عنوان :

حقوق غیر نظامیان در جنگ از دیدگاه مهدویت و حقوق بین الملل

تعداد صفحات : ۳۳

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

مقاله حاضر به حقوق غیرنظامیان در زمان جنگ از دیدگاه مهدویت و حقوق بین الملل می پردازد. در بحث ضمانت اجرای حقوق جنگ در اسلام و حقوق بین الملل قواعد و مقرراتی وجود دارد که در مقام مقایسه، قوانین و مقررات اسلام بسیار پیشرفته تر، دقیق تر و عملی تر است و از ضمانت اجرای بهتری برخوردار است. اگر چه از نظر شکلی حقوق بین الملل در این خصوص بهتر دسته بندی و مفصّل شده است. در خصوص موضوع این مقاله این گونه می توان این گونه بیا ن کرد که، غیرنظامیان نباید مورد حمله و تجاوز قرار گیرند مگر این که به عنوان سپر حفاظتی در برابر دشمن از آن ها استفاده شود. هم در اسلام و هم در حقوق بین الملل بر این موضوع تأکید شده است.

از نظر اسلام و حقوق بین الملل تنها مبارزان و کسانی که با آن ها همکاری و آن ها را پشتیبانی می نمایند مورد حمله و کشتار قرار می گیرند و غیرنظامیان، زنان، کودکان، پیران و … از تعرض مصون هستند. هر چند که در سطح بین الملل، این قاعده عملاً رعایت نمی شود و بیشترین قربانیان جنگ های قرن اخیر را غیرنظامیان تشکیل می دهند.

فرهنگ مهدویت در حقیقت همان فرهنگ اسلام است، که شامل احادیث، روایات و سیره ی معصومین (ع) می باشد. در این فرهنگ به حقوق انسان ها و کرامت انسانی انسان توجه ویژه و قابل ملاحظه ای شده است. این موضوع خصوصاً در زمان جنگ ها و درگیری ها پررنگ تر می شود.

اگرچه تلاش اولیه اسلام و ائمه معصومین (ع) اجتناب از جنگ و خونریزی بوده است اما هر گاه بنا بر دلایلی مجبور به شرکت در جنگ می شدند، تعالیم و دستورات ویژه ای در خصوص حقوق جنگ اجرا می نمودند که از جمله ی این دستورات و تعالیم حقوق غیرنظامیان است. در دستور العمل اسلام آزردن افراد ناتوان، زنان و کودکان حتی به عنوان مقابله به مثل منع شده است.

در صدر اسلام با توجه به سنت های مرسوم، ائمه معصومین (ع) ناچار بودند که اسارت و بردگی طرف های شکست خورده در جنگ را بپذیرند اما همواره آنان در پی راهی برای آزاد کردن اسرای جنگی بودند، که از جمله این اقدامات و تلاش ها می توان به اقدام پیامبر اکرم (ص) در خصوص آزاد کردن اسیران قبیله های بنی المصطلق و هوازن اشاره نمود. در سیره ی عملی ائمه معصومین (ع) با توجه به لزوم رعایت حال غیرنظامیان در جنگ به کارگیری سلاح هایی که اثرات زیان بار و نامحدودی به بار می آورد؛ منع شده است. که امروزه تحت عنوان سلاح های کشتار جمعی و مخرب از آنها یاد می شود. از دیگر موارد مربوط به حقوق غینظامیان نسل کشی است که آن هم در تعالیم اسلامی به شدت منع سده است.

در حقوق بین الملل طرفین جنگ در به کارگیری سلاح ها و تاکتیک های جنگی محدودیت دارند. در رابطه با گلوله های انفجاری، سلاح های شیمیایی، هسته ای و بیولوژیکی ممنوعیت های زیادی وجود دارد. در همین رابطه اسلام نیز ریختن سم در آب و غذا و محیط فعالیت دشمنان را مکروه و ناروا شمرده است و فقط در صورت اجبار و ضرورت جنگی استعمال آن را تنها در مورد نظامیان و مبارزان دشمن مجاز دانسته است و نه افراد خارج از جنگ.

از نظر تاریخی قدمت این اقدامات و توصیه های ائمه معصومین (ع) به قرن ها پیش بر می گردد؛ است ضمن آن که خودشان ضمانت اجرای آن را هم به عهده داشته اند. با وجودی که این قوانین در روابط بین الملل و حقوق بین الملل امروزی با شکل و سیاق نوین در حقیقت ریشه در همان دستورات و تعالیم اسلامی دارد.

واژه های کلیدی: حقوق غیر نظامی، اسلام، حقوق بین الملل، جنگ،

فهرست مطالب

چکیده    ۱
۱٫ مقدمه    ۲
۲٫ حقوق غیرنظامیان در زمان جنگ از دیدگاه اسلام    ۳
۲- ۱٫ مفهوم جنگ از نظر اسلام    ۳
۲- ۲٫ حقوق بشر اسلام و جنگ    ۹
۲-۴٫ حقوق غیر نظامیان در جنگ از دیدگاه روایات و سیره ائمه معصومین (ع)    ۱۳
۲- ۵٫ حقوق غیر نظامیان در جنگ حقوق غیرنظامیان از دیدگاه فقهی    ۱۸
۳٫ حقوق غیرنظامیان از دیدگاه حقوق بین الملل    ۲۰
۳-۱٫ مفهوم جنگ در حقوق بین الملل    ۲۰
۳-۲٫ حقوق بشر دوستانه و اسناد بین المللی    ۲۲
۳-۱٫ تفکیک مبازران از غیرنظامیان    ۲۳
۳-۲٫ غیرنظامیان    ۲۴
۳- ۳٫ تعریف افراد غیرنظامی و جمعیت غیرنظامی    ۲۵
۳- ۴٫ حمایت عام از افراد غیرنظامی    ۲۵
۱٫ احترام به فرد انسانی    ۲۵
۳- ۵٫ حمایت خاص از برخی طبقات افراد غیرنظامی    ۲۶
نتیجه گیری    ۲۸

۱٫ مقدمه

اصول و قواعد حقوق بشر دوستانه بر مبنای معاهدات بین المللی و اراده جامعه بین الملل است. مبنی بر رعایت حقوق اساسی بشر، حمایت از قربانیان درگیری های مسلحانه، رعایت حال زخمی ها، بیماران، زنان، کودکان، (غیرنظامیان) و محدودیت ابزارها و شیوه های جنگی می باشد. حقوق بشردوستانه قدمت طولانی دارد و آثار آن را می توان در زمان‌های بسیار دور یافت.

در دوران حیات اسلام به ویژه تعالیم پیامبر اکرم (ص) و امیر المؤمنین (ع) این حقوق مشهود است. از جمله این موارد می توان به انعقاد معاهدات در زمان حیات پیامبر (ص) اشاره کرد که براساس این معاهدات خود و پیروانش را در برابر دیگران (مشرکان و اهل کتاب) متعهد می کرد. به عنوان نمونه می توان قرارداد «صلح حدیبیه» بین پیامبر (ص) و بت پرستان را مطرح کرد که بر مبنای این قرارداد امنیت کامل در عربستان حاکم شد و در همان دوران اسلام به سرعت رواج یافت. همچنین می توان به دستور العمل علی (ع) به سربازان خویش هنگام جنگ با معاویه اشاره نمود که صریحاً به منع کشتار فراریان، مجروحان و منع آزار زنان دستور می دهد.

اما آنچه که تحت عنوان حقوق بشر دوستانه بین المللی در روابط بین الملل و حقوق بین الملل امروزی مورد توجه دولت ها قرار گرفته است. تلاش هایی بوده که منجر به تنظیم و تصویب مواقتنامه بین دولت ها شد واز لحاظ حقوقی جنبه قانونی و عملی به خود گرفت. قدمت طولانی نداشته و به نیمه دوم قرن نوزدهم بر می گردد. در حقیقت هدف این مقاله این است که ثابت نماید در نسبت میان حقوق بشر دوستانه و اسلام یا همان آموزه های مهدویت اصول و مبانی مشترکی وجود دارد که باید استخراج و ارائه شود. به عنوان مثال می توان به اصل تناسب، اصل انسانیت و اصل تفکیک اشاره کرد. هم چنین عدم حمله به غیرنظامیان که همان اصل تفکیک است و یا حمایت از انسان های بی گناه در جنگ اعم از کودکان، زنان و پیران و که قرن ها پیش در فقه اسلامی آمده و اکنون در حقوق بشر دوستانه بین المللی هم وجود دارد. با توجه به مطالب فوق به مطالعه تطبیقی بین دیدگاه مهدویت و حقوق بین الملل درخصوص حقوق غیرنظامیان در جنگ پرداخت شده است.

در همین راستا این مبحث در دو بعد حقوق انسانی و حقوق اموال غیرنظامیان ابتدا از نظر اسلام و مهدویت و در آخر از نظر حقوق بن الملل مورد بررسی قرار داده می شود.

۲٫ حقوق غیرنظامیان در زمان جنگ از دیدگاه اسلام

۲- ۱٫ مفهوم جنگ از نظر اسلام

در قرآن آیات کریمه ای وجود دارد که خداوند در آن ها مسلمانان را به قتال ترغیب می نماید:

الف) سوره توبه، آیه ۲۹:

با اهل کتابی که به خداوند و روز بازپسین ایمان ندارند و حرام داشته خدا و پیامبرش را حرام نمی گیرند و دین حق نمی ورزند، کارزار کنید تا به دست خویش و خاکسارانه جزیه بپردازند.

در تفسیر مجمع البیان به نقل از مجاهد می خوانیم: «این آیه در وقت صدور فرمان جنگ با رومیان «تبوک» نازل شده و برخی گفته اند اختصاصی بدان جنگ ندارد و به نحو عموم نازل گشته است». صاحب کنزالعرفان می نویسد: «این آیه اشاره به قتال با اهل کتاب دارد که خدا آن ها را با چهار صفت توصیف کرده است که هر کدام از آن ها موجب قتال با آنان است. شیخ طوسی در التبیان آورده است: «آیه ۲۹ توبه، امر از سوی خدا به پیامبر و مؤمنان است که با غیر معترفان به وحدانیت الهی و غیر مقران به روز جزا و بعث و شور، قتال و کارزار نمایند».

صاحب المیزان «من» را در عبارت «من الذین اوتوا الکتاب» بیانیه و مراد از قتال با اهل کتاب را، قتال با جمیع دانسته است. او سه وصف آیه را، حکمت امر به قتال و کارزار با آنان می داند.

ب) سوره توبه، آیه ۳۶:

با مشرکان همگی کارزار کنید همچنان که آنان هم با شما همگی کارزار می کنند و بدانید که خداوند با پرهیزگاران است.

در مجمع البیان آمده است: «یعنی همگی شما در حالی که با هم مؤتلف باشید و اختلافی نداشته باشید، کارزار کنید، چنان که آن ها نیز همگی با شما کارزار کنند. و به نقل از «اصم» آورده است: معنای آیه، این است که پشت در پشت و نسلاً بعد نسل با آن ها کارزار کنید چنان که آن ها با شما این گونه کارزار کنند».

ج) سوره بقره، آیه ۱۹۳:

با آنان چندان نبرد کنید که فتنه شرک باقی نماند و دین، فقط دین الهی باشد و چون دست بداشتند، ستم نباید کرد مگر بر ستمگران.

در تفسیر نمونه، با این توضیح که فتنه از نظر لغت، معنی وسیعی دارد و هر گونه مکر، فریب، فساد، شرک، گناه و رسوایی را در بر می گیرد، منظور از فتنه را «شرک و بت پرستی» می داند و یکی از اهداف جهاد را برچیدن بساط شرک و بت پرستی عنوان می کند. محقق اردبیلی در زبده البیان آورده است: «غایت وجوب قتال، عدم فتنه و شرک است به نوعی که طاعت و انقیاد فقط برای خدا باشد. اگر از کفر امتناع کردند و به اسلام روی آوردند، عقوبتی بر آنان نیست. در تفسیر صافی نیز «فتنه» را به نقل از مجمع البیان شرک دانسته است.

نطز صاحب التبیان در این آیه، فتنه را بنا به قول ابن عباس، قتاده، مجاهد، ربیع و ابن زید، شرک دانسته و همین قول از امام صادق (ع) روایت شده است.

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .