عنوان :

تحقیق رابطه بین سبک دلبستگی و مکانیسم های دفاع روانی دانشجویان

تعداد صفحات : ۱۱۴

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

در زندگی همه ی ما انسانها لحظاتی وجود دارد که در مواجه با آنها با ناکامی و فشار روانی رو به رو می شویم. فرد، برای این که حرمت نفس خود را حفظ کند و بتواند به زندگی خود ادامه دهد و سلامت روانی خود را به خطر بیندازد باید با ناکامیها و ناراحتی های حاصل از آن مقابله کند. برای این کار شعور خود آگاه فرد از ابزارهایی کمک می گیرد که به آنها مکانیزم های دفاعی می گوئیم. استفاده از مکانیسم های دفاعی کاری طبیعی شمرده می شود ولی افراط در آن می تواند انسان را به خطا کاری، بزهکاری، ناسازگاری سوق دهد.

هنگامی که روان شناسان از خود فریبی سخن می گویند، اصطلاحی که معمولاً  به کار می برند اصطلاح دفاع ( یک اصطلاح فرویدی) است. این اصطلاح  و بر چسبهایی که برای مکانیسم های دفاعی اختصاصی به کار می روند، به شیوه های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند.یکی از کارکردهای من ( ایگو) ( بخش عقلانی شخصیت که خود را در تعامل جهان بیرونی باری می دهد) آن است که تکانه های خود خواه نهاد (بخش زیست شخصیت ) را با معیارهای انطباقی من برتر (وجدان)  وفق دهد. برای نسل به این مقصود قسمتی از من در سطح نا هشیار عمل کرده و می کوشد تکانه های نهاد را به چیزی انطباقی تر و لذا مقبولتر از لحاظ من برتر تبدیل کند.راهبردهایی که به وسیله ی این بخش ناهشیار از من (ایگو) برای فریفتن من برتر به کار می رود مکانیسم های دفاعی نام دارد. این مکانیسم ها در همه افراد حتی سالم ترین آنها نیز وجود دارد لذا میزان استفاده از آنها در افراد متفاوت است. به نظر فروید این مکانیسم ها دروغهای  موجهی هستند که به طور ناخود آگاه به شخص امکان زندگی کردن با خویش و جامعه اش را ارزانی می دارد.

مکانیسم دفاعی به عنوان تسکین موقتی تلقی می شود که سبب کاهش اضطراب و اثرات سو آن می گردد و به فرد فرصت سازگاری و تطابق بهتری با عوامل نامساعد محیطی می دهد

مکانیسم دفاعی برای ارضای غیر مستقیم احتیاجات یا کاستن اضطراب و یا به دست آوردن احساس اعتماد به نفس به کار می رود.

مکانیسم دفاعی هر فکر، گفتار، عمل و عکس العملی است که نیازی را ارضاء و تنشی را ملایم و تعارضی را حل کند.

گاهی برای ارضای تمایلات و نیازها بین نهاد و من برتر درگیری و کشمکش وجود دارد و برای اینکه تعادل روانی و شخصیتی در اثر درگیری محفوظ بماند، من نقش میانجی داشته و از وسایلی برای کاهش اضطراب استفاده می کند که آنها را مکانیسم دفاعی می گویند .

مقاله حاضر به بررسی تعیین رابطه بین سبک دلبستگی و مکانیسم های دفاع روانی دانشجویان، مقایسه سبکهای دلبستگی دختر و پسر و مقایسه مکانیسم دفاعی بین دختر و پسر می پردازد.

در این پژوهش برای انجام تحقیق از یک نمونه ۱۰۰ نفری از دانشجویان دانشگاه شیخ بهایی اصفهان استفاده شده است .

واژه های کلیدی: سبک دلبستگی ، مکانیسم های دفاع روانی ، ضمیر هشیار، ضمیر نیمه هشیار، نهاد، تعارضریال سرکوبی، جبران

فهرست مطالب

فصل اول    ۷
مقدمه    ۸
بیان مسئله    ۹
اهمیت و ضرورت پژوهش    ۱۱
اهداف پژوهش    ۱۲
فرضیه پژوهش    ۱۳
تعریف اصطلاحات و مفاهیم    ۱۳
الف) تعریف نظری    ۱۳
تعریف عملیاتی     ۱۶
پیشینه پژوهش    ۱۹
رفتار دلبستگی     ۲۰
نگاه کلی به دلبستگی     ۲۰
نظریه های دلبستگی    ۲۲
نظریه روان تحلیل گری فروید     ۲۲
نظریه اریسکون    ۲۳
نظریه یادگیری    ۲۵
نظریه کردار شناسی    ۲۵
تشکیل دلبستگی ها- چگونه دلبسته می شویم؟    ۲۶
دلبستگی اولیه    ۲۷
دلبستگی در شکل گیری    ۲۸
مرحله واقعی    ۲۸
موضوعهای دلبستگی- به چه کسی دلبسته شویم؟    ۳۰
انواع دلبستگی – کیفیت دلبستگی یا هیلگارد    ۳۲
ثبات دلبستگی    ۳۵
تعریف متغیر    ۳۸
تاریخچه ی موضوع    ۳۹
نظریات    ۴۰
عوامل موثر    ۴۱
فرهنگ و جامعه    ۴۱
یادگیری    ۴۱
تجربیات شخصی    ۴۲
عدم اطلاع    ۴۲
جنسیت    ۴۲
درک فرد از رویداد    ۴۲
ساختار شخصیت    ۴۳
هشیار- نیمه هشیار- ناهشیار    ۴۳
نهاد- من – من برتر    ۴۳
الف ) نهاد    ۴۴
ب) من    ۴۴
ج – من برتر    ۴۵
تعارض بین سه لایه ی شخصیت    ۴۶
نهاد، من، من برتر    ۴۶
۱-تعارض بین(نهاد و من)    ۴۶
۲-(رعایت من برتر به وسیله ی من)    ۴۶
۳-(رشد ناکافی من برتر)    ۴۷
۴-(خلا من برتر)    ۴۷
۵-(فشار من برتر)    ۴۸
(مکانیسم های دفاعی )    ۴۸
ویژگیهای مکانیسم های دفاعی    ۴۹
تقسیم بندی مکانیسم های دفاعی    ۵۰
انواع مکانیسم های دفاعی    ۵۱
سرکوبی     ۵۱
پیامدهای سرکوبی    ۵۴
استفاده افراطی از سرکوبی    ۵۴
مکانیسم جبران    ۵۵
۲-جبران از طریق غیر مستقیم    ۵۸
انواع جبران    ۵۸
جبران حمایت کننده یا کتمانی    ۶۰
جبران با استفاده از فرزندان    ۶۱
جبران از طریق تکبر    ۶۱
جبران از طریق اتکاء و توسل به مقام عالی و برتر    ۶۱
جبران از طریق ایفای نقش بالاتر    ۶۲
جبران از طریق تحقیر دیگران    ۶۲
جبران از طریق جرم و جنایت    ۶۲
همانند سازی    ۶۳
واکنش سازی    ۶۵
چندین نمونه از واکنش سازی    ۶۶
ارزش واکنش وارونه (واکنش سازی)    ۶۷
جابه جایی     ۶۸
پرخاشگری و جابه جایی    ۶۹
بازگشت    ۷۰
نمونه ها و مواردی از بازگشت    ۷۱
استفاده از افراطی از بازگشت    ۷۲
فرافکنی    ۷۲
استفاده افراطی از فرافکنی    ۷۴
درون فکنی    ۷۴
مواردی از درون فکنی    ۷۵
دلیل تراشی    ۷۶
نمونه های از دلیل تراشی    ۷۷
انکار    ۷۸
تصعید (والایش)    ۷۹
والایش و اثر هنری    ۷۹
والایش آزار گری(سادیسم)    ۸۰
والایش قدرت نمایی و برتری طلبی    ۸۰
والایش ستیزه جویی و پرخاشگری    ۸۰
والایش بزهکاری و تخریب    ۸۱
پناه بردن به باده گساری    ۸۱
پرخاشگری    ۸۱
ترمیم    ۸۲
منفی بافی    ۸۳
انفصال    ۸۳
باطل سازی    ۸۴
هذیان    ۸۵
جلب توجه    ۸۶
پناه به بیماری    ۸۷
کنایه یا سمبولیسم    ۸۸
کناره گیری    ۸۹
انتقال    ۹۰
تبدیل    ۹۱
تثبیت    ۹۲
برگرداندن احساس به سوی خویش    ۹۳
مقاومت    ۹۴
توجیه عقلی    ۹۴
اظهار و استرحام    ۹۵
شوخی    ۹۵
رفتار تحریکی    ۹۶
تظاهر به بی میلی    ۹۶
جدایی    ۹۷
جز خود ساختن    ۹۷
خودکشی    ۹۷
فروپاشی دفاع ها    ۹۸
روش پژوهش    ۱۰۰
جامعه اماری    ۱۰۰
حجم نمونه    ۱۰۰
روش نمونه گیری    ۱۰۰
ابزار اندازه گیری    ۱۰۰
پرسشنامه مکانیسم های دفاعی    ۱۰۱
رو تجزیه و تحلیل داده ها    ۱۰۲
الف)بررسی ویژگیهای توصیفی گروه نمونه    ۱۰۳
ب) یافته های پژوهش    ۱۰۳
فرضیه دوم پژوهش :بین سبک های دلبستگی دانشجویان دختر و پسر تفاوت وجود دارد.    ۱۰۶
دانشجویان دختر و پسر    ۱۰۶
بحث و نتیجه گیری    ۱۱۱
آیا بین سبکهای دلبستگی و مکانیسم دفاع روانی دانشجویان رابطه ای وجود دارد؟    ۱۱۱
آیا بین سبکهای دلبستگی دختر و پسر تفاوتی وجود دارد.    ۱۱۲
آیا بین مکانیسم های دفاع روانی دختر و پسر تفاوت وجود دارد؟    ۱۱۳
محدودیت ها    ۱۱۴
پیشنهادات    ۱۱۴

مقدمه

اگر احتیاجات و امیال بشری به سهولت ارضاء می شد زندگی آسان می نمود اما چنانچه میدانیم موانع و مشکلات گوناگون، اداب و سنن و رسوم اجتماعی ،عرف و قوانین مدون از ارضای بسیاری از احتیاجات انسانی جلوگیری می کنید و در نتیجه  نا کامی به بار می آورند بر طرف کردن بعضی از این موانع آسان و مواجهه با برخی از آنها مشکل است و منازعه روانی ایجاد می کند.از این رو زندگی انسان یک مبارزه ی همیشگی و لایزال است و این مبارزه اصولاً بر سر تعارض یا کشمکش بین تمایلات شخصی فرد و مورد نیازی خارج که به شدت فرد را تحت نفوذ و تأثیر قرار می دهند  می باشد .( احمدوند ، ۱۳۸۲)

 یکی از راههای پاسخ دادن به ناکامی ها و تعارضات که همه ی ما آنها را از دوران کودکی در خانه و جامعه یاد می گیریم( مکانیسم های دفاع روانی) است. این فروید بود که برای فرایندهای ناهشیاری که واقعیت را تحریف می کنند تا آدمی را در برابر اضطراب محافظت کنند اصطلاح مکانیسم دفاعی را بکار می برد( میگارد و دیگران ۱۳۷۰)

 فروید در سال ۱۹۲۳ با تعریف مفاهیم نهاد، خود و فراخود که به جنبه های مختلف کنش انسان اصلاق می شود الگوی سازمان یافته تری را از فهوم مکانیسم ها به وجود آورد ( دیویدال،رز نهان سیلگمن، ۱۳۷۹)

همچنین او در سال ۱۹۳۸ برای نیاز می گذارد و معتقد بود که روش های فوق العاده زیادی از سوی   ( خود) برای دفاع از تنشهای به کار گرفته می شود، مدتی کوتاه پس از آن آنا فروید که نقش خلاق در متناسب کردن روان کاوی برای کودکان ایفا کرده کتابش را تحت عنوان ( خود و مکانیسم های دفاعی) که امروزه نیز باقی است تعریف و تشریح کرد( سارا سون و سارا سون ۱۳۷۱)

روانشناسان، نخست به این نظریه معتقد بودند که دلبستگی به مادر را از آن رو حاصل می شود که او منبع غذاس، یعنی یکی از اساسی ترین نیازهای کودک را تأمین می کند،ولی برخی واقعیات با این نظریه مطابقت ندارد.

روانکاوی به نام (جان با ولبی(John/Bowlby) در دهه های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ بیشترین بررسیها را      دربار ی دلبستگی نوزاد انسان انجام داده نظریه او تلفیق مفاهیم نظریه های روانکاوی کردار شناسی و روانشناسی شناختی است بنابر نظریه دلبستگی ، اگر کودکی در سالهای نخست زندگیش نتواند دلبستگی توأم با احساس امنیتی، حداقل با یک نفر برقرار کند.

در بزرگسال قادر به ایجاد روابط صمیمانه فرد نخواهد بود(ص ۸۶ زمینه روانشناسی میگار جلد ۱)

طولانی ترین بخحش دوره زندگی، دوره تقریباً از اوائل بیست سالگی تا اوایل شصت سالگی می باشد که در واقع بخشی از زندگی است که روانشناسان رشد کمتر آن را مطالعه کرده اند.

آن دسته از متخصصان بالینی که مبحث سبکهای دلبستگی را مطالعه کرده اند معتقدند اولین پیوند اهمیت خاصی دارد چون سرنوشت روابط بعدی کودک را تعیین می کند ( هارجی و همکاران ۱۳۷۷).

بیان مسئله

همه یافراد بشر مشکلاتی دارند و این مشکلات در نتیجه تعارضات و ناکامیهایی است که بر سر راه امیال و آرزوهای آنها قرار می گیرد به عبارت دیگر ریشه ی اکثر مسائل انسان، محرومیت و رنجهای حاصل از آن است و اغلب، برای افراد انسان دشوار و یا حتی غیر ممکن است که مستقیماً به مشکلی حمله بیاورند و آن را از بین ببرند.به این دلیل بشر برای کاستن از اضطراب ناشی از محرومیت و ناکامی مجبور است دست به رفتارهایی موسوم به رفتارهای جبرانی یا سازشی بزند.رفتارهای سازشی از لحاظ مقدار متفاوتند و برخی از افراد در استفاده از آنها  راه افراط در پیش می گیرند. مکانیسم های دفاعی در مواقع شکست و ناکامی به دفاع از من می شتابند تا من به طور نا خود آگاه بقای خود را حفظ کند.  ( شاملو ۱۳۷۸)

 به گونه ای دیگر می توان گفت من هسته اصلی شخصیت است و هر نوع تحقیر به ارزش و کفایت آن تهدیدی است به هسته ی مرکزی وجود شخص و به این مناسبت مکانیسم های دفاعی گوناگونی به منظور حفظ (من) از تحقیر و از هم پاشیدگی و ترقی و استحکام آن تا حد امکان به وجود آمده است و زمانی که ارزش و تمامیت شخص مورد تهدید باشد و به عرصه پیکار فرا خوانده می شود تا سازشهایی بین انگیزه ها و منازعات ضد و نقیض برقرار کرده، کشمکشها و اضطرابهای درونی را تسکین دهد.( احمد وند ۱۳۸۲)

ویلنت (۱۹۹۴) مکانیسم های دفاعی روانی فرایندهی تنظیم کننده ی خود کاری هستند که برای کاهش نا هماهنگی شناختی و به حداقل رساندن تغییرات ناگهانی در واقعیت درونی و بیرونی از طریق تأثیر گذاری بر چگونگی ادراک حوادث  تهدید کننده عمل می کند ( به نقل از بشارت ۱۳۸۴ ص ۹)

ویلیت و دریک (۱۹۸۵) در تحقیق جامع دریافتند که مکانیسم های دفاعی سازش نیافته با بسیاری از شاخص های منفی سلامت مرتبط هستند ( به نقل از بشارت ۱۳۸۴)

نتایج پژوهشها نشان می دهد که کودکان با توجه به رفتارهایشان به سه سبک دلبستگی تقسیم می شوند کودکان دلبسته ایمن اعم از ایمن کودک به هنگام رفتن مادر از اتاق یا نه زمانی در طبقه ایمن قرار می گیرد که هنگام بازگشت مادر با او تعامل کند.

کودکان دلبسته نا ایمن اجتنابی : این کودکان در مراحل بازگشت مادر آشکار از تعامل با او پرهیز     می کند.

کودکان دلبسته نا ایمن در سوگرا: کودکانی به عنوان دو سوگرا طبقه بندی می شوند که رویداد بازگشت مادر در برابر او مقاومت می کنند آنان همزمان در جستجوی برقراری ارتباط جسمانی با مادر هستند و هم از آن پرهیز می کنند.( وفائیان ۱۳۸۵)

طبق نظر روان تحلیل گران بر کیفیت دلبستگی کودک- مادر در خلال نخستین سال زندگی به عنوان عامل تعیین کننده ی تحول شناختی و اجتماعی سالهای بعدی متمرکز است. دلبستگی زودرس از راه درون سازی یک الگوی ارتباطی دو تایی بر رفتار بعدی اثر می کند.( دادستان ۱۳۸۲)

اهمیت و ضرورت پژوهش

در زندگی همه ی ما انسانها لحظاتی وجود دارد که در مواجه با آنها با ناکامی و فشار روانی رو به رو می شویم. فرد، برای این که حرمت نفس خود را حفظ کند و بتواند به زندگی خود ادامه دهد و سلامت روانی خود را به خطر بیندازد باید با ناکامیها و ناراحتی های حاصل از آن مقابله کند. برای این کار شعور خود آگاه فرد از ابزارهایی کمک می گیرد که به آنها مکانیزم های دفاعی می گوئیم. استفاده از مکانیسم های دفاعی کاری طبیعی شمرده می شود ولی افراط در آن می تواند انسان را به خطا کاری، بزهکاری، ناسازگاری سوق دهد.(گنجی ۱۳۶۷)

مکانیسم های دفاعی وجود دارند که سعی می کنند شخص را در مقابل این فشارها در حالت تعادل نگه دارند از این رو همه ی ما از این روش های دفاعی استفاده می کنیم. در برابر شکست ها و خطاها دست به دلیل تراشی می زنیم و گرنه احساس نا امیدی دامنگیرمان می شود. رفتار و کردارمان را با             ( فلسفه بافی) توجیه می کنیم تا خودمان را سر زنش نکنیم. این تدابیر ما را سر پا نگه می دارد تا راه حل بهتری برای حل تعارضهایمان پیدا کنیم. به همین ترتیب، ( انکار) و ( واپس دانی) نیز آدمی را تا وقتی که راه حلی برای مشکل خود بیابد از اضطراب می رهاند. گرچه مکانیسم های دفاعی می توانند ما را به طور موقت آرام کنند. اما در عین حال معمولاً موجب تحریف هم می شوند و از این راه در جریان حل خود مسئله اخلال می کنند . کسی که به مکانیسم های دفاعی اتکا پیدا کند ممکن است هیچگاه شیوه های کار آمدتری برای کنار آمدن با مشکلات را فرا نگیرد.(هیلگارد و دیگران ، ۱۳۷۰)

بنابر این می توان دلایل اهمیت مکانیسم های دفاعی را به طور اختصار در این بدانیم که این روش ها را همه به کار می گیرند.

چون اضطراب را کم می کنند خیلی زیاد به کار می روند و به عواقب آن توجهی نمی شود.در به کار گیری افراطی از آن جامعه و خود فرد زیانهای مادی و معنوی زیادی دیده اند. این مکانیسم های افراد را از واقعیتها دور می کنند.

توصیه برای به کار گیری بعضی موارد خاص آن نظیر( تصعید) و ( والایش )( اسلامی نسب ۱۳۷۳) به وسیله این پژوهش می توان با مکانیسم های مثبت و منفی و شرایط و موارد استفاده آنها آشنا شد.لوینسون (۱۹۷۸) چهار تکلیف برای دوره اوایل بزرگسالی مطرح می کند که شاید فرا گیرترین آنها تشکیل رویا است.یعنی احساس اینکه چگونه با دنیای بزرگسالی انطباق پیدا کند و به عقیده ی آدمی در اوایل بزرگسالی نیاز دارد تا یک رابطه صمیم برقرار کند و وارد قلمرو و دوره پدری و مادری شود و تکلیف بعدی انتخاب علاقه ها، گزیدن یک شغل و به دست آوردن مهارتها  و تأییدهایی که موقعیت در آن شغل کمک می کند.( احمد وند ۱۳۸۲)

اهداف پژوهش

۱-    تعیین رابطه بین سبک دلبستگی و مکانیسم های دفاع روانی دانشجویان

۲-    مقایسه سبکهای دلبستگی دختر و پسر

۳-    مقایسه مکانیسم دفاعی بین دختر و پسر

فرضیه پژوهش

۱-بین سبکهای دلبستگی و مکانیسم های دفاع روانی دانشجویان رابطه وجود دارد.

۲- بین سبک های دلبستگی دانشجویان دختر و پسر تفاوت وجود دارد

۳- بین مکانیسم های دفاع روانی دانشجویان دختر و پسر تفاوت وجود دارد.

تعریف اصطلاحات و مفاهیم

الف) تعریف نظری

مکانیسم های دفاعی[۱]: شیوه هایی هستند که باعث کاهش با رفع اضطراب شده و تعادل روانی را حفظ می کنند و در نتیجه شخص قدرت سازگاری و تطابق با عواملی که پیش آمده ایجاد می کند(میلانی فر، ۱۳۸۲ ص ۸۱)

ضمیر هشیار[۲]: قسمت کوچکی از ذهن که مطالب آن  به راحتی در دسترس می باشد. به بیان دیگر اگر به زندگی روانی انسان برشی عرضی بدهیم  برش از این سطح می گذرد( احمد وند ، ۱۳۸۲ ، ص ۱۶)

ضمیر نیمه هشیار [۳]: میان دو بخش هشیار و نا هشیار حجابی وجود دارد که در حالت طبیعی از عبور افکار و خاطرات دردناک ناهشیار به هشیار ممانعت می کند.( احمد وند، ۱۳۸۲، ص ۱۶)

ضمیر نا هشیار [۴]: قسمت اعظم شخصیت که تحت کنترل اراده نبوده و مخزن خاطرات و حوادث زندگی می باشد که در ظاهر فراموش شده اند. ( احمد وند، ۱۳۸۲ ، ص ۱۶)

نهاد [۵]: نخستین قسمت شخصیت که در بر دارنده ی بازتابها و انگیزه های بنیادی زیست شناختی است            ( شریفی در آمدی، ۱۳۸۰، ص ۳۶)

من [۶]: مجموعه تمام محیط ذهنب و خصوصی هر فرد. من در مقایسه با جهان بیرونی، دنیای درونی هر شخص است.( احمد وند، ۱۳۸۲، ص ۲۰)

من برتر [۷] : آخرین مرحله تکامل روان و مظهر قانون اجتماع و در حقیقت همان  قسمت اخلاقی و قضایی شخصیت است.( احمد وند، ۱۳۸۲ ، ص ۲۱)

تعارض [۸] : تعارض یعنی مبارزه ی تمایلات، علایق، موقعیتی که در آن فرد در معرض نیروهای متضاد و با قدرتهای تقریباً برابر قرار می گیرد.( گنجی، ۱۳۶۷ ، ص ۲۱۵)

 سرکوبی [۹] : سرکوبی یعنی احساسات، خاطرات و انگیزه های ناراحت کننده و ناسازگار را خارج از حوزه ی خود آگاهی نگهداشتن ( گنجی، ۱۳۶۷ ، ص ۲۲۳)

 جبران [۱۰] : اغراق در یکی از مشخصات یا رفتارهای شخصی به منظور کاستن احساس حقارتی که در نتیجه رفتارها با مشخصات نامطلوب به وجود آمده است.( شاملو ، ۱۳۷۸ ، ص ۱۴۲)

دلیل تراشی [۱۱] : عمل غیر منطقی خود را با دلایل جامعه پسند منطقی  جلوه دادن( شعاری نژاد ، ۱۳۷۱ ، ص ۱۶۱)

انتقال [۱۲] : همانند سازی نا خود آگاهانه ی تصویر یک فرد که بر فرد دیگر منعکس می شود ( احمد وند ، ۱۳۶۸، ص ۱۹۱)

جابه جایی [۱۳] : تغییر جهت دادن احساسات از یک شخص یا یک  شی به یک شخص یا شی دیگر

( آزاد، ۱۳۷۴، ص ۶۶)

بازگشت [۱۴] :عقب نشینی از مشکلات زندگی به وسیله ی برگشت به مرحله اولیه و ساده تر رفتار و یا متوسل شدن به رفتارهایی که فرد در گذشته انجام داده است.( شاملو ، ۱۳۷۸ ، ص ۱۴۵)

جز خود ساختن [۱۵] : فرد شخص دیگر یا اعضا شخص دیگری را به طور سمبولیک جز خود یا بدن خود محسوب می کند.( احمد وند، ۱۳۶۸، ص ۲۰۶)

پناه به بیماری [۱۶] : شخص ناکام به وسیله ی بیمار نشان دادن خود از درد ناکامی و وظایفی که دارد خود را آزاد می کند.( احمد وند، ۱۳۶۸، ص ۱۳۲)

توجیه عقلی [۱۷] : کاهش اضطراب و نگرانی از طریق کاهش دادن انتظارات و آرزوها و محدود ساختن عواطف و هیجانات ( آزاد، ۱۳۷۴، ص ۶۹)

کنایه [۱۸] :یک عقیده با یک شی نشانه ی یک عقیده یا شی دیگر باشد را کنایه می گویند.( احمد وند، ۱۳۶۸، ص ۱۸۸)

تبدیل [۱۹] : ناکامی خود را به صورت بدنی نشان دادن( شعاری نژاد، ۱۳۷۱، ص ۱۶۰)

انگار [۲۰]: عدم پذیرش حقیقت و میل به اجتناب آن برای گریز از فهم حقیقت ( ضوابطی ۱۳۶۵، ص ۷۸)

 فرافکنی [۲۱] : انگیزه ها و تمایلات و خصلت های اضطراب انگیز خود را به دیگران نسبت دادن ( والی پور، ۱۳۶۰، ص ۱۸۷)

درون فکنی [۲۲] : علت ها یا موجبات خصایص مطلوب دیگران را به خویشتن نسبت دادن ( شعاری نژاد، ۱۳۷۱، ص ۱۶۲)

رویای روز [۲۳] : شکستها و محرومیتهای زندگی نا دیده گرفته می شود و دنیا به صورتی دوست داشتنی در مخیله ی فرد جلوه گر می گردد( شالحیان ، ۱۳۷۰، ص ۲۱۱)

تظاهر به بی میلی [۲۴] : فرد مایل است به چیزی برسد ولی چون نمی تواند آن را نادیده گرفته و برایش نقایضی در نظر می گیرد ( میلانی فر، ۱۳۸۲، ص ۹۰)

تصعید [۲۵] : تصعید یعنی جابه جایی یک نیروی درونی به سوی یک هدف اجتماعی سطح بالا( گنجی ، ۱۳۶۷، ص ۲۳۱)

منفی بافی [۲۶] : به شدت در مقابل پیشنهادات مناسب دیگران مقاومت کردن در حالی که خود به آنها تمایل داشته باشد( شاملو ، ۱۳۷۸ ، ص ۱۴۲)

دلبستگی : عبارتند از یک رابطه و علاقه عاطفی میان یک شخص و شخصی دیگر ( مایلز، ۱۳۸۳،              ص ۸۵)

 دلبستگی بزرگسالان : برمن و اسپرینگ(۱۹۹۴) گرایش پایدار فرد به تلاش ویژه برای دست یافتن به حفظ هم جواری ارتباط با یک یا چند شخص خاص که توانایی فراهم اوردن سلامت و امنیت جسمی و روان شناختی وی را دارا می باشد.( وفائیان ، ۱۳۸۵، ص ۸)

تعریف عملیاتی :

۱)   مکانیسم های دفاعی : در این پژوهش مکانیسم های دفاعی با استفاده از پرسشنامه سبک در دفاعی محقق ساخته تعیین شده. این پرسش نامه که توسط محقق اعتباریابی شده و یک ابزار ۱۳ سوالی است.

دلبستگی : در این پژوهش نمره ای است که فرد از پرسشنامه هیزن و شیور ۱۹۸۷ به دست آورده این پرسشنامه در سبک مقیاس نقطه ای توسط شرکت کننده گان درجه بندی گردیده است.

پیشینه پژوهش

 دراین فصل به بررسی  مباحث نظری و تحقیقات انجام شده در مورد مفاهیم دلبستگی و مکانیسم های دفاعی پرداخته شده است. پس از ارائه چشم اندازی از سیر تحول تاریخی این مفاهیم و بیان نظری آنها در ادامه به بیان نظری این مفاهیم به طور مفصل پرداخته می شود.

دلبستگی [۱]در لغت به حالت و کیفیت دل بستن محبت و علاقه و عشق گفته می شود. دلبسته یعنی عاشق دلباخته و دارای تعلق خاطر به کسی یا چیزی و همچنین به معنی علاقه مند شدن به کسی یا چیزی و محبت یافتن نسبت به کسی یا چیزی است.( معین، ۱۳۷۵)

دلبستگی به طور کلی به پیوند عاطفی بین مردم اشاره دارد و مفهوم ذهنی آن این است که چنین پیوندی با وتبستگی همراه بوده و مردم برای ارضاء عاطفی به هم تکیه می کنند . در روانشناسی تحولی پیوندهای عاطفی که بین نوزاد و مادر یا یک شخص بالغ دیگر پدید می آید دلبستگی گفته می شود . این دلبستگی به گونه ای است که :

۱-    کودک موقع ناراحتی به مادر یا فرد مورد نظر پناه می برد.

۲-  از او نمی ترسد به ویژه در مرحله ای که وجود بیگانه ها اضطراب انگیز است. در واقع بین تکیه گاه و سایر افراد تمیز قائل می شود.

۳-    موقع جدایی از او اضطراب نشان می دهد.

شیر خواران برای ایجاد این پیوند تمایل نشان می دهند. پس تمایل کودک به برقراری نوعی رابطه نزدیک با افرادی معین و احساس امنیت بیشتر در حضور این افراد دلبستگی نامیده می شود.(اتکینسون [۲]  و همکاران، ۱۳۷۹)

نوزاد انسان به هنگام تولد آمادگی بروز رفتارهایی را دارد که نه نتیجه یادگیری قبلی است و نه بر اساس کاهش سائق می باشد بالبی [۳] ( ۱۹۶۹) بیان می دارد که نوازد انسان رفتارهای سر می طزند که باعث می شود که دیگران از او مراقبت کنند و در کنارش بمانند. این رفتارها شامل گریستن و خندیدن و نیز رفتن به طرف کسی می باشد. از نظر تکاملی این الگو از لحاظ انطباق پذیری ارزش دارند زیرا همین رفتارها باعث می شود که از کودکان مراقبت لازم به عمل آید تا زنده بمانند. این رفتارها بیشتر بین مادر و کودک اتفاق می افتد به نظر بالبی نتیجه عمده کنش متقابل بین مادر و کودک به وجود آمدن نوعی حالت عاطفی بین فرزند و مادر است که دلبستگی نامیده می شود( ماسن و همکاران، ۱۳۷۵)

 رفتار دلبستگی [۴]

با دلبسته شدن کودک به مادر یا مراقب خود دوری مادر را موجب می شود که کودک گریه سر دهد، از دیدگاه بالبی اساسی ترین خصوصیت رفتار دلبستگی این است که کودک به جستجوی مادر یا جانشین او بر آمده و طوری رفتار می کند که حداکثر تماس با او را برای خود تأمین نماید. به نظر بالبی این رفتار واکنش به جدائی نیست بلکه واکنش طبیعی در مقابل هر گونه ناراحتی و. احساس نا ایمنی است.( پور افکاری، ۱۳۷۳ )