عنوان :

گزارش کارآموزی مرتع و آبخیزداری

تعداد صفحات : ۸۴

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

مقاله حاضر گزارش کارورزی در بخش تحقیقات مرتع مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور انجام رسیده است. و در آن بررسی های عملی در خصوص سوابق برخی از مسائل مراتع ، بررسی موردی در خصوص جو ، فنولوژی تعدادی از گونه های مرتع، تبدیل دیمزارهای کم بازده، اصلاح نباتات به روش پلی کراس و موضوعات موردی که در بازدید از ایستگاه تحقیقات همند آبسرد انجام و در این گزارش ارائه شده است.

ایران دارای ۹۰ میلیون هکتار مرتع است. بیشتر مراتع ایران به دلیل واقع شدن در مناطق خشک و نیمه خشک و چرای مفرط از نوع مرتع درجه ۳ می باشند تخریب مراتع کشور با رشد شدیدی همراه است , در حالی که احیا مراتع در این عرصه ها مشکل و از نظر اقتصادی پر هزینه است . بنابراین مدیریت صحیح با در نظر گرفتن عوامل اکولوژیکی به ما کمک می کند که بر این مشکلات فائق آییم.

مراتع ایران از نظر پوشش گیاهی به سه گروه تقسیم شده اند:

۱– مراتع علفی یاییلاقی نزدیک به ۱۲ میلیون هکتار

۲- مراتع بوته ای و قشلاقی نزدیک به ۶۰ میلیون هکتار

۳- مراتع کویری یا مراتع مناطق خشک حدود ۱۸ میلیون هکتار

فنولوژی نباتات مرتعی بومی و بیگانه در منطقه نیمه استپی همند آبسرد نشان می دهد که:

۱-  رابطه بین فنولوژی گیاهان و عوامل آب و هوایی: عواملی که در پیدایش مراحل مختلف فنولوژیکی گیاهان موثرندعبارتند از(دمای هواوخاک, فتوپریودیسم و رطوبت خاک) بررسیهای انجام شده نشان داده است که اگرچه رابطه دمای هوا و مراحل رشد و توسعه گیاهان بصورت فرمول و قاعده منظمی بیان شده ولی محققین نتوانسته اند پیدایش مراحل فنولوژیکی گیاهان را به دمای ثابتی مربوط سازند نور نیز هنگام روز روی ظهور مراحل فنولوژیکی نباتات موثر است و می توان آنرا جزء عوامل تعیین کننده بحساب آورد لیکن در این مطالعه عامل نور اندازه گیری نشده است

۲–  رابطه موجود بین فنولوژی و سیستم های چرائی: منطقه همند جزء مراتع میان بند محسوب می شود و در فصول بهار و پاییز مورد چرای دامهای مهاجر قرار می گیرد بررسی فنولوژیکی گونه های مهم مرتعی این منطقه حاکی از این است که چرای دام باید از اواخر فروردین ماه شروع گردد تا به گونه های بومی فرصت داده شود که مواد غذایی لازم را جهت رشد بعدی در ریشه های خود ذخیره نمایند.

برای احیاء این مراتع از طریق تجدید حیات طبیعی باید با توجه به مراحل مختلف فنولوژیکی و استفاده از سیستمهای چرایی اقدام نمود تا به گیاهان منطقه فرصت داده شود تولید بذر نموده و این بذر در سطح مرتع پخش شود.

حرکت دام های مهاجر از مراتع قشلاقی به ییلاقی در اوایل فروردین ماه شروع می شود و با افزایش تدریجی حرارت هوا دامنه مهاجرت تا ارتفاعات جبال البرز ادامه می یابد.

واژه های کلیدی: مرتع ، اصلاح نباتات مرتعی، فنولوژیکی ، پلی کراس، یونجه

فهرست مطالب

مقدمه    ۱
مرتع    ۲
تعاریف    ۲
تاریخچه مدیریت مرتع    ۶
بررسی سوابق تحقیقات    ۸
معرفی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع    ۱۰
بخش تحقیقات جنگل    ۱۴
بخش تحقیقات مرتع:    ۱۴
بخش تحقیقات گیاهشناسی:    ۱۴
بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی مرتعی:    ۱۴
بخش تحقیقات بیابان:    ۱۵
بخش تحقیقات علوم چوب وکاغذ:    ۱۵
بخش تحقیقات صنوبر و گونه های سریع الرشد:    ۱۵
معرفی اجمالی مراتع ایران    ۱۷
طرح اصلاح نباتات مرتعی به روش پلی کراس:    ۲۲
فنولوژی نباتات مرتعی بومی و بیگانه در منطقه نیمه استپی همند آبسرد    ۳۳
مطالعه اراضی شور و قلیا از لحاظ استعدادهای بالقوه تولید نباتات مرتعی    ۵۳
مقایسه عملکرد ۱۲ رقم یونجه چند ساله بصورت دیم در شرایط وجین و بدون وجین    ۵۵
موقعیت جغرافیایی و اقلیم منطقه اجرای طرح:    ۶۰
روش بررسی    ۶۰
نتایج    ۶۲
مقایسه عملکرد ۱۱ رقم یونجه چند ساله دیم در شرایط وجین و بدون وجین    ۶۴
مواد و روش    ۶۴
نتایج    ۶۵
گزارش بازدید مراتع    ۶۶
منابع    ۸۰

  منابع

– قره داغی ,حسین- کاربرد سیستمهای اطلاعات جغرافیایی در تهیه مدل برنامه ریزی مدیریت مرتع مراتع و دام ایستگاه تحقیقات مدیریت مرتع دام مارگون یاسوج.

– سرداری,منوچهر- بررسی نقش شیوه های مختلف بهره برداری و مدیریت در وضعیت مراتع استان چهار محال و بختیاری.

– صادقی ,بهرام- بررسی ارزش غذایی بر اساس چند ترکیب شیمیایی در گونه های شناخته شده جنس درمنه از مراتع ایران.

– فنولوژی نباتات مرتعی بومی و بیگانه در منطقه نیمه استپی همند آبسرد ; محمد تقی بنوان , منصور مصداقی , علی ملک.

– بررسی فنولوژی مهمترین گیاهان مرتعی ارتفاعات سردسیری کردستان ; حسین معروفی.

– مطالعه اراضی شور و قلیا ازلحاظ استعدادهای بلقوه تولید نباتات مرتعی ; محمود متین.

– مقایسه عملکرد ۱۲ رقم یونجه چند ساله بصورت دیم در شرایط وجین و بدون وجین ; کریم باقرزاده.

– مقایسه عملکرد ۱۱ رقم یونجه چند ساله دیم در شرایط وجین و بدون وجین ; مهندس محمود یوسفی.

مقدمه

مرتع و آبخیرداری یکی از رشته های تحصیلات عالی در نظام آموزش عالی کشور می باشد. در این رشته مقاطع تحصیلی کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو تربیت می شود. در پایان هر یک از مقاطع تحصیلی یاد شده دانشجو آزموده های خود را در غالب یک کار عملی که نمودی از توانمندی او در بکارگیری دانش کسب شده در رشته مربوطه می باشد بکار گرفته و نتایج آن را تدوین می نماید. گزارش پیش رو مربوط به دوره ای است که تحت عنوان کارورزی با هدف آشنایی و همچنین بکار گیری آموخته های علمی در این مقطع تحصیلی انجام شده است.  این کارورزی در بخش تحقیقات مرتع مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور انجام رسیده است. دوره کاروزی مورد نظر طی ۳۵۰ ساعت کاری صورت گرفته و در آن بررسی های عملی در خصوص سوابق برخی از مسائل مراتع ، بررسی موردی در خصوص جو ، فنولوژی تعدادی از گونه های مرتع، تبدیل دیمزارهای کم بازده، اصلاح نباتات به روش پلی کراس و موضوعات موردی که در بازدید از ایستگاه تحقیقات همند آبسرد انجام و در این گزارش ارائه شده است.

مرتع

تعاریف

تعاریف مختلفی برای مرتع به کار رفته که درذیل به چند نمونه اشاره میشود:

۱- کلیه اراضی که دارای پوشش طبیعی بوده و به نحوی خوراک دام ازآن تامین میشود و تجدید حیات آن به طور طبیعی انجام می پذیرد و همچنین قسمتی ازاراضی که برای تجدید حیات پوشش گیاهی طبیعی آن انسان دخالت نموده مرتع نامیده می شود.

۲-اراضی مرتعی مناطقی ازکره زمین است که به دلایل محدودیتهای

فیزیکی(بارندگی کم و نا منظم کوهستانی وصخره ای بودن – زهکشی ضعیف – درجه حرارت پایین و…) برای کشاورزی نامناسب بوده ولی برای تغذیه دام و تهیه فراورده های چوبی و آب و وحوش مهیا میباشد.

۳- طبق آیین نامه اجرای قانون ابطال اسناد فروش و رقابت آب واراضی موقوفه مورخ۳/۲/۷۴ هیات وزیران مرتع زمینی است اعم ازکوهودامنه ویا زمینی مسطح که در آن نباتات علوفهای به طورطبیعی روییده ودر هرهکتار آن حداقل تعلیف سه راس گوسفند یا معادل آن از دامهای دیگردریک فصل چرا امکان پذیر باشد.

۴- طبق بخشنامه ابلاغی شماره۱۱۰۱۴/ص/۱۰ مورخ ۷/۶/۷۳ وزیر جهاد مرتع زمینهایی است اعم از کوه یا دامنه یا زمین مسطح که در فصل چرا دارای پوششی از نباتات علوفه ای خودرو بوده وبا توجه به سابقه چرا عرفا مرتع شناخته شده و مورد چرای دام قرار می گیرد. اراضی آیش اگر چه پوشش نباتات علوفه ای داشته باشند مشمول تعریف نیستند.

۵-مرتع شامل اراضی با پوشش گیاهی طبیعی که هیچگونه عملیات کشاورزی درآن صورت نمی گیرد.تنها اقدامات اصلاحی مانند بذر پاشی-کودپاشی و یا بوته کاری در جهت تقویت گونه های موجودصورت می گیرد.

چنانچه تعدادی درخت یا درختچه بصورت پراکنده دراین اراضی موجود باشد مراتع مشجر ودر صورت غالب بودن درخت دراین مناطق(وجود درختان به تعداد زیاد)این اراضی جنگل نامیده میشوند.

۶-مرتع عبارتست ازسرزمینی که کلیماکس یا توان طبیعی جامعه نباتی آن مرکب ازعلفی ها-گیاهان علفی شکل گیاهان مرتعی پهن برگ وبوته های قابل چرای دام بوده وازنظر کمیت با استمرارچرای دام قابل توجیه باشد.مراتع شامل علفزارهای طبیعی-ساوانای طبیعی-سرزمین های مرطوب با پوشش مناسب برای چرای دام وسایرسرزمینهایی است که جوامع طبیعی آن غذای دام وحیات وحش را تامین مینماید.

۱-مراتع مشجر:درمواردی که مراتع دارای درختان جنگلی خودرو باشد مرتع مشجرنامیده میشودمشروط بر اینکه حجم درختان موجود در هر هکتار از حوزه آستارا تا حوزه گلیداغی بیش از ۵۰ مترمکعب ودر سایر مناطق ایران بیش از۲۰ متر مکعب باشد.

۲-مرتع غیرمشجرعبارت اززمینی است اعم ازکوه ودامنه ویا زمین مسطح که در فصل چرا دارای پوششی از نباتات مرتعی وعلوفه ای خودرو بوده و با توجه به سابقه چراعرفا مرتع شناختهمی شود اراضی که آیش هستند ولواینکه دارای پوشش نباتات مرتعی علوفه ای خودرو باشند مشمول تعریف نیستند.

جامعه مرتعداران نیز مراتع را چنین تعریف کرده است:کلیه اراضی دارای پوشش طبیعی به نحوی که خوراک دام از آن حاصل می شود وتجدید حیات آن بطور طبیعی انجام می پذیرد وهمچنین آن قسمتی از اراضی که برای کمک به تجدید حیات پوشش گیاهی طبیعی آن مراتع طبیعی اداره می نماید.

همچنین والنتاین:مرتع را شامل اراضی با پوشش طبیعی یا بذر کاری شده با گونه های  بومی وغیر بومی که علوفه مورد مصرف دام را تامین می نماید می داند.

اراضی وسیع که تولید عمده اش دام وفراورده های دامی است وتولید گیاهی آن اراضی بدون هیچگونه عملیات زراعی مانند شخم بدست می آید(استودارت۱۹۶۷). تصویر شماره یک نمای عمومی مرتع را نشان می دهد

مدیریت مرتع

تاریخچه مدیریت مرتع

   تعیین زمان دقیق برای ظهور مدیریت مراتع به عنوان یک حرفه قابل بحث است ولی می توان گفت که در دنیای امروزتقریبا از سال ۱۸۹۰  مدریت فرموله شد و اولین کسانی که نوشته هایی در زمینه مسایل مربوط به چرای دام ها در اراضی مرتعی ارائه دادند آقایان اسمیت-وبنتلی درغرب تگزاس واکالویل در شمال غربی آمریکا بودند و به تدریج افرادی چون نلسون و دو تن وکندی نیز شروع به کار نمودند.

اولین سیستم پیشنهادی در مورد چرای دامها در اراضی جنگلی هندوستان در سالهای ۱۸۹۱ و۱۸۹۴ شروع گردید وبا ملاحظه منابع مرتعی و جنگلی مقرراتی در مورد چرای دامها تنظیم گردید استودارت و آمار و اطلاعات نشان می دهد که تحقیق در زمینه مرتع در اواخر قرن نوزدهم توسط بنتلی و همکارانش در چند لر و تگزاس شروع گردید و از اوایل قرن بیستم تحقیقات مرتع با ایجاد اداره مرتع در سال ۱۹۰۳ در آریزونای جنوبی جان تازهای گرفت وسپس با تاسیس اداره جنگل آمریکا بر تعداد ایستگاههای ایالتی افزوده وکار برروی مسائل مرتعی بطور جدی دنبال شد.

استودارت و همکاران بیان می دارند اولین دوره آموزشی مدیریت مرتع در اوایل قرن بیستم در تعدادی از دانشگاههای غرب صورت گرفت   ولی در سال ۱۹۱۶ برنامه آموزش مدیریت مرتع در دانشگاه ایالتی مونتانا پی ریزی گردید وسپس جامعه متخصصان مدیریت مرتع آمریکا در سال ۱۹۴۸ تاسیس گشت درست است که شکل نوین مدیریت مرتع و ابداع لغات حرفه ای این رشته در آمریکا صورت گرفت ولی ریشه های این حرفه به تاریخ اولیه انسان هوموساپیینس بر می گردد.

یک اراضی وگیاهان در یک منابع,دام ,زیرا عناصر مدیریت مرتع یعنی انسان اکولوژیک به هم وابسته اند وریشه اش مربوط به زمان حاضر نیست.

در دوران باستان در مورد جنگل و مرتع وآب کلا در مورد منابع طبیعی بعد از بوجود آمدن مراکز تمدن از دیر باز مقرراتی وجود داشته است در مصر- بابل- ایران- چین –هند- یونان و روم مقرراتی وجود داشته که کم وبیش به روابط انسان و منابع طبیعی مربوط می شده است. آیین زرتشت از سه هزار سال قبل مقررات روشن و قاطعی در مورد چگونگی استفاده از منابع طبیعی ارائه داده است.

ایرانیان از نخستین کسانی بودند که در زمینه حفظ محیط زیست مقرراتی واضح وروشن وضع کرده اند.تحقیقات مرتع در ایران نیز از سال ۱۳۳۸ شمسی بنیان نهاده شد.

ابتدا مطالعات گیاهشناسی و بوم شناسی توسط کارشناس سازمان خواروبار و کشاورزی(فائو)وبا کمک کارشناسان ایرانی در استان خوزستان آغاز شد برای تمرکز کارهای تحقیقاتی در زمینه های مختلف مرتع مرکز بررسیهای مراتع همند آبسرد در منطقه نیمه استپی کشور(درمحدوده شهر دماوند)تاسیس شد. برای گسترش مطالعات در استان تهران واستان مرکزی جمعا ۱۷ قرق یا ایستگاه فرعی تحقیقاتی و در استانهای اصفهان – چهارمحال و بختیاری وفارس هم تعداد شش قرق با ایستگاه فرعی تحقیقاتی دایر گردید وبا تاسیس موسسه تحقیقات منابع طبیعی (موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع فعلی) در سال ۱۳۴۷ فعالیتهای گسترده ای در پاره ای از نقاط کشور آغاز شد.

بررسی سوابق تحقیقات

از بین تحقیقات انجام شده برروی گونه های مورد مطالعه در داخل کشور که عمدتا توسط موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع انجام گرفته است بطور خلاصه مطالبی بیان می گردد هرچند که در فصول مربوط تشریح و مقایسه لازم به عمل آمده است:

تحقیقات انجام شده در زمینه گیاهشناسی

– ملکپوربهروز وپرویز باباخانلو۱۳۶۵ :ترجمه مقاله تحقیقاتی آرتورگرانکوئیست-درخصوص مطالعه گونه های درمنه درشمال ایران وتهیه کلید راهنما جهت شناسایی و معرفی آن اقدام شده است.

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .