عنوان :

تحقیق بررسی و شناخت عوامل مؤثر بلوغ اجتماعی در نوجوانان دختر منطقۀ ۲ تهران

تعداد صفحات :۱۵۰

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

بلوغ اجتماعی مرحله¬ای است  که انسان به خودکفایی، استقلال، قدرت تصمیم گیری و هویت می رسد، دیگران را می پذیرد و با آنها تعامل سازگار برقرار می کند.
از آنجا که اکثریت جمعیت کشورمان را جوانان تشکیل داده اند و با توجه به اینکه بیشتر مشکلات جوانان ریشه در جوانی و رشد اجتماعی آنان دارد و استقلال، هویت و شکل گیری آن که اساس رشد اجتماعی را تشکیل می دهند در نوجوانی آغاز می شوند.
اهمیت بلوغ اجتماعی در نوجوانی را بصورت قابل ملاحظه¬ای مطرح می کند. کودکان همزمان با رشد عاطفی از نظر اجتماعی نیز رشد می کنند و قالب ها ، ارزشها، و رفتارهای مورد نظر فرهنگ و جامعه را می آموزند. (اجتماعی شدن) دختران و پسران نوجوان در جوامع مختلف و در خانواده های متفاوت تحمل یکسانی در پذیرش قوانین اجتماعشان ندارند.
اهمیت نوجوانی از طرفی به علت رشد همه جانبه جسمانی نوجوان و از طرفی دیگر به گسترش استعدادهای روانی او مربوط است.
خانواده مهمترین پایگاه در رشد عواطف و رشد اجتماعی  نوجوان محسوب می شوند و وضعیتهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، میزان تحصیلات والدین، آداب و رسوم، تعداد اعضای خانواده و آرزوهای والدین بر رشد عواطف و رشد اجتماعی نوجوانان اثرگذار هستند.
نوجوانی با پرسش «من کیستم؟» همراه است پاسخ به این سوال هویت نوجوان را شکل می دهد.
انتخاب حرفه، باور اخلاقی، مجموعه¬ای از نقشهای اجتماعی ، نقش جنسی، صمیمت و ازدواج از ثمرات رشد هویت است. در جامعه پذیری و فرهنگ پذیری افراد و الگو برداری از ارزشها و هنجارهای جامعه و فرهنگ می پردازند و برای ایفای نقشهایی که یا جامعه به آنان محول کرده است و یا خودشان انتخاب می کنند آماده می شوند و درحقیقت شخصیتشان شکل میگیرد.
این پژوهش به بررسی عوامل محیطی اثرگذار (اجتماعی، فرهنگی، روانشناختی) بر بلوغ اجتماعی در حوزه روانشناسی اجتماعی و با استفاده از نظریه یادگیری اجتماعی «بندورا» پرداخته است.
به نظر می رسد بین تحصیلات فرد، تحصیلات پدر و مادر ، سن ، تعداد دوستان، سلامت جسمی، عضویت در گروهها، مطالعه و … و بلوغ اجتماعی رابطه وجود داشته باشد.
پژوهش به طور اسنادی – میدانی انجام شد و جامعه آماری انتخاب شده به تعداد ۱۰۰ نفر به صورت تصادفی خوشه¬ای از میان دختران دبیرستانی و پیش دانشگاهی مجرد منطقه ۲ آموزش و پرورش انتخاب شده است.ابزار اندازه گیری ، پرسشنامه، جداول یک بعدی، جداول دو بعدی و خی دو محاسبه شده است.
قسمتی از اطلاعات جمع آوری شده بصورت کتابخانه¬ای و قسمتی دیگر از طریق پخش پرسشنامه در میان جامعه آماری است؛ سپس داده های آماری توسط برنامه spss استخراج شد .ازمیان فرضیات ارائه شده ۵ فرضیه مورد تأیید قرار گرفت.
بین تحصیلات پدر، شغل پدر، تعداد دوستان صمیمی، ساعات مطالعه وساعات تماشای تلویزیون و بلوغ اجتماعی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد.
واژه های کلیدی: بلوغ اجتماعی، خانواده، تحصیلات، درآمد خانواده،

فهرست مطالب

فصل اول : کلیات پژوهش

مقدمه

بیان مسأله

اهداف پژوهش

ضرورت و اهمیت تحقیق

تعاریف و اصطلاحات

محدودۀ مطالعاتی پژوهش

فصل دوم : شرح برخی مفاهیم مرتبط با بلوغ اجتماعی و نوجوانی

مقدمه

۱- اجتماعی شدن

۲- مفهوم و نشانه های رشد اجتماعی

۱-۳- مفهوم نوجوانی

۲-۳- مراحل نوجوانی

۳-۳- خصایص و ویژگیهای نوجوانی

۴-۳- خصایص اجتماعی دورۀ نوجوانی

۵-۳- روابط نوجوان و خانواده

۶-۳- طبقۀ اقتصادی – اجتماعی خانواده و رشد اجتماعی

۴- مروری بر تحقیقات موجود در مورد اجتماعی شدن و رشد اجتماعی

۵- سازگاری

۱-۶- رشد هویت

۲-۶- عوامل مؤثر بر شکل گیری هویت

۳-۶- نظریۀ اریکسون در مورد رشد اجتماعی

۴-۶- نظریۀ بندورا

۱-۷- جامعه پذیری

۲-۷- موانع جامعه پذیری بهنجار

۱-۸- فرهنگ پذیری

۲-۸- هویت فرهنگی

۳-۸- خصوصیات فرهنگ پذیری

۴-۸- فرهنگ پذیری در عصر حاضر

۱-۹- نقش اجتماعی

۲-۹- انواع نقش ها

۳-۹- نقش و شخصیت اجتماعی

۴-۹- نقش و پایگاه اجتماعی

۵-۹- نقش های انتظاری و نقش های واقعی

۶-۹- تصویب و تأیید اجتماعی نقش ها

۷-۹- نقش کلیدی

۱۰- چارچوب نظری

مدل مطالعاتی ( دیاگرام )

فصل سوم : روش شناسی پژوهش

مقدمه

روش پژوهش

جامعۀ آماری

حجم نمونه و روش نمونه گیری

ابزار اندازه گیری ( ابزار سازی )

روش جمع آوری اطلاعات

روش تجزیه و تحلیل ( آماری ) اطلاعات

فصل چهارم : جداول و داده های آماری

مقدمه

جداول یک بعدی

جداول دو بعدی

نمودارهای دایره ای

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

نتیجه گیری

تنگناهای تحقیق

پیشنهادات

خلاصۀ پژوهش

فهرست منابع

ضمائم مآ

منابع

۱٫    آدلر، آفرد، شناخت طبیعت انسان از دیدگاه روانشناسی، ترجمه جواهرساز، تهران، انتشارات رشد، ۱۳۷۹٫
۲٫    بهرامی، هادی، روانشناسی نوجوانی، انتشارات دانشگاه ابوریحان بیرونی، ۱۳۵۸٫
۳٫    رزوان، زینب، بررسی خلاقیت و رشداجتماعی در نوجوانان دختر شهر تهران، رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران. دانشکده علوم توانبخشی، استاد راهنما دکتر بهروز جلیلی، پاییز ۱۳۸۳٫
۴٫    روح الامینی، محمود، زمینه فرهنگ شناسی، تهران، انتشارات عطار، ۱۳۸۲٫
۵٫    شرفی .
۶٫     شعاری نژاد، علی اکبر، روانشناسی رشد ۱۱۱، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور، ۱۳۷۰٫
۷٫    شهرآرای، مهرناز و مدنی پور، رضا، سازمان خلاق و نوآور دانش مدیریت، شماره ۳۳ و ۳۴، تابستان و پاییز ۱۳۷۵، صص ۳۳ – ۴۰ .
۸٫    عباسی، حشمت اله، بررسی رشد اجتماعی نوجوانان ۱۳ تا ۱۶ سال نابینا، نیمه بینا و بینای شهرهای تهران واصفهان، رساله کارشناسی ارشد روانشناسی رشد و روانشناسی استثنایی دانشکده علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی، استاد راهنما: محمود منصور، ۱۳۸۰٫
۹٫    فلاول، جان اچ، رشد شناختی، مترجم: دکتر فرهاد ماهر، تهران، انتشارات رشد، ۱۳۷۷٫
۱۰٫    گلچین، مسعود، قشربندی اجتماعی و تبیین جامعه شناسی جریان اجتماعی کردن نوجوانان در خانواده، رساله دکترای جامعه شناختی، دانشگاه تربیت مدرس: دانشکده علوم انسانی، استادراهنما: دکتر رحمت اله سروستانی، ۱۳۷۸٫
۱۱٫    لطف آبادی، حسین، روانشناسی رشد (۲): نوجوانی، جوانی و بزرگسالی، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۴٫
۱۲٫    محسنی، منوچهر، جامعه شناسی عمومی، تهران، کتابخانه طهوری، ۱۳۷۵٫
۱۳٫    مهاجر، مرتضی، نظری برگذرگاه بلوغ و نوجوانی، اولین همایش بین المللی روانپزشکی کودک و نوجوان، تهران،دانشگاه علوم پزشکی، ۱۳۸۱٫
۱۴٫    نیک گوهر، عبدالحسین، مبانی جامعه شناسی، تهران، انتشارات توتیا، ۱۳۸۳٫
۱۵٫    وایتزمن، الیس، رشد اجتماعی در نوجوانان و جوانان، ترجمه سیما نظری، تهران، انتشارات دفتر نشر فرهنگی، ۱۳۶۵٫
۱۶٫    وثوقی، منصور و نیک خلق، علی اکبر، مبانی جامعه شناسی، تهران، انتشارات بهینه، ۱۳۸۳٫
۱۷٫    هراد، براین، جامعه شناسی و مددکار اجتماعی، مترجمین: محمدحسین فرجاد و رضا ظروفچیان مقدم، انتشارات بدر، ۱۳۶۳٫
فهرست منابع انگلیسی:
۱۸٫    Baron RA, psychology, second edition, Alyn & Ba con Adimsion of simin & schoster, INC, 1992.
۱۹٫     crol wc, the eories of development, concepte & Alipation , wewyersey: Pretice – Hall , 1986.
۲۰٫    Giddens A, sociology , polity press, 1991.
۲۱٫     Maccoby EE, aender  & Relation ship: A development accont, American psycholohgisty, 1980. 45: 513 – ۵۲۰٫
۲۲٫     Noller, p.& callan, V. (1991). The Adolescent in the family rovltedge.
۲۳٫    parsons T & Bale.s RF , Family, socialization & interaction procsess, wew york , free press , 1955.
۲۴٫     power tomas G & shanks gA , parents as socilizters: maternal.
۲۵٫    steinberg L , Adoles cence, mc craw , 1990.
۲۶٫    Tallman I , marots – Bander, pindasp, perspective , London , Academic press INC, 1983.

فصل اول

کلیات پژوهش 

مقدمه

 انسان همانطور که از لحاظ جسمانی کامل می شود از لحاظ روانی و اجتماعی نیز رشد می یابد . افراد در مواجهه با خانواده، جامعه و فرهنگ؛ ارزشها، هنجارها، بایدها و نبایدها را می آموزند و در صورت پذیرش و تکرار آنها را در خود درونی می کند .

این آموخته ها که در ابتدا از خانواده آغاز می شود با رشد کودک افزایش می یابد و به محیط های دیگر بسط داده می شود .

در نوجوانی این الگوبرداری به شکل قابل ملاحظه ای شدّت می یابد و با خطرپذیری از سوی نوجوان همراه است. نوجوانی حالات دوگانه ای را به همراه دارد، غم و شادی، بیم و امید، گاهی نوجوان در کسوت یک عاشق شوریده است و گاهی قهرمانی حماسی و بین آنچه هست و آنچه می خواهد باشد در رفت و آمد است .

خانواده به علت اینکه اولین محیطی است که هر فرد الگوپذیری و هنجارشناسی را در آن می آموزد و نیز از جهت نوع تربیتی که در آن خانواده وجود دارد در مسیر نوجوانی بسیار مهم است؛ همسالان، اجتماع، آموزش و پرورش، آداب و رسوم و …  هر یک به نوعی عاملی مهم در نوجوانی محسوب می شود .

رشد اجتماعی در محیطها و فرهنگهای مختلف، در افراد متفاوت است .

استقلال طلبی، خودکفایی و هویت یابی از مسائل مهم نوجوانی است و بلوغ اجتماعی نیز عبارت است از مرحله ای که انسان به استقلال، خودکفایی و هویت رسیده باشد . از آنجا که مسائل اساسی بلوغ اجتماعی در نوجوانی آغاز
می شود می توان به این نتیجه رسید که نوجوانی و بلوغ اجتماعی برهم تأثیر متقابل دارند و عوامل تأثیرگذار بلوغ اجتماعی در نوجوانی حائز اهمیت زیادی است .

در این پژوهش سعی شده است برخی از این عوامل تأثیرگذار مورد بررسی قرار گیرد .

این تحقیق در ۵ فصل تنظیم شده که مباحث زیر را در بردارد :

فصل اول : کلیات پژوهش، فصل دوم : شرح برخی از مفاهیم مرتبط با بلوغ اجتماعی و نوجوانی، فصل سوم : روش پژوهش، فصل چهارم : جداول و
داده های آماری، فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری .

البته مباحث و مقولات مربوط به بلوغ اجتماعی را مسلماً نمی توان محدود به این مختصر دانست و هنوز در این موضوعات بسیار جای سخن باقی است، با این امید که این اندک بی فایده نباشد .

بیان مسئله

 نوجوانی دورانی حساس، پرتنش و سرشار از فراز و نشیب است؛ گذرگاهی از کودکی به سوی بزرگسالی، مملو از ترس و امید، خوشحالی و غم و پر از تعارض و تناقض می‌باشد. دوره‌ای است که فرد به الگوپذیری از فرهنگ و جامعه می‌پردازد.

پایه‌ها و ریشه‌های بلوغ اجتماعی در نوجوانی کاشته می‌شود و همراه با رشد انسان تکامل می‌یابد. بلوغ اجتماعی مرحله‌ای است که فرد احساس هویت می‌کند و خود را دارای اعتبار و شخصیت می‌داند، می‌تواند با دیگران تعامل سازگار برقرار کند، به استقلال و خودکفایی برسد، وارد داد و ستدهای مالی و دارای شغل شود، هنجارها و ارزش‌های جامعه در او درونی شده باشد و نقش‌های متناسب با این هنجارها و ارزش‌ها را بپذیرد.

در صورتی که تمام عوامل تأثیرگذار بلوغ اجتماعی نظیر: خانواده، اجتماع، آموزش و پرورش فرهنگ، گروه همسالان و… در نوجوانی به طور متعارف و بی‌هیچ خلل و مشکلی برای فرد مهیّا باشد، می‌توان انتظار داشت متقارن با پایان دوره نوجوانی به طور نسبی فرد دارای بلوغ اجتماعی شده باشد.

فرد بالغ سهم خود را در روش و منش زندگی باور و در رفتارهای خود احساس مسئولیت دارد، مفهوم زندگی اجتماعی و نقش اجتماعی را درمی‌یابد و از خودمحوری و «من‌فردی» گذر کرده و «من جمعی» در او شکل می‌گیرد.

فردی که بلوغ یافته باشد از نظر روانشناختی متعادل و سازگار بوده و برای پذیرش و قبول مسئولیت‌ها در جوانی و نیز داشتن شغل آماده خواهد بود.

شخصی که از نظر اجتماعی به بلوغ رسیده باشد توانایی بهتری در حل مسائل خود دارد و انتظار موفقیت‌ در کارهایش بیشتر خواهد بود.

عدم طی شدن موفق بلوغ اجتماعی فرد را دچار احساس سردرگمی، بی‌هویتی، ناسازگاری، نارضایتی از خود، افسردگی و عدم اعتماد به نفس می‌کند.

خانواده عنصری مهم و حیاتی در نوجوانی و بلوغ اجتماعی می‌باشد و می‌تواند پایگاه محکمی برای نوجوان باشد. گروه همسالان نیز به علت همانندسازی‌های نوجوان و اینکه بیشتر وقت وی با همسالان در مدرسه گذرانده می‌شود مهم جلوه می‌کند.

با توجه به اهمیت ویژه‌ای که نوجوانی برای خودکفایی، استقلال و پذیرش مسئولیت در جوانی دارد و با درنظر گرفتن این مطلب که بیشتر مشکلات و معضلات جوانان که به شکل مانع در راه موفقیت آنها ظهور می‌کند ریشه در نوجوانی و بلوغ اجتماعی آنان دارد این موضوع به عنوان موضوع پژوهش انتخاب شود.

محقق درنظر دارد در حوزه روانشناسی اجتماعی و با استفاده از نظریه یادگیری اجتماعی «بندورا» تأثیر عوامل محیطی بلوغ اجتماعی را در نوجوانان مورد تحقیق و پژوهش قرار دهد.

اهداف تحقیق

الف) هدف کلی

بررسی و شناخت عوامل مؤثر بلوغ اجتماعی در بین نوجوانان دختر منطقه ۲ به منظور تقویت عوامل مؤثر بلوغ اجتماعی در نوجوانی.

 ب) اهداف جزیی

۱ ـ بررسی و شناخت عوامل اجتماعی مرتبط با بلوغ اجتماعی.

۲ ـ بررسی و شناخت عوامل فرهنگی مرتبط با بلوغ اجتماعی.

۳ ـ بررسی و شناخت عوامل روانشناختی مرتبط با بلوغ اجتماعی.

ضرورت و اهمیت تحقیق

با توجه به اینکه ایران کشوری دارای بافت اجتماعی جوان است و اکثریت هرم سنی را جوانان و نوجوانان تشکیل داده‌اند و با عنایت به این مطلب که مشکلات جوانی اغلب ریشه در خوب طی نشدن مسیر نوجوانی دارد اهمیت بلوغ اجتماعی مطرح می‌شود زیرا شکل‌گیری هویت و انسجام شخصیت فرد که از موضوعات اساسی و مهم بلوغ اجتماعی است در نوجوانی آغاز می‌شود.

انتظار می‌رود یک فرد بالغ بعد از اتمام نوجوانی از نظر اجتماعی تا حدودی به استقلال و خودکفایی رسیده باشد که بتواند امور مربوط به خود را سرپرستی و اداره نماید.

بلوغ اجتماعی یک روند و فرآیند است که اگرچه در طول حیات آدمی وجود دارد و با رشد انسان تکامل می‌یابد دارای فراز و فرودهایی است که در نوجوانی اهمیت بسیاری دارد.

نوجوان در این دوران به دنبال تجربه کردن و فراگیری محیط اطرافش است و کمک والدین را خیلی پذیرا نیست می‌خواهد بیاموزد، تجربه کند و احساس کند که می‌تواند، از آنجا که خانواده اولین نهادی است که فردالگوپذیری را در آن آغاز می‌کند رکن مهمی در بلوغ اجتماعی محسوب می‌شود. خانواده در بلوغ اجتماعی و در دوران حساس نوجوانی می‌تواند با درایت، آگاهی صبر و آرامش کوره‌راه‌های این مسیر پرتعارض را هدایت کند و از این طریق عزت‌نفس، تحمل، شهامت رویارویی با مسائل و اعتماد به نفس را در آنها تقویت کند.

عوامل دیگری نظیر گروه همسالان، رسانه‌ها، آموزش و پرورش و….در بلوغ اجتماعی حائز اهمیت است و با توجه کردن به آنها از طریق فرهنگ‌سازی و اشاعه آن می‌توان درگذار از نوجوانی به جوانی و بلوغ اجتماعی مؤثر بود.

 

فرضیات یا سوالات اساسی

ـ به نظر می‌رسد بین تحصیلات فرد و بلوغ اجتماعی رابطه وجود داشته باشد.

ـ به نظر می‌رسد بین تحصیلات پدر و بلوغ اجتماعی رابطه وجود داشته باشد.

ـ به نظر می‌رسد بین تحصیلات مادر و بلوغ اجتماعی رابطه وجود داشته باشد.

ـ به نظر می‌رسد بین شغل پدر  و بلوغ اجتماعی رابطه وجود داشته باشد.

ـ به نظر می‌رسد بین درآمد خانواده و بلوغ اجتماعی رابطه وجود داشته باشد.

ـ به نظر می‌رسد بین رشته تحصیلی فرد و بلوغ اجتماعی رابطه وجود داشته باشد.

ـ به نظر می‌رسد بین سن فرد و بلوغ اجتماعی رابطه وجود داشته باشد.

ـ به نظر می‌رسد بین گروه همسالان و بلوغ اجتماعی رابطه وجود داشته باشد.

ـ به نظر می‌رسد بین سلامت جسمی فرد و بلوغ اجتماعی رابطه وجود داشته باشد.

ـ به نظر می‌رسد بین نوع مدرسه و بلوغ اجتماعی رابطه وجود داشته باشد.

ـ به نظر می‌رسد بین تعداد افراد خانواده و بلوغ اجتماعی رابطه وجود داشته باشد.

ـ به نظر می‌رسد بین عضویت در گروه‌های اجتماعی و بلوغ اجتماعی رابطه وجود داشته باشد.

ـ به نظر می‌رسد بین ساعات تماشای تلویزیون و بلوغ اجتماعی رابطه وجود داشته باشد.

ـ به نظر می‌رسد بین مطالعه و بلوغ اجتماعی رابطه وجود داشته باشد.

ـ به نظر می‌رسد بین رفتن به سینما و بلوغ اجتماعی رابطه وجود داشته باشد.

ـ به نظر می‌رسد بین استفاده از اینترنت و بلوغ اجتماعی رابطه وجود داشته باشد.

ـ به نظر می‌رسد بین آداب و رسوم و بلوغ اجتماعی رابطه وجود داشته باشد.

ـ به نظر می رسد بین نوجوانی و بلوغ اجتماعی رابطه وجود داشته باشد.

تعاریف

سن: منظور از سن عمر و سال‌هایی است که از زمان تولد فرد می‌گذرد و با معرف‌هایی نظیر روز، ماه، سال و مانند آن شناخته می‌شود که در اینجا منظور محقق سال است و از سه طبقه ذیل خارج نمی‌باشد:

۱) کمتر از ۱۶ سال        ۲) از ۱۶ تا ۱۷ سال             ۳) بیشتر از ۱۷ سال

خانواده: گروهی از افراد است که با پیوندهای خونی، ازدواج و یا فرزندخواندگی با یکدیگر مربوط بوده، یک واحد اقتصادی را تشکیل دهند و بنیادی‌ترین نهاد اجتماعی است و با معرف‌هایی نظیر تعداد اعضای خانواده، نقش اعضای خانواده و نظایر آن شناخته می‌شود که در اینجا منظور محقق تعداد اعضای خانواده است که از سه طبقه ذیل خارج نمی‌باشد:

۱) کمتر از ۴ نفر            ۲) از ۴ تا ۶ نفر                   ۳) بیشتر از ۶ نفر

تحصیلات: منظور آموزش و یادگیری به صورت آکادمیک و مرحله به مرحله می‌باشد و با معرف‌هایی نظیر نوع مدرک، سطح مدرک و نظایر آن شناخته می‌شود که در اینجا منظور محقق سطح مدرک است و از سه طبقه ذیل خارج نمی‌باشد:

۱) کمتر از دیپلم            ۲) از دیپلم تا لیسانس          ۳) از لیسانس به بالا

درآمدخانواده: منظور مجموع دارایی‌های مالی خانواده در ماه است که با معرف‌هایی نظیر مقدار درآمد، نوع درآمد، زمان درآمد و نظایر آن شناخته می‌شود که در اینجا منظور محقق مقدار درآمد می‌باشد که از سه طبقه ذیل خارج نیست:

۱) کمتر از ۱۵۰ هزارتومان                  ۲) از ۱۵۰ تا ۲۵۰ هزارتومان
۳) بیشتر از ۲۵۰ هزار تومان

شغل: منظور عمل و کاری است که در ازای انجام آن مزد دریافت می‌شود و با معرف‌هایی نظیر، نوع شغل، ساعت انجام شغل و نظایر آن شناخته می‌شود که در اینجا منظور محقق نوع شغل است که از سه طبقه ذیل خارج نمی‌باشد.

۱) آزاد                        ۲) دولتی                           ۳) سایر

 محدوده مطالعاتی تحقیق

با توجه به جامعه آماری انتخاب شده محدوده مطالعاتی پژوهش از نظر نظری شامل دختران دانش آموزان مجرد که در دبیرستان و پیش دانشگاهی منطقه ۲ آموزش و پرورش تحصیل می کنند مورد بررسی قرار گرفته­اند.

از لحاظ میدانی پرسشنامه در اختیار دانش آموزانی قرار گرفته که در دبیرستانها و پیش دانشگاهی منطقه دو تحصیل می کند.

فصل دوم

شرح برخی مفاهیم مرتبط با   بلوغ اجتماعی و نوجوانی

مقدمه

     بلوغ اجتماعی مهمترین جنبه رشد آدمی است تا آنجا که برخی از صاحبنظران سیاسی آن را مقدم بر بلوغ سیاسی دانسته اند. انسان رشد یافته اجتماعی آماده است تا با دنیای اطراف خود و با جامعه انسانی رفتاری متعادل برقرار سازد و بر آموخته های خود بیافزاید، از نظر ذهنی به تجزیه و تحلیل می پردازد و به دنبال کشف حقایق پنهان در مسائل مختلف است.

     نوجوانی معبری است که در صورت هدایت صحیح و حمایت آگاهانه
می تواند شرایط بهنجار بلوع اجتماعی را فراهم کند زیرا در نوجوانی است که هویت، استقلال و مسئولیت پذیری رنگ می گیرند و به صورت سؤالات و دغدغه های اساسی ذهنی هوشیار نوجوان را به غلیان می آورند و در صورت یافتن پاسخ مناسب شخصیتش شکل می یابد و می تواند از هویت، استقلال و شخصیتش دفاع کند.

     نوجوانان در هیاهوی «من کیستم؟» به دنبال اعتبار بخشیدن به خود می باشند، از والدین فاصله می گیرند، دوستانشان به اندازه خانواده مهم می شوند، به خطر کردن و هیجانات جدید رغبت نشان می دهند، به رویا پردازی دست
می زند، به تجربه کردن آنچه از آن منع می شوند علاقه مندند و همه این مسائل موضوع نوجوانی و بلوغ اجتماعی را در درجه بالایی از اهمیّت قرار می دهند.

     فرآیند اجتماعی شدن از آ ن جهت که انتقال دهنده ارزشها و هنجارهای مورد قبول فرهنگ و جامعه به افراد است در جریان بلوغ اجتماعی نقش مهمی دارد. و خانواده نیز به عنوان اولین نهاد اجتماعی در نوجوانی جریان اجتماعی شدن، فرهنگ پذیری و جامعه پذیری جا یگاه مهم و با ارزشی محسوب
می شود ؛ که برخورد مناسب، دقیق و هوشمندانه خانواده را می توان دلیل مهمی برای بهنجاری یا نابهنجاری نوجوانان و حتی جوانان دانست.

     با توجه به اهمیت دوران نوجوانی و  بلوغ اجتماعی در این فصل سعی شده به شرح برخی از مفاهیم مرتبط با نوجوانی و بلوغ اجتماعی بپردازیم.

 ۱- اجتماعی شدن ( Socialization )

     اجتماعی شدن فرآیندی است که فرد از طریق آن قالبها، ارزشها و رفتارهای مورد نظر فرهنگ و جامعه خود را می آموزد. اجتماعی شدن به انسان راه های زندگی کردن در جامعه را می آ موزد، به او شخصیت می دهد و ظرفیت های او را در جهت انجام وظایف فردی به عنوان عضو جامعه توسعه می بخشد. (۱)

«ساموئل کینگ» اجتماعی شدن را کیفیتی می داند که بر اثر آن انسان مبدل به عضو فعال جامعه ای می شود که در آن به دنیا آمده است. (۲)

     در باره اجتماعی شدن انسان «چارلز هارتون کولی» جامعه شناس امریکایی می گوید که طبیعت  انسانی فرد فقط بر اثر ارتباط و تماس دائمی با سایرین بوجود می آید او به «خود اجتماعی» توجه دارد که بر اثر تصور انسان از قضاوت سایرین نسبت به او پدید می آید که خود اجتماعی نتیجه ا حساس خودی و صمیمیت افراد در جامعه است.(۳)

     به نظر «مید» فرد وقتی اجتماعی شده است که معنا و نحوه به کارگیری هر یک از ارزشها، هنجارها و مدل های فرهنگی شدن او در سطح عمیق تر و کاملتر صورت گرفته و در نتیجه چنین فرآیندی (درونی سازی ارزشها و هنجارهای اجتماعی) احتمال همنوایی او با محیط اجتماعی- فرهنگی که فرد در آ ن زندگی می کند  بیشتر خواهد شد.(۴)

     از طریق یادگیری و درونی کردن فرهنگ انسان موفق می شود برای خویش شخصیت کسب نماید. در حقیقت از طریق تکامل اجتماعی موجود در فرآیند اجتماعی شدن است که شخص می تواند یک موجود انسانی معتبر باشد در نتیجه این فرآیند فرد احساس هویت می کند. یک فرهنگ ممکن است در شرایط واحدی امکان انتخاب عمل را به افراد بدهد که این امر نیز به نوبه خود
می تواند به راه های گوناگون بر فرآیند اجتماعی شدن مؤثر واقع شود.(۵)

     باید اشاره کنیم که اجتماعی شدن حالت کاملاً نسبی دارد زیرا تابعی از شرایط فرهنگی است و عوامل متعددی در آن دخالت دارد، مثلاً در یک جامعه کم تحرک و ساده، اجتماعی شدن منحصراً توسط خانواده صورت می گیرد و ارزشها و سنن محدودی به فرد منتقل می شود و عوامل تعیین کننده موقعیت اجتماعی یا فرد، جنس، سن، قدرت بدنی، توارث و نسبت های خانوادگی است.

در اجتماعات پر تحرک و پیشرفته جریان اجتماعی کردن کاملاً پیچیده است و در چارچوب نهادهای اجتماعی و توسط سازمانهای گوناگون صورت
می گیرد و خانواده نقش انحصاری ندارد.(۶)

     فعالیت روانی کودک بیشتر تحت تأثیر روابط اجتماعی اوست کودکی که از ابتدا در پی محبت کردن وجلب محبت دیگران و نزدیک شدن به بزرگسالان است نشان می دهد که اجتماعی شدن به طور ذاتی در او وجود دارد این اجتماعی شدن همزمان با ارتباط فرد با اعضای خانواده، قوم، قبیله، ملت و سایر انسانها در طول عمر او باقی می ماند، تغییر می یابد، رنگ می با زد و رنگ می گیرد و بعضی مواقع محدود می شود و در موارد دیگر گسترش
می یابد. (۷)

     ما نمی توانیم وابستگی روانی خودمان را به اجتماعی شدن انکار کنیم هیچ انسانی نمی تواند بدون فرآیند اجتماعی شدن زندگی کند.(۸)

     درجه اجتماعی شدن در فعالیت افراد خود را نشان می دهد حتی
می توان از حالات ظاهری فرد مثل طرز نگاه کردن به دیگران، طرز صحبت کردن و… هم به این مسئله پی برد و تا حدودی می توان از رفتارهای فرد از میزان رشد اجتماعی او آگاه شد. (۹)

همزمان با تولد نوزاد فرآیند اجتماعی شدن آغاز می شود و همزمان با رشد کودک ارزشها، هنجارها، نوع معاشرت، آداب و رسوم، فرهنگ و ….. را
می آموزد و در جنبه های مختلف زندگی خود اجرا می کند.

     از نظر «پارسنز» اجتماعی شدن کودک که توسط خانواده انجام
می شود در حقیقت تداوم و استحکام نظام اجتماعی جامعه را که حیاتش وابسته به آن است تضمین می کند. پارسنز خانواده هسته ای را مؤسسه ای می داند که وظیفه انتقال هنجارها و ارزشها به کودک را به عهده داشته و این ارزشها از طریق نقشهایی که والدین در خانواده و جامعه ایفا می کنند به کودک القا می شود. وی می گوید: «بر حسب تصور برخی از روانشناسان چنانچه فرض کنیم که اساس شخصیت انسانی به طور زیست شناختی، مستقل از درگیری آن با نظام اجتماعی معین می شود دیگر احتیاجی به سازمان و نهاد خانواده برای تولید مثل نمی باشد اما وجود خانواده از آن نظر ضروری است که شخصیت انسانی از آن طریق زاده نمی شود بلکه از طریق فرآیند اجتماعی شدن ساخته می شود خانواده ها منابع مهمی هستند که شخصیت انسانی را از این طریق تولید می کنند.» (۱۰)

     جنبه های اجتماعی شدن شامل موارد متعددی می شود بعضی از موارد آن شامل:

–   استقلال و مراقبت شخصی (شامل رفتارهای Self-care ، مراقبت از خود، حل مشکل، قاطعیت ورزی و……)

–   قوانین حاکم بر خانه (جلوگیری از آسیب رساندن به خود و دیگران و اشیاء هم از نظر جسمی، روانی و اجتماعی)، مسئولیت پذیری، ا یفای نقشهای خاص و……)

–   رفتارهای مبادی آداب (پیشگیری از رفتارهای تجاوز به حقوق دیگران، احترام به اتوریته ها، پذیرش آداب اجتماعی و استفاده از کلمات و جملات مؤدبانه رایج در فرهنگ و جامعه).

–   رفتارهای اجتماعی مناسب (کنترل خشم نسبت به دیگران و اشیاء، مردود دانستن هرگونه خودخواهی و عدم موفقیت، مردم آمیزی، دوست یابی، قرار گرفتن در گروه های هم سن و سال و پیوستن به انجمن ها و گروه های مختلف، جامعه پذیری و ……). (۱۱)

در اجتماعی شدن نوجوان متناسب با جنسیت نوجوان و نوع روشهای تربیتی والدین تفاوتهایی وجود دارد.

    «پیاژه» دریافت که دختران و پسران نوجوان تحمل یکسانی در پذیرش قوانین ندارند. دختران تحمل بیشتری در برابر نگرشهایشان در مورد قوانین دارند و رضایت بیشتری در مواردی که استثناء وجود دارد، دارند و با ابداعات و نوآوری ها راحت تر سازگار می شوند در حالیکه پسران بیشتر مجذوب شرح منطقی و جزئیات قوانین می شوند. زنان بیشتر از مردان احتمال دارد که در توقعات و انتظارات شغلی شان محدود شوند و بیشتر به مشاوره تمایل دارند که بدین ترتیب اصولاً نقشهای جنسی آینده آنها به طور سنتی رشد
می کند. (۱۲)

     در مورد سبک تربیتی نیز والدین، نوجوانان پسر خود را بیشتر تحت کنترل انتقاد و تنبیه قرار می دهند، پسران بیشتر تنبیه بدنی می شوند ولی دختران بیشتر تنبیه کلامی می شوند، البته سوگیریها و ارزشهای والدین در اتخاذ سبکهای تربیتی مؤثر است. پدران رفتارهای ابزاری از  قبیل استقلال در پذیرش مسئولیت های شخصی و همنوایی با استانداردهای خارجی، قاطعیت ورزی و حل مشکل، کنترل ابزار عواطف و مراقبت از خود، کفایت شخصی، ابتکار و رقابت مخصوصاً در پسرانشان تأکید دارند ولی مادران بیشتر بر رفتارهای مقبول جامعه، روابط بین فردی و فداکاری به خصوص در دخترانشان تأکید می کنند. از طرفی طبق تحقیقات، هر والدین بر فرزند هم جنس خود تأثیر گذاری بیشتر و در تربیت آن نقش مهمتری دارد.(۱۳)

  ۲- مفهوم و نشانه های رشد و بلوغ اجتماعی (Social development)

     رشد آدمی دارای جنبه های متفاوتی چون رشد جسمی یا بدنی، رشد ذهنی که شامل: رشدعاطفی، اخلاقی، شناختی و اجتماعی است می باشد. تشخیص رشد اجتماعی به مراتب از رشد ذهنی هم دشوارتر است.(۱۴)

     کودکان همزمان با رشدعاطفی از نظر اجتماعی نیز رشد می کنند، وقتی کودکان بزرگ می شوند به سمت عدم وابستگی  حرکت می کنند آنان عقایدشان را در مورد خود یا دیگران در بازی ها و برقراری ارتباطات به آزمایش
می گذارند. به نظر می رسد که حرکت به سوی عدم وابستگی در فرآیند بلوغ و بزرگ شدن نهادینه می شود بلوغ اجتماعی به یادگیری محدودیت ها بستگی دارد گام های کودک به سوی استقلال اغلب با خطرات و تجارب جدید به مبارزه طلبیده می شود.(۱۵)

     شاید بتوان گفت رشد اجتماعی مهمترین جنبه رشد هر شخص است آدمی هر چقدر که بیشتر می آموزد و بیشتر تجربه می اندوزد بیشتر به این واقعیت پی می برد که از راه مبادله عواطف و احترام با دیگران است که رضایتش بدست می آید و روز به روز بیشتر تعیین می کند که احساس مفید بودن و خوشبختی به اندازه رشد اجتماعی او بستگی دارد. برای بیشتر مردم رشداجتماعی کم کم در طول زندگی طبیعی و در برخوردهای باتجربه ها حاصل می گردد و همان کیفیتی است که در اصطلاح «کمال یا پختگی» نامیده می شود. (۱۶)

 از نظر اجتماعی به کسی رشدیافته می گویند که کاملاً به شکوفایی رسیده باشد یعنی به سطحی از مهارت ها در روابط اجتماعی دست یافته باشد که بتواند به راحتی با مردم سازگاری داشته باشد و با آنها زندگی کند. (۱۷)

     در رشد اجتماعی فرد رشد و نمو لازم برای برقراری روابط اجتماعی را بدست آورده و یاد می گیرد که با معیارهای گروه، خلقیات و سنتها همنوایی کند و بتواند با جامعه اش ارتباط و تعاون داشته باشد. (۱۸)

     نتیجه رشد اجتماعی نیز افزایش ظرفیت و قابلیتهای افراد برای تعامل مؤثر بین فردی در سطح جامعه با وسعت و سرعت بیشتر می باشد.

     همچنین از نظر ذهنی نیز با هرگونه تعاملی بر دانش و اندوخته های افراد افزوده می شود.(۱۹)

     « وایتزمن » نشانه های یک انسان رشدیافته اجتماعی را چنین بیان
می کند:

۱-   استقلال: یعنی توانایی انجام کارها بدون کمک گرفتن از دیگران.

۲-   پذیرش مسئولیت: سرباز نزدن از انجام کارها، مبارزه با مشکلات و درگیر شدن با آنها.

۳-   روابط و سازگاری با دیگران: احساس وحدت اجتماعی و برقراری روابط با دیگران و همکاری با آنها.

۴-   آینده نگری: داشتن ذهنی توانا در پیش بینی و برنامه ریزی امور زندگی.

۵-   میانه روی: متعادل نگه داشتن لذت ها، کامیابی ها و حتی کارها و عدم افراط و تفریط در کارها.

۶- امیدواری و خوش بینی: داشتن روحیه ای قوی در موضع گیری مسائل اساسی زندگی و حرکت به سوی نیک ورزی بشری.

۷- شوخی و بذله گویی: داشتن روحیه با نشاط در موقعیت های نامطلوب زندگی، درک خنده دیگران و جدی نگرفتن آنها.(۲۰)

     موفقیت در رشد اجتماعی بیشتر از هر چیزی به کوشش و خواست هر فرد بستگی دارد اما عواملی وجود دارد که حتماً در آن تأثیر دارد: پدر و مادر، خانواده ، معلمان، دوستان، قهرمانان که به جهتی مورد ستایش هستند،
می تواند الگوی زندگی هر کسی را تشکیل دهد، همین طور کتابها، مجلات و
فیلم هایی که می بیند از جمله عواملی است که بر رشد اجتماعی افراد تأثیر
می گذارد.(۲۱)

* انتظار می رود همزمان با طی شدن مراحل رشد جنسی و  جسمی، انسان از نظر اجتماعی نیز رشد یافته شود، و این مرحله ای است که در ابتدا با شناختن مفهوم خوب و بد شروع می شود و به استقلال و خودکفایی، آینده نگری، شخصیت، هویت و ….. ختم می گردد.

 ۱-۳- مفهوم نوجوانی (youth)

120,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .