عنوان :

تحقیق بررسی خلاقیت در افراد درون گرا و برون گرا

تعداد صفحات :۸۰

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

در تحقیق حاضر سعی بر این بود که نشان داده شود که خلاقیت افراد درون گرا نسبت به افراد برون گرا بیشتر است و موضوع تحقیق عبارت بود از بررسی خلاقیت  در افراد درون گرا و برون گرا .

سپس فایده و اهمیت تحقیق توضیح داده شد ، متغیرهای مورد بررسی ( خلاقیت ، ویژگی های افراد درونگرا و برونگرا ) نیز تعریف شدند پس از آن به پیشینه پژوهش ، انواع نظریه های مربوط به خلاقیت و شخصیت و تحقیقات انجام شده پرداخته شد .

جامعه مورد نظر در تحقیق حاضر عبارت است از دانش آموزان دختر ۱۲ تا ۱۴ ساله که شامل ۱۲۰ نفری باشند و از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شده است ابزار تحقیق در پژوهش حاضر عبارت است از تست درون گرایی و برون گرایی آینزنک( EPI) تست خلاقیت که برای گروه نمونه اجرا گردید.

سپس بر اساس نمرات کسب شده در تست درون گرایی و برون گرایی آیزنگ ، آزمودنیها به دو گروه درون گرا و برون گرا تقسیم شدند.

 سپس روی هر دو گروه تست خلاقیت اجرا گردید سپس بین نمراتی که هر یک از گروهها از تست های اجرا شده کسب کرده بودند

همبستگی پیرسون محاسبه گردید و در نتیجه تجربه و تحلیل آماری مشخص شد که بین خلاقیت و ویژگی های شخصیتی افراد درون گرا و خلاقیت با ویژگی های شخصیتی افراد برون گرا همبستگی متوسطی وجود دارد

 ولی بین خلاقیت با ویژگی  شخصیتی افراد درون گرا همبستگی بیشتری وجود دارد که در نتیجه فرضیه تحقیق مورد تأیید قرار گرفت .

واژه های کلیدی: خلاقیت، شخصیت، درون گرایی، برون گرایی،

فهرست مطالب

۱- مقدمه   ۵
بیان مسئله   ۷
هدف پژوهش   ۷
ضرورت و اهمیت تحقیق   ۷
فرضیه تحقیق    ۸
تعریف عملیاتی خلاقیت    ۸
تعریف نظری شخصیت    ۹
تعریف نظری برون گرایی    ۹
تعریف عملیاتی برون گرایی    ۹
تعریف نظری درون گرایی   ۹
تعریف عملیاتی درون گرایی    ۹
تعاریف و مفاهیم شخصیت    ۱۰
عوامل تعیین کننده شخصیت    ۱۳
نظریه های شخصیت و اهمیت مطالعه آن    ۱۴
نظام مقوله ای در طبقه بندی شخصیت    ۱۵
نظریه ابعادی وونت درباره شخصیت    ۱۶
نظریه های تیپ شناسی کرچمر ، شلدن (۱۹۲۵ ,۱۹۵۴ )    ۱۶
نظریه تیپ شناسی اوتوگراوس    ۱۹
نظریه مبتنی بر تحلیل عوامل کتل درباره شخصیت    ۱۹
مفهوم معادله تشخیص از نظر کتل    ۲۱
نظریه یونگ    ۲۱
نظریه آنیرینک    ۲۵
درون گرایان    ۲۶
برون گرایان   ۲۷
پایه های زیست شناختی برون گرایی – درون گرایی   ۳۰
پایه های فیزیولوژیکی درون گرایی – برون گرایی    ۳۲
الف- سیستم پایین رونده    ۳۲
ب- سیستم بالارونده    ۳۳
خلاقیت    ۳۵
مغز انسان دارای چهار گونه تفکر است    ۳۷
الگوی ذهنی خلاقانه مسئله    ۳۹
خلاق ها و آزمونهای خلاقیت   ۴۰
مفهوم خلاقیت    ۴۱
فرایند خلاقیت    ۴۳
همبستگی هوش و خلاقیت    ۴۵
ویژگی افراد خلاق    ۴۷
عناصر خلاقیت    ۴۹
عوامل شکوفایی خلاقیت    ۵۱
عوامل بازدارنده خلاقیت   ۵۳
تعاریف خلاقیت    ۵۴
نظریات برخی از روان شناسان درمورد خلاقیت    ۵۸
نظر اسکاتل درمورد خلاقیت    ۵۸
نظریه ویلیام جیمز درمورد خلاقیت   ۵۹
جامعه تحقیق    ۶۰
نمونه تحقیق    ۶۰
چگونگی نمونه برداری    ۶۰
ابزار تحقیق    ۶۰
پیشینه آزمون    ۶۱
ب) آزمون خلاقیت    ۶۱
روش آماری    ۶۲
روش جمع آوری داده ها    ۶۲
تجزیه و تحلیل آماری    ۶۳
نتیجه گیری کلی    ۷۱
بحث و نتیجه گیری    ۷۲
محدودیتهای تحقیق    ۷۳
پیشنهاد های تحقیق    ۷۳
منابع فارسی و غیر فارسی    ۷۷

منابع فارسی و غیر فارسی :

۱-    حسین ابراهیمی مقدم ۱۳۸۴ فورد پسیکو لوژی نشر ساوالان

۲-    یوسف کریمی ۱۳۸۴ روانشناسی شخصیت نشر ویرایش

۳-    علی اکبر سیف ۱۳۶۸ روانشناسی پرورش ( روانشناسی یادگیری و آموزش ) انتشارات آگاه

۴-    علی شریعتمداری ۱۳۶۴ روانشناسی تربیتی انتشارات امیر کبیر

۵-    میر محمد عباس زاده ۱۳۷۲ آشنایی با تعلیم و تربیت کودکان تیزهوش انتشارات جهاد دانشگاهی

۶-    آنیرنک ، هانس ، یورگن ۱۳۷۷ واقعیت خیال در روانشناسی ترجمه براهنی ، محمد تقی ، گامان ، نیستان ، انتشارات رشد

۷-    روز نهان ، دیوید ال وسکیفمن ، مارتین ای پی ۱۳۷۹ آسیب شناسی روانی ترجمه سید یحیی محمدی نشر ساوالان

۸-    شوکز ، دوان و شوتز ، سیدنی من ۱۳۷۹ نظریه های شخصیت ترجمه سید یحیی محمدی نشر ویرایش

۹-    نسیت ، جس ونسیت ، گریگور جی ۱۳۸۴ ترجمه یحیی سید محمدی نشر روان

۱۰-هالجین پی وریچارد ، ویتبورن ، سوزان کراس ۱۳۸۵ آسیب شناسی روانی ترجمه یحیی سید محمدی نشر روان .

۱۱-اس کارور ، چارنر وشی یر ، مایکل اف ۱۳۷۵ نظریه های شخصیت ترجمه احمد رضوانی نشر آستان قدس رضوی

۱۲-تورنس ، پال ۱۳۷۵ خلاقیت ترجمه حسن قاسم زاده انتشارات دنیای نو

۱۳-تورنس ، پال ۱۳۷۲ استعدادها و مهارتهای خلاقیت در راه های آموزش و پرورش آنها ترجمه حسن قاسم زاده انتشارات دنیای نو

۱۴-شل کراس ، دوریس جی ۱۳۷۰ آموزش رفتار انتشارات قدس رضوی

۱۵-سوری جی ۱۳۶۷ انگیزش و هیجان ترجمه براهنی انتشارات چهره

۱۶-کالاگر ، جیمز ۱۳۷۲ آموزش کودکان تیز هوش ترجمه مجید مهدی زاده انتشارات صفا .

۱- مقدمه

آیا از بین چند عنوان تحقیقی که تابحال نظاره گر آن بوده اید متوجه موضوعی به نام خلاقیت شده اید ؟

ممکن است قدری سوال برانگیز باشد اما به خلاقیت کمتر از سایر موضوعات در تحقیقات نگاه می شود و این در حالی است که قدمت این موضوع تا آنجا که محقق اطلاع دارد به دوران افلاطون حتی بیشتر به آفرینش بر می گردد.

خلاقیت موضوعی نا آشنا برای ما نیست به تعبیری خلاقیت همان ابداع جهان و خلق انسان است و این زیباترین وصفی است که از قرآن کریم می توان به امانت گرفت .(قاسم زاده ۱۳۶۸ )

کشف استعداد ها و رفتارهای خلاق در افراد همواه یکی از آرزوهای بشر در همه زمانها بوده است.

سرهربرک دید معتقد است که تخریب و خلاقیت دو نیروی متفاوتی هستند که اجزای تشکله ذهن را تشکیل می دهند و خلاقیت بعنوان یک دانش طبقه بندی شده تعریف شده است و به عبارتی خلاقیت جوهر مجردی است که در تمام اشخاص غیر از بیماران روانی با یک نسبت معین یافت می شود .(قاسم زاده به نقل از تورسن ۱۳۷۲)

از طرف دیگر شخصیت واژه ای است که اغلب هنگام توصیف خود و دیگران از آن به کار می بریم و همگی معتقدیم که معنی آن را می دانیم .

شاید واقعا چنین باشد یک روان شناس پیشنهاد می کند اگر زمانی که واژه ” من” را به کار می بریم مقصود خود را از آن بدانیم می توانیم نظریه خوبی درباره معنی شخصیت داشته باشیم هنگامی که واژه” من” را به کار می بریم در اصل همه چیز را درباره خودمان جمع بندی می کنیم تمایلات ، محاسن ، ترس ها و قوت ها و ضعفمان .

واژه ” من” همان چیزی است که شمارا به عنوان یک فرد ،فردی مجزا از دیگران تعریف می کند.(دوان شوکر ،۱۹۹۴).

به عبارتی تعریف ما از شخصیت امکان دارد اندیشه منحصر به فرد بودن انسان را در بر گیرد . ما بین افراد شباهتهایی را می بینیم ، ولی احساس می کنیم که هر یک ویژگی هایی خاص داریم که مارا از دیگران متمایز می نماید .

بنابراین پیشنهاد می کنیم که شخصیت ممکن است عبارت باشد از مجموعه ای از ویژگی های منحصر به فرد و با دوام که دریامنبع به موقعیتهای متفاوت ممکن است تغییر یابد .(شوکر ۱۹۹۴).

یکی از متداولترین طبقه بندیهایی که روانشناسان به کار می بندند دو تیپ «درونگرا» و «برونگرا » می باشد که برای اولین بار توسط یکی از پزشکان معروف به نام «کارل یونگ » به کار رفت .(نرمال.ل.،ن ۱۳۶۴ ، ۵۱۷).

بیان مسئله

بررسی خلاقیت در افراد درون گرا و برون گرا

هدف پژوهش:

این پژوهش قصد دارد که خلاقیت را در افراد «درون گرا » و « برون گرا » مورد بررسی قرار دهد .

ضرورت و اهمیت تحقیق:

بعلت مواجه جوامع بشری با مسائل پیچیده فزاینده وابستگی متقابل بین کشورها و تحلیل رفتن منابع طبیعی ، سرعت فزاینده تغییرات ، نیاز به ابداع و خلاقیت اجتناب ناپذیر است .

از سویی نیاز به یافتن تصویری هر چه جامع تر و دقیق تر از آینده برای هر جامعه از ضروریات است لذا هر جامعه ای برای دستیابی به بقاء و توسعه یافتن می بایست حوزه استعدادهای درخشان را در کانون توجه قرار دهد. (تورنس ۱۳۷۲ )

نیروی خلاقی که در تعداد معدودی از افراد بشر نهاده شده است انجام دهد.

 اگر جامعه در حداکثر بهره گیری از این تنها موهبت بشری توفیق نیابد و یا بدتر از آن اگر به خطا عزم سرکوب آنرا نماید آن وقت است که بشر حق مادرزایی خود یعنی اشرف مخلوقات بودن را از دست می دهد و در عوض محکوم به این خواهد بود که در سینه اش کمترین نوع مخلوقات باشد .( مهدی زاده ، رضوانی ۱۳۶۹ ).

از طرفی دیگر شخصیت را شاید بتوان اساسی ترین موضوع علم روان شناسی دانست ، زیرا محور اساسی بحث در زمینه هایی مانند یاد گیری ، انگیزه ، ادراک ، تفکر ، عواطف و احساسات ، هوش و مواردی از این قبیل دانست .

به عبارتی موارد فوق الذکر اجزاء تشکیل دهنده شخصیت به حساب می آیند .

 بنابراین حتی مطالعه بیماریهای روانی و به خصوص بیماریهای روان کنشی_که از دیدگاه روان شناسان شامل اکثر پیکوزها مانند اسکیزوفرنیا ، پیکوزهای عاطفی ، تمام نورزها و تمام اختلالات شخصیتی و منشی ، رفتارهای ضد اجتماعی ، ضد اخلاقی ، اعتیاد و انحرافها می شود _ را می توان جزء امراض شخصیت دانست ( شاملو ، سعیر ۳۶۸ )

انجام چنین پژوهشی از این جهت از اهمیت برخوردار است که می تواند به افراد کمک کند تا رفتارهای خلاق و استعدادهای درخشانی که شخصاً از آن برخوردارند ( با توجه به تیپ شخصیتی شان ) با عمق بیشتر مورد بررسی قرار داد ه و اصول آن را در زندگی روزمره به کار گیرد و از طرف دیگر آگاهی از ارتباط بین خلاقیت و تیپ شخصیتی موجب آن می گردد که به سوی رشد و شکوفایی سوق یابد .

فرضیه تحقیق :

–         بین درون گرا یی افراد و میزان خلاقیت آنها رابطه وجود دارد .

–         بین برون گرا یی افراد و میزان خلاقیت آنها رابطه وجود دارد .

تعریف مفاهیم و اصطلاحات :

تعریف خلائق از نظر نحوی به معنی خلاق در «به فتح خا و تشدید لام » بسیار آفریننده و آفریدگار. ( فرهنگ عمید ۱۲۴۳)

خلاقیت عبارتست از ظرفیتی برای خلق ایده های بدیع و نوین و توانایی برای درک عمیق معانی اشیا در دیدارهای بین فردی و موادنمادین . (قاسم زاده ۱۳۷۲).

تعریف عملیاتی خلاقیت :

افرادی که در این پژوهش در آزمون خلاقیت نمره ۱۸۰ بیاورند دارای خلاقیت می باشند .

تعریف نظری شخصیت :

شخصیت از واژه لاتین « پرسونا » به معنی نقاب که توسط هنرپیشه ها در نمایش ها بکار می رفت مشتق شده است ( شوکر ، ۱۹۹۴).

شخصیت به مجموعه ویژگی های جسمی ، روانی و رفتاری که هر فرد را از افراد دیگر متمایز می کند اطلاق می شود ( کریمی ۱۳۷۴ )

تعریف نظری برون گرایی :

فردی اجتماعی است که در فعالیت های گروهی پیشرفت می کند و به دنبال فعالیت های مهیج است و چنین فردی      می تواند تکامنشی و خوشبین باشد این افراد مردم آمیز و هیجان طلبند و فعالیتهای اجتماعی را بر فعالیتهای انفرادی ترجیح می دهند ( به نقل از آیزینگ ، ساروخانی ۱۳۷۰ )

تعریف عملیاتی برون گرایی :

منظور از برون گرایی نمره ای است که فرد در میزان E آزمون EPI بالاتر از نمره ۱۳ بیاورد.

تعریف نظری درون گرایی:

بر فعالیتهای فردی و نیازمند تفکر علاقه دارد و به آزمونهای خود بها می دهد و سعی می کنند به آن آزمونها برسند این افراد همراهی با کتاب را به همراهی با مردم ترجیح می دهند ، مردم گریزند ، منظم و جدی هستند و در کارهای خود احساس مسئولیت می کنند (به نقل از آیزینگ ،ساروخانی ۱۳۷۰)

تعریف عملیاتی درون گرایی :

منظور از درون گرایی نمره ای است که فرد در میزان E  آزمون EPI پایین تر از نمره ۱۳ بیاورد.

فصل دوم

تعاریف و مفاهیم شخصیت :

در تعریف شخصیت به موارد زیر باید توجه داشت :

الف) هر شخص یکتا و بی همتاست . به عبارتی دیگر هیچ دو فردی از لحاظ خلاقیت ، علاقه ها ، رغبت ها و انگیزه ها و کلاً رفتار به همدیگر شباهت ندارند .

ب) رفتار هر فردی از یک موقعیت به موقعیت دیگر ممکن است متفاوت باشد یعنی ما در همه موقعیت ها یکسان رفتار نمی کنیم .

ج) با وجود همه این تفاوتها ، در رفتار آدمی وجه اشتراک قابل ملاحظه ای وجود دارد یعنی غالب مردم نمونه ها یا الگوهای رفتاری نسبتاً ثابتی دارند .

با بکارگیری تیپ های شخصیتی ما می توانیم اشخاص را به نوعی طبقه بندی کنیم که الگوهای مهم رفتاری آنان له دقت قابل توصیف باشند (پوراستادی ۱۳۷۹ )

پیر بادن واژه شخصیت را از واژه شخص جدا می سازد وی در این مورد توضیح می دهد .

شخصیت یک مفهوم کلی روانی است که محتوای آن مورد تحلیل قرار می گیرد.

شخص واژه ای است که یک آدم واقعی را مشخص می کند که در فلسفه غالباً به عنوان مفهومی از انسان به کار برده می شود ( ایروانی ۱۳۷۴ ص ۶۱ )

شخصیت در واقع پدیده ای تکاملی و تدریجی است که تحت تأثیر بسیاری از عوامل درونی و بیرونی ، مسئله وراثت ، خصوصیات جسمانی و شرایط اجتماعی قرار می گیرد و رشد و تکامل می یابد بر اساس تعریف فوق می توان تعریف نسبتاً جامعی از شخصیت ارائه داد.

شخصیت عبارتست از : مجموعه ای سازمان یافته و واحدی متشکل از خصوصیات نسبتاً ثابت و مداوم که برروی هم یک فرد را از افراد دیگر متمایز می سازد ( کاشی تبار ۱۳۷۸)

شخصیت در زبان لاتین Personality است که ریشه در کلمه لاتین پرسونا دارد .

این اصطلاح در زبان لاتین برای سخن گفتن درباره صورتکهایی که بازیگران در یونان ورم باستان به چهره می زدند به کار می رفت بنابراین مفهوم اصلی و اولیه شخصیت تصویری صورتی و اجتماعی است و بر اساس نقشی که فرد در جامعه بازی می کند ترسیم می شود .

بنابراین در تعریفی که بسیار رواج یافته ، شخصیت به معنای مجموعه صفاتی است که ویژگی یک فرد را مشخص می کند .

کارل راجرز شخصیت را یک خویشتن سازمان یافته و دائمی می داند که محور تمامی تجربه های وجود ماست .

آلپورت از شخصیت به عنوان یک مجموعه عوامل درونی که تمام فعالیتهای فردی را جهت می دهد نام می برد .

زیگموند فروید عقیده دارد که شخصیت از نهاد خود و فراخود ساخته شده است .

کتل در تعریف شخصیت می گوید چیزی است که اجازه می دهد پیش بینی کنیم آدمی در اوضاع و احوال یعنی چه رفتاری خواهد داشت ( کاشی تبار ۱۳۷۸ )

با توجه به تفاوتهای موجود در تعاریف شخصیت تعریفی از « سالواتورمدی » ارائه می شود که به طور نسبی حاوی ویژگی های مشترک تعریف های ذکر شده می باشد .

شخصیت مجموعه ای با ثبات از تمایلات و ویژگی هاست که مشترکات و تفاوتهای رفتاری ، روان شناسی ( انکار عمل ) افراد را تعیین می کند که در طول زمان استمرار دارند و ممکن است به آسانی تنها به عنوان نتیجه فشارهای زیست شناختی و اجتماعی زمان قابل درک نباشند ( مدی ۱۹۸۹ )

همانطور که ملاحظه شد با توجه به تعاریف و دیدگاه های متفاوت در روان شناسی ارائه تعریف جامع و کامل از شخصیت نیز انتزاعی هستند .

با کمی تأمل بر روی این موضوع که چرا نظریه پردازان و نویسندگان مفهوم شخصیت را به کار می برند به نتایج زیردست پیدا می کنیم .

الف) اثبات تداوم و استمرار خصوصیات در وجود یک فرد .

ب) اینکه افراد به وجود آورنده رفتارهای خود هستند .

ج) وجود تفاوتهای فردی در بین افراد .

یکی از دلایل عمده روان شناسان برای سنجش شخصیت وجود تفاوتهای فردی دربین آدمیان است .

رفتار نتیجه تعامل ویژگی های شخصیت با شرایط محیطی و اجتماعی است باید به این نکته نیز اشاره نمود که روان شناسان و نظریه پردازان شخصیت در این مورد که رفتار تا چه حد تحت تأثیر متغیرهای درونی ( ویژگی های شخصی فرد ) و یا متغیرهای بیرونی ( شرایط خاص محیط ) است اتفاق نظر ندارند موقعی که در مورد رفتار صحبت می کنیم به شخصیت اجتماعی اشاره می کنیم .

شخصیت اجتماعی یعنی قسمتی از شخص که سایرین آن را می بیند یا می شنوند و به عبارتی همان تصویری که فرد از خویش به دیگران نشان می دهد .

شخصیت اجتماعی هر کس شامل حرکات و اطوار ظاهری ( مانند طرز سخن گفتن و نحوه راه رفتن )

خلق وخوی کلی و نحوه واکنش در برابر شرایط تهدید کننده و همچنین نگرش های مشاهده شده و بسیاری از واکنش های دیگر وی است .

همچنین شخصیت دارای جنبه خصوصی و نا آشکاری نیز می باشد .تخیلات ، تفکرات و تجاربی که فرد نمی خواهد در مورد آن دیگران اطلاعی داشته باشند ، جنبه خصوصی شخصیت انسان را شامل می شود .

اتکنیسیون و همکاران اضافه می کنند ممکن است شما تجربه های خاص داشته باشید که آنرا هیچ گاه به هیچ کس نگفته باشید

 آرزوهایی که به نظرتان کودکانه و خجالت آورتر از آن بوده که آشکار کنید رویاها و خاطراتی که فقط در ذهن خودتان می مانند .

اندیشه ها و خاطراتی که به هنگام انتظار برای رفتن به کلاس درس و یا قدم زدن در جنگل از ذهن شما می گذرد بخشی از شخصیت خصوصی شماست که به صورت عملی قابل مطالعه نیست ( پوراستادی ۱۳۷۹ )

عوامل تعیین کننده شخصیت :

عمده ترین عواملی که در تعیین شخصیت دخالت دارد عبارتست از : وراثت ، هورمون ها و محیط اجتماعی

۱-    وراثت : مجموعه ویژگی ها و توانایی های بالقوه ای است که در لحظه ی انعقاد نطفه از پدر و مادر به فرد منتقل می شود .

۲-  هورمون ها : هورمونها مواد شیمیایی هستند که توسط غدد داخلی ترشح می شوند و پس از ورود به خون بر سلولهای بدن اثر می گذارند .

 هورمونها غلظت کم ولی تأثیر زیادی در انجام اعمال فیزیولوژیکی و در نتیجه رشد بدن دارند . ثابت ماندن میزان هورمونها در خون که لازمه رشد طبیعی است از طریق بازخورد منفی اعمال می گردد که بدین وسیله ترشح یک غده موجب انتظام در ترشح دیگر غده ها یا عدم انتظام در آن می گردد .

هرکدام از غده ها بر اساس ترشحی که انجام می دهد در بدن انسان موجب بروز صفاتی می شود که زیادی یا کمی ترشح آنها باعث تغییر حالت در انسان می گردد.

غده های ترشحی داخل عبارتند از : غده هیپوفیز ، غده پاراتیرویید ، غده لوزالمعده ، غده فوق کلیوی و غده های جنسی .

۳-  محیط : محیط در رشد و بروز توانایی های بالقوه و ایجاد تفاوتهای فردی تأثیر بسیاری دارد تمام امکانات و شرایط محیط بر موجود زنده را شامل می شود و موجود زنده و محیط بر یکدیگر تأثیر متقابل دارند ( کاشی تبار ۱۳۷۸ )

 نظریه های شخصیت و اهمیت مطالعه آن :

نظریه های شخصیت حاصل درک بسیار بالا و هوشمند انه افرادی است که هر کدام دیدگاه نظری منحصر به فردی را در مطالعه نوع انسان به کار گرفته اند .

نظریه های شخصیت با اینکه همسوی یکدیگر نیستند اما هر یک چیزهای مهم و اساسی برای گفتن دارند مطالعه شخصیت از دهه ۱۹۳۰ وارد جرگه علم شده است .

 در حقیقت همین تازگی و پیچیدگی مطالعه شخصیت را به موضوعی جذاب و هیجان انگیز تبدیل نموده است و اینکه هنوز در حال تکامل است .

کنجکاوی واقعی انسان درباره ی رفتارهای خویش نیز می تواند دلیل شخصی مطالعه شخصیت باشد . انسان همواره با این شواهد مواجه بوده که:

 چرا اینگونه فکر ، عمل و احساس می کند ؟

چرا یکی پرخاشگری خود را آشکار کرده و دیگری آن را بازداری می کند ؟

چرا یکی شجاع است و دیگری ترسو؟

چرا یکی اجتماعی است و دیگری کم رو ؟

چرا ما با خواهر و برادر های خود با اینکه در یک محیط پرورش پیدا کرده ایم تا اندازه ی زیادی تفاوت داریم ؟         ( کاشی تبار ۱۳۷۸ )

در پاسخ به این سوال که نقش نظریه در مطالعه شخصیت چیست؟ باید گفت نظریه به ما در درک و تبیین رفتار انسان کمک می کند .

 یک نظریه ی اساسی در مورد شخصیت ، شناخت مارا در مورد تفاوتها و متشابهات بین انسانها افزایش می دهد     نظریه ی ما باید دانش مارا نظام بخشند و برای ما این فرصت را ایجاد نمایند که درباره مجهولات به آگاهی برسیم        ( جوادی و کدیور ، ۱۳۷۲ )

درون گرایی و برون گرایی:

تحقیق و نظریه پردازی درباره ی شخصیت از دیرباز مورد توجه دانشمندان و فلاسفه ی علاقه مند به روان شناسی قرار گرفته است .

نخستین بار سقراط در ۴۶۰ تا ۳۷۷ قبل از میلاد و سپس جالینوس در ۲۰۰-۱۳۰ بعد از میلاد به توصیف مزاج های چهار گانه شخصیت پرداخته اند و قرنها بعد فیلسوف آلمانی کانت در ۱۷۹۸ دست به شرح و تفصیل این چهار مزاج و سپس دانت روان شناس آلمانی در ۱۸۸۰ با اقتباس از وی نظریه لبعاد شخصیت را ارائه نمود .

نظام مقوله ای در طبقه بندی شخصیت :

جالینوس شخصیت را متناسب با مزاجهای چهارگانه طبقه بندی نمود که این مزاجهای چهارگانه عبارتند از سوداوی ، صفراوی ، بلغمی و دموی .

دو مزاج سوداوی و صفراوی در مقابل دو مزاج بلغمی و دموی قرار دارند افرادیکه دارای دو مزاج سوداوی و صفراوی هستند دارای هیجانهای تند و رفتارهای نا استوار بود و روان رنجور هستند حال آنکه افرادیکه دارای دو مزاج بلغمی و دموی هستند شدت هیجانهایشان کمتر و رفتارهایشان استوار تر است .( آیزنک ۱۳۶۵ )

کانت در توصیف مزاجهای چهارگانه اظهار نمود که دموی مزاجها دارای صفاتی از قبیل : بی خیالی ، آرزو بودن ، عدم ثبات قدمی در مورد قولهایی که می دهند خوش قلبی ، مردم آمیزی ، تمایل به شوخی های داشتن دوستهای فراوان و احساس گناه در آنها زود گذر است .

 صفراوی مزاجها دارای صفاتی از قبیل آتش مزاج بودن ، زود رنج بودن ، علاقه مند بودن به دستور دادن و تحسین شدن ، عاشق ظواهر ، خودنمایی، تشریفاتی بودن ، خسیس و مودب هستند .

از طرف دیگر سوادی مزاجها دارای صفاتی از قبیل مهم شمردن  کارهای مربوط به خود ، مضطرب بودن ، عدم شادمانی ، عدم تمایل به قول دادن ، عدم ارتباط گسترده با دیگران هستند .

بلغمی مزاجها دارای صفاتی از قبیل : بی هیجانی ، اعتقاد به اصول ، بی تدبیری ، عدم زیرکی ، عدالت نسبت به دیگران ، تسلیم شدن ظاهری در برابر دیگران و پافشاری بر روی آمال هستند .

همانگونه که استنباط می شود با اصطلاحات امروزی صفراوی مزاجها و دموی مزاجها را می توان برون گرا و سوداوی مزاجها و بلغمی مزاجها را درون گرا دانست در این دیدگاه هر یک از مردم در یکی از این چهار مزاج قرار می گیرند و حالت بینابین وجود ندارد .

نظریه ابعادی وونت درباره شخصیت :

وونت برای طبقه بندی شخصیت از نظام ابعادی استفاده  کرد دو بعد مورد نظر وونت از نظر شخصیت عبارتند از : تغییر پذیری ، تغییر ناپذیری .

تغییر ناپذیری که این بعد را آیزنک معادل برون گرایی به درون گرایی می داند و بعد دیگر استواری هیجانی و نا استواری هیجانی که آن را آیزنک معادل روان رنجوری می داند . ( رحیمی نژاد ۱۳۶۹ )

در نظریه های ابعادی علاوه بر اینکه حالتهای بینابینی وجود دارد فرد می تواند جایگاهی در یک پیوستار کاملاً منفی تا کاملاً مثبت داشته باشد .

فی المثل می تواند کاملاً درون گرا یا کاملاً برون گرا یا وضعیتی در بین این دو حالت که درصدی از درون گرایی و درصدی از برون گرایی را داشته باشد برای وی تصور شود .

نظریه هایی که شخصیت را بر اساس نظام ابعادی طبقه بندی می کنند منعطف تر و منطقی تر بوده و از پذیرش همگانی برخوردارند .

نظریه های تیپ شناسی کرچمر ، شلدن (۱۹۲۵ ,۱۹۵۴ ) :

کرچمر روان شناس سوئیسی تحقیقات زیادی در زمینه ی ارتباط وضع بدنی با نقش افراد انجام داد و در این راستا ۳ تیپ مختلف را مشخص کرد .

الف- تیپ پیک نیک : افرادی هستند کوتاه و چاق که دارای صفاتی از قبیل مردم آمیزی ، آرام و خوش خلق بودن می باشند .

ب- تیپ آتلتیک ( عضلانی ) : که پر سروصدا ، پرخاشگر و از لحاظ جسمی فعال هستند .

ج- تیپ آستنیک ( بلند تر و لاغرتر ): که دارای صفاتی از قبیل : تو داری ، کمرویی و انزوا طلبی هستند .

به این ترتیب تیپ پیک نیک را معادل برون گرا و تیپ آستنیک را معادل درون گرا در نظر می گیرند .

ولی به زودی معلوم شد که همه مردم را نمی توان در یکی از این سه تیپ جای داد و یا حتی اگر فردی در یکی از این سه تیپ جای می گیرد

لزوماً دارای همان نقش مذکور نیست مثلا در پژوهش معلوم شد که پنجاه درصد افرادی که دارای تیپ پیک نیک هستند برون گرا و تنها سی درصد از آنها درون گرا هستند . ( مان ۱۳۵۶ ).

همانطور که ذکر شد سه تیپ مورد نظر کرچمر تیپ های مطلق بودن و بنابراین افرادیکه مطلقاً بر یکی از این سه تیپ تعلق داشته باشند بسیار نادرند و در هر کس صفاتی از هر سه تیپ وجود دارد و تنها ویژگی های یکی از این سه تیپ ممکن است در او نمایان تر باشد .

 همچنین افرادیکه که به هر یک از این سه تیپ ها تعلق می گیرند از هر حیث مانند یکدیگر نیستند بلکه گذشته از ویژگی های اصلی بیان آنها اختلافاتی هم وجود دارد که این اختلافات را صفات فرعی نامیده اند .

 صفات فرعی عبارتند از عدم تشابه ویژگی های اصلی قسمت های مختلف بدن ، تغییر تیپ ظاهری با گذشت زمان ، عدم تناسب اندام و زیبایی یکسان در میان افراد یک تیپ و نیز خصوصیات مربوط به جنسیت است . ( سیاسی ۱۳۶۷ ).

شلدن در این زمینه دست به فعالیت های زیادی زد و در آنها رتبه بندیهای یکی را جانشین بیانات کلی نویسندگان و روان شناسان قبلی کرد .

نتایج این پژوهش ها نشان داد که افراد مورد مطالعه بعضی از خصوصیات را به درجات مختلف دارا هستند .

مرحله دیگر کارشلدن برگزیدن و به کار بردن ولی بود برای ارزشیابی رفتار مردم تا اینکه بعداً بتواند ارتباط میان ویژگی های بدنی و رفتار را مورد مطالعه قرار دهد. پس از تحقیقات دامنه دار دقیق سرانجام سه دسته صفت که هر کدام شامل بیست صفت متناوبند یعنی مجموعاً شصت صفت بدست آورد و به این سه دسته صفت عناوینی از قبیل : وستیرونیا ، سوماکوکونیا ، وسربروکونیا داد.

انتخاب این اصطلاحات به دلیل رابطه صفات مربوطه به هر کدام با قسمتی از بدن بود.

 صفات افراد وستیرونیا عبارتند از : لذت بردن از غذا ، خوش گذرانی و استراحت ، خواهان رفاه زیاد ، عدم سخت گیری نسبت به دیگران ، واکنش های ملایم ، دل بستن و دل کندن سریع که این صفات به نحوی ناراحتی احشایی ارتباط دارند .

صفات افراد سوتاکوکوینا که با فعالیتهای بدنی یا سوماتیک ارتباط دارند عبارتند از : زیادی فعالیت بدنی ، ورزشکاری، ماجراجویی ، استقبال از خطر ، ماجراجویی ، پرخاشگری ، زورگویی و بی توجهی به احساسات و عواطف دیگران و در نهایت سلطه جویی .

افراد تیپ سربروکونیا دارای صفاتی مرتبط با فعالیتهای خاص مخ یا سربران هستند که دارای صفاتی از قبیل : گوشه گیری ، مردم گریزی ، بدخوابی ، عدم تمایل و اقدام به جلب توجه دیگران ، دیر دل بستن و پایدار بودن و بدگمانی هستند .

صفاتی را که شلدن برای افراد تیپ وستیرونیا ذکر کرده است تقریباً مشابه صفات افراد برون گرا در نظریه آنیرنک و صفات افراد تیپ سربروکونیا تقریباً مشابه صفات افراد درون گرا در نظریه آنیرینک هستند .

نظریه تیپ شناسی اوتوگراوس :

80,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .