عنوان :

تحقیق قصاص

تعداد صفحات : ۴۶

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

در این مقاله برای بررسی قصاص را در ۳ بخش عمده بررسی می کنیم .

بخش اول : بررسی قصاص و اعدام در اسلام

بخش دوم : اعدام در حقوق موضوعه

بخش سوم : تطبیق قصاص و اعدام در حقوق اسلامی و غربی

روزهـا ده هـا و صدها خبر دردناک از قبیل قتل ، سرقت های مسلحانه ، تجاوز به عنف و غیره در جـهـان و دیار خودمان به گوش می رسد ، وجدان آدمی چه حکمی صادر خواهد کرد بویژه اگر خـویشتن  را به جای مجنی علیه یا والدین او قرار دهیم ؟ آنگاه که هر روز ده ها و صد ها خبز جنایت هولناک می بینیم مسئله  پیچیده تر می شود و چـه بـاید کـرد ؟ آیا این عدالت است که چنین مجرمانی مجازات نشوند ؟ اگر  مجازات می شوند چگونـه ؟اعدام یا زندان‌ ؟از دو خاستگاه می توان با اعدام مخالف بود ، یکی از موضع حقوق بشر و کرامت  انسان واینکه ایـن قبـیـل مـجازاتها قساوت قلب را در جامعه موجه می سازد و نهادینه می کند و کشتن انسان به دسـت انـسـان را با عنوان مجازات مجرم عادی می سازد ، ما در حـالی که در بسـیاری از حیـوانـات کشتن غیر همنوع  در چرخه حیات وجـود دارد امـا همـنـوع خود را نمی درند !

خاستـگـاه دوم اینکه اساساً این نوع مجرمان را نباید با قائل شدن کرامت انسان به محاکمه کشید و اعدام آنها مجازات مناسب نیست زیرا او در برابر جنایت خویش فقط یک  لحظـه درد یا نگرانی از مرگ را تحمل می کند و سپس همه چیز تمام می شود این عادلانه نیست که چنیـن مـوجـوداتی پـس از آن  همه قساوت و ارتکاب جنایت و داغ ابدی که بر دل خانواده ها می نهند آرام و آسان کشته شوند این یک پاداش است نه یک مجازات هر چند نتیجه هر دو خاستگاه ، نفی اعدام است امّا در نگاه نخست باز پروری مـجرم اولویـت دارد و بر آن است که مجازات اعدام را عملی تاکنون نتوانسته است جلوی وقوع جرم و جنایت را بگیرد و اعدام یعنی پاک کردن صورت مسئله نه حل مسئله  است .

حقوق بـشـر مـجازات اعدام را عملی وحشیانه می داند و جهان را به لغو هر گونه مجازات مرگ در قوانین کشورهـا فـرا مـی خـواند ، گرچه بسـیاری از کشورهای اسلامی نیز اعلامیه حقوق بشر را پذیرفته اند ولی در چند ماده اعلامـیه اختـلافـاتی با آن دارند و اعلام تحفظ یـا شرط می نمایند . یکی از مهمترین آنها مجازات اعدام است . از آنجا که قصاص از احکـام منصوص و آیات محکم قرآن است و مسلمانان نمی توانند از آن در گذرند ، موضوع اعدام و قصاص سـال هـاسـت کـه مـوجب کشمکش میان دنیای اسلام و جهان غرب گردیده و همواره از مصادیق نقض حقوق بشر شمرده است .

واژه های کلیدی: قصاص، حقوق بـشـر، اسلام

فهرست مطالب

مقدمه    ۱
ریشه تاریخی قصاص :    ۲
فلسفه قصاص از دیدگاه اسلام :    ۵
اعدام و تفاوت آن با قصاص :    ۹
مهمترین دلایل مخالفان و موافقان مجازات اعدام :    ۲۲
عادلانه نبودن مجازات اعدام :    ۲۴
حفظ و حمایت جامعه :    ۲۵
تاثیر مجازات اعدام در انصراف دیگران از ارتکاب جنایت :    ۲۵
مجازات اعدام و اشتباهات قضایی :    ۲۹
نتیجه بحث:    ۳۷
منابع    ۴۲

منابع

۱- دکتر پرویز صانعی ـ حقوق جزای عمومی ـ جلـد ۱ ـ انتشارات دانشگاه ملی ایران ـ سال ۱۳۵۱ صفحه ۵۶ و ۶۱

۲- دکتر عبدالحسین محلی آبادی ـ حقوق جنایی ـ سال ۱۳۵۲ ـ جلـد ۲ ـ صفحه ۱۹

۳- بحثی درباره مجازات اعدام ـ دکتر سید محسن مصطفوی ـ مجله حقوقی وزارت دادگستری ـ شماره ۱۱ و ۱۲ ـ خرداد ۱۳۵۲ نقل از کتاب قانون بدون نظم .

۴- الخاطب القرانی و المرء – رساله فوق لیسانس حجه الاسلام عادل میاحی – قم ۱۳۸۳

۵- حقوق جزایی اسلامی عباس علی محمودی – انتشارات نهضت زنان مسلمان – سال ۱۳۵۹

۶- الریاض المسائل فی بیان احکام بدلایل – آیت الله سید علی طباطبایی – مجموعه ۲ جلدی – قم – انتشارات اسلامیه

۷- نظام بین المللی حقوق بشر دکتر حسین مهرپور – انتشارات اطلاعات – ۱۳۷۷

۸- ادوار فقه – استاد محمود شهابی- انتشارات دانشگاه تهران -کتاب جنایات- جلد دوم

۹- حقوق جزای عمومی – دکتر عزیز الله ملک اسماعیلی – انتشارات دانشگاه تهران – ۱۳۵۹

۱۰- رساله جرایم و کیفرها – دکتر حسینی نژاد – مجله حقوقی وزارت دادگستری شماره ۹ و ۱۰ – سال ۱۳۳۹

۱۱- مقارنه و تطبیق در حقوق جزای عمومی – اسلام

مقدمه

اسلام مجموعه بزرگی از نظام های ارزشی است که قضاوت وداوری در آن نقش عمـده و برجسته دارد . تمامی نظام های حقوقی معاصر دارای مبادی و اصولی هستند که گاهاً با هم متفاوتند زیرا صاحب نظران این مکاتب تئوریهای را مطرح نموده اند که با هـم تـفـاوت داشتـه اند.

عده ای معتقدند که جرم زاییده نوع انسان است بدین معنی که این آدمیست که دسـت به جرم می زند و حقوق افراد جامعه را پایمال می نماید بنا بر این باید انسان را تـربیت و تنـبیـه نـمـود تـا جامعه ای سالم داشت . و عده ای معتقدند که این جامعه اسـت که زمیـنـه بـروز جـرم را فراهم  می نماید ،وقتیکه جامعه حقوق همه افراد را یکسان اعمال نمی کند اقتصاد نا سالم ،زمینه بروز جرم را فراهم می کند پس این جامعه است که بـایـد اصـلاح گـردد و مجرم زاییده جامعه نا سالم است .

مکاتب حقوقی نیز دارای اصول و مبادی مخصوص به خود می باشند اسلام مکتب حقوقی اسـت که مـبتنی بر احکام قرآن و احادیث ائمه اطهـار (سـنـت) ، اجماع و عقل است.

نظام حقوقی آنگلو ساکسن مبتنی برسابقه قـضایی مـی باشـد. مکـتب حقوقی سوسیالیستی مبنی بر حقوق اجتماعی می باشـد و تسـاوی انسانـها در همه موارد و غیره در عصر نوین با پیشرفتهای علمی انسان وتبادل نظر بین جوامع مختلف سعی شده که با استفاده از قوانـین جدید از حیثیت و شرافت انسانی دفـاع و در ترویـج آزادیـهای فـردی تـلاش  بـیشتری صورت گیرد . در این مقولـه یکـی از مسایـل مهمی که هم اینک در بین جـوامـع غربی بحثهای مهمی را در بر گرفته بحث حـذف مـجـازاتهایی از قبیل اعدام می باشدکه درایـن تـحقـیق سـعی شـده که جدای از مسـایـل سـیـاسـی که معـمـولاً طرح چنین مـطالـبی ریشه در این نکته دارد به بررسی حقوقی این موضوع می پردازیم این بحث را در ۳ بخش عمده بررسی می کنیم .

بخش اول : بررسی قصاص و اعدام در اسلام

بخش دوم : اعدام در حقوق موضوعه

بخش سوم : تطبیق قصاص و اعدام در حقوق اسلامی و غربی

بخش اول : قصاص و اعدام در اسلام .

 ریشه تاریخی قصاص :

قصاص مصدر ((قاص ـ یقاص)) است و از باب قص اثر. . . یـعـنی از او پیروی کـرد ، آمده است و شخص نقال و قصه گو را از این جهت قصـاص می گویـند کـه از آثـار و حکایت گذشتگان پیروی و آنها را برای دیگران تشریح مـی کـند ((۱)) . عده ای دیگر ریشه قصاص را از کـلمه قص به معنی تفحص و دنبـاله اثـر کـار و (قـاص) را انـجـام فعلی همانند عملی که قبلاً انجام شده است . در کتاب منجد قصاص را دنبال کـردن مـساله ای  بـدون فاصـله به حالت قدم به قدم ذکر     کرده اند . ((۲))

به طور خلاصه باید گفت {القصاص بالکسر و هو اسم الاستیفاء مثل الخبایه من قتل او قطع او ضرب او جرح و اصله اقـتضـاء الاثر ((قص اثره)) اذا تبعه فکان المقتس یتبع اثرالجانی فیفعل مثل فعله .}((۳))} قصاص اسم است و برای انجام دادن مثل جنایت ارتکاب شده از قتل یا قطع یا ضرب یا جرح وریـشه آن به معنی پـیروی کردن از اثر است چون قصاص کننده اثر جنایتکار را پیروی می کند وکاری مانـنـد کار او را انـجـام مـی دهد . ((۴))

۱ـ حقوق جزایی اسلام عباسعلی محمودی ـ انتشارات نهضت زنان مسلمان سال ۱۳۵۹ صفحه ۲۴ .

۲ـالمخاطب القرآن والمرء رساله فوت لسانی ،حجت الاسلام عادل میاحی ـ۱۳۸۳ ـ قم

۳ـریاض المساییل فی بیان الاحکام بدلائل ـ آیت الله سید علی طباطبایی ـ مجموعه ۲ جلدی ـ جلد ۲ صفحه ۵۰۰

۴ـمقادنه و تطبیق در حقوق جزای عمومی ـ اسلام ـ جلد دوم صفحه ۱۱۵

 از نظر سابقه تاریخی قصاص باید گفت که قبل از ظهور دین اسلام قـبائـلی که در شـبـه جزیره عـربستـان زندگی می کردند قانون و نظام واحدی نداشتند و کاملاً تابع رییس خود بودند تمـام اعـضاء و افراد در قبیله خود مستحیل شده و وقتی جرمی بین افراد قبیله  اتفاق می افتاد و کسی از افراد قبیله کشته می شد همه را مستجوب کیفر دانسته و از  تمـام آنان انتقام شخصی می گرفتند ، خو نخواهی در این دوره صفت فردی و شخصی نداشـت و همه افراد قبیله برای خونخواهی قیام می کردند ولی تنها افراد ذی نفع اجرا کننده انتقـام بودند .

برای انتقام گیرنده هیچ تفاوتی بین شخص جانی و افراد قبیله اش وجود نداشت بلکه سعـی می کردند که تعداد بیشتر ویا عزیزتری از افراد جانی را بکشد و انتقام بگیرد حتـی اگـر شخص قربانی انتقام ، فرد بی گناهی باشد .

اسلام ومسئله قصاص : دین اسلام به این انتقـام شخصی و فردی پایان داده و قصاص را قانون گذاری نمود . اسلام قصاص را قانون گذاری کرده و آن را به حدود و شرایطی مقیدساخته است ، تا عدالت بر پا شـود و از تجـاوز و هـرج و مـرج در کـشت وکـشـتـار جلوگیری به عمل آید . اجرای قصاص اسلامـی ، امنیت را به جامعه باز می گرداند و مایه نگهداری آن می شود و ریشه خونریزی و جنـگ وتباهـی را آن چنان که در جاهلیت در سایر ملت ها نمونه اسف انـگیزی داشته است ، خشک ونابود می سازد در عین حال که در اجرای قصاص جلوی تعدی و ستم به جامعه گرفته می شود و احساسات جریحه یافته  جـامـعـه التیام پیدا می کند ، اسلام به جنبه خصوصی این جنایت ، عنایت بیشتری داشته اسـت بدین جهت کیفر قصاص مرا به عنوان حق الناسی قـانون گذاری کرده و به اولیـای  مقتـول یا شخص مجنی عـلیه (( در مورد جنایت عمومی )) حـق قصـاص را اعطـاء کرده  است تا تسلی بخش آلام روحی و مصائب آنان گردد .

فلسفه قصاص از دیدگاه اسلام :

الف) اجرای فرمان الهی : قصـاص به سبـب حیات و بقای جامـعه است و دوام حکومت عدل و قسط اسلامی است و عملی است برای علاج نه حالت انتقام ، زیرا انتقام حالت تشفی خاطر اولیاء دم اسـت اما قصاص جنبه پیشگیرانه از ظلم و تعدی در جامـعـه دارد . ((۱))

این مجازات هر چند که جنبه حق الناسی آن افزون بر جنبه حق الهی بـودن دارد ولی به کرات اجرای فرمان الهی را خاطر نشان می سازد 🙁 و لکم فی القصاص حیاه یا اولی الباب و لعلکم تتقون ) در قصاص برای شما حیات و زندگی اسـت ای خردمـنـدان بـاشـد کـه پرهیزکار شوید . ((۲))

 در این آیه شریفه به نکته ظریف حیات اشاره گردیده که در ابتداامر،آدمی حیات

۱- الخطاب القرآنی و المرء – رساله فوق لیسانی – حجت الاسلام عادل میاحی – قم ۱۳۸۳

۲- قرآن سوره مبارکه بقره آیه ۱۷۹

را در مقـابـل قـصـاص ( عدم ) می انگارد ،گـویـی تـناقص در گفتار   به وجود می آید  اما لازمه فـهم دقیق این است که فلسفه حکم را پیدا  کنیم و آن چیزی نیـست جز اینکه منظور از حیات ، حیات جامعه است چرا که اسـلام کشـتن مؤمنی را من غیر حق به منزله کشتن همه افراد جامعه می داند و فردقاتـل دست به چنین عملی زده گویی تمـام جامـعه را کشته است پس قصاص چنین فردی به مثـابـه حفـظ جامعه است بنابراین در این آیـه علاوه بر اصل حکم ، مشروع بودن قصاص ، فلـسـفه تـشـریح آن بر صاحبـان عقول روشـن می گردد . (( ۳ ))

خـداوند تبارک وتعالی در جای دیگر در خصـوص قصاص می فرماید : {یا ایهاالذین امنو کتب علیکم القصاص فی القتلی الحر بالحر والعبـد بالعبـد والانثـی بالانثی فمن عفی له من اخیه شیئ فاتبـاع بالـمعرف واداء الیه بالحسان ذالک تخفیف من ربکم و رحمه ممن اعتدی بعد ذالک فله عذاب الیم . } ((۴)) ای مؤمنان بر شما قصاص خون کشتـه شدگـان واجب شده  است

به این ترتـیب که آزاد در برابـر آزاد ، بنـده در مقابـل بنـده و زن در عـوض زن کشته می شود هر گاه ولی دم ، یعنی وارث مقتول که با قاتل برادر دینی است به نفع او چیزی را عفو کند ، قاتل باید آن را موافق شرع بپذیرد و خـون بها را با احسان به ولی دم پرداخت کند .

۳- ادار فقه – استاد محمود شهابی – انتشارات دانشگاه تهران – کتاب جنایات – جلد دوم – صفحه ۲۴۲-

۴- قرآن سوره مبارکه بقره آیه ۱۷۸

حکم عفو تخفیفی از جانب پروردگـارش و رحمتـی از جانب اوست هر گاه پـس از عفو تعدّی کنـند یعنی در مقام انتقام جـویی از قاتـل بر آیـند ، عـذابی دردنـاک در آخـرت مخصوص آنهاست .

و یا آیه شریفه{ من اجل ذالک کتبا علیّ بنی اسرائیـل انه من قتل نفسا بغیر حق او فسـادا فی الارض فکانی قتل النـاس جمیعا و من احیاحا فکانی احیا الناس جمیعا}. بدین سـبب بر بنی اسرائیل چنین حکم کردیم که هرکس نفسی را بدون حق ، قصاص و یا بی  آنـکه در روی زمین فساد و فتنه ای کند به قتل برسـاند مثـل آن باشد که همه مردم را کشته و  هر کس نفسی را حیات بخشد و از مرگ نجات دهد مثل آن اسـت که همـه مردم را حیـات بخشیده است .

ب) بر پایی عدالت و نظم عمومی جامعه : کسی که بر جسم و یا جان دیگری صدمـه وارد و او را مجروح ویا مقتول می سازد عادلانه ویا منصفانه ترین مجازات او رفتار به مثل است اگر کسی مثلاً چشم راست دیگری را کور کند ، چند سال حبس ، مجازات عادلانه نخواهد بود . زیرا مرتکب علاوه بر اینکه مدت زندانی بودنش بر بودجه دولت تحـمـیـل شـده و مشکلات نگهداری و حفاظت او نیز تحمیل بزرگتری است وقتی از زنـدان آزاد مـی شود خشم مجنی علیه آغاز می گردد . زیرا او بینایی چشم خویش را از دسـت داده و دشـمـن خود را سالم می یابد و یا در مقام انتقام بر می آید و یا با خودداری و تـنـفیـذ از نـحـوه رسیدگی و حکم صادره با پیدا کردن طرفدارانی ، بازارانتقاد از حکومت را گرم مـی کـنـد و  وقـتی صدوراحکام این چنینی بر اثر کثرت جرایم زیاد باشد ، خطری کـه عـدم اعـتمـاد مـردم بـرای دولت ایجاد می کند ، قابل پیش بینی خواهد بود . امّا وقتـی با مرتکب رفتار به مثـل شـود وبعد از اثبات جرم او‌ ، چشم راستش به حکم دادگاه کور گردد ، هم قـلب  مجـنـی  علـیه تسـکین وتسلی می یابد و هم دیگر مردمان عبرت  گرفته و گـرد نـزاع نـمـی گـرددنـد .

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .