عنوان :

پایان نامه مونو گرافی روستای گرمه

تعداد صفحات :۱۴۰

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

در جغرافیای انسانی سخن از تعامل و تقابل انسان و محیط زندگی او پیش می آید که توجه به این امر و رسیدن به نتایج و استنباطهای منطقی ما را در جهت درک فرهنگ و نگرش مردم بومی رهنمون می سازد.

طبق نظر نظریه پردازان مکتب اصالت جغرافیا، مناطق کویری و بیابانی انسانهایی سخت کوش می پروراند که تاملی در زندگی مردمان کویر و علی الخصوص مردم روستای گرمه موید این امر می باشد.

کودکی که در این روستا چشم به حیات می گشاید از همان نخست می آموزد که آب کم است و خاک بسیار و آبادانی این خاک خسیس و سخت چقدر مشکل .پس می کوشد تا از آب بهترین استفاده را ببرد و طبیعت آنقدر وحشی و سرسخت است که او نیز در قبال آن می آموزد که باید محکم و پرصبر باشد.

انجام کار باغداری و مراقبت و آبیاری نخلستان به خصوص در ماههای گرم تابستان کاری است بس مشکل که تنها پای همت و سخت کوشی را می طلبد. پس از این رو مردمان کویر، مردمانی سخت کوش و پیروز هستند زیرا با دستان خالی توانسته اند از دل کویر و به یاری چشمه آبی نخلستانی بپرورانند و از آن معاش تهیه کنند و روزگار بگذرانند.

وجود درخت خرما در دل کویر و شوره زار، خود بزرگترین موهبت الهی برا روستایی است که با گذشت قرنها آموخته است که چگونه آنرا پاس بدارد تا آنجا که واحد درخت خرما «نفر» می باشد و آنقدر این درخت در حیات روتایی مهم است تا جایی که به هنگام قطع درخت خرما گویند که درخت کشته شد و شاید بتوان گفت که در فرهنگ و ذهن روستایی درخت خرما مظهری از تقدس است.

اگر بگویم که نخلستان و درخت خرما یکی از فرزندان یک مرد روستای در کویر است شاید دروغ و اغراق نباشد.

از آنجا که طبیعت کویر، سبزی و برکت و نعمت را سخت می دهد و به آسانی باز پس می گیرد و پس مردمان کویر همواره در مقابله با این امر بوده و سخت می کوشند که به راحتی برکت و سبزی را از دست ندهند که حیات خودشان در گرو حیات نخل و نخلستان بوده و هست.

اما درگذر و روزگار و پیدایش شهرها و راهها ،نقش نخل و مرد کویری نیز تا حدودی کم رنگ ساخته است تا جایی که مردمان کویر راضی می شوند آن را ترک کرده و به شهرها مهاجرت کنند.

قرار گرفتن روستا در منطقه ای خشک و کویری ،آنرا تبدیل به نگین سبزی در دل کویر ساخته است که با همیاری چشمه و مردم روستا و نخلستان خوش می درخشد.

همترازی و هم نوایی بیابان و نخلستانی در دل آن که از چشمه آبی که از کوهسار منشأ می گیرد پای مسافرین و توریست های داخلی و خارجی را به آن باز نموده است و باید گفت که چنین زیبایی به راستی جای سفر و لذت است. آسمان آبی و پاک و خالی از دود و غبار، دشتی گسترده از هر سو و نخلستانی سرسبز در میان آن برداشتی چشم نواز و دیدنی است که لمس آن برای مردم شهرهای دور از آرامش کویر و زیبایی نخلستان شاید به آرزو ماند.

بابررسی مونوگرافی روستای گرمه سعی شده است به رابطه متقابل عناصر جغرافیایی حاکم بر محل وساختار فرهنگ مردم روستااشاره شود.

همچنین بابررسی اماکن کهن وتاریخی روستا به دیرینگی وقدمت فرهنگ روستا توجه شده است.

در کل هدف ازاین تحقیق بررسی فرهنگ مادی مانند نوع معماری مساکن ،مساجد وسایر اماکن وبناهای تاریخی وشیوه زراعت وباغداری وفرهنگ غیرمادی در ابعادآداب ورسوم،باورها واعتقادات،رابطه متقابل انسان ومحیط ،رسوم وسنن فراموش شده می باشد.

ازاهداف دیگ تحقیق می توان به سیر تغییرات اجتماعی رخ داده درروستا از قبیل پدیده مهاجرت وشهر شینی وعوامل دخیل درآن وعواقب ونتایج آن اشاره داشت.

واژه های کلیدی: روستای گرمه، موقعیت جغرافیایی، پیشینه تاریخی، ویژگی های انسانی، صنایع دستی، آداب و رسوم

 فهرست مطالب

گرمه   ۱
۱-مقدمه:   ۲
۲-بیان مساله:   ۴
۳-اهداف تحقیق:   ۵
۴-روش تحقیق:   ۶
فصل اول:ویژگیهای طبیعی وجغرافیایی:   ۷
۱-۱موقعیت جغرافیایی:   ۷
۲-۱   ۷
۳-۱میزان بارش :   ۸
۴-۱ باد:   ۸
۵-۱ منابع خاک:   ۸
۶-۱ منابع آب روستا:   ۹
۷-۱ گونه های گیاهی و جانوری:   ۱۲
۸-۱ وضع زمین:   ۱۵
۹-۱ کشاورزی:   ۱۵
۱۰-۱ انواع مختلف خرما :   ۱۸
۱۱-۱-ابزار وسایل تولید:   ۱۹
۱۲-۱ شکارگاه:   ۲۰
فصل دوم:دور نمای تاریخی   ۲۱
فصل دوم: دور نمایی تاریخی   ۲۲
۱-۲ پیشینه تاریخی:   ۲۲
۲-۲ اوضاع سیاسی منطقه از گذشته تا امروز:   ۲۳
۳-۲ آثار و ابنیه تاریخی:   ۲۶
فصل سوم: ویژگیهای انسانی   ۳۳
۱-۳: جمعیت روستا و حرکات جمعیت:   ۳۴
۲-۳ ساخت سنی و جنسی:   ۳۶
۳-۳ وضع زناشویی:   ۳۶
مذهب اهالی روستا:   ۳۷
۵-۳ سواد:   ۳۸
۶-۳ گروههای عمده فعالیت:   ۳۹
۷-۳ صنعت خانگی:   ۴۱
۸-۳ مهاجرت   ۴۲
۹-۳ زبان اهالی روستا:   ۴۳
۱۰-۳ کارکرد اقتصادی زنان و مردان:   ۴۵
۱۱-۳ مرفولوژی (ریخت شناسی روستا)   ۴۶
۱۲-۳ امکانات روستا:   ۴۹
۱۲-۳-۱هتل:   ۴۹
۲-۱۲-۳ مرکز مخابرات و تلفن:   ۵۰
۳-۱۲-۳ آب، برق و گاز:   ۵۱
۴-۱۲-۳ مراکز تحصیلی:   ۵۲
۵-۱۲-۳ مساجد:   ۵۲
۶-۱۲-۳ درمانگاه:   ۵۳
۷-۱۲-۳ سایر امکانات روستا:   ۵۴
۱۳-۳ انسان شناسی جسمانی اهالی روستا:   ۵۸
۱۴-۳ روابط خویشاندوی و خصوصیات آن :   ۵۹
۱۵-۳ ساخت روابط اجتماعی روستا:   ۶۱
۱۶-۳ ساختار خانواده:   ۶۳
فصل چهارم :صنایع دستی   ۶۵
فصل ۵: آداب و رسوم و اعتقادات   ۶۸
بخش اول :مراسم ازدواج   ۶۹
۱-۲-۵ طریقه همسر گزینی:   ۶۹
۲-۲-۵ خواستگاری   ۶۹
۳-۱-۵ مراسم شیرینی خوران:   ۷۰
۴-۱-۵ مراسم عقد:   ۷۱
۵-۱-۵ سفره عقد:   ۷۲
۶-۱-۵ مراسم ازواج:   ۷۳
۷-۱-۵ بررسی نمادین سفره عقد:   ۷۵
بخش دوم: زایمان و تولد نوزاد   ۷۵
۱-۲-۵ زایمان:   ۷۵
۲-۲-۵ نامگذاری نوزاد:   ۷۷
۳-۲-۵ ده روز پس از زایمان :   ۷۸
۴-۲-۵ ختنه سوران:   ۷۸
۵-۲-۵ دندان درآوردن نوزاد:   ۷۸
بخش سوم : مراسم عزاداری   ۷۹
۱-۳-۵ عزاداری برای متوفی:   ۷۹
۲-۳-۵ مراسم مذهبی   ۸۰
۳-۳-۵ مراسم محرم:   ۸۱
۴-۳-۵ مراسم و باورهای خاص:   ۸۵
بخش چهارم :جشنها و اعیاد   ۸۹
۱-۴-۵ عید فطر :   ۸۹
۲-۴-۵ عید غدیر:   ۹۰
۳-۴-۵ مراسم نوروز:   ۹۰
فصل پنجم: بازیهای ایام عید و تابستان   ۹۴
بخش پنجم :بازیهای ایام عید و تابستان   ۹۵
بخش ششم: باورهای و اعتقادات   ۹۷
۱-۶-۶- باورهای مذهبی:   ۹۷
سفره حضرت خضر:   ۹۸
آجیل مشکل گشا:   ۹۸
۲-۶-۶ باورهای مرتبط به موجودات فوق طبیعی:   ۹۹
روح:   ۹۹
آل:   ۹۹
جن:   ۹۹
لولو:   ۱۰۰
۳-۶-۶ باورهای عامیانه:   ۱۰۰
فرهنگ خوراکی ها:   ۱۰۲
۴-۶-۶ باورهای مرتبط با آب و هوا:   ۱۰۳
۵-۶-۶ باورهای مرتبط با پزشکی:   ۱۰۳
غذاهای رایج:   ۱۰۴
۷-۶-۶ ضرب المثل های رایج:   ۱۰۷
فصل ششم: نتیجه گیری   ۱۰۸
فصل ۶:نتیجه گیری   ۱۰۹
۱-۶ مقدمه:   ۱۰۹
۲-۶ پدیده مهاجرت:   ۱۱۱
۳-۶ پدیده مهاجرت و تغییرات اجتماعی:   ۱۱۸
۴-۶ مهاجرت و علل فرهنگی:   ۱۲۱
۵-۶ مهاجرت و علل اقتصادی:   ۱۲۳
۶-۶ تغییر ارزش ها و هنجارهای اجتماعی:   ۱۲۵
۷-۶ پتانسیل گردشگری:   ۱۲۸
کتابنامه:   ۱۳۲

کتابنامه:

محسنی، منوچهر، مقدمات جامعه شناسی، تهران ،نشر دوران ،۱۳۷۶
فاستر،جرج،جوامع سنتی و تغییرات فنی، ترجمه سید مهدی ثریا،نشر کتاب فرا، ۱۳۷۸
نیک خلق ،علی اکبر ،جامعه شناسی روستا،، نشر کلمه،۱۳۷۹
عسگری خانقاه، اصغر، مردم شناسی، ، نشر شب تاب ۱۳۷۳
احمد سلطانی، منیره، ژرف ساخت فرهنگ عامه ایرانی ،تهران نشر روزگار ،۱۳۸۴
عناصری ،جابر ،اساطیر و فرهنگ عامه ایران ،نشر قمری مرند، ۱۳۷۴
دروویل ،گاسپار،سفر در ایران، ، نشر شباویز، ۱۳۶۷
بختیاری ،سعید ،اطلس کامل گیتا شناسی ،انتشارات سازمان جغرافیایی و کارتوگرافی گیتا شناسی، تهران ۱۳۷۵
گی رو شده ،تغییرات اجتماعی، ترجمه منصور وثوقی، نشر نی، ۱۳۸۳

۱۰٫ حکمت یغمایی ،عبدالکریم، بر ساحل کویر نمک، ، تهران ،انتشارات توس

۱۱٫ مجموعه اشعار میرزا یغما گرمه ای .

۱-مقدمه:

در مطالعه سیر تمدن بشری به مرحله ای بنام «روستا نشینی» برمی خوریم که از نظر علم مردم شناسی و علوم اجتماعی حد واسط میان بیابانگردی و شبانی و مرحله شهر نشینی است.

می توان گفت دوره یکجا نشینی و ظهور تمدن ها و مظاهر آن همچون عمارات ،کاخ ها ،صنایع مختلف ،هنرها و علوم با آغاز دوره روستا نشینی پایه گذاشته شده است .از اینرو صحبت از این مرحله در حیات آدمی و بررسی خصوصیات فرهنگی آن ابعاد مادی و غیر مادی در حوزه علم مردم شناسی بوده و کار پژوهش مردم شناسی در خصوص توصیف  و تحلیل جامعه روستایی همواره با دقت، ریز بینی ،کنکاش و ژرف نگری توأمان بوده است.

از انجا که علم مردم شناسی به مطالعه محیط های انسانی کوچک همچون روستا می پردازد پس بررسی علمی ویژگیهای یک روستا نیازمند روشهای علم مردم شناسی است.

بدین منظور از مردم نگاری در توصیف و تبیین خصوصیات و ویژگیهای جامعه روستایی در ابعاد مختلف اقتصادی،جغرافیایی ،فرهنگی استفاده شده و در پایان علم مردم شناس دست به تحلیل یافته های مردم نگاری از مستندات و مشاهدات می زند.روستای گرمه با واقع شدن در استان اصفهان و برکرانه کویر مرکزی ایران دارای ویژگیهای فرهنگی،اجتماعی و جغرافیایی خاص مناطق کویری است.[۱]

روستای گرمه بدلیل اقلیم خاص مناطق کویری و دوری از مراکز شهری در گذشته ای نه چندان دور نمونه ای جامع از فرهنگ دیرین ایرانی بوده است که از آن میان می توان به تکلم مردم به زبان هخامنشی یا پهلوی اشاره داشت که با وجود چند هزار سال گذشت زمان واستیلاء زبان وفرهنگ اسلام بر سراسر ایران هنوز مورد استفاده قرار می گیرد.

دوری از راههای مواصلاتی سبب گردیده است که زبان،فرهنگ در ابعاد مختلف مادی وغیر مادی همانند ابزار کشاورزی ،نحوه کشت،آداب ورسوم وباورها طی سالیان دراز کمتر دستخوش تحول وتغییر قرار گیردواصالت فرهنگی ایرانی در این روستا حفظ شودولی متاسفانه طی دهه های اخیر وشروع صنعتی شدن ایران ورشد شهرنشینی ساختار جامعه روستای گرمه در ابعاد مختلف دچار تغییر گشته است که درفصول پایانی به ان اشاره خواهد شد.

گذشته از هر مساله ومطلبی باید به نقش وجایگاه ویژه فرهنگ روستا اشاره داشت که به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی وقرار گرفتن درحاشیه کویردر طول تاریخ به دورازتهاجمات وفتنه های اقوام بیابانگرد مغول و….مانده است وگنجینه نابی از فرهنگ کهن ایران راحتی قبل از دوره زرتشت درخود حفظ کرده است که جای تامل ومطالعه ژرف در فرهنگ،زبان،سنن وویژگیهای خاص محیطی روستا دارد.

آنچه که روستا را تازمان حال پیش آوردواز خرابی ومتروکه که شدن وجای ماندن در صفحات تاریخ گذشتگان رهانید لطف کویر بود وبرکت نخل خرما وباید اذغان داشت که نخل وخرما در فرهنگ منطقه خور و بیا بانک وبه طبع آن روستای گرمه جایگاهی خاص یافته است.

۲-بیان مساله:

روستای گرمه پس ازگذشت چند هزار سال از زمان امپراطوری هخامنشی وساسانی هنوز فرهنگ ایران باستان را درخود جای داده است که بارز ترین آن زبان آن دوران می باشد که هنوزمردم روستای گرمه به آنصحبت می کننداما مساله اینجاست که رشدشهرنشینی وآغازمهاجرت روستاییان به شهر ودرکنارآنگسترش راههای مواصلاتی وگسترش وسایل ارتباط جمعی به خصوص تلویزیون قالب کهن ودیرین روستا گرمه راشکسته است وهرچند مردم روستازبان نیاکان خودرا فراموش نکرده اندولی بسیاری از آداب ورسوم دچار تحول شده است وحتی بسیاری ازآنهابه دست فراموشی سپرده شده اند.

ازدیگر مسائل موجود میتوان به گسترش جمعیت روستا وعدم وجود مشاغل کافی اشاره داشت که بحث مهاجرت را رونق بخشیده است در حالیکه وجودپتانسیل خوب گردشگری درروستا می تواند امر مهاجرت راتحول بخشد.

۳-اهداف تحقیق:

بابررسی مونوگرافی روستای گرمه سعی شده است به رابطه متقابل عناصر جغرافیایی حاکم بر محل وساختار فرهنگ مردم روستااشاره شود.

همچنین بابررسی اماکن کهن وتاریخی روستا به دیرینگی وقدمت فرهنگ روستا توجه شده است.

در کل هدف ازاین تحقیق بررسی فرهنگ مادی مانند نوع معماری مساکن ،مساجد وسایر اماکن وبناهای تاریخی وشیوه زراعت وباغداری وفرهنگ غیرمادی در ابعادآداب ورسوم،باورها واعتقادات،رابطه متقابل انسان ومحیط ،رسوم وسنن فراموش شده می باشد.

ازاهداف دیگ تحقیق می توان به سیر تغییرات اجتماعی رخ داده درروستا از قبیل پدیده مهاجرت وشهر شینی وعوامل دخیل درآن وعواقب ونتایج آن اشاره داشت.

۴-روش تحقیق:

به دلیل محدودیت فضای جمعیتی وجغرافیایی روستا نیازمند روشهای ژرف گر وعمیقی هستیم تابه عمق باورها واعتقادات وزندگی آن مردمان رسوخ کنیم از اینرو روشی که مورد استفاده قرار میگیردروش میدانی واستفاده از تکنیک های مشاهده ومصاحبه هدفمند می باشد که برای توصیف آداب ورسوم مردم روستاوکنکاش در باور ها مورد استفاده قرار گرفته است.

برای توصیف اماکن قدیمی وبناهای تاریخی ازروش مطالعه اسنادی یاروش کتابخانه ای کمک گرفته شده است تاتوضیحات این اماکن بر اساس مستندات گزارش شده است ونوشته شده مورخین وجهانگردان باشد.

فصل اول:ویژگیهای طبیعی وجغرافیایی:

۱-۱موقعیت جغرافیایی:

روستای گرمه واقع درشمال شرقی استان اصفهان ودر حاشیه شمالی کویر نمک قرار دارد .این روستا جزءبخش خور بیابانک از شهرنائین می باشد و دراطراف روستاهای مهرجان ،عروسان،آب گرم،اردیب میباشد ودرفاصله ۷۵۵کیلومتری از شهرتهران واقع شده است.

برای رفتن به این روستا باید از مسیر قم ،کاشان،نائین،انارک،خور گذر کرد.موقعیت جغرافیایی روستا در طول وعرض جغرافیایی ۰۵-۵۳میباشد و دارای ۱۵۴۵متر ارتفاع ازسطح دریا میباشد.

۲-۱

روستای گرمه دردامنه کوه جنوبی کوه گرمه واقع گردیده است واز نظرجغرافیایی در منطق حاشیه کویر واقع شده است ودارای آب وهوای خشک وبیابانی است بدین شکل که در روزبدلیل تابش مستقیم خورشید،درجه حرارت هوا بسیاربالاست وحتی تا۴۸ درجه سانتیگراد در تابستان میرسد و در شب هوا بسیار سرد میشود وبادهای کویری بر سردی وخشکی هوا می افزاید وکلا آب وهوای کویری بر این روستا حاکم است.

درزمستان شاهد هوای سرد وخشک هستیم وبسیار کم برف میبارد

۳-۱میزان بارش :

از نظر میزانبارش سالیانه باید گفت این روستا جزءمناطق کم بارش در ایران است به میزان متوسط بارش سالیانه کمتر ز ۳۰ میلیمتر می باشد.

 

۴-۱ باد:

در طول سال کمتر شاهد وزش بادهای مدیترانه ای از سمت غرب کشور هستیم که از این مناطق عبور کند،غیر از آن بدلیل واقع شدن روستا در منطقه کویری شب ها وزش بادهای کویری را که بر سردی و خشکی هوا می افزاید داریم که از ویژگیهای خاص مناطق کویری می باشد.[۲]

۵-۱ منابع خاک:

از خصوصیات خاک کویری داشتن نمک فراوان می باشد که کاشتن هر گیاهی در این خاک منجر به خشک شدن گیاه می گردد زیرا از یکسو نمک سبب از بین رفتن ریشه و کم آبی و نور مستقیم و شدید خورشید باعث از بین رفتن بسیاری از گیاهان می شود.[۳]

از این رو می توان گفت خاک کویر ،خاکی فقیر در کشت گونه های مختلف گیاهی است و تنها گیاهانی رشد می یابند که دارای ریشه های عمیق در خاک برای جستجوی آب و مقاوم در برابر سرما و گرمای شدید ناشی از اختلاف درجه حرارت در شب و روز کویر باشند.

روستای گرمه نیز به طبع مناطق کویری فاقد زمین مناسب جهت کشاورزی است و تنها زمین قابل کشت در دامنه کوه گرمه است که بدلیل نزدیکی به آب چشمه و سعی و کوشش اهالی در غنی کردن خاک سبب شده است که نخلستان بوجود آید که تنها محدود به این ناحیه دامنه کوه می باشد.

پس می توان نتیجه گرفت که منابع خاک روستا جهت کشاورزی و باغداری بسیار محدود است و اراضی لم یزرع بسیار فراوان می باشد.

۶-۱ منابع آب روستا:

روستای گرمه بدلیل واقع شدن در حاشیه کویر و موقعیت خاص اقلیمی جزء مناطق کم آب و کم بارش ایران و جهان می باشد و مطابق نواحی داخله ایران از رودخانه خبری نیست.[۴]

 آنچه سبب پیدایش و شکل گیری روستا گردیده عامل آب و وجود چشمه ای است که از دل کوه جوشیده و به پایین می رود که به «چشمه گرمه» نزد اهالی معروف است.[۵]

تا سالهای قبل و عدم وجود راههای ارتباطی مناسب و آسفالته،مردم روستا ملزم به خوردن آب چشمه گرمه بودند، اما امروز به یاری تکنولوژی راه سازی و تقویت ارتباطات جاده ای مردم از آب بهتری نسبت به آب چشمه سود می برند.

مردم روستا معتقد هستند که آب «چشمه گرمه» شور است و آب آن را جهت آبیاری درختان نخل استفاده می کنند و کمتر از ان جهت شرب استفاده می کنند.

چند سالی است که آب چشمه بازیاب که در چند کیلومتری روستای گرمه قرار دارد بوسیله تانکر به روستا منتقل شده و روستائیان که دارای منبع آب ۲۰۰۰ لیتری در حیاط و یا پشت بام هستند آن را پر می کنند و مورد استفاده قرار می دهند.

به نقل از روستائیان آب «چشمه بازیاب» طبق اظهار سازمان زمین شناسی از رودخانه زاینده رود سرچشمه گرفته و دارای کیفیت مناسبی جهت شرب است.

روستائیان بابت پر شدن هر منبع ۲۰۰۰ لیتری آب موجود در خانه مبلغ ۱۲۰۰ تومان پرداخت می کنند اما از آبی سالم و گوارا استفاده می کنند.

۷-۱ گونه های گیاهی و جانوری:

روستای گرمه بدلیل مجاورت با کویر دارای گونه های گیاهی خاص کویر ایران است که از میان می توان به گونه های تاغ ،بوته قیچ، گیاه تن گز، خار شتر، بوته ریش، ترخ، آویشن،گل گاو زبان ،بادام کوهی ،خارو، هلندر،ترشو، تره صحرائی، علف مار اشاره داشت.

پوشش گیاهی منطقه از نوع «اگزوفیت »،« تامارلیبک» و «هالوفیت» است که بصورت سوزنی برگ و خاردار هستند.در زمانی که هنوز مردم از سوخت های فسیلی استفاده نمی کردند از گیاهانی چون تاق، ریس جهت تولید گرما و تهیه غذا استفاده می کردند.

خار شتر جهت تغذیه شتر و گیاه «تن گز» بدلیل داشتن خار فراوان برای حصار کشی در باغ ها در گذشته مورد استفاده قرار می گرفت.

البته شایان ذکر است که در گذشته سوخت اصلی مردم، از سوزاندن ساقه و برگ درخت خرما حاصل می شد.

از این میان برخی گیاهان در طب سنتی جایگاه ویژه دارند مانند آویشن (Avishan) گل گاو زبان و ترخ که برای دردهای مفصلی و عضلانی مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین گیاه بسیار بدبویی به نام هنگ که از آن آشی تهیه می کنند که برای شستشوی دستگاه گوارش و بیماری های مرتبط به آن بسیار موثر است. از سایر گیاهان دارویی می توان به چز (chaz) ،انگورتور (towrah) ،مدکی (madki) ،پونه ،کانسی ،شیرو ،ترشو اشاره داشت.[۶]

تمامی گیاهان فوق بصورت خودرو در بیابان می باشند و جزء پوشش گیاهی منطقه محسوب می شوند و نکته جالب آنکه چند سالی است مردم و جهاد کشاورزی اقدام به کاشت گیاه تاق در بیابان برای جلوگیری از حرکت شن های روان نموده اند که این امر سبب تثبیت خاک نخلستان می گردد.

الف: حیوانات اهلی: بز،گوسفند، شتر ،گاو ،الاغ ،مرغ و خروس.

ب) پرندگان: گنجشک که در گوش محلی به آن دیزی (Dizi) گویند.

از سایر پرندگان کبک ،تیهو، سار، دم جنبانک، مرغ انجیر خوار، کلاه بسر( هدهد) کلاغ سیاه، شاهین ،کبوتر، مرغ حق، چهرو(نوعی بلبل) ،پرستو ،جغد، خفاش و شب پره.

ج)درندگان: شغال،پلنگ،یوز، کفتار، روباه، گرگ، سیاه گوش.

د)خزندگان: انواع مارهای سمی شامل تیرمار ،سگ مار ،سبح مار و مار سیاه.

هـ)سایر حیوانات: بزکوهی، قوچ، آهو، خرگوش ،موش خرما،خار پشت و لاک پشت.

ی) انواع حشرات: سوسک، عقرب زرد و سیاه و دورگه، انواع پروانه، انواع مورچه زرد و سیاه، انواع ملخ ،سفار و (کفشدوزک) ،انواع زنبور، انواع کنه ،انواع عنکبوت، انواع مگس و انواع پشه[۷]

۸-۱ وضع زمین:

بدلیل عدم مرغوبیت جنس خاک، نمی توان گونه های متنوعی از گیاهان و درختان را در منطقه به بار آورد و کشت خرما در چنین منطقه ای که دارای خاک رملی و ماسه ای است کار بسیار دشواری است و یافتن چند متر زمین مناسب کشت کار بسیار دشواری است.

در خاک منطقه املاحی مانند سولفات منیزیم، سولفات پتاسیم وجود دارد که برای گیاهان زیانبخش است.[۸]

سفره ها زیر زمینی آب در مناطق عمیق نیست و نیروی تبخیر آب را از سطح خاک ممکن می سازد.پس از تبخیر نمک بر خاک افزوده می شود و برشوری خاک می افزاید پس برای کشاورز احتیاج به سیستم زهکش مناسب است تا از بالا زدن آب شور جلوگیری کند.[۹]

۹-۱ کشاورزی:

در قدیم از محصولات کشاورزی، کشت پنبه در حد محدود بود و پنبه حاصله برای تهیه نخ جهت تولید پوشاک بود که بوسیله زنان و ئچرخ نخ ریسی دستی بوجود می آمد که نخ حاصله و پوشاک حاصله جه خود مصرفی اهالی روستا بوده صدور به سایر مناطق نداشته است.

در مورد کیفیت خرمای کشت شده در روستای گرمه باید گفت که کیفیت خرمای روستا آنقدر مناسب است که از سایر روستاهای همجوار در منطقه به روستای گرمه آمده و خرما خریداری کرده و می برند زیرا خرمایی که در سایر منطقه کشت می شود دارای کیفیت پایین تری نسبت به خرمای کشت شده در روستای گرمه است.

شکل کشاورزی در روستای گرمه بشکل سنتی و دستی است [۱۰]و بدلیل باغداری و عدم کار بر زمین کشاورزی (غیر از موارد خاص) از کشاورزی ماشینی خبری نیست.

کشاورزی در شوره زار بسیار مشکل است و بدین منظور مقداری شاخ و برگ و بوته بیابانی در زمین می ریزند و روی آن را با خاک می پوشانند و خوب آبیاری می کنند تا نمک موجود در خاک پایین برود و خاک شیرین و قابل کشت شود.[۱۱]

از مشکلاتی که در زمینه کشاورزی وجود دارد می توان به این مورد اشاره داشت:

شوری خاک وآب،کمی بارش سالیانه وفقر سفره های آب زیرزمینی.
فرسایش خاک در اثر عوامل فرساینده واستفاده مداوم اززمین
سیستم ابتدایی وسنتی کشاورزی
پیشروی ریگ روان درمزارع
قطعه قطعه بودن اراضی مزروعی
خاک کم قوه وعدم آشنایی کشاورزان به استفده صحیح از کودهای شیمیایی
آفات  نبایی مانندشته،ریشه قر
ابتدایی بودن شیوه آبیاری
بینظمی نخلستان که آن رابصورت جنگلی در هم آورده است

۱۰-کمبود نیروی انسانی کار آمد.

ازدرختان وگیاهان قابل کشت می توان به درخت نخل ،انار که در حد خود مصرفی میوه می دهد و کاشت سبزیجات معطر برای خود مصرفی اهالی روستا نام برد.

۱۰-۱ انواع مختلف خرما :

در روستای گرمه چند گونه از درخت خرما کاشت شده است که شامل:

خرمای کرمانی، خرمای خارک، خرمای خدشکن، خرمای خوش کر، خرمای روکیشه، خرمای تخم بم می باشد.

خرمای کرمانی سیاه، درشت و پر شهد می باشد و خرمای به رنگ قهوه ای روشن و خشک است.

خرمای خوش کر در زبان مردم روستا به معنای خوشمزه است و خرمای رو کیشه زرد و درشت است و تعداد درخت آن اندک است.

خرمای  زارش به دلیل ریز بودن غذای گوسفندان و سایر چارپایان است و همچنین با جوشاندن آن از آن شیره خرما تهیه می کنند.

خرما تخم بم به رنگ سیاه و قرمز است و هم درشت دارد و هم ریز.

خرمای خد شکن خرمایی زرد رنگ است و ریزتر از خرمای کرمانی است و زیاد شیره و شهد ندارد در کل می توان گفت که از میان گونه های مختلف موجود در روستا ،خرمای قصب و کرمانی بسیار پر شهد یا شیره است.[۱۲]

۱۱-۱-ابزار وسایل تولید:

بدین شکل سنتی تولید در روستا که بیشتر منحصر به تولید خرما در نخلستان می گردد ابزار مورد استفاده محدود است که از آن میان می توان به اره دستی با دندانه های درشت اشاره داشت که برای بریدن شاخه های اضافی درخت نخل مورد استفاده قرار می گیرد، بیل، داس، کلوخ کوب، شن کش، و پارو نام برد .[۱۳]همچنین می توان به طناب قطور و محکمی که افراد هنگام برداشت خرما به دور کمر می بندند و به بالای درخت می روند اشاره داشت .

از جمله ابزارهای مهم دیگر زنبیل هایی بزرگ و کوچک هستند که به آنها«آشار» و «دولنده» گفته می شود که به منظور جمع آوری خرما مورد استفاده قرار گرفته که از جنس لیف خرما هستند.[۱۴]

۱۲-۱ شکارگاه:

روستای گرمه بدلیل مجاورت با دشت های کویری محل مناسبی برای شکار و شکارگری می باشد زیرا دشت های کویری بدلیل وسعت فراوان و فقر پوشش گیاهی چشم انداز گسترده ای را به شکارچی برای دیدن شکار می دهند از این رو در روزهای تعطیل و بیکاری بسیاری از افراد و بخصوص جوانان و افراد مهاجری که به روستا برای تفریح باز می گردند به شکار می روند و به وسیله تفنگ ساچمه ای و دولول به شکار کبک و خرگوش که در دشت فراوان دیده می شود می پردازند.

باید گفت که انگیزه شکار برای شکارچیان بیشتر خوشگذرانی و گذران وقت است و نه تهیه گوشت شکار.

 فصل دوم: دور نمایی تاریخی

۱-۲ پیشینه تاریخی:

در گذشته دور(قبل از ورود اسلام به ایران) جاده ای از ورامین به سمنان می رفت و از آنجا به محلی به نام خندق که بر سر راه جاده ابریشم بود و یک توقفگاه برای کاروانهای عبوری بود که از منطقه جندق تا سمنان حدود ۲۰۰ کیلومتر راه بود.

از منطقه خندق به منطقه جرمق (گرمه کنونی) جاده ای بطول ۶۰ کیلومتر راه بود .روستای جرمق پس از ورود اسلام به ایران در زبان عربی تبدیل به گرمه شد که معرب همان «جرمق» است و جرمق واژه ای در زبان پهلوی است.

می توان استنباط کرد بدلیل آب و هوای گرم روستا و وجود اصطلاح «گرمای خرما پزون» در فرهنگ عامه روستا، نام روستا (یعنی گرمه) از اقلیم منطقه نشأت گرفته است.

بنابر گفته پیران روستا و مستندات باستانی این روستا دارای قدمت چند هزار ساله دارد و نام پهلوی روستا (جرمق) دلیلی بر این مدعا است.[۱۵]

در دوره قاجاریه جندق و بیابانک را قرای سبعه می گفتند و بنا به نوشته اعتماد السلطنه در مرآت البلدان این قراء عبارت بودند از :جندق، فرخی، خور، بیاذه،اردیب، مهرجان و گرمه که کار مردمان آن شتر داری ،دامپروری و زراعت است.[۱۶]

ژنرال مک مرگور در سال ۱۸۷۵ میلادی از خور به سمت طبس پیش رفت و در مورد خور می نویسد: بیابانک از بخش های سمنان است و مرکز آن خور است که ده روستا دارد: خور، جندق، فرخی ،گرمه ،بیاذه، اردیب، ایراح و مهرجان.

در سال ۱۸۸۱ ستوان استوارت به خور امد و از راه کویر چاه مجی به خراسان رفت و آلفونس گابریل می نویسد وی از روستای «گرمه» بازدید کرد.[۱۷]

۲-۲ اوضاع سیاسی منطقه از گذشته تا امروز:

براساس مدارک تاریخی استان اصفهان اوج عظمت و شکوه خود را در عصر صفویه داشت و پس از آن بدلیل حمله قبایل گوناگون و کشمکش بر سر قدرت میان شاهزادگان این منطقه دچار افول و سقوط گردید و رونق خود را از دست داد.[۱۸]

باید گفت هر چند استان اصفهان نسبت به اصفهان عهد صفوی تنزل یافته است ولی هنوز آثاری از دوران عظمت و بالندگی را در خویش به یاگار نگاه داشته است و روستای گرمه با قدمت فراوان و نزدیکی به جاده تجاری ابریشم [۱۹] شاید روزگاری در اوج بوده است و وقوع جنگ های نظامی متعدد در منطقه و در ادوار گذشته و وجود قلعه و استحکامات نظامی  نشان از اهمیت سیاسی و نظامی منطقه دارد.

اما امروزه بدلیل گسترش راههای ارتباطی و همجواری با شهر خور بیابانک از اهمیت سیاسی منطقه کاسته شده و این منطقه بعد اقتصادی و تولیدی یافته است.

طبیعت خشن و محصور بودن منطقه در کویر هراسناک نمک و نداشتن ثروت و شهرت در ناشناخته بودن منطقه موثر بوده است. جهانگشایان ،زورمندان و ثروت اندوزان تاریخ به همین دلیل از این سرزمین چشم پوشیده اند و پای عرب ،مغول ،بربر و تاتار کمتر به این ولایت رسیده است.[۲۰]

در منطقه جندق سنگ نبشته ای به تاریخ ۶۷۰ هجری موجود است که موید این مطلب است که در جندق و بیابانک قبایل زیادی بوده اند و افزون بر این پژوهش در مسائل مردم شناسی منطقه ما را به این نتیجه می رساند که تعدادی از دودمانهای منطقه بازمانده عشایر کوچ رو بوده اند و نسبت آنها به طوایف کرد ،بلوچ و عرب می رسد.[۲۱]

در جندق و بیابانک سیستم فئودالی به معنایی که از آن استنباط می شود وجود نداشته و خرده مالکین براساس مزارعه زمین را به برزگران می سپارند.

پیش از اسلام مردم منطقه به کیش زرتشت بودند اما اعتقادات در مورد برخی از گیاهان ریشه در مسائل کهن تری دارد.سندی به خط عربی مربوط به نیمه دوم قرن نهم هجری قمری وجود دارد که تعدادی از قصبات منطقه را نام برد مانند اماکن متبرکه آبگرم، بیاذه و گرمه وقف می باشند.[۲۲]

از شواهد چنین برمی آید که در اوان کار آمدن صفویه مردم مذهب شیعه داشته اند و در تکایا به تعزیه و لوحه می پرداخته اند.[۲۳]

اگرچه موقعیت جغرافیایی منطقه مردم را از یورش زورمندان بزرگ تاریخ در امان داشته اما همین مساله به زورگویی حکام و دست اندازی اشرار کمک کرده است و ناصر خسرو قبادیانی در سفرنامه خود از تاخت و تاز بلوچ ها و کولی ها به منطقه جندق و بیابانک یاد می کند و برخی از خاورشناسان که در کویر به سیاحت پرداخته اند به ترس مردم از حمله بلوچ اشاره کرده اند. در دوره قاجاریه یورش طوایف بلوچ بصورت امری عادی درآمده بود.

وسیله هشدار دهنده ای که مردم برای آگاهانیدن یکدیگر از قریب الوقوع بودن خطر داشتند برج های دیده بانی بود، شب ها بر فراز برج آتش روشن کرده و بوسیله آن علامت داده و روزها شعله آتش نمی توانست علامت هشدار دهنده باشد اما دودی که به هوا برمی خاست برای دیده بانان برج ها کافی بود.[۲۴]

در سال ۱۳۲۵ قمری و در دوره مشروطه انجمنی به نام انجمن طرفداران حکومت مشروطه تشکیل یافت که البته چهار روز بدلیل عدم به رسمیت شناختن از سوی انجمن  سمنان منحل گردید.[۲۵]

۳-۲ آثار و ابنیه تاریخی:

---

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .