عنوان :
پایان نامه معماری هخامنشی
تعداد صفحات :۶۷
نوع فایل : ورد و قابل ویرایش
چکیده
یکی از ویژگیهای ایرانیان کهن و هنرمندان آنها باور به تقلید درست بوده که آن را بهتر از نوآوری بد میدانستند. تقلید یا برداشتی که منطق داشته باشد و با شرایط زندگی سازگار باشد. آریایی ها چون مردمی کشاورز بودند ودر سرزمینی آباد و خرم زیسته بودند خویی آشتی جو و سازگار داشتند.
به گمان فراوان آریایی ها هنگام کوچ و گذر از کنار دریاچه ارومیه در برخورد با معماری ارارتویی از آنالگو گرفته و آنرا ” برساو ” کرده اند. مردم ایران از هزاران سال پیش از چنین شیوه معماری پیروی می کرده اند چنانکه مردم ابیانه و افوشته ( در نطنز ) هم که نامی از ارارتو نشنیده اند چنین کرده اند.
نمونه های این الگو برداری هم در معماری وهم در نیارش شیوه هخامنشی یافت می شود که دو نمونه از آنها ” تالار ستوندار” و ” کلاوه ” ها بوده است.
پرفسور دانجلیس درباره جانمایه معماری هخامنشی مطالب با اهمیتی را بیان نموده اند :
بیشترین توجه ما معطوف به درک تعابیر و تفاسیری است که در این شکوفایی نوین ( معماری ) متجلی شده است شکوفایی نوینی که از ویژگی های عمده آن ملبس شدن به عظمت و جلال و شکوه بی سابقه ای است که فقط کلماتی از نوع افسانه ای و حیرت انگیز می توانند بیانگر کیفیت واقعی آن باشد.
هویت و شخصیت فشرده ترین دوره رشد و توسعه تاریخ پارس که شکوفاترین قرن این تاریخ نیز می باشد یعنی نیمه دوم قرن ششم و نیمه اول قرن پنجم قبل از میلاد از کوروش کبیر و داریوش اول و خشایارشا نشات می گیرد. معماری این قرن به شکلهای تقلیدی و اقتباسی بیش از یک قرن دیگر تداوم می یابد.
نگرش اجتماعی ما در این مبحث باید از تحلیل و تفسیر شکل ستونهای هخامنشی آغاز گردد. در درجه اول مجذوب شکلهای متفاوت آنها می شویم و از این موضوع شگفت زده می شویم. نوع ستونهای درون و بیرون آپادانا با هم متفاوت اند ولی آنچه که بیش از همه ما را به شگفتی وا می دارد رعنایی ستونهاست که در تمدنهای مدیترانه ای مصری وهلنی کاملا بی سابقه و ناشناخته بوده است. شیارهای کاملا به هم فشرده این ستونها ارتفاع آنها را نمایانتر می سازد و پایه های بسیار بلند و سر ستونهای چند طبقه منقش به نقوش حیوانات خیالی به این ارتفاع ارزش و اعتبار بیشتر می دهند. این ستونها تناسبهای فضاهای داخلی را که سابقا در زمان کوروش کبیر در کاخ پاسارگاد وجود داشتند تثبیت می نمایند. حالات و اثرات عجیب و شگفت انگیز قسمتهای درونی تخت جمشید دقیقا به لطف اوج گیری کاملا تهییج شده و همخوانی ابتکاری و کاملا بی سابقه این ستونها تحقق یافته است. بازمانده های این ستونها که هنوز هم سر بر بلندای آسمان کشیده اند بر این امر گواهی می دهند این اوج گیری بی همتا را من به عنوان تیپیک ترین عنصر بناهای هخامنشی ارزیابی می کنم. من بر این باورم که بتوان گفت این تناسبهای هخامنشی تا آن زمان کاملا بی سابقه و اشاعه نیافته بوده اند و از سوی دیگر به مثابه جسورانه ترین و معنوی ترین بیان معماری سه جنبه ای عصر کهن ظاهر می شوند. این تناسبها هم با ابعاد بزرگ اتاقهایی که نقشه مربع ممزوج می گردند و هم با فنون جسورانه پوشش سقفها. در این فنون فاصله بین محور ستونها به ده متر می رسد.
همچنین می توان گفت که در تمام جهان برای اولین بار جسارت معماری از حد خود فراتر می رود و تالارهای ستون داری بوجود می آید که ستونهای آن کاملا نازک هستند تا حدی که فنون ساختمان سازی مصری را به کنار می گذارد و از آن پیشی می گیرد.
در این تکنیک برای کاهش فاصله های بسیار زیاد بین محور ستونها از سرستونهایی استفاده می شود که قسمت بالایی به صورت دو شاخه یا چند شاخه است. این نوع معماری با زمین سر جنگ دارد و می خواهد با شدت و حدت هر چه تمامتر ریشه از زمین بر کند و سر بر افلاک ساید. بناهای ناشی از این معماری می خواهند با پیچیده کردن نقشها و مخصوصا با ستایش ستونها تا سر حد امکان سر برآسمان کشند. می توان تصدیق کرد که هنر هخامنشی آغاز گر انواع بیان معماری است که بعدها درگیر جریان جستجوی نوعی عمودگرایانه روینده و فشرده می شوند تا جائیکه در این زمینه معماری چوبی خاور دور دین فراوانی به این تجربه های ایران دارد. حتی باید متذکر شد که یادمانهای گوتیک مغرب زمین لااقل آنچه که به جانمایه و الهامات معماری مربوط می شود به این معماری نزدیک است.
واژه های کلیدی: معماری هخامنشی، نیارش، آرایه، اسارگاد، تخت جمشید،
فهرست مطالب
مقدمه ۲
ویژکی های معماری هخامنشی ۳
آرایه ۵
پاسارگاد ۶
آرامگاه کوروش ۷
کاخ بار ۹
تالار ورودی ( کاخ دروازه ) ۱۰
کاخ نشیمن ۱۱
زندان سلیمان ۱۲
ارگ ( تل تخت = تخت سلیمان ) ۱۳
سکوهای سنگی ( نیایشگاه و قربانگاه ) : ۱۴
آب نماها ۱۴
تخت جمشید ۱۵
کاخ تچر ۲۶
کاخ هدیش ۲۷
مجموعه بنای خانوادگی ۲۸
کاخ های (( ج )) (( د )) (( ه )) ۲۸
کاخ سه دروازه ۲۹
خزانه ۳۰
کاخ صد ستون ۳۱
خیابان سپاه ۳۲
دروازه ی نیمه تمام ۳۲
ساختمان بایگانی ۳۲
جایگاه سربازان و استحکامات ۳۳
کاخ U ۳۳
آرامگاه های اردشیر دوم و سوم ۳۴
نقش رستم ۳۴
کعبه ی زرتشت ۳۸
کاخ شوش ۳۹
باغ ایرانی ۴۳
معرفی محوطه تاریخی نقش رستم ۴۸
آثار ایلامیان ۴۹
آثار هخامنشی ۴۹
آرامگاه های هخامنشی ۵۰
کعبه زرتشت ۵۲
آثار ساسانی نقش رستم ۵۴
نخستین نقش ۵۴
دومین نقش ۵۵
سومین نقش ۵۶
چهارمین نقش ۵۷
پنجمین نقش ۵۸
ششمین نقش ۵۹
هفتمین نقش ۵۹
هشتمین نقش ۶۰
استودان ها ( محل نگهداری استخوان های بزرگان ) ۶۱
محوطه تاریخی نقش رجب ۶۲
منابع : ۶۴
منابع :
معماری ایران ( آ.پوپ-ترجمه غلام حسین صدری افشار)
سبک شناسی معماری ایران(کریم پیرنیا)
تخت جمشید(انتشارات میراث فرهنگی)
مقدمه
یکی از ویژگیهای ایرانیان کهن و هنرمندان آنها باور به تقلید درست بوده که آن را بهتر از نوآوری بد میدانستند. تقلید یا برداشتی که منطق داشته باشد و با شرایط زندگی سازگار باشد. آریایی ها چون مردمی کشاورز بودند ودر سرزمینی آباد و خرم زیسته بودند خویی آشتی جو و سازگار داشتند.
به گمان فراوان آریایی ها هنگام کوچ و گذر از کنار دریاچه ارومیه در برخورد با معماری ارارتویی از آنالگو گرفته و آنرا ” برساو ” کرده اند. مردم ایران از هزاران سال پیش از چنین شیوه معماری پیروی می کرده اند چنانکه مردم ابیانه و افوشته ( در نطنز ) هم که نامی از ارارتو نشنیده اند چنین کرده اند.
نمونه های این الگو برداری هم در معماری وهم در نیارش شیوه هخامنشی یافت می شود که دو نمونه از آنها ” تالار ستوندار” و ” کلاوه ” ها بوده است.
نیایشگاه ارارتویان دارای تالاری با آسمانه تخت چوبی بود و چون دهانه آن بزرگ بود ستون های چوبی هم در میان تالار زده می شد. همین روش را آریایی ها در شوش پی گرفتند. البته آنها ستون ها را از سنگ و دیوارهای گرداگرد تالار را از خشت می ساختند که ستبرای ( قطر ) برخی دیوارها تا پنج گزمی رسید. با بکار بردن خشت و پوشش دو پوسته تلاش می کردند جلوی ورود گرما به درون را بگیرند. بدین گونه ازمعماری ارارتویی الگوبرداری می شد درحالیکه ساختمایه ای که سازگار با آب و هوای سرد قفقاز بود در شوش دگرگون شده بود.
ساخت تالار ستوندار با پوشش دو پوسته تیر پوش پس از اسلام نیز دنبال شد. نمونه هایی از آن در مسجد جامع آبیانه مسجد گزاوشت و مسجد میدان در بناب یافت می شود.
کلاوه های ارارتویی به گونه ای دیگر در معماری هخامنشی ساخته شد. نمونه این الگو برداری ساختمان کعبه زرتشت در نقش رستم است که ساختمانی چهار گوشه سنگی که درگاه آن بلندتر از کف زمین است.
ویژکی های معماری هخامنشی
در معماری هخامنشی آسمانه تخت با تیر و ستون اجزا اصلی ساختمان بوده است. از چوب بسادگی می شد برای پوشش دهانه هایی از ۲٫۵ تا ۳٫۵ گز بهره گیری کرد. ولی در معماری تخت جمشید دهانه میان دو ستون را تا حدود ۶ گز ( ۶٫۴۰ متر ) رسانده اند و این بزرگترین دهانه چوب پوش در جهان آنروز بود. چنین چوبی در خور این دهانه در ایران یافت نمی شد از این رو آنها چوبهای درخت کنار را از جبل عامل لبنان از راه شوش به تخت جمشید رسانده اند و آنرا به کابرده اند. نیز هخامنشیان اتاق هایی می ساختند که دو ستون در میان آن بوده و دو تیر چوبی را بر روی هم با کنف می بستند و روی ستونها می گذاشتند. بدین گونه به توانایی باربری تیر می افزودند. در تخت جمشید تالار هدیش خشایار شا را با بیست ستون ساخته اند که فاصله زیر سری آنها نزدیک به سه گز و دهانه میان دو ستون چهار گز می باشد.
درمعماری هخامنشی نو آوری های شگفتی در ساخت آسمانه تخت بکار برده می شد. برای نمونه در تیر ریزی آسمانه برای اینکه تیرچه ها در دو دهانه کنار هم سنگینی باررا برروی یک تیرباربر نگذارند راستای چیدن آنها را تغییر می دادند. بدین گونه سر هر تیرچه بالشتکی به پهنای یک تیر باربر پیدا می کرد و این برای گسترش بار تیرچه بهتر بود.
بنیاد شیوه معماری پازسی از همان ساختمانهای ساده که در سرزمینهای غرب و شمال غرب ایران و دیگر جاها بوده برگرفته شده است. اما پدیده تازه ایی که با گسترش فرمانروایی پارسها روی می دهد همکاری هنرمندان مختلف از سرزمینهای گوناگون در کار ساختمان سازی است. روشن است که کشوری به بزرگی ایران دوره هخامنشی با ملت های گوناگون مختلفی که زیر سلطه داشته این کار را می بایست انجام دهد. داریوش اول یکی از پادشاهان این دودمان در کتیبه ای بازمانده در شوش این نکته را چنین می آورد :
” این کاخ را من در شوش ساخته ام آرایه های آن از راههای دور آورده شد. زمین آن تا جایی کنده شد که به سنگ رسید. هنگامی کندن زمین که گودی آن در برخی جاها چهل ارش و در جاهای دیگر بیست ارش بود به پایان رسید پی ریزی شد و کاخ روی آن ساخته شد. آجرها به دست بابلی ها قالب گیری و در آفتاب خشک شد تیر های چوب چوب درخت سدر از کوهی به نام لبنان آورده شد و مردم آشور آنها را به بابل آوردند و از بابل یونانیها و کاریه ( کرخه ) آنها را به شوش آوردند. چوبهای در وپنجره ها از قندهار یا کرمان آورده شده اند. زر از سارد و باکتریا ( بلخ ) وارد و در اینجا ساخته شد. سنگ نفیس لاجورد و عقیق از سغدیان وارد و اینجا ساخته شد. نقره و چوب آبنوس از مصر وارد شد. زینت دیوارها از یونان عاج از حبشه و آراکونیا وارد و اینجا ساخته شد. ستونهای چوبی از دهکده ای بنام آبی رادو در ایلام وارد واینجاساخته شدند.سنگ تراشان یونانی ها وساردی ها بودند. زرگرهایی که طلاها را ساخته اند مادی ها و مصری ها بودند. مردانی که آجرها راساختند بابلی ها بودند و آنهایی که دیوارها را آراستند مادی ها و مصریان بودند. ”
آنچه مهم است گردهم آمدن هنرمندان مختلف وپدیدآوردن شیوه ای متناسب و ایرانی است که درآن عناصرگوناگون بصورت منطقی در کنار هم قرار می گیرند و این هنر است. البته این کار تنها در تخت جمشید انجام نشده است در شوش نیز به همین گونه همچون ساختمان های تپه نوشیجان ساختمانی را ساخته اند گرچه بدلیل گرمای زیاد محل آن را با طبیعت اطراف وفق داده اند.
با وجودی که اوزیر ( ساختار ) ساختمانهای این روزگار از سنگ بوده است اما از دیوار خشتی نیز برای پنام ( عایق ) بهره گیری شده تاجایی که درشوش دیوارخشتی به ستبرای پنج گز(۵٫۳۳متر) و تنها به صورت اسپر ساخته شده است. در تخت جمشید و پاسارگاد نیز از همین پنامها بهره گیری شده است. همین روش در ساخت تیر پوشهای تخت جمشید و دیگر بناها نیز انجام شده است. درست است که الگو از دیگر جاها گرفته شده است اما دهانه ها را تا ده متر پهنا ( از محور تا محور ستونها ) رسانده اند و این شیوه ی ساخت برای اولین بار در معماری جهان آن روز رخ می دهد.
آرایه
در شیوه هخامنشی آرایه هایی به کار رفته که هر کدام منطق خاصی داشته است. آرایه سرستون در معماری ایران ریشه کهنی دارد. در دخمه های مادی سرستون هایی بر دیواره کنده شده که همانند سرستون های ایونی یونانی هستند. شاید بتوان منطق دست یافتن به این ریخت ها را چنین پنداشت که چون برای سوار کردن و نگهداشتن دو تیر در کنار هم بر بالا و دو سوی یک ستون آنها را با ریسمانی بنام کبال به هم می بسته اند و سپس تخته ای روی آنها برای بالشتک می گذاشتند این چفت و بست و پیچش ریسمان سرتیرها کم کم دگر گون شده و همانندی چون سرستون ایونی پیدا کرده است. درتخت جمشید این آرایه در چند جا یافت می شود.
همچنین در سرستونهای کله گاوی در گودی پشت آنها سر تیرها جای می گرفته اند و از رانش آنها نیز جلوگیری می شده است. پس هر کدام از این آرایه ها در عین اینکه یک آذین بشمار میرفتند دارای منطق نیارشی هم بوده اند. هخامنشیان همواره این گفته ارزشمند را پاس می داشتند که ” آزموده را نباید دوباره آزمود “.
همانگونه که می دانیم هنر پیکره ( مجسمه پپپپ) سازی در ایران چون هم دین های پیش از اسلام در ایران هم دین اسلام بت پرستی را نمی پذیرفتند چندان رواج نداشته است.
در ایران کهن جایگاهی بوده بنام ” ازدیس تچار ” که چون در آن بت می پرستیدند جایگاهی بی ارج و ناشایست شمرده می شده است. گفته شده یکی از افتخارات خشایارشا پس از بازگشت از جنگ ویران ساختن بتکده ها بوده است. ( ازدیس تچار واژه ای است در بر گیرنده ” از + دیس + تچار ” برابر بیرون کشیدن + ریخت وشکل + جایگاه ” و روی هم برابر ” بتکده ” است ).
حال به بررسی چند بنای دوره هخامنشی می پردازیم:
پاسارگاد
پاسارگاد پایتخت فرمان روایی کوروش بود. در این که این شهر چه زمانی ساخته شده است دیدگاه های گوناگونی ارائه شده اما گمان می رود پیش از کوروش نیز جایگاه اصلی پادشاهان انشان بوده باشد. در روزگار کوروش این شهر بزرگ تر شده و بنا های تازه ای در آن ساخته شد که شایسته ی پادشاهی کوروش بزرگ باشد که پس از شکست امپراتور ماد تبدیل به یک قدرت جهانی شده بود. البته برخی بر آنند که پاسارگاد پس از پیروزی کوروش بر ارشته ویگه و به یادگار آن پیروزی ساخته شده است. زیرا جنگ نهایی میان آنان در نزدیکی این شهر روی داده است.
درباره ی نام پاسارگاد نیز مطالب گوناگونی گفته شده است. برخی آنان را پارس گده (parsa.gada) یا پارس گرد (parsa – gird) به معنی نشیمن گاه و یا لشکرگاه هخامنشیان می دانند.
برخی نیز نام آن را اصیل می دانند و بر این باورند که این نام از همان دوران باستان ( پاسارگاد ) بود و تنها شاید تلفظ واقعی آن اندکی دگرگون شده باشد.
برخی ازاینان دلیل اصیل بودن نام پاسارگاد راچنین می دانند که ( پاسارگادیان ) یکی از قبایل اصلی تشکیل دهنده ی اتحادیه هخامنشیان است که خاندان هخامنشی از افراد این قبیله بوده اند و نام شهر از نام این قبیله گرفته شده است. این گروه همچنین عنوان می کنند که ( پاسارگاد) تحریف شده ی واژه باستانی ( پزرگد ) (Pazar – gada)( پزر = گران و سنگین ) ( گد و گدا = گرز ) به معنای گرز گران ( گرز سنگین ) است. بنابراین نام قبیله پاسارگادیان به معنای گران گرزان ( کسانی که گرز سنگین حمل می کنند ) می باشد.
حال به بررسی خلاصه ای از آثار موجود در پاسارگاد می پردازیم.
آرامگاه کوروش
کوروش بزرگ در سال ۵۲۹ پ.م .در جنگ با ماساگ ها ( ( masaget کشته شد. قوم ماساگ ( ماساژت ) اتحادیه ی بزرگی از قبایل سکایی بوداند که امنیت و آسایش ناحیه ی شمالی و شمال شرقی کشور بزرگ پارس را به هم می زدند. کوروش دراین نواحی پادگانی ساخته بود که به آن شهرکوروش( cyro – polis) می گفتند.این پادگان امنیت نواحی رابه خوبی حفظ کرده بود اما ظاهرادرسال های آخر زندگی کوروش قبایل بیابانگرد شمالی که بخش بزرگی از آنان را سکایی ها تشکیل می دادند با هم یک دست شده و گروهی بزرگ را به وجود آورده بودند. کوروش برای بررسی اوضاع و هم چنین تقویت پادگان خود در آن جا آهنگ آن سامان کرد اما او در جنگ با ماساگ ها کشته شد و پیکر وی به پاسارگاد آورده و در آن جا به ابدیت سپرده شد.
آرامگاه کوروش در بخش جنوبی محوطه ی پاسارگاد قرار دارد. بنا به گفته ی تاریخ نگاران یونانی بخش بزرگی از محوطه ی پاسارگاد باغ و بوستان بوده و آرامگاه نیز در میان بوستانی خرم قرار داشته است.
بنای قبر از سنگ های آهکی با رنگ سفید متمایل به زرد ساخته شده است. قاعده ی آن مستطیلی به درازای ۱۳٫۳۵ و پهنای ۱۲٫۳۰ متر است. بلندی کل آن نیز نزدیک به ۱۱ متر است. طرح کلی بنا ۶ پله ای است که اتاقی با سقف شیروانی شکل بر روی آن قرار دارد. این اتاق تنها با یک در کوتاه به محوطه ی بیرونی راه دارد. در بخش مثلثی شکل بالای اتاق نقش یک گل ۱۲ پر دیده می شود که دور آن را یک گل ۲۴ پر با گل برگ های منحنی شکل در بر گرفته و دور آن را نیز یک گل ۲۴ پر دیگر ( با گل برگ های تیز ) احاطه کرده است. برخی آن را نماد خورشید می دانند. محوطه ی درونی اتاق ۳٫۱۷ متر درازا و ۲٫۱۱ متر پهنا و ۲٫۱۱ متر بلندی دارد. در ورودی نیز ۷۸ سانتی متر پهنا و ۱٫۳۰ متر بلندی دارد.
(آرامگاه کوروش)
بلندی سه ردیف پایینی سکوی بنا با هم برابر و نزدیک به ( ۱۰۵ ) سانتی متر است و بلندی سه ردیف بالایی سکو نیز مساوی است ( ۵۷٫۵ سانتی متر ).
درون اتاق آرامگاه بسیار ساده است اما در زمان اتابکان فارس در ضلع جنوب غربی محرابی کنده اند و به خط ثلث چهار آیه از سوره ی فتح را در اطراف آن بر سنگ کنده اند. هم چنین در روزگار اتابک مسعود بن زنگی در اطراف آرامگاه کوروش مسجدی ساخته شد که آثار آن تا سال ۱۳۵۰ باقی بود و پس از آن به مکان های دیگر از جمله به کاخ بارونشیمن برده شد.
نمونه ی کوچک ترآرامگاه کوروش درمنطقه ی سر مشهد کازرون وجود دارد که گویا از آن ( چیش پیش ) ( نیای کوروش ) بوده است. این بنا در ابعادی در حدود نصف ابعاد آرامگاه کوروش و بر سکویی مشتمل بر سه ردیف پله ساخته شده است.
کاخ بار
این کاخ که در فاصله ای نزدیک به ۱۲۰۰ متر در سمت شمال شرقی آرامگاه قرار دارد دارای یک تالار مرکزی است که سقف آن بر روی ۸ ستون ( ۲ردیف ۴ ستونی ) قرار گرفته است. در چهار سمت دارای ایوان است که ایوان شمال شرقی با ۸ ستون ( ۲ ردیف ۴ ستونی ) از بقیه بزرگتر است. ایوان جنوب غربی ۲۸ ستون ( ۲ ردیف ۱۴ ستونی ) دارد و ایوان های شمال غربی و جنوب شرقی هر کدام ۱۶ ستون ( ۲ ردیف ۸ ستونی ) دارند. درکناره های ایوان جنوب غربی نیز آثار دو اتاقک دیده می شود که با یک ایوان راه دارند.
طول بنا نزدیک به ۳۲٫۳۵ و پهنای آن ۲۲٫۱۵ متر است. یکی از ستون های این کاخ هنوز سالم مانده است که با توجه به ارتفاع آن می توان گمان برد که بلندی تالار نزدیک به ۱۸ متر بوده است. از هر ۴ ایوان یک در به داخل تالار باز می شود که بر هر درگاه نقشی برسنگ کنده اند. ستون های این تالار و تالار نشیمن را در زمان اتابکان تکه تکه کرده و برای ساخت مسجد اطراف آرامگاه به آن جا برده بودند.
امروزه سنگ ها از اطراف آرامگاه جمع شده و به محل دو کاخ آورده شده اند اما شناخت دقیق محل سنگ ها هنوز به طور کامل ممکن نشده است.
در هر گوشه از ایوان ها نیز یک جرز سنگی وجود دارد که بی گمان سر الوار پیشانی سقف بر روی آنها قرار می گرفته است. این کاخ برای پذیرایی از میهمانان کوروش به کار می رفته است.
(کاخ بار)
تالار ورودی ( کاخ دروازه )
این کاخ در ۲۰۰ متری جنوب شرقی کاخ بار قرار دارد و در حقیقت ورودی مجموعه ی پاسارگاد به شمار می رفته است. این کاخ در زمینی به ابعاد ۲۸٫۵ در ۲۵٫۵ مترساخته شده و تالارمرکزی آن دارای ۸ ستون ( ۲ ردیف ۴ ستونی ) بوده که هر ۴ ضلع آن درگاهی برای ورود و خروج داشته است. مساحت درونی تالار نزدیک به ۵۴۰ متر مربع بوده است ( ۲۴٫۵ در ۲۲٫۲۰ متر ).
درباره ی این نقش مطالب زیادی گفته و نوشته شده است که در این جا مجال پرداختن به آن نیست. به طور کلی می توان آن را با نمادی از گستردگی امپراتوری بزرگ پارس به رهبری کوروش دانست زیرا هر بخش از پوشاک این نقش متعلق به گوشه ای از کشور بزرگ پارس آن روزگار است.
تاج مصری و بال های آشوری و لباس عیلامی و کفش بابلی ( برخی آن را پا برهنه می دانند) با دو شاخ اضافه در زیر تاج مصری آن هر یک متعلق به کشورهای مختلف و صاحب نامی است که در دنیای آن روز بلند آوازه بوده اند و به طور دقیق گستردگی و قدرت پادشاهی کوروش بزرگ را نمایان می سازد.
کاخ نشیمن
این کاخ که آن را کاخ اختصاصی هم می گویند دقیقا ویژگی های یک محل دائمی زندگی را دارد ودرسطحی با ابعاد ۷۶ متر طول و ۴۲ متر عرض در فاصله ای نزدیک به ۲۵۰ متری شمال کاخ بار ساخته شده است. مجموعه ی این بنا از یک تالار ۳۰ ستونی ( ۵ ردیف ۶ ستونی ) به ابعاد تقریبی ۳۱ متر طول و ۲۲ متر عرض یک ایوان شمالی ۲۴ ستونی ( ۲ ردیف ۱۲ ستونی ) با دو اتاق ۲ ستونی در دو طرف آن و یک ایوان جنوبی با ۴۰ ستون ( ۲ ردیف ۲۰ ستونی ) تشکیل شده است.
بخش بزرگ ستون های این کاخ در روزگار اتابکان برای ساخت مسجد به اطراف آرامگاه برده شده است. امروزه فقط تعداد کمی از قسمت های پائینی برخی ستون ها در محل وجود دارد که آن هم از اطراف آرامگاه به آن مکان باز گردانده شده است. با توجه به اندازه ی جرزهای برجای مانده می توان گمان برد که بلندی تالار نزدیک به ۱۰ متر بوده است. برخی بر آنند که بخش های بالای ستون ها چوبی و تنها بخش زیرین آن سنگی بوده است. بر درگاه های اصلی نقش شاه را که پیشا پیش مرد دیگری راه می رود بر سنگ کنده اند و بر چین لباس های آن به سه زبان پارسی باستان و عیلامی و بابلی جمله ی زیر را کنده کاری کرده اند : (( کوروش شاه بزرگ هخامنشی )).
از کل جرزهای این بنا جرز گوشه ی جنوب غربی ایوان شرقی به بلندی ۶٫۱۵ متر بتقی مانده که بر روی آن سنگ نبشته ای به سه زبان پارسی باستان و عیلامی و بابلی به شرح زیر از سنگ کنده اند. (( منم کوروش شاه هخامنشی ))
عده ای از دانشمندان معتقدند که کاخ نشیمن در روزگار کوروش ساخته شده است اما بخشی از بنا و هم چنین بخشی از تزئینات آن در روزگارداریوش تکمیل شده است.
زندان سلیمان
در سمت غرب کاخ نشیمن آثاری از یک ساختمان برج مانند بر جای مانده است که به آن زندان سلیمان می گویند. از این بنا فقط دیواری مانده که شباهت کلی آن را با بنای کعبه ی زردشت واقع در نقش رستم نشان می دهد.
دلیل این که چرا به آن زندان سلیمان می گویند دقیقا مشخص نیست. یقینا از آن جا که کل منطقه را مشهد مادر سلیمان نامیده اند هم چنین برخی باورهای مذهبی و انتساب کل منطقه به سلیمان نبی ( ع ) موجب این نامگذاری شده است. کاربرد واقعی این بنا نیز دقیقا مشخص نیست برخی آن را یک بنای مذهبی مانند کعبه ی زردشت در نقش رستم می دانند و برخی آن را آرامگاه کبوجیه پسر کوروش گفته اند. برخی هم آن را محل نگهداری اسناد و مدارک ولوازم اصلی سلطلنتی می دانند. به هر صورت شکل کلی آن به صورت یک مکعب مسطتیل است که بر قاعده ی کوچک خویش استوار گردیده و بر روی یک سکوی سه پله ای قرار دارد. نمای آن به صورت سنگ چین های روی هم و به اصطلاح (( باد برده )) است.
پلکان ۲۹ پله ای از روی سطح بالایی سکوی سه پله ای منتهی به اطاقی در ارتفاع تقریبا ۷٫۹۰ متری از روی سکو می شود که دارای ۴ متر درازا ۳٫۲۰ متر پهنا به بلندی ۴٫۷۵ متر است. این بنا سقفی به شکل هرم دارد. بین درب ورودی به اطاق و سقف هم دو گودی به شکل پنجره نما سازی
شده است.
از میان همه ی گمانه زنی ها ی موجود در باره ی کاربرد این بنا ظاهرا این گمان که این ساختمان آرامگاه کبوجیه بوده است قوی تر می نماید.
ارگ ( تل تخت = تخت سلیمان )
در فاصله ی ۳ کیلومتری آرامگاه کوروش و نیز ۱۰۰۰متری کاخ بار بر روی تپه ای مشرف به دشت پاسارگاد آثار بر جای مانده ی یک بنای عظیم به صورت سنگ چین هایی از تخته سنگ های بزرگ خوش تراش به چشم می خورد. این سنگ چین ها در واقع باقی مانده ی سطحی است که برای ساخت یک بنای بزرگ در روزگار کوروش در دامنه ی تپه به وجود آمد اما بخش بزرگ و اصلی بنای آن به صورت یک دژ بزرگ در روزگار داریوش بر روی سطح به وجود آمده ساخته شد.
آثار دیوار های بناهایی که در این منطقه ساخته شده امروزه بر جای مانده و سطحی نزدیک به ۶۰۰۰ متر مربع را فرا گرفته است. در این مکان اشیای گوناگونی یافت شده که مهم ترین آنها سنگ نبشته ی معروف خشایار شاه مشهور به کتیبه ی ضد ایوان است که امروزه در گنجینه ی تخت جمشید نگهداری می شود.
سکوهای سنگی ( نیایشگاه و قربانگاه ) :
جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .
