عنوان :

تحقیق رابطه ی بین هوش هیجانی و شوخ طبعی دانشجویان

تعداد صفحات : ۶۰

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

هوش هیجانی بالا با مؤلفه‌های روان‌شناختی متعددی هم‌چون رفتارهای مرتبط با سلامتی، افزایش همدلی، خوش‌بینی، جرأت، کاهش افسردگی و پریشانی مرتبط است. اما یکی از مهم‌ترین و بدیع‌ترین این مؤلفه‌ها شوخ‌طبعی است. شوخ‌طبعی که به تفاوت‌های عادتی افراد در همه‌ی رفتارها، تجارب، عواطف، نگرش‌ها و توانایی‌هایی در ارتباط با سرگرمی، خندیدن، شوخی کردن و نظایر این‌ها اطلاق می‌شود، یکی از مؤلفه‌هایی است که امروزه به‌علت ارتباط با عواملی هم‌چون افزایش شادی و شادکامی، خوش‌بینی، عزت نفس، احساس کنترل، همدلی، روابط اجتماعی و کاهش استرس، افسردگی، نگرانی، اضطراب، ترس و پرخاشگری مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته است.  هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی رابطه‌ی بین هوش هیجانی و مؤلفه‌های آن (خودآگاهی هیجانی، خودابرازی، حرمت نفس، خودشکوفایی، استقلال، همدلی، مسئولیت‌پذیری اجتماعی، روابط بین فردی، واقع‌گرایی، انعطاف‌پذیری، حل مسئله، تحمل فشار روانی، کنترل تکانش، خوش‌بینی و شادمانی) با شوخ‌طبعی در بین دانشجویان دانشگاه شبستر بود. برای دست‌یابی به اهـداف پژوهش ۳۲۰ دانشجو با روش تصادفی خوشه‌ای چند مرحله‌ای به‌عنوان گروه نمونه انتخاب شدند. پرسش‌نامه‌های هوش هیجانی بار-آن و شوخ‌طبعی در مورد آن‌ها اجراء گردید. در تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام به گام استفاده شد. نتایج نشان دادند که بین هوش هیجانی و کلیه‌ی مؤلفه‌های آن با شوخ‌طبعی رابطه‌ی مثبت معنی‌دار وجود دارد. همچنین، از بین مؤلفه‌های هوش هیجانی، سه مؤلفه‌ی خوش‌بینی، خودشکوفایی و شادمانی قادر به پیش‌بینی شوخ‌طبعی هستند.

واژه‌های کلیدی: هوش هیجانی، شوخ‌طبعی

فهرست مطالب

 فصل اول
چکیده۴
مقدمه۴
پیشینه۵
تاریخچه۵
فرضیه۵
بیان مساله ۶
تعاریف عملیاتی۷
اهداف تحقیق۱۴
اهمیت موضوع۱۵
متغیرها و مقیاس سنجش آنها۱۵
فصل دوم
هوش وا نواع آن۱۷
ا نواع هوش از دیدگاه ثرندایک۱۸
ا نواع هوش از دیدگاه تورستون۱۸
ا نواع هوش از دیدگاه اشترن برگ۱۸
انواع هوش از دیدگاه گاردنر۱۹
هوش هیجانی۱۹
اندازه گیری هوش هیجانی ۲۵
انواع مهارتها ۲۶
مولفه های هوش هیجانی وشرح کامل آنها۲۸
فصل سوم
وراثت یامحیط کام موثرند؟۳۰
تقسیم بندی افراد براساس IQ  و  EQ  ۳۰
الگوی رفتاری وا لدین وهوش هیجانی۳۲
فصل چهارم
روش پژوهش۳۶
جامعه ی  آماری نمونه روش هاری آ مارگیری۳۶
ابزار وروش جمع آوری اطاعات۳۶
یافته های پژوهشی۸
فصل پنجم
فهرست جداول۴۰
نتیجه گیری۴۶
محدودیت ها۴۹
پیشنهادها۵۰
فهرست منابع۵۱
پیوستها۵۲

 فهرست منابع :

 – خشوعی، م. س. (۱۳۸۶). روان شناسی شوخ طبعی. اصفهان: انتشارات کنکاش.

_دهشیری، غلامرضا (۱۳۸۲). هنجاریابی و بررسی ساختار عاملی پرسشنامه هوش هیجانی بار- اون بر روی  دانشجویان دانشگاه تهران. پایان نامه‌ی تحصیلی کارشناسی ارشد، تهران:دانشگاه علامه طباطبایی.

_گل پرور، محسن؛ آقایی، اصغر و  خاکسار، فخری (۱۳۸۴). رابطه هوش هیجانی و مؤلفه‌های آن با پیشرفت‌گرایی شغلی در بین کارگران کارخانجات و صنایع. دانش و پژوهش در روانشناسی، سال هفتم، شماره‌ی ۲۵، ۱۰۶- ۷۵٫

_ مزلو، ابراهام اچ. (۱۳۷۵).  انگیزش و شخصیت. ترجمه‌ی احمد رضوانی. مشهد: مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.

مقدمه

با وجود آن‌که مفهوم هوش از جمله مفاهیمی است که از گذشته تا به امروز مورد توجه بوده است، اما نکته‌ی مهم این است که در واقع از آغازِ مطالعه‌ی هوش غالباً بر جنبه‌های شناختی آن نظیر حافظه، حل مسئله و تفکر تأکید شده است؛ در حالی‌که امروزه نه‌تنها جنبه‌های غیرشناختی هوش یعنی توانایی‌های عاطفی، هیجانی، شخصی و اجتماعی نیز مورد توجه قرار می‌گیرند، بلکـه در پیش‌بینی توانایی فرد برای موفقیت و سازگاری در زندگی نیـز مورد اهمیـت واقـع شده‌اند. در همین رابطه، یکی از مهم‌ترین مفاهیم تلفیق دهنده‌ی جنبه‌های شناختی (مانند تفکر) و غیرشناختی (مانند هیجان)، هوش هیجانی[۱] است

پیشینه:

سال های زیادی بر روان شناسان حاکم بود که مهمترین استعداد افراد را بهره هوشی یا هوش بهر(IQ)می نامیدند و با همین استعداد،پذیرش و گزینش کارمندان را انجام می دادند که افراد یا باهوش هستند یا نیستند و به هر حال،چنین زاده شده اند و کار زیادی برای آنها نمی توان انجام داد.این طرز تفکر در جامعه آن زمان که گاردنر آن را “دوران تفکر هوشبهری”می نامد نیز نفوذ کرده بود.کتاب “قالب های ذهن”اثر مهم گاردنر در سال ۱۹۸۳ بیانیه ای در دیدگاه هوش بهری بود به گفته این کتاب،هوش واحد و یکپارچه ای وجود ندارد که موفقیت در زندگی را تضمین کند بلکه طیف گسترده ای از هوش وجود دارند.

 تاریخچه:

هوش هیجانی در مفهوم هوش اجتماعی ریشه دارد که اولین بار توسط ای.ال ثرندایک در سال ۱۹۲۰ شناخته شد،از آن پس تاکنون روان شناسان سایر مؤلفه های هوش را نیز مورد شناسایی قرار دادند.در سال ۱۹۷۰ برای اولین بار،دو روان شناس آمریکایی به نام دکتر پیتر سالوی و دکتر جان مایر بحث علمی هوش هیجانی را مطرح کردند.در سال ۱۹۷۵ “هوارد گاردنر”ایده هوش چند گانه را مطرح کرد.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                       بیان مساله :

  هوش هیجانی مفهوم جدیدی است که در سال‌های اخیر مطرح شده و در مقابل هوش شناختی[۲] به‌کار می‌رود. هوش هیجانی در واقع یک هوش غیرشناختی است که از نظر تاریخی ریشه در مفهوم هوش اجتماعی دارد و بـرای اولین بـار توسط ثرندایک[۳] (۱۹۲۰) مطرح شد. به‌عقیده‌ی ثرندایک، هوش هیجانی توانایی مهم و مدیریت انسان‌ها برای عمل به شیوه‌ای خردمندانه در روابط انسانی است. پس از ثـرندایک نیز گاردنـر[۴] (۱۹۹۳) هـوش اجتماعـی را متشکـل از هوش درون فردی و بین فردی می‌دانست. در نظر گاردنر، هوش درون فردی شامل توانایی هوشی فرد برای مواجهه با خویشتن و ابراز مجموعه‌ای پیچیده و کاملاً متمایز از احساسات و هوش بین فردی شامل توانایی هوشی فرد برای مواجهه با دیگران،‌ احساس کردن و تمییز قایل شدن بین اخلاق،‌انگیزه و نیت آن‌ها بود. اما پس از گاردنر، سالوی و مایر[۵] (۱۹۹۰) از جمله اولین افرادی بودندکه هوش هیجانی را به‌عنوان زیرمجموعه‌ای از هوش اجتماعی تعریف کردند که شامل توانایی کنترل احساسات و هیجانات خویش و دیگران، تشخیص احساسات و هیجان‌ها در خود و دیگران و استفاده از این اطلاعات برای هدایت تفکر و اقدامات خود فرد می‌باشد.گلمن[۶](۱۹۹۵) نیز هوش هیجانی را شامل خودآگاهی، مدیریت و مهار هیجان‌ها، برانگیختن خویشتن، همدلی و دست‌کاری و اداره‌ی روابط می‌دانست. در نهایت، بار-آن (۱۹۹۷) نیز همانند گلمن، هوش هیجانی را شامل مؤلفه‌هایی هم‌چون خودآگاهی هیجانی[۷]، خودابرازی[۸]، حرمت نفس[۹]، خودشکوفایی[۱۰]، استقلال[۱۱]، همدلی[۱۲]، مسئولیت‌پذیری اجتماعی[۱۳]، روابط بین فردی[۱۴]، واقع‌گرایی[۱۵]، انعطاف‌پذیری[۱۶]، حل مسئله[۱۷]، تحمل فشار روانی[۱۸]، کنترل بینی[۱۹] و شادمانی[۲۰] می‌دانست.

 تعاریف عملیاتی

هوشبهر:

در سنجش‌های سنتی تر تیزهوشی، افرادی که میزان ضریب هوشی (هوشبهر – IQ) آن‌ها از حد مشخصی بیشتر باشد تیزهوش نامیده می‌شوند. این حد مشخص در نمونه گیری‌های مختلف، با توجه به نوع آزمون و جامعهٔ آماری که ضریب هوشی به صورت نسبی نسبت به آن سنجیده می‌شود متفاوت است. اما باز هم به صورت معمول می‌توان ۱۲۰ را عددی دانست که در بیشتر آزمون‌ها مرز تیزهوشی فرض می‌شود و به افرادی که ضریب هوشی بیش از این مقدار را داشته باشند تیزهوش گفته می‌شود.

هوش هیجانی (یا هوش احساسی یا هوش عاطفی که با حروف اختصاری EQ نشان داده می‌شود^[۲]) بخش مهمی از «هوش» است که شامل توانایی شناخت، درک و تنظیم هیجان‌ها (احساسات) و استفاده از آنها در زندگی است^[۳]. اصطلاح هوش اولین بار در سال ۱۹۹۰ روانشناسی بنام سالوی برای بیان کیفیت و درک احساسات افراد، همدردی با احساسات دیگران و توانایی اداره مطلوب خلق و خو به کاربرد. هوش هیجانی از چهار مهارت اصلی تشکیل می شود:۱- خودآگاهی: توانایی شناسایی دقیق هیجان های خود و آگاهی از آنها به هنگام تولید. خودآگاهی، کنترل تمایلات خود درنحوه واکنش به اوضاع و افراد مختلف را نیز شامل می شود. فردی که از هوش هیجانی بالایی برخوردار است، نسبت به احساسات خود، آگاهی بی واسطه و بدون وقفه دارد.۲- خود مدیریتی: یعنی اینکه بتوانید واکنش های هیجانی خود را در مقابل همه مردم و شرایط مختلف کنترل کنید. ۳- آگاهی اجتماعی: توانایی در تشخیص دقیق هیجانات دیگران و درک اینکه دقیقا چه اتفاقی در حال روی دادن است. این موضوع اغلب به این معناست که طرز تفکر و احساسات دیگران را درک می کنید، حتی زمانی که خودتان همان احساسات یا تفکرات راندارید و این همان همدلی است. ۴- مدیریت رابطه: توانایی در به کارگیری ((آگاهی از هیجانات دیگران)) به منظور موفقیت درکنترل و مدیریت تعامل ها، همچنین این توانایی، ارتباط واضح با شرایط و کنترل موثر تعارض های دشوار را شامل می شود.

تیزهوشی:

«تیزهوشی» مجموعه‌ای است از استعدادها، ویژگی‌های شخصیتی، و الگوهای رفتاری. تیزهوشی به معنای وسیع آن ویژگی برجسته‌ای است که ورای مفهوم صرف هوشبهر (IQ) قرار دارد. آزمون‌هایی برای سنجش میزان تیزهوشی ساخته شده‌اند که تنها بخشی از مفهوم تیزهوشی را می‌سنجند، تشخیص، روان‌سنجی و ساختار تیزهوشی محل بحث و اختلاف نظر است و حوزه‌ای در حال پیشرفت است^[۴].

 تیزهوشی پنهان :

تیزهوشی پنهان (نهفته) برای گروه بزرگی از افراد به کار می‌رود: تیزهوشان ناتوان از یادگیری، تیزهوشان معلول، نیزهوشان در معرض خطر، تیزهوشان متفاوت از نظر فرهنگی یا نژادی، تیزهوشان کم آموز و زنان تیزهوش.

گروهی از اینان در شرایط نامساعد محیطی، طبقه اقتصادی – اجتماعی پایین، اقلیت نژادی و قومی قرار دارند یا زبان رسمی زبان دوم آنهاست . دانش‌آموزان دختر نیز در این گروه جای می‌گیرند.
گروه دوم با معیارهای تشخیص سنتی مدارس غیرپیشرفته تلقی می‌شوند مانند دانش‌آموزانی که در زمینه‌های متفاوت خلاقیت و هوش‌های گوناگون برجسته‌اند مانند هنرهای تجسمی و نمایشی، رفتار روانی – اجتماعی رهبری، توانایی‌های حرکتی.

گروه سوم دانش‌آموزان کم آموز تحصیلی، معلولان حرکتی، ناتوانان در یادگیری و افراد دچار مشکلات عاطفی را شامل می‌شود^[۵]

دام هوش:

بسیاری از مردم که خود را بسیار باهوش می‌دانند، الزاماً متفکران خوبی نیستند. آنان در «دام هوش» گرفتارند. این دام جنبه‌های بسیاری دارد، که در اینجا فقط به دو مورد از آنها اشاره می‌کنیم:
شخص بسیار باهوش می‌تواند درباره‌ی موضوعی عقیده‌ای را بپذیرد و از هوش خود جهت دفاع از این عقیده استفاده کند. این شخص هر چه باهوش‌تر باشد بهتر می‌تواند از عقیده‌اش دفاع کند. هر چه دفاع از عقیده بهتر باشد، شخص نیاز کمتری به انتخاب‌های دیگر پیدا می‌کند، یا به حرف دیگری گوش می‌دهد. اگر شما خود را محق بدانید، چرا باید این کار را بکنید؟ در نتیجه، بسیاری از ذهن‌های بسیار باهوش در دام فکرهای ضعیف می‌افتند؛ زیرا قادرند از این فکرها دفاع کنند.
جنبه‌ دوم دام هوش، آن است که شخص با این اندیشه بزرگ می‌شود که خود را از اطرافیانش باهوش‌تر می‌داند (شاید هم این تصور درست باشد)، می‌خواهد بیش‌ترین سود ممکن را از هوش خود ببرد. سریع‌ترین و مطمئن‌ترین راه برای سود بردن از هوش «اثبات اشتباه دیگران» است. یک چنین سیاستی فوراً نتیجه می‌دهد و برتری شما را محرز می‌سازد. سازنده بودن، پاداش کم‌تری دارد؛ زیرا ممکن است سال‌ها کار لازم باشد تا مؤثر بودن عقیده‌ای آشکار گردد. بنابراین، بدیهی است انتقادی و مخرب بودن، کاربرد بسیار خوشایندتری برای افراد باهوش است.^[۶]