عنوان :

تحقیق اختلالات خواب در میان دانشجویان پزشکی و غیر پزشکی

تعداد صفحات :۱۰۲

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

مسأله‌ی خواب و بیداری و پدیده‌های دیگر آن از مسائلی هستند که سالیان دراز فکر بشر را به خود سرگرم ساخته است. نقش مهم و قابل توجهی که خواب در زندگی انسان دارد ، از زمان‌های خیلی قدیم شناخته شده است .

 آنچه تا کنون مشخص گشته آن است که خوای روی سیستم تنفس ، قلب و عروق ، فشار خون ، درجه حرارت بدن تونوس عضلات و ترشح هورمون‌ها تاثیر بسزایی دارد . از همه مهمتر با ابداع نوار مغزی ( EEG) توانستند خواب را به ۲ مرحله‌ی NONREM , REM تقسیم کنند که درمرحله‌ی NONREM در مقایسه با حالت بیداری فعالیت مغزی کاهش پیدا می‌کند . ولی درمرحله‌ی REM ،‌مغز شروع به فعالیت درحد بیداری می کند .

 و در این مرحله است که سرعت سنتز پروتئین و ایبونوکلئیک سازی افزایش می یابد . هر چند خواب سبب آرامش و آسایش انسان می شود ،‌ولی همیشه این حالت طبیعی وجود ندارد .

انسان پس از یک خواب عمیق ، شاداب و سبک بال از خواب برمی‌خیزد و دوباره آماده کار و کوشش روزانه می‌شود .

اتفاقی نیست که اوصاف شگفت‌آوری به خواب نسبت می دهند و خواب را برای سلامتی مفید می‌دانند و از آن به عنوان نیروی مولّدانرژی ،بهبود بخش و آرام کننده یاد می‌کنند به هر حال خواب حالتی آشنا و غیر قابل توصیف است که درآن هوشیاری شخص به حالت تعلیق در می آید .

 این مسأله ، غیر عادی یا غیر طبیعی نبوده و از این رو با پدیده‌های غیر طبیعی ارتباط ندارد .

 بدون شک همان گونه که اشکال غیر طبیعی در هوشیاری شخص بیدار داریم ، در زمینه‌ی خواب هم بی‌نظمی و اختلال بروز می‌کند ما ثلث زندگانی خود را در خواب می ‌گذرانیم . هدف از مقاله حاضر بررسی میزان اختلالات خواب در دانشجویان پزشکی و غیر پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران پزشکی می باشد. نمونه آماری برابر با تعداد ۳۰ نفر از دانشجویان پزشکی و ۳۰ نفر از دانشجویان غیر پزشکی است .

نتایج نشان داد که بین اختلال خواب در دختران و پسران تفاوت معنا‌داری مشاهده نمی‌گردد بنابراین مشخص می‌شود که بین جنسیت و اختلال خواب رابطه وجود ندارد .

همچنین اختلال خواب در بین دانشجویان پزشکی به دلیل شرائط خاص این دانشجویان از جمله حجم بالای دروس ، گذراندن واحدهای عملی بیشتر از سایر گروه ، ساعات شیفت در بیمارستان ، و نیز تمرکزی که از سوی خانواده‌ها روی این فرزندان وجود دارد که فرزندان را ملزم به برآورده کردن توقعات والدین می‌نماید ، بیشتر می‌باشد . این فرزندان به لحاظ رشته‌ای که در آن مشغول به تحصیل می‌باشند ، در معرض انتظارات و توقعات بیشتری از سوی دیگران ،‌از جمله والدین ، آشنایان و دوستان در سایر رشته‌ها می باشند ، این عوامل می‌توانند توجیه کننده‌ی تائید فرض بالا باشند که چرا اختلال خواب در بین دانشجویان پزشکی بیش از دانشجویان غیر پزشکی است .

واژه های کلیدی: اختلالات خواب، دانشجویان پزشکی، بدخوابی، بی خوابی، آپنه‌ی خواب

فهرست مطالب

مقدمه :   ۳
بیان مسئله :   ۴
پیشینه‌ی پژوهش :   ۶
تاریخچه‌‌ی موضوع پژوهش   ۶
اهداف تحقیق :   ۸
اهداف ویژه :   ۸
فرضیات پژوهش :   ۸
اهمیت پژوهش :   ۹
متغیرها :   ۱۰
روش انجام پژوهش :   ۱۰
محیط پژوهش :   ۱۱
ابزار تحقیق :   ۱۱
روش‌های تجزیه و تحلیل داده‌ها :   ۱۲
روش‌های آماری مورد استفاده :   ۱۲
محدودیت‌های تحقیق :   ۱۲
تعریف واژه‌ها :   ۱۲
کیفیت خواب   ۱۲
مراحل خواب طبیعی : NORMAL SLEEP STYLE   ۱۸
الگوی EEG در خواب NON REM   ۱۹
EEG در مرحله‌ی دوم (STAGE II)   ۱۹
مرحله‌ی چهارم خواب (STAGE IV)   ۲۰
الگوی EEG در خواب REM   ۲۰
اختلال خواب :   ۲۵
طبقه بندی کلی اختلالات خواب   ۲۶
بدخوابی یا دیس سومنیا:   ۲۶
اختلالات داخلی – روانپزشکی و خواب :   ۲۷
اختلالات فرضی یا طبقه بندی نشده‌ی خواب :   ۲۸
انواع اختلالات خواب   ۲۸
بی‌خوابی :   ۲۸
حمله ی خواب ( نارکوپسی )   ۲۹
خر خر   ۳۱
سندرم پاهای بی‌قرار   ۳۲
وقفه‌ی تنفسی ( آپنه )   ۳۲
بررسی نظریات موجود ، پیرامون خواب :   ۳۳
نظریات برخواسته از دیدگاه روان شناسی :   ۳۳
نظریات برخواسته از دیدگاه زیست پزشکی و عصب شناسی :   ۳۵
نظریات برخواسته از فلسفه و عرفان :   ۳۶
۱- دانشمندان علم روانشناسی :   ۳۶
A-1)فروید 🙁 ۱۸۷۰ – ۱۹۳۷)   ۳۶
تعبیر خواب از دیدگاه فروید ( روان کاوی )   ۳۹
A-2) یونگ ( ۱۸۷۵- ۱۹۶۱)   ۴۳
۳)‌ آلفرد آدلر 🙁 ۱۸۷۰ – ۱۹۳۷)   ۴۵
B نظریات دانشمندان علوم عصب شناسی و زیست پزشکی   ۴۷
B-1) جری زیگل   ۴۷
صرفه جویی و ذخیره انرژی در زمان خواب :   ۴۸
B-2) نظریه‌ی برانگیختگی سنتز    ۴۹
B-3) نظریه‌ی کارکرد حافظه و یادگیری رویا   ۵۰
C- نظریات دانشمندان علوم فلسفه و عرفان :   ۵۱
بررسی آیات و احادیث پیرامون خواب:   ۵۳
پیشینه‌ی پژوهش :   ۵۵
مطالعات مشابه داخلی :   ۵۷
پراکندگی اختلال :   ۵۸
آپنه‌ی خواب :   ۵۸
سندرم پای بی‌قرار :   ۵۸
کابوس شبانه :   ۵۹
راه رفتن در خواب :   ۵۹
افراد فاقد اختلال :   ۵۹
نتایج حاصل از مقایسه‌ی دموگرافیک :   ۵۹
مطالعات مشابه خارجی :   ۶۳
زمینه یابی :   ۶۷
محیط پژوهش :   ۶۹
تعریف :   ۶۹
نمونه‌گیری در دسترس   ۷۰
تعریف نمونه‌ی در دسترس :   ۷۰
متغیر :   ۷۱
ابـزار تحقیق   ۷۳
پرسشنامه :   ۷۳
روش‌های آماری مورد استفاده :   ۷۵
آمار توصیفی ،‌تحلیلی :   ۷۵
تحلیل فرضیات پژوهش :   ۸۵
تحلیل نتایج پژوهشی :   ۹۱
پیشنهادات و انتقادات :   ۹۲
فهرست منابع :   ۹۴
منابع لاتین :   ۹۶

فهرست منابع :

۱-    شفیع آبادی ، عبدا… ،۱۳۸۶ ، نظریه‌های مشاوره و روان درمانی ، تهران مرکز ، نشر دانشگاهی .

۲-    ساعتچی ،‌دکتر محمود،۱۳۸۰، مشاوره روان درمانی ، ( نظریه‌ها و راهبرد) ، نشر ویرایش .

۳-  کری ، جرالد ، ۱۳۸۶، نظریه‌های مشاوره روان درمانی ، (‌نظریه و کاربست ) ، ترجمه: سید محمدی، یحیی ، ارسباران .

۴-    فروید ، ۱۳۸۵، نظریه‌های روان درمانی ، ترجمه : شجاع تقی ، سعید ، چاپ شمشاد .

۵-  پاول و لیندزی ، ۱۳۷۹، تشخیص و درمان اختلالات روانی بزرگسال در روانشناسی بالینی ، ترجمه ، نیک خو محمد رضا ، آواریس یاسن ، هامایاک ، انتشارات مانی .

۶-    اتکینسون و همکاران ، ۱۳۸۴، زمینه‌ی روانشناسی بالینی هیلگارد ، انتشارات رشد .

۷-    مورین ، چارلز ، ۱۳۷۹، روانشناسی بی‌خوابی ، ترجمه : بخشایش ، علیرضا ، انتشارات دانشگاه یزد .

۸-    معنوی ، عزالدین ، ۱۳۷۹، خواب و رویا از دیدگاه پزشکی ، نشر ، عطار .

۹-    خلیلی ، مهدی ، ۱۳۸۴، اختلالات خواب ، انتشارات پگاه .

۱۰-           یونگ ، ۱۳۸۰، روانشناسی دین ،ترجمه : روحانی ،‌دکتر فؤاد ، انتشارات پگاه

۱۱-           یونگ ، ضمیر ناخودآگاه ، ۱۳۸۳، ترجمه ، امیری ، محمدعلی ، انتشارات : سمیعی.

۱۲-            فرزام ، پرواز ، ۱۳۸۴، رویاهای فروید ، انتشارات سیمرغ .

۱۳-            والیس ، لیلی ، ۱۳۷۹، تحلیل علمی و گام به گام رویا ، انتشارات هنگام .

۱۴-            علیخواه ، محمد مهدی ، ۱۳۷۱، خواب و رویا ، انتشارات جمال الحق .

۱۵-           سیف بهزاد ، دکتر فرخ ، خوابیدن و خواب دیدن ، ویراستار ، احمد ، کسیدا، انتشارات پیشگام .

۱۶-           داوود ، رجبی، ۱۳۸۲، خواب و رویا ، انتشارات کمال الملک .

۱۷-           نجفی ، محمد رضا ، ۱۳۷۹، اختلالات خواب ، اصفهان ،‌دانشگاه علوم پزشکی .

۱۸-      کیانی ، کاظم ، مخبری ، هادی ، ۱۳۸۴، روانشناسی خواب ، درمان بی‌خوابی و سایر اختلالات خواب ، لوح دانش .

۱۹-           ماس ، جیمز پ ، ۱۳۷۹، نیروی خواب ،ترجمه : بهارک ، جهانگیر ، عطار

۲۰-           خوی نژاد ، دکتر غلامرضا ، ۱۳۸۶ ، روش‌های پژوهش در علوم تربیتی ، انتشارات سمت .

۲۱-           دلاور،‌دکتر علی ، ۱۳۸۴، روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی ، نشر ویرایش .

منابع لاتین :

۱-     buysse DJ ,Clinical diagnosis in 216 insomnia paticnts sleep 1994 ; 17:630 .

۲-     Jacob EA , Reynolds CF III, Kiupfer DJ: therole of polysomnography nin the diff . diag . Of Ch . Insomnia AMJ Psychiatry 1988; 145:346.

۳-     Hauri PJ:Wrist actigraphy in Insomnia . Sleep 1992 ; 15 : 293.

۴-     Mendelson WB.Effects of flurazepam and zolpidem on the perception of sleep in Insomnias . Sleep 1995;18:92.

۵-     Antonio Culebras : Clinical Handbook of sleep disorders ; Bottrworth Heinemann; pp: 13- 27 ; 1996.

۶-     Carpenter M.B ;sutin J.Muman Neuroanatomy . Williams and Wikins Eighth Edition . pp :700-701; 1983.

۷-     Jouvet, M.Neurophsiology of the states of sleep , physiol .Rev.47:117-177;1967.

۸-     Marhand OHN , Dyken ML:Sleep abnormalities in patients with brainstem lesions: Neurology 26:769.1976.

۹-     Raymond D.Adams ; principles of Neurology McGraw Hill; 1997 ; pp : 380 .

۱۰- M.S.Aldrich; Neurologic clinics; sleep Dis. I.W.B Saunders co.1996 pp:545-566.

۱۱- Mcrritt , Textbook of Neurology . Williams and Wikins; Ninth edition ; 1995 pp:875-884.

۱۲- Culeras A . Clinical handbook of sleep disorders.Butterworth- Heinemann1996;pp:159-173.

۱۳- Yoss RE;Criteria for the diagnosis of the narcoleptic syndrome . Pro staffmayo clin 1957;32:320.

۱۴- Aldrich Ms,;Dopamin-receptor autoradiography of human narcoleptic brain . Neurology 42:410-413, 1992.

۱۵- Mullington J,: Scheduled naps in the management of daytime sleepiness in narcolepsy- cataplexy . Sleep 16:444-456,1993.

۱۶- Schmidt HS.Protriptyline:An effective agent in the Treat , of nar . and hyper. AMJ psych.134:183-185,1979.

۱۷- Aldrich MS:The clinical spectrum of narcolepsy and idiopathic hypersomnia. Neurology 46:393-401, 1996.

۱۸- Billard M:A menstruation – Linked periodic hopersomnia neurology 1975;25:436.

 

مقدمه :

 خواب ، فرایندی است که مغز برای کارایی بهتر به آن نیاز دارد . اهمیت اختلالات خواب از نظر عموم به خوبی درک نشده است. گر چه اشخاص مبتلا به مشکلات و اختلالات خواب ناامیدانه درجستجوی کمک بر می آیند .

 خواب در واقع دوره‌ای از استراحت است و جزء نیازهای روزانه‌ی بشر می‌باشد . یونانیان باستان نیاز به خواب را خدای خواب : هیپنوز[۱]، فرزند تیرگی و شب ، و برادر مرگ که نیروی او در کل بشریت ادامه دارد ، می‌‌نامیدند .

 آنان معتقدند بودند که این نیرو چنان زیاد است که حتی خدایان تسلیم آن می‌شوند .

 از زمانی که بشر به یاد دارد همواره خواب و ماهیت رمزآلود آن مورد توجه بوده است .

 در قدیم بعضی خواب را حد واسط مرگ و بیداری می دانستند برخی معتقد بودند که فعالیت‌های مغزی درخواب متوقف می‌شود .

امروزه نیز سوالاتی چون ، چرا می‌خوابیم ؟ – آیا خواب به خاطر استراحت و به منظور تجدید قوای بدنی است یاخیر ؟ و یا اینکه کمبود خواب و کاهش مدت زمان آن و همچنین بروز اختلالات خواب ، چگونه بر زندگی بشر تاثیر دارد ذهن دانشمندان را به خود مشغول داشته است .

در این امر ،‌که بیخوابی و بروز مشکلات خواب ، بر روی آدمی بی‌تاثیر نیست ، شکی وجود ندارد .

 ولی آنچه دانشمندان حیطه‌ی روانشناسی را درگیر این موضوع نموده آن است که این اختلالات بر کارکرد بهینه‌ی آدمی ، چه تاثیراتی دارند.

بیان مسئله :

 خواب یکی از نیازهای اساسی انسان است و طبق نظر اکثر پژوهشگران خواب دارای کارکرد تعادلی و ترمیمی می ‌باشد . و در تقسیم درجه‌ی حرارت و حفظ انرژی بدن اهمیت اساسی دارد .

 خواب طبیعی جهت عملکرد مناسب لازم می‌باشد ، به نحوی که اختلالات خواب می تواند تاثیر مستقیمی بر عملکرد روانی شغلی و تحصیلی فرد داشته باشند .

به نظر می رسد تغییر و اختلال در سیکل خواب شبانه‌ی افراد ، باعث ایجاد تداخل در فعالیت‌های درسی و سطح بهینه‌ی کارکرد آموزشی آنان می‌گردد .

 این امر بخصوص در میان دانشجویان رشته‌های پزشکی به دلیل فعالیت‌های عملی مانند گذراندن واحدهای درسی بیمارستانی می تواند ، تاثیر بیشتری داشته باشد .

 آنچه باعث شد که پژوهشگر به بررسی اختلال خواب به عنوان ، پایان نامه بپردازد وجود ملاک‌های زیر است :

۱- مطالعه و دانش قبلی پژوهشگر پیرامون تاثیر اختلال خواب برعملکرد تحصیلی دانشجویان

۲- وجود پیش فرض‌های اولیه پیرامون شیوع اختلالات خواب در بین دانشجویان

۳- نبود اطلاعات و آمار دقیق پیرامون چگونگی شیوع این اختلال در بین دانشجویان دانشگاه

۴- ارتباط مشخص خواب با سلامت روانی افراد و بروز اختلالات روانی

باتوجه به اینکه ، انتظار می رود که اختلالات خواب در میان دانشجویان شیوع داشته باشد ،

 پژوهشگر قصد بررسی این اختلالات در میان آنان و نیز مقایسه‌ی پراکندگی شیوع اختلالات خواب در میان دانشجویان پزشکی و غیر پزشکی ،‌دارد .

 این امر به منظور آن است که انتظار می رود شیوع اختلالات خواب در بین دانشجویان پزشکی بیشتر باشد .

به این منظور ، دانشجویان پزشکی و پیراپزشکی نمونه‌های تحقیق هستند که در محیط دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران پزشکی مورد تحقیق قرار می گیرند .

 این تحقیق توسط گردآورنده‌ی پایان نامه (‌زهرا نصیری ) در سال تحصیلی ۸۷-۸۶ انجام می گیرد .

 روش گردآوری اطلاعات بصورت تصادفی و ابزار آن پرسشنامه می باشد .

پیشینه‌ی پژوهش :

تاریخچه‌‌ی موضوع پژوهش

 خواب و رویا ، این دو پدیده‌ی شگفت‌انگیز چون رازی ناگشودنی از آغاز آفرینش و پیدایش انسان‌ اندیشمند[۲]اندیشه‌ی او رامشغول داشته است . با این وجود از چند دهه‌ی پیش ، کوششی شایسته برای گشودن این راز به کار نرفته بود .

 گذشته از معمای خواب طبیعی گروه بی‌شمار گرفتاران به بیخوابی و دیگر اختلالات ، خواب نیز به درمان درست نیاز داشتند و این بررسی علمی و تجربی را در این باره ایجاب می کرد .

 با کشف دیمنت[۳] در سال ۱۹۵۷ و ژوده [۴] در سال ۱۹۵۹ از ۲ مرحله‌ی مهم پولیگرافیک خواب ، REM[5] و NONREM و همچنین توصیف دیمنت از بخش زمانی این ۲ مرحله ، انقلابی در مورد شناخت از خواب و شرح واقعی تری از دوره‌های ۲۴ ساعته زندگی به عمل آمد ( معنوی فدایی ۶۵) بررسی پدیده‌ی خواب در جانوران ، پژوهش دقیق آزمایشگاهی درباره‌ی اختلالات خواب ، ساخت داروهای موثر برخواب و دانستن پیوستگی خواب REM با دیدن رویا ، هر یک گامی به جلو در راه شناخت این پدیده‌های شگرف شد . در واقع انگیزه‌ی اساسی برای گسترش پژوهش در مورد خواب در سه دهه‌ی اخیر ،‌کشف ارتباط بین دیدن رویا و مرحله ‌ی حرکات سریع چشم (REM) بوده است .

 پیش کسوتان پژوهش خواب ،‌نخست با سایکوفیزیولوژی‌ رویا آغاز کردند و سپس به کل خواب علاقه‌مند شدند. در سال ۱۹۸۲ فعالیت الکتریکی مغز انسان برای اولین بار توسط HANSBERGER روانپزشک آلمانی به ثبت رسید .

 در سال‌های ۳۹-۱۹۳۷ در دانشگاه‌ هاروارد پایه‌های شناخت امواج مغزی درخواب توضیح داده شد.

 حال دیگر تصور بر این نبود که در موقع خواب فعالیت‌های مغزی بطور کامل خاموش می‌شود . بلکه برعکس در موقع خواب امواج مغزی به امواج آهسته و هماهنگی تبدیل می‌گردد .

 در دهه‌ی ۵۰ میلادی برای اولین بار دانشمندان به ثبت امواج خواب در تمام طول شب پرداختند. و متوجه شدند که تغییرات نوار مغز انسان درخواب از یک روند ثابتی پیروی می‌کند.

در دهه‌ی ۶۰ ثبت خواب شبانه ، در انسان در سطح تحقیقی آغاز شد و این تحقیقات را می‌توان پدر تست‌های پلی سمنوگرافی[۶] یا تست خواب امروز نامید .

 در همین زمان بود که بیماری (‌نارکو پسی )[۷]و اختلالات امواج مغز شناخته و نیز اولین کلینیک نارکوپسی در دانشگاه استنفورد[۸] توسط دیمنت تاسیس گردید . (‌خلیلی ۱۳۸۴، ۲۱-۱۵)

اهداف تحقیق :

 اهداف کلی : بررسی میزان اختلالات خواب در دانشجویان پزشکی و غیر پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران پزشکی . در سال تحصیلی ۸۷-۸۶

اهداف ویژه :

۱- تعیین میزان اختلال خواب در دانشجویان پزشکی

۲- تعیین میزان اختلالات خواب دردانشجویان غیر پزشکی

فرضیات پژوهش :

 ۱- میزان اختلال خواب در بین دانشجویان دختر و پسر متفاوت است .

۲- میزان اختلال خواب بین دانشجویان غیر پزشکی بیشتر است .

۳- میزان اختلال خواب بین دانشجویانی که معدل بالای ۱۵ دارند کمتر است .

 ۴- میزان اختلال خواب دانشجویان پزشکی انترن و استارژ بیشتر از دانشجویان علوم پایه است .

اهمیت پژوهش :

 نظر به اینکه کیفیت و الگوی خواب دانشجویان بر کیفیت تحصیلی و آموزشی و نیز عملکرد آنان در حیطه‌های حرفه‌ای تاثیر بسزایی دارد ، تحقیق در حیطه‌ی اختلالات خواب ، ساعات و کیفیت آن در بین این قشر ، اهمیت می‌یابد .

 در طول دوران دانشجویی ، ماهمواره شاهد گزارشاتی از دانشجویان مبنی بر کمبود ساعات خواب آنان وتاثیرات آن بر روی شادابی و سرزندگی صبحگاهی آن هستیم .

 این بیخوابی در کاهش یادگیری دانشجویان و افت عملکرد آنها ، از طریق خواب آلودگی حین حضور در کلاس درس تاثیر مستقیم دارد .

 این شکایت که دانشجویان گاهی درساعات اولیه‌ی صبح از کسلی و خمودگی رنج می‌برند و حتی گاهی به چرت‌های کوتاه مدت فرو می روند از سوی اساتید نیز شنیده می‌شود .

 توجه به موارد بالا ، ما را بر آن داشت که بر روی شیوع این اختلال و تاثیر آن بر عملکرد دانشجویان تحقیقاتی صورت دهیم. لازم به ذکر است که به بررسی‌هانشان می‌دهد که دراین زمینه تحقیقات و مطالعات کاربردی صورت نگرفته و از نتایج آن‌ها آمار دقیقی در دسترس نیست . لذا نتیجه‌ی این تحقیق می‌تواند به صورت آماری مدون و کاربردی در خدمت مسئولین و اساتید محترم قرار گرفته تا از شیوع اختلالات خواب و چگونگی آن در بین دانشجویان آگاهی کسب کنند.

 متغیرها :

مستقل : رشته‌ی تحصیلی

وابسته : اختلالات خواب

ناخواسته : ۱) وجود بیماری‌های جسمانی     ۲) مصرف داروها یا مواد روان‌گردان

۳) وجود استرس یا تنش درمحیط کار         ۴) وجود اختلالات خانوادگی

۵) مصرف سیگار                                    ۶)‌ اعتیاد به مواد مخدر

 

روش انجام پژوهش :

 روشی که دراین تحقیق ،‌مورد استفاده قرار می‌گیرد ، روش علی مقایسه‌ای[۹] یا پس رویدادی است .

این روش هنگامی مورد استفاده قرار می‌گیرد که اجرای متغیر آزمایشی و کنترل آزمایشی آن‌ها میسر نیست . ( دلاور، ۱۳۸۴،‌ ۲۰۶)

 در این تحقیق نیز ، بررسی میزان اختلالات خواب در بین دانشجویان پزشکی و غیر پزشکی عنوانی است که به دلیل وقوع آن در گذشته ،‌امکان اجرای آزمایشی و تغییر و کنترل متغیرهای آن در زمان حال وجود ندارد .

 

محیط پژوهش :

A-    حجم نمونه : برابر با تعداد ۳۰ نفر از دانشجویان پزشکی و ۳۰ نفر از دانشجویان غیر پزشکی است .

B-     روش نمونه‌گیری :

دراین تحقیق ، پژوهشگر از روش نمونه‌گیری در دسترس استفاده کرده است . این امر به دلیل گسترده نبودن جامعه ی آماری ،‌و در دسترس بودن نمونه‌ها و اعضای آن می باشد .

 

ابزار تحقیق :

 وسیله ی گردآوری اطلاعات ، در این پژوهش پرسشنامه است .

 پرسشنامه‌ی مورد نظر ، به منظور بخش اختلالات خواب و با نام GLOBAL SLEEP ASSESSMENT ، قبلاً در قالب ۱۱ سوال و با منظوری مشابه ، مورد استفاده قرار گرفته بود .

 در پژوهش حاضر ، پژوهشگر با همکاری استاد راهنما ، با حفظ چارچوب کلی و با افزایش تعداد سوالات ، آن را مورد استفاده قرار داده است .

این پرسشنامه ، در پایان نامه‌ی دکترای مغز واعصاب پژوهشگر دیگری نیز استفاده شده و پایایی آن ۸۷% معین گردیده است .

روش‌های تجزیه و تحلیل داده‌ها :

 در این پژوهش ، از روش تجزیه و تحلیل علیت برای تحلیل داده‌ها استفاده می‌شود .

روش‌های آماری مورد استفاده :

 روش‌های آماری در این تحقیق ، آمارهای توصیفی ، تحلیلی بوده که برای توصیف و تفسیر و نیز آزمون فرضیات طرح شده در ابتدای پژوهش ، مورد استفاده قرار می‌‌گیرند .

محدودیت‌های تحقیق :

 عواملی که در روند اجرای این تحقیق محدودیت ایجاد می‌کنند به شرح زیر است :

۱- عدم همکاری اساتید برای توزیع پرسشنامه‌های بین دانشجویان حاضر در کلاس

۲- مشکل در دسترسی به دانشجویان انترن و استارژ به علت عدم حضور در دانشگاه

۳- عدم همکاری دانشجویان در تکمیل فرم پرسشنامه و داشتن دقت و توجه کافی به آن

تعریف واژه‌ها :

کیفیت خواب

نظری : به احساس رضایت از خواب ، چگونگی احساس بعد از بیدار شدن ازخواب از لحاظ ایجاد توانبخشی اطلاق می‌شود .

عملی : سنجش فاکتورهای ذکر شده در بالا ، توسط پرسشنامه که در این تحقیق مورد بررسی قرار می‌گیرد .

۲- ساعت خوابیدن : ساعت رفتن به بستر

۳- ساعت بیدار شدن : ساعت برخواستن

۴- اشکال در تداوم خواب : وقتی است که شخصی چندین بار در طول شب از خواب می‌پرد .

۵- بی‌خوابی : ناتوانی در رفتن به خواب ، همراه بیداری‌های‌ غیر طبیعی است .

۶- پرخوابی : افزایش مدت خواب به همراه خواب آلودگی مکرردر طول روز.

۷- نهفتگی خواب ، دوره‌ی زمانی از هنگام رفتن به بستر تا شروع خواب .

مسأله‌ی خواب و بیداری و پدیده‌های دیگر آن از مسائلی هستند که سالیان دراز فکر بشر را به خود سرگرم ساخته است. نقش مهم و قابل توجهی که خواب در زندگی انسان دارد ، از زمان‌های خیلی قدیم شناخته شده است .

 آنچه تا کنون مشخص گشته آن است که خوای روی سیستم تنفس ، قلب و عروق ، فشار خون ، درجه حرارت بدن تونوس عضلات و ترشح هورمون‌ها تاثیر بسزایی دارد . از همه مهمتر با ابداع نوار مغزی ( EEG) توانستند خواب را به ۲ مرحله‌ی NONREM , REM تقسیم کنند که درمرحله‌ی NONREM در مقایسه با حالت بیداری فعالیت مغزی کاهش پیدا می‌کند . ولی درمرحله‌ی REM ،‌مغز شروع به فعالیت درحد بیداری می کند .

 و در این مرحله است که سرعت سنتز پروتئین و ایبونوکلئیک سازی افزایش می یابد . هر چند خواب سبب آرامش و آسایش انسان می شود ،‌ولی همیشه این حالت طبیعی وجود ندارد .

انسان پس از یک خواب عمیق ، شاداب و سبک بال از خواب برمی‌خیزد و دوباره آماده کار و کوشش روزانه می‌شود . (مورین ، ۱۳۷۹، ۶-۲۰۴)

اتفاقی نیست که اوصاف شگفت‌آوری به خواب نسبت می دهند و خواب را برای سلامتی مفید می‌دانند و از آن به عنوان نیروی مولّدانرژی ،بهبود بخش و آرام کننده یاد می‌کنند به هر حال خواب حالتی آشنا و غیر قابل توصیف است که درآن هوشیاری شخص به حالت تعلیق در می آید .

 این مسأله ، غیر عادی یا غیر طبیعی نبوده و از این رو با پدیده‌های غیر طبیعی ارتباط ندارد .

 بدون شک همان گونه که اشکال غیر طبیعی در هوشیاری شخص بیدار داریم ، در زمینه‌ی خواب هم بی‌نظمی و اختلال بروز می‌کند ما ثلث زندگانی خود را در خواب می ‌گذرانیم . در اکثر فرهنگ‌ها ، داستان‌های زیادی در مورد خواب نوشته شده است ،‌نویسندگان هم در خلق آثاری در این زمینه کوشا بودند .( خلیلی۱۳۸۴، ۲۷-۱)

تریس رام شندی[۱۰] بی‌خوابی فواید روانی و فیزیولوژیک خواب را بیان می‌کند :

« خواب مأمن فرد بیچاره است ، حق انتخاب زندانی است ،‌آغوش گرم ناامیدان ،‌فرسودگان و قلب شکستگان است . در میان تمام نعمت‌های دلپذیر طبیعت ،‌ارزانترین آن است ،‌برای انسان یک خوشبختی به حساب می آید زیرا که تمام اضطراب‌ها و ناملایمات روز در زمان خواب به پایان می‌رسد . ( علی خواه، ۱۳۷۱، ۵-۳۱)

شکسپیر درباره خواب می‌گوید :

 « خواب خادم ثانوی ضیافت درخشان طبیعت و غذای اصلی سفره زندگی است »

از میان بزرگان شرقی و ایرانی ، خیام و اوحدی و نیز ابن سینا به نظر پردازی پیرامون خواب ، پرداخته‌اند از میان آنان گروهی مانند خیام و اوحدی خواب را برادر مرگ می پنداشتند .( النوم اخ الموت ) .

 اوحدی دراین باره گفته :

در پایان لازم است اشاره کنیم که خواب فرایندی است که اهمیت آن باعث تاثیرات چشمگیری در فعالیت‌های روزمره‌ی انسانی شده و در قرآن نیز آمده است که آن مایه‌ی استراحت و موثر در آرامش و روح و روان می‌باشد : «وهوالذی جعل لکم الیل لباساً و النوم سباتاً » : (او کسی است که شب را برای شما پرده‌ پوش و خواب را مایه‌ی استراحت و آرام بخش ‌گرداند .) فرقان ۴۷

مراحل خواب طبیعی : NORMAL SLEEP STYLE

برای خواب ۵ مرحله در دو مکانیزم فیزیولوژیک متناوب شرح داده شده است . درهر مرحله‌ی فعالیت الکتریکی مغز ، به صورت سیکل‌های سازمان یافته و تکرار شونده که از آن به عنوان معماری خواب یاد می شود نمایان می گردد .

 این یافته‌ها ، دیگر عقاید گذشته را که خواب یک حالت غیر فعال و صرفاً مُنفَعِل[۱۱] و ناشی از خستگی کار روزانه و بازتاب کاهش فعالیت‌های محیطی می‌دانست ، کنار گذاشته است .و بیشتر درتأئید این مطلب است که خواب و کما دارای پایه‌ی آناتومی – فیزیولوژیک واحدی است هر چه مراحل الکترو فیزیولوژیک خواب ، پیشرفت می‌کند ، خواب نیز عمیق‌تر شده و این مطلب را می‌رساند که بیدار کردن مستلزم ، تحریکات شدیدتری است خواب یک حالت فعال و پیچیده است و از مراحل ۴ گانه‌ی خواب بدون حرکات سریع چشم NONREM SLEEP و خواب با حرکات سریع چشم REM SLEEP تشکیل شده است . (نجفی ۱۳۷۹، ۷۱- ۱۰۴)

 خصوصیات بیداری ومراحل خواب ، از طریق ارزیابی‌های فیزیولوژیک بوسیله‌ی ، پلی سومنوگرافی مشخص می شود ، در پلی سومنوگرافی ، خواب براساس اکتروآنسفاسوگرام (EEG) الکترواکولوگرام (EOG) یا نوار الکتریکی حرکات سریع چشم و الکترومیوگرام، از عضله‌ی چانه[۱۲] تفسیر می‌شود .

 

الگوی EEG در خواب NON REM

---