۲۲
۱-۱۰)مالیات بندی بهینه و جلوگیری از فرار مالیاتی   ۲۲
فصل دوم:بررسی  ساختار نظام  مالیاتی کشور و مشکلات فرار روی آن   ۳۱
۲-۱)تعریف مالیات   ۳۱
۲-۲) برخی از انواع مالیاتها و اثرات اقتصادی هر کدام در جامعه :   ۳۲
۲-۳) انواع روشهای مالیات بندی:   ۳۴
۲-۴) انواع مالیاتها در ایران :   ۳۶
۲-۵) شبه مالیات   ۵۱
۲-۶) برخی از مشکلات موجود در نظام مالیاتی کشور:   ۵۲
فصل دوم : فرار مالیاتی ایرانیان   ۶۳
۳-۱)اقتصادی زیر زمینی زمینه‌ساز فرار مالیاتی   ۶۳
عوامل موثر بر فرار مالیاتی   ۶۴
۳-۲) فرار مالیاتی و گسترش بازار سیاه   ۶۶
۳-۳)فرار مالیاتی ایرانی ها   ۶۷
۳-۶) آنها فرار مالیاتی را بر قانون را ترجیح می دهند   ۷۶
۳-۷)معاف مالیاتی به ضرر دولت و مردم   ۷۸
۳-۸)قانون به نفع دارایی به ضرر اقتصاد   ۷۹
۳-۹)فرهنگ مالیاتی در گرو  عدالت مالیاتی   ۷۹
۳-۱۰)جلو گیری از فرار مالیاتی و گسترش عدالت اجتماعی   ۷۹
۳-۱۱)مشکلات موجود نظام مالیاتی کشور   ۸۰
۳-۱۲)چشم انداز وضعیت مطلوب نظام مالیاتی کشور   ۸۲
۳-۱۴) مالیات دهی و مالیات گریزی در امریکا   ۸۸
پیشنهاد و نتیجه گیری   ۹۰
منابع:   ۹۴

منابع:

۱- انبار لویی، محمد کاظم ،آسیب شناسی مالیه عمومی،انتشارات ترمه  ، سال۱۳۸۷

۲- تالیف دادگر گرما جانی یدالله، مالیه عمومی و اقتصاد دولت، انتشارات ترمه،سال۱۳۸۶

۳-رنگ ریز ،حسن ،خورشیدی غلام حسین، مالیه عمومی و تنظیم خط مشی دولت، انتشارات ترمه ۱۳۸۵

۴- دکتر طبیب نیا،علی ،تحلیلی بر عملکرد نظام مالیاتی موجود،

۵-  دکتر سید نورانی،سید محمد رضا، فرار مالیاتی و رشد اقتصادی در ایران ، مرکز پژوهش مجلس شورای اسلامی،۱۳۸۷

۶- پژویان، جمشید، چالش های نظام مالیاتی در اقتصاد ایران، فصلنامه مجلس و پژوهش، سال یازدهم، شماره ۴۵، ۱۳۸۴،ص ۱۱

۷- طباطبایی یزدی، رؤیا، سیاست های مالیاتی در کشورهای در حال توسعه واستفاده از تجارب کشورهای توسعه یافته، ، فصلنامه مجلس و پژوهش، سال یازدهم، شماره۱۳۸۴،۴۵

۸- عرب مازار، علی اکبر ، در اندیشه نظام مطلوب مالیاتی، ، فصلنامه مجلس و پژوهش، سال یازدهم، شماره ۴۵، ۱۳۸۴،ص ۲۷

۹- مهندس ،ابوطالب، مالیه عمومی،چاپ احمدی،سال ۱۳۸۲

۱۰-: دکتر جعفری صمیمی ، احمد و دکتر فرجادی ، غلام علی. اقتصاد خرد و کلان ،انتشارات سمت

۱۱- طهماسبی،فرهاد،برسی ترکیب درآمد مالیاتی ایران طی سال ۱۳۵۷-۱۳۸۰دفتر مطالعات طرح مالیات بر ارزش افزوده سازمان امور مالیاتی کشور

۱۲-حاجی پور، پروین ، مقاله،آنها فرار مالیاتی را برقراری قانون ترجیح می دهند،نشریه انتخاب۲۰/۶/۷۸

۱۳-آبنار شهیاد،فرار مالیاتی و گسترش اقتصاد بازار سیاه، نشریه اخبار ۲۰/۵/۸۴

۱۴-رضایی ،محمد قاسم ؛مقاله ریشه یابی فرار مالیاتی ((۱۳۸۹))

۱۵-«سعید کاظمی»، مدرس اقتصاد و عضو هیات علمی دانشگاه (۱۳۸۸)

۱۶-«ذاکری»، جامعه شناس ((۱۳۸۷))

۱۷-«عسکری»، ریئس امور اقتصادو دارایی((۱۳۸۷))

