عنوان :

مقاله هورمون ها و مواد تنظیم کننده رشد گیاهی

تعداد صفحات :۲۵

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

هورمونهای گیاهی موادی هستند که بطور طبیعی توسط گیاه ساخته می شوند و مواد تنظیم کننده رشد گیاهی هم بصورت مصنوعی ساخته می شوند و هم ممکن است هورمونها را نیز
شامل شوند .

هم اکنون مواد تنظیم کننده رشد را در ۵ گروه طبقه بندی می کنند که عبارتند از : اکسین ها ، جیبرلین ها ، سیتوکنیین‌ها ، اتیلن و مواد باز دارنده رشد.

نخستین سیتوکینین طبیعی در سال ۱۹۶۴ به وسیله لِتام از دانه های ذرت استخراج شده این شخص واژه سیتوکینین را به سال ۱۹۶۳ به کار برد .

اسیــد آبسـزیـک هورمونی است طبیعی که اثر بازدارندگی رشد در گیاهان  داشته و بطور وسیعی در بسیاری از گیاهان تک لپه و دو لپه و حتی در برخی قارچها یافت می شود .

واژه های کلیدی: اکسین ها ، جیبرلین ها ، سیتوکنیین‌ها ، اتیلن و مواد باز دارنده رشد.

 فهرست مطالب

مقـــدمــه   ۱
اکسیـــن ها   ۲
آزمــون یــولاف   ۴
اثــرات اکسیـــن   ۵
ایجــاد غلبـه جـوانه انتهـایی   ۶
ریشــه دار کــردن قلمــه ها   ۷
اختصـاصـات فیـزیـولوژیک اکسیـن ها   ۸
۷- ۶ خـلاصه دخـالتهـای اکسیـن   ۹
جیبــرلیـن هـا   ۱۰
تاریخچـه و انـواع جبـرلیـن   ۱۰
اثـرات فیـزیولـوژیکـی جیبـرلیـن هـا   ۱۲
کـاربـرد تجـارتـی جیبـرلیـن هـا   ۱۳
تـأخیـر در رسیـدگـی میـوه هـا   ۱۳
۲-    افـزایش محصـول در انگـور   ۱۳
۳-    افـزایـش تولیـد میـوه هـای پـارتنـوکـارپ   ۱۳
۴-   جایگزینی سرمای لازم برای گلدهی و تسریع در گلدهی گیاهان زینتی   ۱۳
سیتـوکینیـن هــا   ۱۴
اتیلــــن   ۱۶
کـاربـردهـای تجـاری اتیلــن   ۱۶
مـواد بـازدارنـده رشـد   ۱۷
اسیــد آبسـزیـک   ۱۷
منــابع و مـآخـذ   ۲۰

منــابع و مـآخـذ

۱)    دکتر خوشخوی ، مرتضی . ۱۳۷۲ . اصول باغبانی . انتشارات دانشگاه شیراز

۲)    حیدرلو ، تقی . ۱۳۷۹ . باغبانی عمومی . انتشارات آوای نور

     عدالت ، علی . ۱۳۷۹ . باغبانی عمومی . انتشارات آوای نور

۳)    مهندس مرادی نژاد ، فرید . ۱۳۷۹ . اصول باغبانی . انتشارات فرهنگ جامع

۴)    مهندس حکمتی ، جمشید . ۱۳۷۴ . باغبانی . انتشارات علمی و فنی

۵) شیبانی ، حسن . ۱۳۷۷ . اصول باغبانی ، انتشارات تهران

۶) قربانلی ، مه‌لقا . ۱۳۷۵ . فیزیولوژی گیاهی . مرکز نشر دانشگاهی تهران

مقـــدمــه

تمام گیاهان عالی و بسیاری از گیاهان پست از تعداد زیادی یاخته تشکیل شده‌اند . این یاخته ها پس از تخصصی شدن و قرار گرفتن در بافتهای مختلف ، نخست اندامها و نهایتاً گیاه را بوجود
می آورند . هنگامی که زندگی یک گیاه بطور دقیق مورد مطالعه قرار می‌گیرد ملاحظه می شود که توانایی آن برای ادامه زندگی و تداوم نسل بستگی تامی به همکاری بین بافتها و اندامهای مختلف و سازگاری گیاه با محیط پیرامون خود دارد که از طریق بروز واکنشهای مناسب در مقابل تغییرات ناگهانی یا ادواری محیط ایجاد می گردد . بررسیها نشان می‌دهند که واکنشها دارای سه مرحله مجزا از یکدیگر هستند .(۱)

مرحله اول : دریافت علایم محیطی[۱] توسط اندامهای خاص می باشد .(۱)

مرحله دوم : درک پیام دریافت شده و صدور فرمانهای لازم به اندام مربوطه است .(۱)

مرحله سوم : هورمونها^[۲] ( افرولان )  (۱)

که در این پروژه من به روی هورمونها و مواد تنظیم کننده رشد گیاهی که مرحله سوم است تحقیق کرده ام .

کلمه هورمون منشاء یونانی داشته و اولین بار توسط «ارنست استرلینگ[۳]) فیزیولوژیست انگلیسی در سال ۱۹۰۵ برای هورمونهای جانوری بکار برده شد . سپس گیاه شناسان نیز واژه هورمون برای موادی که پدیده های رشد و نمو گیاهان را تحت تأثیر قرار می‌دادند استفاده کردند .(۴)

هورمونهای گیاهی ، ماده ای است آلی که در بخشی از گیاه ساخته شده و به قسمتهای دیگری در گیاه انتقال پیدا می‌کند و می‌تواند با غلظتهای بسیار کم پدیده‌های فیزیولوژیکی گیاه را
تنظیم کند .(۳)

هورمونهای گیاهی موادی هستند که بطور طبیعی[۴] توسط گیاه ساخته می شوند و مواد تنظیم کننده رشد گیاهی هم بصورت مصنوعی ساخته می شوند و هم ممکن است هورمونها را نیز
شامل شوند . (۵)

هم اکنون مواد تنظیم کننده رشد را در ۵ گروه طبقه بندی می کنند که عبارتند از : اکسین ها ، جیبرلین ها ، سیتوکنیین‌ها ، اتیلن و مواد باز دارنده رشد.(۵)

اکسیـــن ها[۵]

اسیداندول استیک (A . I. A ) مهمترین اکسینی است که بصورت طبیعی در بافتهای گیاهی یافت می شود میزان این ماده در بافتهای مختلف گیاهی و در گیاهان مختلف متفاوت است مانند تمامی هورمونهای گیاهی مقدار آن در بافتها بسیار کم است .(۲)

اکسین ها اولین گروه افژولان های گیاهی بودند که کشف شدند و مورد استفاده قرار گرفتند . که این کشف در بررسی هایی که بر نورگرایی غلاف برگ اولیه یولاف به عمل می آمد ، حاصل شد و پی بردند که این غلاف لوله ای شکل تنها هنگامی به نور واکنش مثبت نشان می‌دهد که قسمت انتهایی آن سالم باشد و هنگامی که دو یا سه میلی متر از انتهای غلاف قطع گردد باقیمانده آن دیگر نمی‌تواند به طرف نور خم شود . (۱)

بویسن – جنسن[۶] ، دانشمند دانماری ( ۱۹۱۰-۱۹۱۳ ) نشان داد که با قرار دادن رأس بریده یک کولئوپتیل بر روی کولئوپتیل دیگری که رأس آن قطع شده ، حساسیت فتوتروسیمی کولئوپتیل اخیر تجدید می‌شود .

همچنین نشان داد که انتقال محرک فتوتروپسیمی نه به وسیله لایه‌ای از ژلاتین و نه با قرار دادن ورقه‌ای از میکل در طرف روشن شده قطع نمی‌شود .(۵)

 حساسیت اندامهای مختلف گیاه نسبت به غلظتهای اکسین با یکدیگر متفاوت است . در
نمودار (۲-۱ )مشاهده می شود که وجود غلظتهای حدود یک پی ام اکسین در ساقه سبب رشد
می شود ، در حالی که این مقدار در رشد اثر بازدارندگی دارد . به عبارتی بافت ساقه نسبت به اکسین مقاوم و بافت ریشه حساس است . این موضوع موجب رشد ساقه به طرف بالا و ریشه به طرف پائین میشود .(۳)

آزمــون یــولاف

آزمون یولاف ونت در مدت زمان معینی ( ۱۹۲۸- ۱۹۵۰ ) مورد استفاده بسیار قرار گرفت . این آزمون شامل پخش کردن اکسین در قطعات ژلوز ( مستقیماً از کولئوپتیل یا پس از استخراج به وسیله اتر ) است و این قطعات دارای اکسین را بر روی کولئوپتیل قطع شده قرار میدهند (شکل ۲ ) خمیدگی ثبت شده پس از ۹۰ دقیقه غلظت عصاره را بعد از تعیین عیار با محلولهای اسید اندول
– ۳- استیک با عیار معلوم به دست می دهد ( اگر خمیدگی زیاده از حد باشد ، با عصاره رقیقتر شروع می کنند ) .

از آن زمان آزمونهای زیست شناختی دیگری انجام شده‌اند : مانند آزمون گندم بونه[۷] ، که دقت آن از آزمون ونت کمتر و شامل افزایش طولی قطعات کولئوپتیل به طول CM 1 است که به حالت معلق در محلول آزمونی قرار دارند ، آزمون نخود ونت بر روی قطعات هیپوکوتیل ، که به شکل  V شکافته شده و در محلول آزمونی غوطه ور است ، انجام می شود : بدین ترتیب که اکسین با مقدار متوسط (تا ۱۰ گرم در میلی لیتر ) شاخه ها را از هم جدا می سازد ، اگر غلیظ تر باشد موجب خمیدگی یکی از شاخه ها به طرف دیگری می شود ( شکل ۲ ).

اثــرات اکسیـــن

بارزترین ویژگی اکسین اثر بر رشد طولی یاخته های ساقه دارد ، بسیاری از تأثیرات این ماده مانند خمش های گرایشی معلول همین ویژگی می باشند ، که در حالت عادی ، اکسین در انتهای ساقه ساخته شده و به طور یک جهته یا قطبی ( گاسه‌ای[۸] ) دریافته‌های پارانشیم به طرف ریشه حرکت می کند و ضمن این حرکت ، یافته هایی را که در مسیر آن قرار دارند تحریک به رشد
طولی می کند (۴).

اکسین در موارد ویژه ( مقادیر بالا ، در حدود ۱۰ تا ۱۰ گرم در میلی لیتر ، در مورد یاخته های مغز توتون ، مراجعه به بخش ۱۰- ۱ ) می تواند موجب هیبرتروفی یاخته‌ها شود ، ولی معمولاً بر روی افزایش طولی یاخته که در آن اکسین دارای نقش اصلی است عمل می کند (۱)

کولئوپتیل‌ها – چنانکه در آزمون ونت دیده می شود اکسین تا حدود ۱۰ گرم در میلی لیتر
(شکل ۳ ) رشد طولی کولئوپتیل را تحریک می کند (۱)

ایجــاد غلبـه جـوانه انتهـایی