عنوان :

تحقیق شش سیگما (نوین ترین رویکرد ارتقای کیفیت و کاهش ضایعات)

تعداد صفحات : ۸۷

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

شش سیگما به عنوان یکی از نوین ترین رویکرد های ارتقاء کیفیت ، کاهش ضایعات و کسب درآمد محسوب می شود ، که توجه کارشناسان و مدیران شرکت های مختلف در سرتاسر جهان را به خود معطوف ساخته است .

شش سیگما سیستمی است شامل مجموعه ای از تکنیکها و ابزارهای بهبود مستمر برای تمرکز بر فرآیند ها، تحلیل و مقایسه آنها و تخصیص منابع به فرآیند هایی که نیازمند توجه بیشتر هستند.

مقاله شامل ۵ فصل که به مفاهیم و تاریخچه شش سیگما، مسئولیت های شش سیگما ، چرخه عمرتیم مدل حل مسئله ، سازمان دهی اطلاعات، جمع آوری اطلاعات می پردازد.

شش سیگما فلسفه پرطرفدار مدیریتی در سال‌های اخیر بوده‌است. شرکت موتورولا، در سال‌های دهه ۱۹۸۰ برای نخستین بار شش سیگما را رایج ساخت. شرکت الید سیگنال در اوایل دهه ۱۹۹۰ آن را به کار بست و شرکت جنرال الکتریک آن را به پرطرفدارترین فلسفه مدیریتی تاریخ تبدیل نمود.

برای رسیدن به اثربخشی و کارآمدی بالاتر با استفاده از روش شش سیگما، سه مؤلفه اصلی مطرح است:

مؤلفه اول مربوط به راهبرد شش سیگما است. این مؤلفه راهبردی، مسؤولیت مدیر اجرایی است.
مؤلفه دوم شش سیگما مربوط به تدابیری است که چگونگی عملکرد گروه‌های پروژه در بهبود یک فرآیند نیمه‌کاره را نشان می‌دهد. این مؤلفه از روش‌شناسی مشابه با روش علمی که در مدارس آن را آموخته‌اید استفاده می‌کند. روش علمی به تعریف و تبیین یک مسأله، تحلیل علل ریشه‌ای آن و آزمودن تئوری‌های بهبود مربوط می‌شود. در اصل، این روشی است که به منظور بهبود اثربخشی و کارآیی در شش سیگما به کار می‌رود.
دیگر مؤلفه کلیدی شش سیگما، مسائل فرهنگی است که با استفاده از آن‌ها در سازمان خود، می‌توانید شش سیگما را به چیزی فراتر از مجموعه‌ای از تدابیر و روش‌ها بدل سازید.

عمده ترین نوآوری شش سیگما تلفیق، ترکیب و سیستماتیک نمودن مجموعه ای از تکنیک ها می باشد که هر یک در گذشته به صورت انفرادی مورد استفاده قرار می گرفتند. پس از درک مراحل مختلف متدولوژی شش سیگما می توان تفکیک سه گانه ای برای کلیه فرایندهای سازمان به صورت:

۱- فرایندهای ساخت و تولید

۲- فرایندهای خدمات

 ۳- فرایندهای طراحی و توسعه قایل شد.

 با در نظر گرفتن این طبقه بندی، سه برنامه ۲۱ مرحله ای برای بهبود هر یک از این فرایندها معرفی می گردد.

واژه های کلیدی: شش سیگما، مدل حل مسئله ، سازمان دهی اطلاعات، پویایی تیم

فصل اول- مفاهیم      ۲
۱-۱ تاریخچه شش سیگما     ۳
۲-۱ منظور از شش سیگما چیست؟     ۳
۳-۱ شش سیگما به عنوان مقیاس آماری    ۴
۴-۱  شش سیگما به عنوان یک هدف    ۶
۵-۱ شش سیگما به عنوان سیستم مدیریتی    ۸
۶-۱ سه مسیر اصلی در اجرای شش سیگما    ۹
۷-۱ افراد متخصص در شش سیگما    ۱۱
۸-۱ وظایف جدید برای کارکنان    ۱۴
۹-۱ تحلیل علل بالقوه مسائل/تجزیه و تحلیل شکست و آثار آن در مستند سازی فرایند    ۱۵
۱۰-۱  تحلیل ذینفع     ۱۶
۱۱-۱ نمودار میدان نیرو     ۱۶
۱۲-۱ مستند سازی فرآیند     ۱۶
۱۳-۱ کارت امتیازی متوازن شده و صفحه کنترل داشبورد فرایند    ۱۶
۱۴-۱ شش نکته درباره شش سیگما    ۲۶
فصل دوم: مسئولیت های شش سیگما    ۳۴
۱-۲ رویکرد شش سیگما    ۳۵
۲-۲ پویایی تیم های شش سیگما عامل حیاتی موفقیت پروژه        ۳۵
۳-۲ پویایی تیم چیست؟     ۳۷
۴-۲ نقش و مسئولیت های تیم شش سیگما    ۴۲
۵-۲ نقش قهرمان قبل از تشکیل تیم پروژه       ۴۴
۶-۲ فرایند حل مساله شش سیگما          ۴۷

فصل سوم:  چرخه عمرتیم مدل حل مسئله    ۴۹
۱-۳ چرخه عمر تیم DMAIC    ۵۰
۲-۳ مدل حل مساله DMAIC           ۵۲
فصل چهارم: سازمان دهی اطلاعات    ۵۵
۱-۴ نگاهی به جعبه ابزار شش سیگما    ۵۶
۲-۴ ابزارهای تولید ایده و سازمان دهی اطلاعات    ۵۶
۳-۴ نمودار خویشاوندی    ۵۷
۴-۴ نمودار درختی     ۵۷
۵-۴ نقشه کلی فرایند SIPOCC     ۵۸
۶-۴ فلوچارت (نقشه فرآیند)     ۶۰
۷-۴ نمودار علت و معلول یا استخوان ماهی    ۶۰
فصل پنجم: جمع آوری اطلاعات    ۶۲
۱-۵ ابزارهای جمع آوری اطلاعات        ۶۳
۲-۵ ابزارهای تحلیل داده ها و فرایند     ۶۶
۳-۵ داده های جمع اوری شده و آمارهای مربوطه    ۶۶
۴-۵ نمایش داده ها با نمودار هیستوگرام     ۶۷
۵-۵ بررسی مقدار کلی زمان دفاع     ۶۷
۶-۵ تحلیل فعالیتهای با ارزش افزوده یا بدون ارزش افزوده     ۶۸
۷-۵ خلاصه شش مطلب درباره شش سیگما     ۶۹
۸-۵ نمودارها و گراف ها     ۷۲
۹-۵  ابزارهای تحلیل آماری     ۷۶
۱۰-۵ ابزارهای مدیریت فرآیند     ۷۷
نتیجه گیری     ۷۸
منابع     ۷۹

منابع  و مآخذ:

۱)  بری فوگل، ساموئل وینددسور، شش سیگما برای سازمانهای خدماتی، ترجمه رسول نورالنساء، عباس سقایی، کامراان پی نیر ۱۳۸۵ ناشر : مترجم

۲)پیتر پند و دیگران، شش سیگما چیست، ترجمه دکتر رسول نورالنساء و امیر صالحی پور و دکتر عباس سقائی ،۱۳۸۳،انتشارات علم و صنعت

۳) جرج اکس، پویایی تیم های شش سیگما، ترجمه محسن انصاری و حجت انصاری

۴) رضایی، کامران، شش سیگما، ۱۳۸۲، نشر آتنا

۵)ساموئل ویندسور، شش سیگما برای سازمانهای خدماتی، ترجمه دکتر رسول نورالنساء و امیر صالحی پور و دکتر عباس سقائی و کامران پی نبر، ۱۳۸۵، ناشر مترجم

۶) مایک جورج و دیو رولندز و بیل کاستل، شش سیگمای ناب چیست؟ ترجمه دکتر رسول نورالنساء دکتر عباس سقائی ،۱۳۸۴، ناشر مترجم

۷)  مسیح قشقایی، محمدعلی، شش سیگما و ایزو ۹۰۰۰ صنایع دفاعی اصفهان

۸) مهربان، رضا، انحراف معیار ششگانه، ۱۳۷۸، انتشارات ترمه

مقدمه

  شش سیگما به عنوان یکی از نوین ترین رویکرد های ارتقاء کیفیت، کاهش ضایعات و کسب در آمد محسوب می شود، که توجه کارشناسان و مدیران شرکتهای مختلف در سراسر جهان را به خود معطوف ساخته است.

این رویکرد بر اساس اصول علمی تایید شده ای بنا شده است که باعث می گردد تا با طی کردن چرخه ای متشکل از مراحل تعریف،اندازه گیری، تحلیل، بهبود و کنترل بتوان مسائل و مشکلات را بطور ساختار یافته ای حل نمود. نتیجه گرایی و مدت زمان محدود برای اتمام پروژه های بهبود از ویژگی های بارز این رویکرد محسوب می شود. کمتر از بیست سال از عمر این رویکرد می گذرد و طی این مدت نتایج مالی و بهبودهای کیفی قابل ملاحظه ای توسط سازمانهای مختلف گزارش شده است.

خوشبختانه در ایران نیز نتایج موفقیت آمیز رویکرد شش سیگما اخیراً مورد توجه مدیران و کارشناسان شرکت ها قرار گرفته و سبب  گردیده است تا سازمانها به کمک این رویکرد به نتایج مالی قابل ملاحظه ای دست یابند.به نظر می رسد که رویکرد شش سیگما انعطاف پذیری خوبی با فرهنگ کاری ما در ایران دارد چرا که کمتر روشی را سراغ داریم که به طور سیستماتیک مراحل مورد نیاز جهت ارتقاء کیفیت را به طور شفاف بحث کرده باشد و طی یک دوره غالباً کمتر از شش ماه نتایج مالی تائید شده ای را برای سازمان به ارمغان آورد.

از زمانی که شش سیگما و تولید ناب در دنیا مورد معرفی و استفاده قرار گرفت همیشه این سوال در در ذهن برخی افراد،کارشناسان و اعضای تیمها مطرح بوده است که چگونه این مباحث را می توان در بخشهای خدماتی و ستادی نیز اجرا نمود؟ خیلی ساده می توان پاسخ داد که شش سیگمای ناب در هر فرآیندی اعم از تولیدی یا خدماتی کاربرد دارد.شش سیگمای ناب که ابتدا در بخش تولید معرفی شد توانست به سرعت جایگاه خود را در بین سازمانهای تولیدی تثبیت نماید.

 ۱-۱ تاریخچه شش سیگما                        

نام و ایده آغازین شش سیگما به بیل اسمیت نسبت داده می شود. وی که اکنون به عنوان پدر شش سیگما در جهان شناخته می شود، در سال ۱۹۸۷ با مشاهده نرخ افزایش خطا و افزایش تعداد شکایات مشتریان به علت محصولات معیوب، به ناکارآمد بودن سطح کیفی سه سیگما پی برد و با تلفیق مفاهیم قابل اطمینان و تکنیکهای مهندسی و آماری،ایده آغازین شش سیگما را در حضور مدیر عامل وقت موتورلا، باب گالوین آغاز کرد. سنجه های شش سیگما نظیر RTY و DPMO از جمله نوآوریهای بیل اسمیت می باشند.

با اضافه شدن مایکل هری و جک جرمین (که هر دو از مدیران وقت موتورلا بودند) به بیل اسمیت چتر آغازین شش سیگما شکل گرفت.

مایکل هری در سال ۱۹۸۸،دانشگاه موتورلا و آکادمی شش سیگما را تاسیس کرد و در همان سال،موتورلا موفق به دریافت جایزه ملی کیفیت ” مالکوم بالدریج[۱]” شد. در خلال پیاده سازی شش سیگما ،مایکل هری متوجه شد که رسیدن به سطح کیفی شش سیگما تنها با بکارگیری تکنیک هایی نظیر پایدارو« طراحی برای شش سیگما[۲]» امکان پذیر است.در هر صورت با عمیق شدن در تعالیم و مفاهیم بنیادین شش سیگما، بهره گیری این روش از تلفیق نظریات مدیریتی دمینگ[۳] و جوران[۴] و تکنیک های آماری شوهارت و تاگوچی به وضوح آشکارتر می شود.

 ۲-۱منظور از شش سیگما چیست؟

بیان تعابیر متفاوت شش سیگما ،که در زیر به آنها اشاره شده است، داریم:

مقیاس و اماری برای نشان دادن کارایی یک فرآیند یا محصول
هدفی جهت رسیدن به سطح عالی و کاملی از بهبود
سیستمی مدیریتی جهت رسیدن به جدیدترین شکل رهبری در سازمان و دستیابی به کلاس جهانی. به هنگام تشریح هر یک از تعاریف فوق، توضیح و تفسیر بیشتری در رابطه با دلایل توانمندی شش سیگما ارائه خواهد شد.

 ۳-۱ شش سیگما به عنوان مقیاس آماری

سیگما (Ó) یک حرف یونانی است که آماردان ها از آن برای نمایش انحراف استاندارد مجموعه ای از داده ها استفاده می کنند.انحراف استاندارد برآوردی از میزان تغییر در مجموعه ای از دادها اندازه گیری شده است.از سطوح سیگما مانند شش سیگما برای توصیف اینکه تغییرات یک فرآیند چقدر توانسته نیازهای مشتریان را برآورده سازد، استفاده می شود.

به مثالی در این رابطه توجه کنید. تصور کنید که شما پیتزا فروشی دارید و مغازه ها، سازمان و ساختمانهای اطراف، مشتریان شما هستند، شما مشتریان بسیاری دارید و بر اساس قراردادی که با آنها منعقد کرده اید، قرار است که شما پیتزای داغ و تازه را در فاصله ساعت ۱۱:۴۵ تا ۱۲:۱۵ به آنها تحویل دهید. در این صورت آنها تمایل دارند غذایشان را در زمان صرف نهار دریافت کنند. (دراینجا دریافت به موقع غذا نیاز مشتریان شما است.) همچنین در قرارداد گفته اید که در صورتی که پیتزا زودتر از ۱۱:۴۵ و یا دیرتر از ۱۲:۱۵ به دست آنها برسد (یعنی وجود نقص) باید در سفارش بعدی آنها ۵۰% تخفیف قائل شوید. از آنجایکه در صورت تحویل به موقع، مبلغی اضافه تر دریافت می کنید ، لذا نهایت سعی خود را جهت تحویل در فاصله نیم ساعتی که مشتری می خواهد، اعمال می نمایید.

اکنون نشان داده می شود که چگونه شش سیگما می تواند به عنوان یک معیار در این فرآیند ساده نقش داشته باشد.اگر ۹۳% را به موقع تحویل دهید که البته به نظر هم خوب می رسد،سطح کارایی فرآیند سه سیگما است و اگر ۴/۹۹% از سفارشها را به موقع تحویل دهید،سطح فرآیندتان چهار سیگما است.

برای رسیدن به این هدف که پیتزا فروشی شما در سطح شش سیگما فعالیت کند،باید در ۹۹۹۷/۹۹% از اوقات، سفارشها را به موقع تحویل دهید و این واقعاً عالی است. لذا با توجه به سطح شش سیگما می توان گفت: در هر یک میلیون پیتزایی که تهیه می کنید و تحویل می دهید تنها ۳و یا ۴ پیتزا، دیرتر از زمان تعیین شده بدست مشتری می رسد (نمودار ۲-۱). به خاطر داشته باشید که سطح سیگما بر اساس نیازهای مشتریان محاسبه می گردد.به عنوان مثال اگر مشتریان شما بخواهند تنها در فاصله ۱۰ دقیقه سفارش ها به دستشان برسد(بین ساعت ۱۱:۵۵ تا ۱۲:۰۵ )،مطمئناً دیگر سطح سیگما در فرآیند شما،مطابق توضیحات قبل نخواهد بود.

از طرف دیگر نمودار شماره ۲-۲ نشان می دهد که هر میزان از خطای فرآیند را می توان به سطوح مختلفی از سیگما مربوط کرد.با حرکت از سمت چپ به راست بر روی نمودار، میزان کیفیت بهبود می یابد.قابل ذکر است که کمپانی هایی که بین سطوح دو و سه سیگما فعالیت می کنند،نمی توانند برای مدت طولانی سودآور باشند و تنها بنگاههای انحصاری یا دولتی در این سطوح قادر به ادامه فعالیت هستند.

توجه داشته باشید که محور y که نمایانگر ضایعات (DPMO) می باشد، به صورت لگاریتمی مقیاس شده است.با افزایش سطح سیگما،میزان ضایعات در یک میلیون فرصت نیز به صورت نمایی کاهش می یابد.به عنوان مثال با حرکت از سه سیگما به چهار سیگما ،میزان ضایعات از ۶۷۰۰۰ به ۶۵۰۰ و سپس در پنچ سیگما به ۲۰۰ کاهش می یابد.روشن است که بهبود کافی در افزایش رضایت مشتری در انتقال از سه سیگما به چهار سیگماه صورت می گیرد و انتقال از چهار سیگما به پنچ سیگما یک حرکت بسیار فشرده (با میزان پایین کاهش ضایعات)در بهبود کیفیت می باشد و در نهایت شش سیگما با ۴/۳ ضایعات در میلیون زمانی است که رضایت مشتریان به نحو احسن برآورده شده است.