۱) مقدمه

در بیشتر کشورهای جهان بخش عمده ای از منابع درآمدی دولت ، از طریق‎ ‎دریافت مالیات تامین ‏می شود. سهم مالیات از کل درآمدهای عمومی در میان کشورها ، متفاوت است‎ ‎و میزان آن بستگی ‏به سطح توسعه و ساختار اقتصادی آنها دارد. در این میان ، فرار‎مالیاتی و گریز از مالیات در ‏کشورها باعث شده است تا درآمدهای مالیاتی کشورها ،‎ ‎همواره از آنچه که برآورد می شود کمتر ‏باشد و تمامی کشورها تلاش خود را برای کاهش‎ ‎این دو پدیده به کار می گیرند یا از طریق اصلاح ‏نظام مالیاتی ، به چاره جویی برمی‎ ‎خیزند. توجه به پیوند بین ‎سیاست مالیات و دستگاه وصول مالیات در اصلاح نظام مالیاتی کشور از هر ‏حیث موضوعی‎ ‎مهم و قابل تامل به شمار می آید. ‎

مقایسه عملکرد مالیاتی و ظرفیت مالیاتی‎ ‎کشور ، توجه ویژه ای را نسبت به پایین بودن ظاهری ‏نسبت مالیات به محصول ناخالص داخلی‎ ‎در اقتصاد ایران پدید می آورد. از این رو ، وزارت ‏اموراقتصادی و دارائی بایستی در کنار توجه‎ ‎به موضوعاتی مانند‎:‎شناسایی منابع مالیاتی ، تعیین ‏میزان بهینه مالیات قابل‎ ‎پرداخت ، و مباحثی مانند میزان مشمولیت یا اصابت مالیاتی ، تمکین ‏مالیاتی و‎ ‎معافیتهای مالیاتی، بخش مهمی از کارایی نظام مالیاتی کشور را در پدید آوردن زمینه‎ ‎ها ‏و شرایطی جستجو کند که با دقت ، سرعت ، کمترین میزان هزینه به ازای هر واحد‎ ‎مالیات وصول ‏شده، و کمترین میزان سوء استفاده بتوان مالیات تعیین شده را وصول نماید.‎ ‎در این باره محاسبه ‏نسبت هزینه های مستقیم وصول درآمد دولت ، به کل درآمدهای مالیاتی‎ ‎نماگری را به دست می دهد ‏که هزینه بالای وصول درآمدهای مالیاتی را در اقتصاد ایران‎ ‎به موضوعی مهم برای حداقل ساختن ‏آن مبدل می سازد. ‎

به طور خلاصه ، می بایست هدف گذاری آتی این وزارت برای درآمدهای مالیاتی در درون مجموعه ‏ای از کارکردهای قابل شناسایی‎ ‎برای سیاست بودجه ای و در حالت کلی تر ، در چارچوب ‏سیاستهای کلان اقتصادی دولت تعیین‎ ‎شود. ‎

براین اساس ، افزایش درآمد مالیاتی به خودی خود یک هدف تلقی‏‎ ‎نخواهد شد و نیاز به درآمد ‏اضافی با در نظر گرفتن سقف نرخ رشد متعادل و نرخ انتظاری‎ ‎نسبت سرمایه به تولید در اقتصاد ‏ایران تعیین خواهد شد. این نکته به ویژه با در نظر‎ ‎گرفتن پیوند ضعیف بین انتظارات موجود از ‏نظام مالیاتی کشور و هدفهای توسعه ای‎ ‎اقتصاد ملی اهمیتی دو چندان می یابد‎.

دولت برای تأمین هزینه‌های خود ازمنابع مختلف ، درآمد تحصیل می‌کند. گرچه بخشی ازدرآمدهای دولت در کشور ما ازطریق استقراض از بانک مرکزی ، بخشی از فروش نفت و بخشی دیگر از درآمد حاصل از خدمات مختلف مانند خدمات پستی ، حمل و نقل و انحصارات دولتی است ، اما مالیات نیز بخش بسیار مهم و اثرگذاری از درآمد دولت را تشکیل می‌دهد. اهمیت مالیات بیشتر از آن جهت است که ارتباط میان مردم و دولت را حفظ کرده و دولت را ملزم به پاسخ‌گویی در برابر درآمد به‌دست آمده می‌کند.

صاحب‌نظران اقتصاد و توسعه معتقدند که درآمدهای مالیاتی در راستای تأمین هزینه‌های دولت ، شرایط نامطلوب اقتصادی آن جامعه را بهبود می‌بخشد. سهم درآمدهای مالیاتی دولت‌ها ازتولید ناخالص داخلی کشورها معمولاً قابل ‌توجه است. البته دراقتصاد ایران این سهم رقم بسیار ناچیزی است. عدم فاصله‌ی میان دولت و مردم مهمترین مساله در پرداخت «با رغبت» مالیات است. زمانی که مردم بدانند هرگونه شانه خالی کردن از زیر پرداخت مالیات در نهایت به زیان خود آن‌هاست و مانع از اجرای برنامه‌های رفاهی دولت خواهد شد ، مطمئنا مالیات را با رغبت خواهند پرداخت. این موضوع الزامات بسیاری دارد که از آن جمله پاسخ‌گویی دقیق دولت به مطالبات مردم و انتقادهاست.

 این روزها همه جا صحبت از مالیات و الکترونیکی کردن ارائه اظهار نامه ها و افزایش وصول درآمدهای مالیاتی است ، از دیرباز تاکنون مالیات  یکی از ارکان اصلی درآمدی هر دولت بوده ومالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر درآمد دوشکل رایج اخذ مالیات در اکثرنظام های مالیاتی دنیا می باشد .درحالیکه درآمد مالیاتی کشورهایی مانند سوئد ، دانمارک و بلژیک معادل نیمی از تولید ناخالص داخلی شان می باشد ،این رقم در کشور ما بدلیل اتکا به درآمدهای نفتی کم بوده و عدالت در اخذ مالیات نیز رعایت نشده است و لزوماً افراد پردرآمدتر مالیات بیشتری پرداخت نکرده اند. همچنین بخش قابل توجه ای از درآمد کشورهای صنعتی و توسعه یافته از راه اخذ مالیات بدست می آید و این پدیده بصورت یک فرهنگ درآمده و دربعضی کشورها برای فراراز مالیات مجازات سنگینی در نظر می گیرند ولی در کشور ما به دلیل ساختارهای فرهنگی و اجتماعی و ناملموس بودن آثارپرداخت مالیات، پدیده مالیات گریزی یا ارائه اطلاعات غلط و دارا بودن دو دفتر یکی برای نظام مالیاتی برای بد جلوه دادن وضع درآمدی و خوب جلوه دادن برای سهامداران و شرکا و اخذ تسهیلات ، جزئی انکار ناپذیر از نظام مالیاتی ما شده است و در کنار این پدیده ما شاهد تسهیلاتی هستیم که در قالب های مختلف پرداخت شده و بجای بکارگیری آن در تولید در راه های مختلف صرف و این تسهیلات با مرور زمان معوق شده اند .  سئوال اساسی در بحث اخذ مالیات این است که آیا مالیات تسهیلات معوق پرداخت می شود یا نه؟

فصل اول: تعاریف وبرسی  علل فرارمالیاتی

۱-۱)فرار مالیاتی چیست

‎هرگونه تلاش ‎غیر قانونی برای پرداخت نکردن مالیات ، مانند ندادن اطلاعات لازم در مورد عواید و منافع مشمول مالیات به مقامات مسئول ، فرار مالیاتی خوانده می شود‎. تعریف فرار مالیاتی ، برای انواع مالیات ها یکسان است. در فرار مالیاتی به رغم تطبیق فعالیت با قوانین در اجرای فعلیت ها یک یا چند ضابطه مصوب مراجع ذی ربط عمداً نادیده گرفته می شود.

 فرار مالیات انگیزه اصلی برای روی آوردن به اقتصاد زیر زمینی است. در بسیاری از موارد دیده شده که تولیدکنندگان کالا برای فرار از مالیات تمام یا بخشی از درآمد خود را به مراجع مالیاتی اعلام نمی کنند. این امر در مورد مالیات مستقم وغیر مستقیم صدق می کند. وهمچنین حقوق وعوارضی گمرکی که بر واردات وضع می شود ، نیز نوعی مالیات است و کالای همراه مسافر به طور کلی معاف از مالیات است. در این مورد باید گفت در صورتی که تجار و بازرگانان کالای خود را به مراجع گمرکی اظهار نکنند مرتکب نوعی عمل قاچاق شده ، کالای واردات شده  قاچاق محسوب می گردد و جزء فعالیت های اقتصاد زیر زمینی به حساب می آید.

فرار مالیاتی یک نو تقلب است که به طور خلاصه علیه یک نهاد اقتصاد دولتی صورت می گیرد. و دولت ساختار و سطح  مالیات ها را تعیین و نحوی نظارت و ساز و کار لازم برای دریافت آن را در نظر می گیرد.

فرار مالیاتی ریشه در عناصر اصلی درگیر در اقتصاد زیر زمینی دارد این عناصر را فرار مالیاتی می توان نامید.

مالیات از اصلی ترین و مشروع ترین منابع تأمین اعتبار در یک اقتصاد سالم است. پرداخت مالیات بر عهده مؤدی است. مؤدی صاحب درآمد مشمول مالیات است. مؤدی مالک ارزش افزوده سرمایه ای است که به کار گرفته شده و درآمد ناشی از کارکرد سرمایه را تحصیل نموده است. و لذا وضع نوع مالیات و مأخذ مالیات و میزان مالیات ، و نحوی محاسبه درآمد مشمول مالیات موضوع قانون مالیات های مستقیم است که قانون گذار و دولت مجری طرح و وزارت امور اقتصادی و دارایی متوالی وصول و ارسال آن به خزانه داری کل می باشد.

 با این مقدمه می رویم به سراغ قانون اساسی؛ اصل ۵۱ قانون اساسی می گوید هیچ مالیاتی وضع نمی شود مگر به موجب قانون. امروزه در اثر غفلت مأمورین وصول ، انفعال  بازرسان قانونی و ضعف کنترل حسابرسان انواع و اقسام مالیات های که به عهده مؤدی است ، از سوی مؤدی تأدیه نمی شود که اصطلاحاً به آن فرار مالیاتی می گویند و در این میانه برخی از مؤدیان مالیاتی را که بر ذمه خود دارند به غیر مؤدیان منتقل می کنند. نمونه زیر یک مثال ساده و قابل تامل است.

تالیا شرکتی است که در حوزه مخابرات فعالیت می کند. این شرکت درآمد خود را از طریق واگذاری سیم کارت های شارژی  کسب می نماید. این درآمد پس از وضع هزینه ها و اعمال و احتساب ذخیره ها به سود مشمول مالیات می رسد. این درآمد ها متعلق به این شرکت است و مالیات هم بر درآمد این شرکت وضع می شود. پس مؤدی شرکت تالیاست و بس ، و پرداخت مالیات بر در آمد بر ذمه شرکت است نه کس دیگر. اما شرکت در سر جمع اقلام درآمدی خود رقمی را تحت عنوان مالیات فروش اعمال و از اشخاص حقیقی و حقوقی غیر مؤدی وصول می کند. وقتی شرکت از یک کارت شارژ ۱۰۰ هزار ریالی ، ۶هزار ریال تحت عنوان مالیات  فروش که اصلاً چنین عنوانی طبق اصل ۵۱ قانون اساسی وضع نشده است ، مبلغی را وصول می کند یعنی مصرف کننده یا بهتر بگوییم اشخاص حقیقی و حقوقی ثالث ۶ درصد از ۲۵درصد مالیات عملکرد شرکت را به عهده مؤدی است پرداخت می کنند .بر اساس کدام قانون وضع شده به رعایت اصل ۵۱قانون اساسی غیر مؤدیان باید مالیات مؤدی را بپردازند؟!این را داشته باشید می رویم سراغ  دیگر از شقوق کسب درآمدهای که اصلا مشمول مالیات نیست. مشتریان این شرکت،کارتی را به مبلغ مثلاً ۴۰ هزار تومان از این شرکت می خرند ، آنها موظفند این مبلغ را در مدت ۳ ماه مصرف کنند. اگر مصرف کنند که هیچ ، اگر که نکردند مانده مصرف نشده کارت ۴۰ هزار تومانی در صورت شارژ نشدن در موعد مقرر سوخت می شود. این سوخت برای مشتری به عنوان هزینه و برای شرکت درآمدی است که هیچ هزینه  برای آن مترتب نیست و شرکت را برای کسب چنین درآمدی هیچ هزینه ای متحمل نشده و۱۰۰درصد چنین درآمدی مشمول مالیات است. اما تداوم چنین روندی از یک سو درآمد مؤدیان را متورم و از سوی دیگر هزینه های شرکت را بر دوش مصرف کننده و خدمات این شرکت تحمیل و در نتیجه خزانه دولت را تهی از آنچه که باید از مؤدی واقعی وصول شود ، می نماید و دود همه این نابسامانی مالی در چشم مالیه عمومی کشور رفته و به آن آسیب می رساند.

۱-۲)تعلق مالیاتی^(۱)

منظور از تعلق واقعی مالیات این است که نهایتاً پرداخت کننده اصلی مالیات چه کسی است. مثلا ممکن است که از  یک قشر خاص مالیات اخذ شود ولی در واقع پرداخت کننده نهایی مالیات شخص دیگری باشد.

همانطور که می دانیم با وضع مالیات ، ما شاهد انتقال بخشی از منابع بخش خصوصی به بخش عمومی خواهیم بود که در نتیجه ، این امر موجب یک نوع بار مالیاتی می گردد. در این راستا ، ممکن است پرداخت کننده اولیه مالیات که طبق قانون بایستی مالیات که فشار واقعی مالیات را تحمل می کند ، منتقل نماید که در این صورت می گوییم انتقال مالیات صورت گرفته است. ذکر این نکته لازم است که معمولا مالیات های مستقیم ، قابلیت انتقال نداشته و

یا دارای قابلیت انتقال بسیار ناچیز می باشد. در مقابل،انواعی از مالیات های غیر مستقیم می توانند زمینه های لازم

را برای انتقال مالیات به مصرف کنند گان نهایی و یا عوامل تولید فراهم آورند. انتقال مالیات ممکن است از طریق فروش یا توزیع ، به خریدار منتقل شود.و ممکن است سعی می شود در تهیه عوامل تولید ، قیمت کمتری پرداخت شده و کالای تولید شده به قیمت بازار عرضه شود. در حالت اول بار مالیاتی به مصرف کننده و در حالت دوم به عرضه کننده انتقال یافته است. در کنار تعلق مالیات عنوانی به نام فشار مالیاتی(۱)و یا زیان مالیاتی وجود دارد که بسیار مرتبط با آن است و شاید بازگشت مشترکی هم داشته باشند. منظور از فشار مالیاتی زیان خالص رفاهی ناشی از وضع مالیات می باشد. معمولا فشار مالیاتی،بار مالیاتی،زیان مالیاتی و حتی در موارد خاصی از تعلق مالیات به طور مترادف به کار می روند. اکثر مالیات ها به هر صورت بار و یا فشار روی اقتصاد دارند.

۱-۳)فرق بین فرار مالیاتی و اجتناب‎ ‎مالیاتی^(۲):

منظور از اجتناب مالیاتی اعمال یک سری راه حل ها و ترتیبات قانونی توسط افراد و بنگاه ها است که بر اساس آن میزان بدهی مالیاتی خود را به حداقل برسانند. .مثلا فرض کنید یک نفر در یک بنگاه دولتی مشغول به کار می شود که مالیات ۷ درصدی بر حقوق او تعلق می گیرد ، وقتی ملاحظه می کند که در یک بنگاه بخش خصوصی نرخ مالیات ۵/۵ درصد است ، تلاش می کند که در یک بنگاه بخش خصوصی برود. یا مثلاً تولیدات صنعتی مالیات                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                            بیشتری نسبت به تولیدات کشاورزی دارد ، انسانی که بخواهد از پرداخت مالیات کمتری برخوردار گردد ، ممکن است بخشی از فعالیت خود را مصروف کشاورزی دارد.

اما گفتیم منظور از فرار مالیاتی نوعی ترتیبات غیر قانونی جهت حداقل کردن مالیات پرداختی است. در حالت اجتناب مالیاتی ، کار غیر مشروع و خلاف قانون لزوما صورت نمی گرفت ، تنها پرداخت مالیاتی و دریافت دولت کاهش می یافت. ولی در فرار مالیاتی ضمن اینکه مالیات دولت کسر می شود ، یک عمل غیر قانونی انجام شده است. مثلاً یک خانوار و یا یک بنگاه اصولا گزارش در مورد دارایی ها و ثروت های مشمول مالیات خود را می دهد. و یا ممکن است با پرداخت رشوه به متصدیان مالیاتی ، وبا ارائه اسنادی از پرداخت ارقام زیادی از مالیات معاف

گردد. و یا خدمات و کالاهایی که مشمول مالیات نیستند بجای کالاهای مشمول مالیات گزارش شود تا در نتیجه ما مالیات کمتری پرداخت گردد.

بنابر این‎تمایز مفهومی بین فرار مالیاتی و اجتناب از پرداخت مالیات به قانونی‎ ‎یا غیرقانونی بودن رفتار ‏مؤدیان مربوط می شود ، فرار مالیاتی، یک نوع تخلف از قانون‏‎ ‎است اما اجتناب از مالیات‎ ‎، یک نوع سوء استفاده رسمی ‏از قوانین مالیاتی است. وقتی که یک مؤدی مالیاتی از ارائه گزارش درست در مورد درآمدهای حاصل از کار یا‎ ‎سرمایه خود که مشمول پرداخت مالیات می شود ، امتناع می کند ، یک نوع عمل ‏غیر رسمی‎ ‎انجام می دهد که او را از چشم مقامات دولتی و مالیاتی کشور دور نگه می دارد. اما ‏در‎ ‎اجتناب از مالیات، فرد نگران نیست که عمل او افشا شود. اجتناب از مالیات ، از‎ ‎خلاءهای ‏قانونی در قانون مالیات ها نشات می گیرد. در اینجا فرد به منظور کاهش‎ ‎قابلیت پرداخت مالیات ، ‏خود دنبال راه های گریز می گردد. ‏‎در اجتناب از مالیات ، مؤدی مالیاتی دلیلی ندارد نگران احتمال افشاء شدن باشد ، چرا‎ ‎که او الزاماً ‏تمامی مبادلات خود را با جزئیات آن البته به شکل غیر واقعی ، یاددا شت‏‎ ‎و ثبت می کند‎.

اجتناب از مالیات نوعی سوء استفاده رسمی از قوانین مالیاتی است ، این مقوله به برسی و یافتن  راههای گریز از پرداخت مالیات می پردازد  که مؤدیان با آن وسیله خود را به نحوی از افراد مشمول مالیات کنار می زنند.

مثلاً سرمایه گذاران بین المللی  معمولاً سرمایه خود را در کشور های که دارای نرخ مالیاتی بیشتری است خارج می کنند و به کشورهای که دارای نرخ مالیاتی پایین است وارد می کنند با این کار آنها از پرداخت  مالیات در کشور اول  اجتناب کرده اند.

همچنین فرض شود برای فروش دو چرخه مالیات بر ارزش افزوده وضع شود. حال اگر فروشنده برای پرداخت مالیات کمتر دوچرخه کمتری بفروشد ، رفتار وی بر پایه اجتناب از مالیات است. اگر همین فروشنده برای پرداخت مالیات کمتر میزان فروش دوچرخه خود را کمتر از مقدار واقعی به اداره مالیاتی گزارش کند ، رفتار وی فرار از مالیات قلمداد می شود.

۱-۴)زمینه پیدایش فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی

۱ – پایین بودن فرهنگ مالیاتی

۲- وجود معافیت های وسیع و متنوع مالیاتی

۳- عدم ارسال اظهار نامه

۴ -اعتماد  عمومی به دولت  ومردم

۵- تغییرات جمعیتی و اخلاقیات

۶- فرار عمدی از پرداخت مالیات

۷- نظام اطلاعاتی ضعیف

۸ -قوانین پیچیده ومعتدد مالیاتی

۹- مشکلات مربوط به تشخیص علی الرس مالیات

۱۰ -فساد مأموران مالیاتی

۱۱ -تاخیر در وصول مالیات

۱۲- ضعف سیاست های مالیاتی

۱۳-عدم توجه به نیروی انسانی کارآمد

۱۴- عدم وجود پاداش و تنبه متناسب با عملکرد مؤدیان

۱۵- عدم رعایت اصول تعیین مالیات

 ۱۶- عدم وجود سیستمهای اطلاعاتی از وضعیت اقتصادی روز جامعه

‎‏۱۷- بالا بودن نرخ های مالیاتی

۱۸-نبود نرخ های یکسان در بخش های مختلف

۱۹- و… غیر خلاصه می شود.

 (Brooks) در مطالعات خود به برخی از این عوامل اشاره دارد.

۱-۴-۱)پایین بودن فرهنگ مالیاتی

 بررسی های مختلف نشان‏‎ ‎می دهد بیشتر مردم نمی‌دانند چرا مالیات می‌دهند شایع ترین زمینه های ‏پیدایش فرار مالیاتی عدم گسترش‎ ‎فرهنگ مالیاتی در جامعه است فرهنگ مالیاتی ، مجموعه ای از ‏طرز تلقی ، بینش و عکس العمل‎ ‎افراد در قبال نظام مالیاتی است. به عبارت دیگر طرز تلقی ، ‏بینش ، برداشت ، آرمان‎ ‎ها، ارزش های اجتماعی ، قوانین جاری و میزان تحصیلات و آگاهی ، ‏از جمله ‎ عواملی ‎هستند که فرهنگ مالیاتی را شکل می دهند‎.
‏ در کشور ما، قانونگذاری به راحتی انجام می شود اما اجرا و نظارت‏‎ ‎بر آن در بسیاری موارد با ‏مشکل مواجه است‎.‎
فقدان آموزش مؤدیان مالیاتی دربارهء تخصیص صحیح منابع مالیاتی دولت ،موجب نارضایتی ‏بیش‌ترو عدم تمایل آنان به پرداخت مالیات می‌شود‎.‎

‏بنابراین پایین بودن فرهنگ مالیاتی به  ویژه هنگامی که به انگیزه سود جویی و سودا گری برخی افراد جامعه همراه شود. می توان نقش موثری در کاهش میزان مالیات های وصولی و افزایش فرار مالیاتی داشته باشد. بنابراین یکی از ضرورت های نظام مالیاتی  مناسب اشاعه و رشد فرهنگ مالیاتی یا مردمی کردن مالیات ها است که بدون آن نظام مالیاتی از کارایی مؤثر برخوردار نخواهد بود.

۱-۴-۲)وجود معافیت های وسیع و متنوع مالیاتی  

یکی از زمینه های بروز بسیاری از فرارهای مالیاتی ، سیاست های حمایتی مالیاتی در قالب گسترش معافیت هاست. این پدید(فرار مالیاتی)، زمانی گسترده تر می شود که نظام اطلاعاتی جامعی برای کنترل و پایش معافیت ها در بخش های مختلف وجود نداشته باشد. لذا اگر اعطای معافیت ها با دقت لازم صورت نگیرد ، دولت برای کسب درآمد مالیاتی مورد نظر ، فشار سنگینی را به گروه های دیگر جامعه وارد می کند. به طور کلی نباید معافیت های مالیاتی برای بخش گسترده ای از فعالیت­های اقتصادی و برای زمان نامحدودی در نظر گرفته شود. در دوره های مختلف باید تحقق اهداف مورد نظر از اعطای این معافیت ها مورد بررسی قرار گیرد ، چنانچه پاسخ منفی باشد ، ضرورت اعطای این معافیت ها نیز باید منتفی شود.

در ایران بسیاری از صنایع مانند کشاورزی ، دامپروری ، پرورش ماهی ، پرورش زنبور و… از مالیات معاف هستند. از طرفی بخش عمده ای از فعالیت ها در بخش نفت(غیر از فرآورده ها) نیز مشمول این معافیت هستند. همچنین بسیاری از موسسات دولتی که حجم بسیار وسیعی از فعالیت های اقتصادی را در دست دارند از پرداخت مالیات معاف می­باشند که این مساله موجب شده تا درصد بالایی از تولید ناخالص داخلی از پرداخت مالیات معاف باشد. این معافیت ها موجب تحمیل بار سنگین مالیاتی بر دوش گروه های دیگر شده و زمینه فساد ، فرار مالیاتی و… را فراهم می کند.

با توجه به تغییر و تحولات صورت گرفته در برخی از ساختارهای اقتصادی کشور و مطابق با اهداف تصریح شده در قانون ( اجرای سیاست کلی اصل۴۴  قانون اساسی)( سند چشم انداز) و(  سیاست های کلی برنامه پنجم توسعه) ، ضرورت بازنگری در برخی از معافیت ها ، ترجیحات ، تخفیفات و در نهایت نرخ های مالیاتی در هر بخش ، متناسب با شرایط اقتصادی کشور در بخش های مذکور اجتناب ناپذیر است.

۱-۴-۳)عدم ارسال اظهار نامه

ارسال نکردن اظهار نامه دلایل گوناگونی دارد .هر گاه ثبت دفاتر مؤدی به روز نباشد ، بهترین امکان برای ارسال نکردن اظهار نامه و پس از آن فرار مالیاتی فراهم  شده است و این رایج ترین دلایل عدم ارسال اظهار نامه است .

دلیل دیگر عدم ارسال اظهار نامه ، برخورد نکردن قاطع مأموران مالیاتی است که آن هم می تواند به دلیل آشنا نبودن  و تسلط کافی نداشتن مأموران مالیاتی به قوانین مالیاتی و نداشتن مهارت کافی درآن می باشد اما گاهی ممکن است مأموران مالیاتی آشنایی کافی نسبت به قوانین داشته باشد و در اجرای آن ماهر باشد، اما برخورد قاطعی از خود نشان ندهد.

۱-۴-۴)اعتماد عمومی به دولت و مردم

اعتماد مردم به دولت نقش تعیین کنندهای در میزان ارتکاب به فرار مالیاتی دارد. هرچه اعتماد مردم به وعده های دولت درباره ارائه خدمات عمومی بیشتر باشد فرار مالیاتی کمتر می شود اعتماد عمومی فقط در سایه دمکراسی برقرار می شود ، دمکراسی در اصل یک رابطه تعاملی میان مردم و دولت است که تنها بر اعتماد دو طرفه بنا می شود. در این جوامع دولت ها برای حفظ بقای خودشان سعی می کنند به تعهدات و قول های که داده اند عمل کنند. بدین ترتیب اگر مردم احساس کنند که به آنها توجه می شود و دولت به آنچه که گفته عمل کرده اند  فرار مالیاتی در این میان کاهش می یابد.

دومین عامل تاثیر گذاری بر روی فرار مالیاتی اعتماد مردم به یکدیگر است . اگر مردم اعتقاد داشته باشند که دیگر مردم یا شهروندان مالیات شان را پرداخت می کنند ، آنان نیز به اقدام به این کار می کنند و فرار مالیاتی کمتر رخ می دهد.

طی سال‌های اخیر و با وجود کوشش‌هایی که دولت در جهت اصلاح قانون مالیات انجام داده و همچنین افزایش درآمدهای مالیاتی هنوز قسمت اعظمی از جامعه در رتبه‌بندی پرداخت‌های مالیاتی مالیات گریز ، نام‌گذاری می‌شوند که عمده‌ترین دلیل آن بی‌اعتمادی موجود و فضای حاکم بر جامعه است. بسیاری از افراد از نگرانی وضعیت اقتصادی در سال آینده ، حاضر به اعلام رقم واقعی درآمدها و ارایه صورت حساب‌های شفاف نیستند. از سوی دیگر عملکرد اجرایی ماموران مالیاتی آثار منفی به همراه داشته که تبعات آن را در جامعه و رفتار افراد می‌توان مشاهده کرد.

۱-۴-۵)تغییرات جمعیتی و اخلاقیات

تحقیقات نشان میدهند که فرار مالیاتی در مردان بیشتر از زنان است و همچنین با افزایش سن افراد فرار مالیاتی نیز افزایش میابد و در دوره بازنشستگی هم کاهش می یابد.اخلاقیات روی فرار مالیاتی نقش بسزایی دارند اگر افراد پایبند اخلاق باشند کمتر دچار فرار مالیاتی که نوعی فعالیت ضد اخلاقی است خواهد شد. و همچنین با افزایش درآمد میزان فرار مالیاتی گسترش می یابد ، افراد ثروتمند با به کار گیری افراد ماهر و متخصص که از راههای فرار مالیاتی اطلاع درستی داشته باشند و یا بهترین راه فرار مالیاتی را کشف کنند.

۱-۴-۶)فرار عمدی از پرداخت مالیات

عدهای از فراریان مالیات مؤدیانی است که به احکام و دستورات قانونی کم توجه اند .و افرادی که به طور عمدی از پرداخت مالیات فرار می کنند. جریمه سنگینی خواهد داشت.

بنابراین نبود جرایم سنگین جزایی و کیفری برای مؤدیان و ممیزان مالیاتی که مرتکب فساد مالی می شوند و این  باعث افزایش فرار مالیاتی می شود.

۱-۴-۷)نظام اطلاعاتی ضعیف

ضعف های یاد شده در شرایطی در عملکرد نظام مالیاتی بروز می کنند که این نظام به عنوان یک سیستم مرتبط با اکثر بخش های اقتصادی خرد و کلان، به دلیل نبود نظام جامع اطلاعاتی مالیاتی در شناسایی فراگیر مؤدیان و فعالان اقتصادی ، خسارت های سنگینی را متحمل می شود. بر این اساس پیگیری تشکیل چنین نظام جامع اطلاعات مالیاتی در کشور علاوه بر گسترده کردن پایه های مالیاتی و در نهایت افزایش تعداد مودیان و درآمدهای مالیاتی ، آثار دیگری را در قالب ایجاد شفافیت و مستند کردن فعالیت های اقتصادی در پی خواهد داشت

از دو دیدگاه نظام اطلاعاتی را می توان برسی کرد. اول اینکه اکثر مردم اطلاع کافی از قوانین و مقررات مالیاتی  کشور ندارند ، بنابراین یکی از وظایف مدیریت  مالیاتی ، آگاهی رساندن به مودیان برای سهولت بیشتر است. آگاه  بودن مردم از قوانین و مقرّرات مالیاتی  از مشکلات آن می کاهد.

دوم اینکه نظام مالیاتی باید اطلاعاتی از درآمد افراد ضعیف جمع آوری کند. زیرا در وضعیت اقتصادی  نا متعادل عده ای از طریق ایجاد بازار زیرزمینی و بازار سیاه درآمد کلانی بدست می آورند ، بدون اینکه هیچ گونه نام و نشانی از آنها و نحوی فعالیت ها آنها باشد. بنابراین وجود یک نظام قوی اطلاعاتی ، برای تشخیص مالیات واقعی اشخاص حقیقی و حقوقی لازم است.

۱-۴-۸)پیچیدگی و ابهام در قوانین و مقررات مالیاتی ‏

 یکی از مهم‌ترین عوامل موثر در تضعیف و عدم اثربخشی سیاست‌های مالیاتی ، پیچیدگی و ابهام در ‏قوانین و مقرّرات مالیاتی است. این مساله به تنهایی به کارآیی اجرایی سیاست‌های مالیاتی صدمه ‏وارد می‌کند‎.‎ اصولاً چون قوانین وضع شده برای استفاده عموم مردم می باشد واز طرفی میزان ‏درک و فهم مردم تفاوتهای زیادی با هم دارد لذا اولاً قوانین پیچیده قابل درک و فهم برای عموم نبوده ‏و ثانیاً زمینه تفسیرهای سلیقه ای و غلط برای سوء استفاده گنندگان فراهم می شود.‏

قوانین و مقررات مهمترین ابزار فساد مالی و اقتصادی ، سوء استفاده از قوانین نامناسب موجود ، و عدم وجود قوانین و مقرّرات در پاره ای موارد و روشن و شفاف نبودن بسیاری از قوانین و مقرّرات می باشد.

قوانین پیچیده و مبهم ، دشواری های برای  مؤدیان  ایجاد می کند و هزینه های تمکین را نیز افزایش می دهد. ساده سازی قوانین درک آن را برای مؤدیان بسیار آسان می نماید و می تواند تاثیر بسزایی در کاهش فرار مالیاتی داشته باشد. بدین ترتیب ساده سازی می تواند کارایی و اثر بخشی نظام مالیاتی را افزایش دهد و مؤدیان را وادار به تمکین کنند.

دستگاه مالیاتی باید از دیدگاه مالیات دهنده نیز ساده باشد. فرم ها و رویه ها باید تا حدی ساده باشد که تمکین مالیاتی را تشویق کند. چرا که در برخی موارد فرم ها و اظهار نامه های مالیاتی حاوی اطلاعات اضافی هستند و تکمیل کننده آنها از عهده و حوصله مودیان  خارج است. بدین ترتیب انگیزه آنها را برای تسلیم اظهار نامه یا پر کردن فرم های مربوط  کاهش می دهد پس یکی از گام های اساسی در این راستا می تواند ساده سازی رویه ها و فرایند های  مالیات و ساده کردن فرم ها با طراحی مناسب و حذف موارد ابهام است.

۱-۴-۹)مشکلات مربوط به تشخیص علی الرس

90,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .