فصل اول :

 آشنایی با فناوری VoIP

ارتباطات یکی از نیازهای حیاتی بشریت است و انسان همواره به دنبال ابداع فن آوری هایی بوده است که بتواند با استفاده از آنان با سایر همنوعان خود ارتباط برقرار نماید. در گذشته ای نه چندان دور که انسان استفاده از اینترنت را تجربه نکرده بود، ارتباطات محاوره ای صرفا از طریق تلفن و به کمک خطوطPSTN  برگرفته ازPublic Switching Telephone Network انجام می گردید. در سیستم فوق، سیگنال های صوتی آنالوگ با استفاده از کابل های مسی حمل و مبادله داده خصوصا در مسافت های طولانی گرانقیمت و ارتباطات دوسویه ویدیویی رویایی بیش نبود. در سالیان اخیر ما شاهد ابداعات جالبی بوده ایم. ابداع کامپیوترهای شخصی، فن آوری های جدید ارتباطی نظیر تلفن های سلولی و نهایتا اینترنت نمونه هایی در این زمینه می باشند که باعث شده است انسان بتواند با استفاده از سرویس های جدیدی نظیر نامه الکترونیکی، چت و مواردی  دیگر با سایر افراد ارتباط برقرار نماید.  هر شخص با استفاده از کامپیوتر و اینترنت می تواند با سایر افراد مورد علاقه خود ارتباط برقرار نموده، داده ای را مبادله و یا از طریق امکانات نرم افزاری موجود با دیگران گفتگو نمایند.  به هرحال، اینترنت از زمان تولد تا کنون توا نسته است منشاء تحولات چشمگیری در عرصه های متفاوت حیات بشریت باشد . فن آوری VoIP نمونه ای از این تحولات است که با استفاده از آن می توان از زیرساخت های شبکه اینترنت به جای خطوط تلفن معمولی،  برای مکالمات تلفنی استفاده  نمود . در این فصل با این فناوری جدید، ابزارها و مزایا و معایب آن آشنا می شویم.

۱-۱: VoIP چیست؟

VoIP برگرفته از Voice over Internet Protocol  است که با نامIP Telephony  و یا تلفن اینترنتی در برخی موارد از آن یاد می شود. این فناوری امکان استفاده از شبکه داده را به منظور ا نجام مکالمات تلفنی، فرا هم می نماید. در مقا بل استفاده از خطوط تلفن سنتی،  VoIP  از فناوری دیجیتال استفاده می نماید. در واقع، با استفاده از فن آوری  VoIP  صدای انسان توسط بسته های اطلاعاتی IP و از طریق شبکه مبتنی بر داده ما نند اینترنت ارسال می گردد.[۳] در واقع فناوری VoIP یک مجموعه از سخت‌افزار و نرم‌افزار است که ما را قادر می‌ سازد تا از شبکه داده  به عنوان واسط ا نتقالی برای تماس‌ های تلفنی استفاده کنیم. این روش به علت حذف مراکز تلفن راه دور از دایره تماس، از نظر هزینه بسیار به صرفه است. امروزه   مکالمات صوتی گسترده ای از طریق شبکه ها ی مبتنی بر داده ( نظیر اینترنت ) ا نجام می گیرد.[۴] [۲]

۱-۲:نحوه ارتباط با استفاده از VoIP

نحوه کلی برقراری یک مکالمه با استفاده از فناوری VoIP بدین صورت است که، درخواست تماس یک کاربر ابتدا از طریق شبکه داده و یا شبکه مخابرات سنتی به ارایه دهنده خدمات (VoIP Provider) ارسال می شود و از طریق این سرویس دهنده با استفاده از شبکه داده و در برخی موارد شبکه داده و شبکه عمومی مخابرات  (The Public Switching Telephone Network) PSTN به مقصد هدایت می شود.

با تفکیک کاربران نهائی وگفت‌وگوهای صوتی(به دو شکل دستگاه متصل به شبکه IP و دستگاه متصل به شبکه مخابراتی سنتی)، سه نوع مکالمه را می‌توان متصور شد:

ابزار VoIP با ابزار VoIP : طی این مکالمه دو وسیله که به شبکه مبتنی بر IP متصل هستند با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. (نمونه این حالت سرویس Point – Point مابین دفاتر نمایندگی می‌باشد.)(شکل ۱-۱-الف) [۱]

۲)  ابزار VoIP با تلفن معمولی: در این نوع مکالمه وسیله متصل به پروتکل IP با دستگاه تلفنی که به شبکه مخابراتی سنتی متصل است ارتباط برقرار می‌کند. در این صورت یک دستگاه متصل به IP نقش واسط را در تبدیل اطلاعات از شبکه IP به شبکه مخابراتی سنتی به عهده دارد.(شکل ۱-۱-ب) [۱]

۳)  تلفن سنتی با تلفن سنتی: این نوع مکالمه به‌طور معمول به دلیل مسافت بالای بین دو فرد برقرار کننده مکالمه و به‌منظور صرفه‌جوئی در هزینه گفت‌وگو شکل می‌گیرد. در این نوع ارتباط هر یک از دو تلفن توسط شبکه مخابراتی سنتی به یک دستگاه متصل به شبکه IP مرتبط می‌شوند و ارتباط VoIP بین این دو دستگاه کمکی شکل می‌گیرد. ارتباط تلفنی با استفاده از کارت‌های تلفن رایج در بازار از این نوع است.(شکل ۱-۱-ج) [ ۱]

۱-۳: ابزار VoIP

برای ارتباط از طریق VoIP در شبکه داده نیاز به ابزارهای متناسب با شبکه داده می باشد. همچنین ابزارهایی که ارتباط بین شبکه داده و مخابرات را بر قرار نماید. در یک طرح کلی از ارتباط IP Telephony (شکل ۱-۲) ابزارهای مختلفی بکار می رود که در ادامه توضیح داده  می شوند.

 ۱-۳-۱: ATA(Analog Telephone Adapter)

 یکی از ابزار های  برقراری ارتباط VoIP  ATA(Analog Telephone Adapter) ها می باشند. این ابزارها این امکان را می­دهند که از تلفن­های آنالوگ استاندارد فعلی­ استفاده کرد. به آسانی می­توان دستگاه تلفن استاندارد را به ATA وصل کرد، سپس ATA را به کامپیوتر یا ارتباط اینترنت­ وصل نمود. با این کار ارتباط VoIP به راحتی انجام می گیرد.  ATAسیگنال آنالوگ را از تلفن استاندارد می­گیرد و آن را به سیگنال دیجیتال آماده برای انتقال در بستر اینترنت تبدیل می­کند. همراه برخی  ATAها یک نرم­افزار نیز وجود دارد که روی کامپیوتر نصب شده و می توان از طریق آن دستگاه را  برای ارتباط VoIP با دقت پیکربندی نمود. [۵]

 ۱-۳-۲: IP Phones

این دستگاه ها کاملاً شبیه دستگاه های تلفن استاندارد می باشند. دارای یک کانکتور RJ 45 Ethernet به جای کانکتورهای استاندارد RJ 11 هستند. این تلفن­ها تمام نرم­افزارها و سخت­افزارهای لازم برای برقراری ارتباطات VoIP را به صورت built-in دارند. مستقیمأ به روتر  وصل می­شوند و یک ورودی سریع و مقرون به صرفه به دنیای VoIP فراهم می­کنند.[۵]

 ۱-۳-۳: SoftPhones

Softphone ها نرم افزارهایی می باشند که روی PC ها نصب شده و سیستم را قادر به اتصال به VoIP Server می نمایند. شرکت های زیادی این نرم افزارها را تولید می کنند و تنها وسیله ای که لازم است یک کارت صدا، میکروفون و بلند گو می باشد.این روش اتصال به VoIP کم هزینه ترین راه می باشد.[۵]

 ۱-۳-۴: VoIP Gateways

دروازه ها (Gateways) ابزار هایی هستند برای ارتباط بین شبکه های غیر یکسان. این وسایل کار تبدیل داده ها، ترجمه پروتکل ها و انتقال اطلاعات بین شبکه هایی که با آنها در تماسند رابرعهده می گیرند. بدین سان VoIP Gateways (که گاهی اوقات PSTN Gateways نیز گفته می شوند)، دستگاه-هایی هستند برای ارتباط بین شبکه تلفن سنتی و شبکه VoIP. در واقع یک واسط بین تلفن‌های معمولی و شبکه‌هایIP هستند و ارتباط بین این دو شبکه متفاوت را برقرار می نمایند.

۱-۴: برتریVOIP    نسبت به  PSTN

از مزایای IP Telephony نسبت به مخابرات معمولی، می توان به مواردمختلفی اشاره کرد. از أن جمله، در زمان استفاده از خطوط  PSTN کاربران عملا هزینه زمان استفاده شده را توسط شرکتی که مدیریت خط PSTN  را برعهده دارد (معمولا مخابرات)،  پرداخت می نمایند و هر اندازه که بیشتر با تلفن صحبت نمایند هزینه بیشتری را نیز می بایست پرداخت نمایند. علاوه بر این، نمی توان به طور همزمان با بیش از یک شخص گفتگو نمود. (البته هم اکنون برخی ازاین مراکز این سرویس را باهزینه ای جداگانه ارائه می دهند.) در فن آوری  VoIP  می توان هر زمان و با هر شخص گفتگو نمود. کافی است که در آن مقطع زمانی سایر افرادی که شما می خواهید با آنان گفتگو نمایید نیز به اینترنت متصل باشند. مکالمه برقرار شده تا زمان دلخواه (مستقل از هزینه های مربوطه) می تواند ادامه یابد. علاوه بر این، می توان در یک زمان با چندین نفر گفتگو نمود. در زمان گفتگو با سایر افراد و به طور همزمان می توان با آنان داده ای (نظیر تصاویر، نمودارها و تصاویر ویدیویی) را نیز مبادله نمود.  سرویس  VOIP   تمامی سرویس های که تلفن معمولی ارائه می دهد از قبیل:

Caller ID
Call Transfer
Call Waitting
Repeat Dialing
Return Call
Three-way Calling

ارایه می کند، بدون آنکه هزینه ای اضافی از کاربر دریافت نماید. [۳]

علاوه بر مزایای فوق دلایل زیر نیز برتری IP Telephony  بر شبکه های معمولی مخابرات را نشان می دهد.

هزینه بسیار پایین نگه‌داری شبکه‌های مخابراتی VoIP نسبت به شبکه‌های مخابراتی کنونی و به دنبال آن،‌ قیمت پایین خرید یک شماره و مکالمه تلفنی. [۱]
پشتیبانی کلیه امکانات مخابراتی کنونی و حتی ارایه خدمات جدید، با هزینه‌ی بسیار پایین و سهولت اجرایی بالا. [۱]
جابه‌جایی آسان شماره‌های تلفنی به این معنا که یک شماره تلفن مانند یک آدرس پست الکترونیکی از هر نقطه‌ای از دنیا قابل دسترسی خواهد بود و می‌توان از طریق آن تماس گرفت و یا با آن ارتباط بر قرار کرد. [۱]

۱-۵: مشکلات VoIP

فناوری VoIP جدای از مزایایی که دارد، دارای یک سری معایب و مشکلات نیز می باشد. با توجه به این که فن آوری  VoIP  در ارتباط با اتصال اینترنت است و از آن استفاده می نماید، مشکلات و مسائل امنیتی در ارتباط با کامپیوتر متصل شده به اینترنت می تواند سرویس فوق را نیز تحت تاثیر قرار دهد. فن آوری VoIP   هنوز جوان است و بحث های مختلفی در خصوص ظرفیت ریسک پذیری آن وجود دارد. مهاجمان ممکن است قادر به انجام فعالیت هایی نظیر قطع مکالمه تلفنی، استراق سمع واز کار انداختن سرویس فوق باشند.  فعالیت هایی که مستلزم استفاده از حجم بالایی از منابع شبکه است، نظیر دریافت فایل های حجیم، بازی های online ، استفاده از محتویات چندرسانه ای (صوت و تصویر)، می تواند سرویسVoIP را تحت تاثیر قرار دهد.    در زمان استفاده از فن آوری  VoIP  ممکن است با مسایل دیگری که در ارتباط با مسیردهی مکالمات تلفن بر روی اتصالBroadBand  (باند پهن) اینترنت است نیز برخورد نماییم. برخلاف خطوط تلفن سنتی، که امکان استفاده از آنان حتی در صورت قطع برق وجود دارد، سرویسVoIP در چنین مواردی غیرقابل استفاده می گردد و ممکن است مسایل خاصی را برای سیستم های امنیتی منازل و یا دستیابی به شماره تلفن های اضطراری به دنبال داشته باشد.[۳]

خلاصه

اینترنت باعث تحولات چشم گیری در زندگی بشر بوده است. از جمله این تحولات فناوری Voip می باشد. این فناوری انقلابی در زمینه مخابرات محسوب می شود. این فناوری که بر پایه شبکه های داده و IP Network می باشد در چند ساله اخیر مورد استقبال کاربران قرار گرفته است. از دلایل این موضوع هزینه کم تماس های راه دور می باشد که با شبکه مخابرات سنتی هزینه زیادی برای کاربر دارد. علاوه بر این سرویس های مناسب این فناوری نیز باعث استقبال بیشتر مردم از این فناوری شده است.

 ظهور این فناوری باعث کاهش هزینه مکالمات و قابلیت جابجایی راحت خطوط شده است. همچنین امکانات و سرویس های مخابراتی مختلفی را برای کاربران مهیا نموده است. البته این فناوری در کنار مزایای متعدد، دارای معایبی نیز می باشد، که البته در مقابل مزایای آن قابل چشم پوشی است.