عنوان :

تحقیق سنجش آمادگی تحصیلی کودکان ۶ ساله بدو ورود به دبستان و عوامل مؤثر بر این آمادگی

تعداد صفحات :۱۱۴

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

از مهمترین وظایف  آموزش و پرورش در اختیار قرار دادن امکانات آموزشی برای کودکان لازم التعلیم است، که یکی از معیارهای موفقیت در این امر مهم تشخیص سطح آمادگی کودکان لازم‌التعلیم است.  تعیین درجه آمادگی نوآموزان برای بهره‌مند شدن از فرصت‌های آموزش پیش‌بینی شده در برنامه با توجه به میزان موفقیت آنان در دروس موجب می‌شود که هم نیروی تعلیم دهنده به هدر نرود و هم نوآموزانی که نمی توانند همپای دیگر دانش‌آموزان در کلاس پیش روند از احساس ناکامی و شکست دور بمانند.
پژوهش حاضر طرحی است از نوع پس رویدادی که جامعه آماری آن شامل کودکان پیش دبستانی شهر قزوین در سال ۱۳۸۶ می باشد هدف بررسی عوامل موثر بر نمره آمادگی تحصیلی کودکان پیش دبستانی است که بر جامعه آماری ۱۴ هزار نفره دانش آموز دختر و پسر با  آزمون دابرون -۲ انجام شده .نمونه آماری پژوهش بطور تصادفی ۴ درصد جامعه آماری بود که و پژوهش بر روی این تعداد انجام گرفته و از روشهای آماری آزمون t و تحلیل واریانس دو سویه استفاده گردید.
برای معلمان  آموزش و پرورش شناخت توانایی‌ها و تفاوت‌های فردی نوآموزان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. توجه به رشد همه‌جانبه کودکان و نیازهای اجتماعی و هوشی و جسمی و عاطفی آنان، تدوین طرح و برنامه‌ریزی، استفاده از امکانات آموزشی و شناسایی تفاوت‌های فردی دانش‌آموزان را میسر می‌سازد.  کودکان منفعلانه دانش دریافت نمی‌کنند و تفکر صرفاً محصول تدریس مستقیم یا تقلید از دیگران نیست. جریان شناختی نیز اصولاً محصول رسش مغز قلمداد نمی‌شود. اکتساب دانش‌آموز در کلاس اول این محیط کوچک ولی آموزشی باید بگونه‌ای باشد که معلمان را به فعالیت کمتر و در عوض فراگیران را به فعالیت بیشتر وادار سازد و نشاط و پیشرفت در رشد را جایگزین یأس و شکست نماید و در نتیجه آموزش صحیح، از رنج و سردرگمی و ابهام رها گشته و به نظم و آرامش بیشتر، دست یافت.  در آموزش نوآموزان، به این مطلب باید توجه داشت که کودک را دقیقاً در زمان مناسب یعنی زمانی که برخوردهای محیطی بیشترین تأثیر را در شکوفایی استعدادهای ذاتی کودک می‌گذارند، آموزش داد. در حال حاضر آنچه که معلم را با مشکلی روبه‌رو می‌سازد این است که هر ساله عده‌ای از کودکان که در کلاس درسش حضور دارند در فراگیری مطالب تدریس شده با شکست مواجهه می‌شوند و ناگزیر باید سال بعد همان تلاش را از سرگیرند:
جهت بهبود کیفیت  آموزش و پرورش در دبستان و از بین بردن تأثیر نامطلوب عدم موفقیت در تجربۀ یادگیری نوآموزی که اولین بار در موقعیت آموزش قرار گرفته است، ابزاری در سال ۶۹ تهیه شد که بوسیله آن آمادگی ذهنی و پیشرفت تحصیلی حدود شصت هزار کودک داوطلب ثبت نام در کلاس اول مورد بررسی قرار گرفت و اعتبار و روایی این تست محاسبه و نرمی برای مقایسه تهیه گردید. با توجه به اینکه ازمون آمادگی تحصیلی نقش بسیار مهمی در غربال کردن دانش آموزان در بدو ورود به مدرسه دارد، پژوهشهایی از این نوع که عوامل موثر با این آزمون را مورد بررسی قرار می دهند بسیار ضروری می باشند.
واژه های کلیدی: آمادگی تحصیلی، آموزش پیش از دبستان، خانواده، هوش

فهرست مطالب

فصل اول : کلیات تحقیق
مقدمه     ۲
بیان مسئله     ۴
هدف پژوهش     ۶
ضرورت پژوهش     ۷
فرضیه پژوهش     ۸
تعاریف اصطلاحات     ۹

فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق
مقدمه     ۱۲
مفهوم و تعریف های مختلف هوش     ۱۳
تعریف تربیتی هوش     ۱۸
تعریف تحلیلی هوش    ۱۸
تعریف کاربردی هوش     ۱۹
انواع هوش از دیدگاه ثراندایک     ۱۹
انواع هوش از دیدگاه اسپیرمن     ۲۰
انواع هوش از دیدگاه ترستون     ۲۰
تقسیم بندی هوش به انواع کلامی و عملی     ۲۱
انواع هوش از دیدگاه اشترن برگ     ۲۱
انواع هوش از دیدگاه گاردنر     ۲۲
هوش از دیدگاه رشد     ۲۲
تاریخچه مطالعات مربوط به هوش     ۲۳
تاریخچه آزمون های هوش     ۲۴
سیرتحول نظری های زیربنایی تست های هوش     ۲۵
عوامل موثر بر هوش     ۳۱
محیط و تاثیر آن در پیشرفت تحصیلی    ۳۱
اهمیت خانواده     ۳۲
تاثیر محیط خانواده در هوش     ۳۲
عوامل بیولوژیکی     ۳۳
خانواده با وضعیت اقتصادی مطلوب     ۳۴
خانواده با وضعیت اقتصادی نامطلوب     ۳۴
موفقیت اجتماعی خانواده     ۳۵
میزان تحصیلات والدین     ۳۷
کم خونی و فقر آهن و اثر آن بریادگیری     ۳۸
غلبه طرفی     ۳۹
تفاوتهای جنسیتی    ۴۱
سنجش و ارزیابی کودکان پیش دبستانی     ۴۳
طرح سنجش سلامت جسمانی و آمادگی تحصیلی کودکان بدو ورود به دبستان در ایران         ۴۸
نتایج پژوهشهای انجام شده در ایران     ۵۵
نتایج پژوهشهای انجام شده در خارج    ۵۹

فصل سوم: روش تحقیق
جامعه آماری    ۶۴
نمونه و روش نمونه گیری     ۶۴
روش نمره گذاری     ۶۵
روایی و اعتبار تست     ۶۵
دستور اجرای آزمون     ۶۷
روش آماری     ۶۷

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
مقدمه    ۶۹
جداول یک بعدی    ۷۰
الف- توصیف متغیرها    ۷۰
ب- تحلیل داده ها    ۷۹
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
محدودیت ها و مشکلات    ۱۰۵
پیشنهادها    ۱۰۵
پیشنهادهای کاربردی    ۱۰۵
پیشنهادهای پژوهش     ۱۰۵
منابع و ماخذ     ۱۰۶
منابع انگلیسی
چکیده انگلیسی

منابع و ماخذ

– احدی، حسن ، بنی جمالی ، شکوه سادات،(۱۳۶۸) بهداشت روانی عقب ماندگی ذهنی، چاپ دوم، انتشارات بنیاد.

– احدی، حسن، بنی جمالی ، شکوه سادات،(۱۳۸۵) روانشناسی رشد ، چاپ نشر بنیاد.

– آزاد، حسین، (۱۳۸۳)، روانشناسی مرضی کودک، تهران انتشارات پازنگ.

– استرنبرگ و رابرت، (۱۳۸۶) ، هوش عملی در زندگی روزمره (چاپ یکم)، ترجمه الهه حجازی و یاسمن عابدینی، تهران: انتشارات آگاه.(تاریخ انتشارات به زبان اصلی ۱۳۴۹)

– آناستازی، آن،(۱۳۸۳) ، روان آزمایی، ترجمه براهنی، محمدتقی، انتشارات دانشگاه تهران.

– بازالهی ، محمد، (۱۳۸۱) ، مدیریت مراکز بیش از دبستان، چاپ اول ( پیشینه آموزش و پرورش پیش از دبستان در جهان)

– برادبری، تراویس و گریوز ، جین،(۱۳۸۴) ، آزمون های هوش هیجانی ،(چاپ اول ) ترجمه مهدی گنجی، تهران: انتشارات ساوالان.

– پرهیزگاری ، اسفندیار، (۱۳۸۰) پیشرفت تحصیلی دانش آموزان چه رابطه ای با تحصیلات علمی والدین آنها دارد، پایان نامه تحصیلی کارشناسی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی.

– ثرندایک، آر، ال .(۱۳۸۵) روانسنجی کاربردی، (چاپ سوم)، ترجمه حیدرعلی هومن، تهران : انتشارات دانشگاه تهران.(تاریخ انتشار به زبان اصلی ۱۹۸۲) .

– جزوه شماره شش مجموعه آموزش تغذیه کودکان در سنین مدرسه برای کارکنان درمانی در نظام شبکه های بهداشتی درمانی کشور، اداره تغذیه، معاونت بهداشتی، وزارت بهداشت.

– جیمز برگ. هربرت، اوپر، سیلویا ، (۱۳۷۱)، رشد عقلانی کودک از دیدگاه پیاژه، ترجمه حقیقی، فریدون ، شریفی، فریدون .

– حمیدی، نظام(۱۳۷۱) . بررسی اثرات وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خانواده ها و کیفیت تحصیلی دانش آموزان دختر دوره دبیرستان در منطقه ۸ آموزش و پرورش تهران، پایان نامه تحصیلی کارشناسی، دانشگاه آزاد تهران.

– خسروی، طیبه (۱۳۸۳) ، بررسی تاثیر آموزشهای مهدکودک بر رشد مفهوم سازی کودکان در شهر قزوین، پایان نامه تحصیلی کارشناسی، دانشگاه بین المللی امام خمینی.

– دفترچه راهنمای اجرای آزمون سنجش آمادگی و توانایی های ذهنی کودکان، مرکز تحقیقات آموزش(۱۳۸۴) .

– ژان، پیاژه .(۱۳۴۰) ، شالوده تربیت در جهان امروز، ترجمه منصور محمود،تهران: انتشارات فرهنگ و هنر یونسکو.

– سازمان ملل متحد (یونیسف)، (۱۳۸۰)، رشد و تکامل کودکان خردسال (پایه گذاری یادگیری)، ترجمه معشوره، عالی پور،تهران: انتشارات صندوق کودکان سازمان ملل متحد ( یونیسف) .

– سیف نراقی، مریم – نادری، عزت الله .(۱۳۷۴)، آموزش و پرورش کودکان استثنائی، تهران؛ انتشارات دانشگاه پیام نور.

– شاملو ، سعید . (۱۳۸۵) ، بهداشت روانی، تهران: انتشارات چهره.

– شریفی، حسن پاشا – نجفی زند، جعفر، (۱۳۸۳) ، روش های آمار در علوم رفتاری ، انتشارات دانا.

– شریفی ، حسن پاشا، (۱۳۸۳) ، اصول روانسجی، (چاپ نهم)، تهران: انتشارات رشد.

– شریفی ، حسن پاشا،(۱۳۸۲) . نظریه و کاربرد آزمون های هوش و شخصیت ،(چاپ سوم)، تهران: انتشارات سخن.

– شریفی، حسن پاشا،(۱۳۸۳) ، روانشناسی هوش و سنجش آن، از سری انتشارات دانشگاه پیام نور (متون درسی: طرح درس نامه ).

– شریفی، حسن پاشا – نجفی زند، جعفر، (۱۳۸۴) . روش های آماری در روانشناسی علوم تربیتی ، اجتماعی …(علوم رفتاری، آمار توصیفی و استنباطی، انتشارات دانا).

– شریفی ، حسن پاشا – شریفی، نسترن،(۱۳۸۳) ، روش های تحقیق در علوم رفتاری(چاپ سوم). تهران: انتشارات سخن.

– شریعتمداری ، (۱۳۸۵)، روان شناسی تربیتی، تهران، انتشارات امیرکبیر.

– شولتز و دوان، پی، و شولتز، سیدنی، الن(۱۳۸۶) ، تاریخ روان شناسی نوین، (چاپ اول)، ترجمه علی اکبر سیف، حسن پاشا شریفی.

–  خدیجه، علی آبادی و جعفر نجفی زند، تهران:انتشارات آگاه (تاریخ انتشار به زبان اصلی ۱۹۹۶).

– عظیمی، سیروس ،(۱۳۸۰) ، اصول روانشناسی عمومی، تهران: انتشارات معرفت.

– فرجاد، محمدحسین، (۱۳۸۳) ، آسیب شناسی اجتماعی و جامعه شناسی انحرافات ، تهران: انتشارات خوارزمی.

– قرائنی مقدم ،(۱۳۷۵) ، جامعه شناسی آموزش و پرورش ، تهران: انتشارات کتابخانه .

– کارسون، روث، هارت اوپلین(۱۹۶۰)، تربیت کودکان تیزهوش، ترجمه محمدتقی براهنی، تبریز: انتشارات امیر(۱۳۴۳) .

– گنجی، حمزه، (۱۳۸۶)، روان شناسی تفاوت های فردی ، تهران: انتشارات بعثت .

– مان، نرمان، ل،(۱۳۸۶)، اصول روانشناسی ، ترجمه اقتباس محمود ساعتچی، تهران: انتشارات امیرکبیر.

– مارنات، گری گرات،(۱۳۸۵) ، راهنمای سنجش روانی،(چاپ سوم)، ترجمه حسن پاشا شریفی و محمدرضا نیکخو، تهران: انتشارات رشد.

– مصاحبه ای با ژان پیاژه (۱۳۸۲)، مجله روانشناسی شماره ۱ ، آموزش و پرورش استثنائی.

– موسوی، علیمحمد،(۱۳۶۹)، بررسی شکل گیری مفهوم در کودکان طبیعی ۱۵-۷ سال ، کارشناس ارشد رشته روانشناسی عمومی، دانشگاه تربیت مدرس.

– پژوهش های روان شناختی ،(۱۳۷۱)، رابطه تحصیلات والدین با هوش بهر سازمان آموزش و پرورش، دوره ۱ ، شماره ۳/۴/۱۳۷۱٫

– میرزا حسن وحید، بهمن دخت،(۱۳۶۹)، رابطه بین سطح خودپنداری، سطح درآمد خانواده، پیشرفت تحصیلی دانشگاه آزاد واحد تهران.

– میلانی، فاطمه (۱۳۶۵)، بررسی وضع اقتصادی خانواده در تحصیل دانش آموزان ۱۰ تا ۱۴ ساله دبستانهای دامغان، پایان نامه تحصیلی کارشناسی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی.

– میلانی فر، بهروز، (۱۳۸۷)، روان شناسی کودکان و نوجوان استثنایی، نشر قومس.

– نائینیان، محمدرضا – اللهیاری، عباسعلی-  مداحی، ابراهیم(۱۳۷۴) ، راهنمای آماری و تشخیص اختلالات روانی، تهران : انتشارات دانشگاه شاهد.

– نظری نژاد، محمدحسن،(۱۳۸۳) ، آموزش و پرورش در کودکستان، مولف آلن ، ک، آیلین، هارت، بتی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی .

– وان ، وایکن، ویلهم، (۱۳۷۵) ، ترجمه محمدعلی قرائی ، دفتر تحقیقات و برنامه ریزی درسی، تهران.

– هرینگتون ، ای میریس، و پارک واس دی(۱۳۷۳) ، روان شناسی کودکان از دیدگاه سامر، ترجمه جواد طهوریان و همکاران، انتشارات آستان قدس رضوی، (چاپ اول).

– هفت گفتار درباره آموزش و پرورش پیش از دبستان ،(۱۳۸۴) ، چاپ اول، تدوین گروه آموزش قبل از دبستان، دفتر تحقیقات و برنامه ریزی ، تهران، وزارت آموزش و پرورش.

– هنری ماسن، پاول و دیگران،(۱۳۸۶)، رشد و شخصیت کودک، ترجمه بابائی، مهشید، انتشارات مرکز.

– هومن، حیدرعلی،(۱۳۸۶)، استنباط آماری در پژوهش رفتاری، تهران: انتشارات پارسا.

– هومن، حیدرعلی،(۱۳۸۰) ، روش تهیه آزمون هوشی،(چاپ دوم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

– هومن، حیدرعلی،(۱۳۸۵) ، تحلیل داده های چند متغیری در پژوش رفتاری، چاپ اول، تهران، انتشارات پارسا.

– یزدان شناس، حشمت الله، و جوان ، هایده،(۱۳۶۱)، پیشرفت تحصیلی در روابط با وضعیت خانوادگی دانش آموزان، پایان نامه کارشناسی دانشگاه تهران.

مقدمه :

همان‌طور که می‌دانیم یکی از مهمترین مسائل و ویژگی‌های صحیح نظام تعلیم و تربیت توجه کامل به سلامت جسمانی و روانی و تفاوت‌های فردی ، توانائی‌ها و استعدادهای کودکان و تنظیم برنامه‌های آموزش متناسب با این استعدادها است که این امر قطعاً در فرآیند  آموزش و پرورش کشور مفید خواهد بود.  اگر آموزش فراتر از میزان توانمندی کودک باشد، تلاش و کوشش معلم، مدرسه و والدین علاوه بر بی‌نتیجه بودن، ممکن است در بعضی موارد موجب بروز مشکلات جدیدی شود. براساس آمارهای موجود بیش از ۱۰ درصد از کودکان هر جامعه به گونه‌ای از نارسایی‌های متفاوت جسمانی و روانی رنج می‌برند که بعضی از همین مشکلات می‌توانند به بروز معلولیت‌ها و بیماریهای جبران‌ناپذیری منجر گردند. همچنین طبق تحقیقات انجام شده، ۵۰ تا ۷۰ درصد موفقیت دانش‌آموزان در هر پایه تحصیلی منوط به آمادگی شناختی و سلامت جسمانی و روانی آنان است و ۸۰ درصد اُفت تحصیلی نیز در مقطع ابتدایی در نتیجه مشکلاتی چون  بینایی،‌شنوایی و هوش است که اگر به موقع تشخیص داده نشوند، نه‌تنها باعث مردودی و تکرار پایه‌ها توسط این دانش‌آموزان می‌شوند بلکه در اکثر موارد باعث بروز مشکلات و عوارض وخیم‌تر می‌شود. (کارشناس دفتر  آموزش و پرورش ۱۳۸۴).

عقیده بسیاری از متخصصان تعلیم و تربیت بر این است که شخصیت هر انسان در ۶ سال اول زندگی او شکل می‌گیرد، سالهای اولیه زندگی کودک از نظر تعلیم و تربیت چنان پراهمیت است که حتی یک ساعت تأخیر در آن زیان‌بار است و اگر گفته شود هر کسی فرزند دوران کودکی خودش است، اغراق نخواهد بود، بدین جهت نباید کودک را تنها به عنوان یک انسان کوچک در نظر گرفت و شاهد رشد و قد کشیدن او بود، برای پربار کردن این سالهای طلایی مراکز پیش دبستانی نقش مهمی را برعهده دارند هدف در ایجاد مراکز پیش دبستانی کمک به رشد حسی، ذهنی، عاطفی و اجتماعی کودکان و در نهایت کمک به شکوفایی استعدادها و علایق آنان می‌باشد.  کوشش برای تربیت و پرورش و پیشرفت کودکان بعنوان نسل فردا زمانی تحقق می‌یابد که استعدادها و نیازهای نونهالان خود را بشناسیم و آنگاه برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری مادی و معنوی آنان بپردازیم. تعلیم و تربیت آنان رسالت سنگین و مسئولیت مهمی است که ما در مقابل کودکان خانواده جامعه و در نهایت در پیشگاه خداوند تبارک و تعالی به عهده داریم بنابراین همه مسئولین و آحاد مردم باید تلاش کنند تا متولیان تعلیم و تربیت کودکان، بتوانند کارآمد و توانمندتر شده و نیازهای کودکان را شناخته و با بکارگیری از روش‌های نوین تعلیم و تربیت و یافته‌های جدید روان‌شناسی تربیتی و ابزارهای نوین آموزش به رسالت و مسئولیتی که به عهده آنهاست با درایت و شناختی نسبی گام بردارند. یکی از مسائل مهمی که باید در تعلیم و تربیت در نظر گرفت وجود تفاوت‌های فردی دانش‌آموزان و شناخت توانایی‌ها و استعدادهای آنان می‌باشد. زیرا اگر آموزش بیش از حد توانایی کودک باشد کلاس معلم و مدرسه ووالدین اثر چندانی نداشته و حتی در بعضی از موارد موجب بروز مشکلات جدیدتری نیز خواهد شد (کارشناسی دفتر آموزشی و پرورشی ، ۱۳۸۴) .

 بسیار بدیهی است که محیط و شرایط زندگی شامل نحوه زندگی مردم، ارزش های مهم مردم و نوع عملکرد تاثیر مشخص به روی مهارتان ذهنی و هوشی افراد دارد، مثلاً کشاورزان برنج در لیبر[۱] یا در تخمین میزان برنج مسلط اند، بچه های اهالی بوسترانا[۲] در گفتن داستان و حافظه خوبی از نظر حکایات دارند. فرهنگ ها بطور مشخص از یکدیگر از جهات مختلف متفاوت است و تفات های خاصی فرهنگی را نمی توان معلول علل منفرد و مشخص دانست. متن بررسی تفاوت های خاص فرهنگی در زیرگروههای جمعیتی یک جامعه فرهنگی کار بسیار سخت و دشواری است. اگر ما متوجه شویم که افرادی در محیط های متفاوت از نظر فرهنگی زندگی می کند دارای میزان های هوشی متفاوت هستند، در نتیجه بر این استنباط ساده میرسیم که تفاوت های محیطی باعث تفاوت در میزان بهرۀ هوش می گردد. از طرفی برعکس می توان اظهار داشت قابلیت های فردی است که باعث می شود افراد در محیط های تفاوت به سر برند، این قابلیت ها با آزمون های هوش قابل اندازه گیری و سنجش است. بررسی ها نشان داده است که پسران که بهره هوشی شان از بهره هوشی پدرانشان بالاتر است مایلند که در وضعیت و کلاس اجتماعی بالاتری قرار گیرند تا پسرانی که بهره هوشی شان پایین تر از پدرانشان دارند. این چنین استنتاجی شگفت انگیز نیست و گویای ارتباط مستقیم بین میزان بهرۀ هوشی و سال های تحصیل فرد دارد.(والر[۳]،۱۹۷۱).

 

بیان مساله

در کشور ایران هر سال بیش از یک میلیون کودک به طور رسمی وارد اولین عرصه کسب علم و دانش یعنی دبستان می‌شود. با شروع سال تحصیلی کودک محیط خانه را ترک و وارد نظامی می‌شود که این نظام در تکوین ساختار سالم جامعه در آینده از جایگاه رفیعی برخوردار است. (دفترچه راهنمای اجرای سنجش آمادگی،سال ۱۳۸۴)

نظام آموزشی کشور هنگامی می‌تواند در شکل‌دهی ساختار تکاملی جامعه نقش موثر و ارزنده‌ای ایفا نماید که در آن تناسب رعایت شده باشد و این تناسب به دست نمی‌آید مگر این که دانش‌آموزان که اصلی‌ترین عنصر این نظام هستند ضمن برخورداری از سلامت جسمی و ذهنی در جایگاه آموزشی مناسب جایگزین شده باشد.  سازمان  آموزش و پرورش استثنایی کشور با دیدگاه تشخیص تفاوت‌های فردی و با هدف جای‌دهی صحیح کودک در نظام آموزش از سال ۱۳۷۲ با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی طرح سنجش سلامت جسمی و آمادگی تحصیلی کودکان بدو ورود به دبستان را به مرحله اجرا درآورد. اصل مهم در طرح سنجش این است که بکارگیری نیروی انسانی متخصص و هم‌چنین استفاده از آزمون‌های غربال‌گری و تشخیص دقیق تا حد امکان هر کودک را از نظر آموزش در محل جایگزینی نماید که شرایط آن با توجه به ویژگی‌های جسمی و ذهنی متضمن حداکثر بهره‌وری کودک از خدمات  آموزش و پرورش باشد.  در اسفند ماه سال ۱۳۷۵ طبق مصوبه شماره ۱۲۷۴۷۲/۱۷۷۷۹ مورخ ۱۹/۱۲/۷۵ مقرر شد تا طرح سنجش زیر نظر شورای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی سازمان به اجرا درآیدو بعد از آن سال هر ساله به اجرا درآمد تحقیق  حاضر مربوط به سنجش سال ۱۳۸۵ می‌باشد که به منظور شناخت بعضی از توانایی‌ها و استعدادهای کودکان برنامه‌ریزی شده است و از آنجایی که سلامت جسمانی به ویژه برخورداری از سلامت بینایی،‌شنوایی و همچنین آمادگی قبلی کودک برای شروع به تحصیل اهمیت بیشتری دارد، بنابراین در این طرح فقط وضعیت بینایی و شنوایی و آمادگی تحصیلی کودکان مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت. (دفترچه راهنمای اجرای آموزش سنجش آمادگی، ۱۳۸۴).

مساله اساسی در پژوهش حاضر بررسی عوامل موثر بر آزمون آمادگی تحصیلی کودکان ۶ ساله شهر قزوین در سال ۱۳۸۵ می باشد. این عوامل شامل عوامل فردی – اجتماعی نظیر جنس تحصیلات والدین، تعداد افراد خانواده، یک زبانه یا دو زبانه بودن، شهری- روستایی بودن، راست دستی یا چپ دستی می باشد.

 

هدف پژوهش:

از مهمترین وظایف  آموزش و پرورش در اختیار قرار دادن امکانات آموزشی برای کودکان لازم التعلیم است، که یکی از معیارهای موفقیت در این امر مهم تشخیص سطح آمادگی کودکان لازم‌التعلیم است.  تعیین درجه آمادگی نوآموزان برای بهره‌مند شدن از فرصت‌های آموزش پیش‌بینی شده در برنامه با توجه به میزان موفقیت آنان در دروس موجب می‌شود که هم نیروی تعلیم دهنده به هدر نرود و هم نوآموزانی که نمی توانند همپای دیگر دانش‌آموزان در کلاس پیش روند از احساس ناکامی و شکست دور بمانند.

هدف پژوهش حاضر عبارت است از :

۱-    شناخت عوامل موثر بر تفاوتهای فردی نوآموزان در آزمون آمادگی تحصیلی نظیر جنسیت یک زبانگی – دوزبانگی، راست برتری، چپ برتری .

۲-    شناخت عوامل موثر اجتماعی و خانوادگی نوآموزان در آزمون آمادگی تحصیلی نظیر سن والدین، تحصیلات والدین، تعداد افراد خانواده، شهری – روستایی بودن.

ضرورت پژوهش:

انسانها در جستجوی و کنش متقابل با محیط هستند، میل به چالش دارند و مهمتر از همه، پدیده‌ها را تعبیر و تفسیر می‌کند، تعبیر و تفسیر پدیده‌هاست که در رفتار تأثیر می‌گذارد،‌نه خود پدیده‌ها. (جینزبرگ و اوپر، ۱۹۶۹)[۴]

کودکان و بزرگسالان دائماً دانش خود از جهان را می‌سازند و بازسازی می‌کنند و می‌کوشند تا به تجارب معنایی بدهند و نیز در تلاشند تا دانش خود را در قالب ساختهایی به مراتب منسجم‌تر و کارآتر سازمان‌بندی کنند. ( یاسایی، ۱۳۷۰)

برای معلمان  آموزش و پرورش شناخت توانایی‌ها و تفاوت‌های فردی نوآموزان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. توجه به رشد همه‌جانبه کودکان و نیازهای اجتماعی و هوشی و جسمی و عاطفی آنان، تدوین طرح و برنامه‌ریزی، استفاده از امکانات آموزشی و شناسایی تفاوت‌های فردی دانش‌آموزان را میسر می‌سازد.  کودکان منفعلانه دانش دریافت نمی‌کنند و تفکر صرفاً محصول تدریس مستقیم یا تقلید از دیگران نیست. جریان شناختی نیز اصولاً محصول رسش مغز قلمداد نمی‌شود. اکتساب دانش‌آموز در کلاس اول این محیط کوچک ولی آموزشی باید بگونه‌ای باشد که معلمان را به فعالیت کمتر و در عوض فراگیران را به فعالیت بیشتر وادار سازد و نشاط و پیشرفت در رشد را جایگزین یأس و شکست نماید و در نتیجه آموزش صحیح، از رنج و سردرگمی و ابهام رها گشته و به نظم و آرامش بیشتر، دست یافت.  در آموزش نوآموزان، به این مطلب باید توجه داشت که کودک را دقیقاً در زمان مناسب یعنی زمانی که برخوردهای محیطی بیشترین تأثیر را در شکوفایی استعدادهای ذاتی کودک می‌گذارند، آموزش داد. در حال حاضر آنچه که معلم را با مشکلی روبه‌رو می‌سازد این است که هر ساله عده‌ای از کودکان که در کلاس درسش حضور دارند در فراگیری مطالب تدریس شده با شکست مواجهه می‌شوند و ناگزیر باید سال بعد همان تلاش را از سرگیرند:

جهت بهبود کیفیت  آموزش و پرورش در دبستان و از بین بردن تأثیر نامطلوب عدم موفقیت در تجربۀ یادگیری نوآموزی که اولین بار در موقعیت آموزش قرار گرفته است، ابزاری در سال ۶۹ تهیه شد که بوسیله آن آمادگی ذهنی و پیشرفت تحصیلی حدود شصت هزار کودک داوطلب ثبت نام در کلاس اول مورد بررسی قرار گرفت و اعتبار و روایی این تست محاسبه و نرمی برای مقایسه تهیه گردید. با توجه به اینکه ازمون آمادگی تحصیلی نقش بسیار مهمی در غربال کردن دانش آموزان در بدو ورود به مدرسه دارد، پژوهشهایی از این نوع که عوامل موثر با این آزمون را مورد بررسی قرار می دهند بسیار ضروری می باشند(دفترچه راهنمای اجرای آموزش سنجش آمادگی،۱۳۸۴).

 

فرضیه‌ها:

۱-    سابقه آموزش پیش از دبستان بر نمره آمادگی تحصیلی کودکان دختر و پسر تأثیر دارد.

۲-    تحصیلات مادران بر نمره آمادگی تحصیلی دختران و پسران تأثیر دارد.

۳-    تحصیلات پدران بر نمره آمادگی تحصیلی دختران و پسران تأثیر دارد.

۴-    بین تعداد افراد خانوار و نمره آمادگی تحصیلی کودکان رابطه وجود دارد.

۵-    سن مادر بر نمره آمادگی تحصیلی کودکان تأثیر دارد.

۶-    بین نمره آمادگی تحصیلی کودکان یک زبانه و دوزبانه تفاوت وجود دارد.

۷-    بین دانش‌آموزان دست راست و چپ از نظر نمره آمادگی تحصیلی تفاوت وجود دارد.

۸-    بین دانش‌آموزان روستایی و شهری از نظر نمره آمادگی تحصیلی تفاوت وجود دارد.

تعاریف عملیاتی و نظری اصطلاحات و متغیرها

آمادگی تحصیلی

تعریف عملیاتی:  متغیر آمادگی تحصیلی برحسب نمره آمادگی تحصیلی که دانش‌آموزان در تست دابرون-۲[۵] کسب کرده‌اند مورد سنجش قرار گرفته‌اند این تست حاوی ۷۱ سؤال می‌باشد که توسط سازمان  آموزش و پرورش استان قزوین اجرا و نمره‌گذاری شده است و نمرات آن و مشخصات دانش‌آموزان توسط سازمان  آموزش و پرورش استان قزوین وارد کامپیوتر شد و آن در اختیار پژوهشگر قرار گرفته است.

تعریف نظری : دارا بودن مهارتها، دانش، نگرش، انگیزه‌ها و سایر ویژگی‌های رفتاری است که شرط اولیه برای حداکثر استفاده از تحصیلات آموزشگاهی تلقی می‌شود.

 

آموزش پیش از دبستان

تعریف عملیاتی : کودکانی که به مهد کودک و یا پیش دبستان رفته‌اند و از آموزشهای مربوط به این دوران استفاده کرده اند در این پژوهش منظور از آموزش پیش از دبستان عبارتست از دوره ۹ ماهه که دانش آموزان پیش دبستانی طبق آئین نامه آموزش و پرورش می گذرانند.

تعریف نظری:  تعلیماتی است که در مراکز مهد کودک و پیش دبستانی به کودکان داده می‌شود مانند مفاهیم کمی و ریاضی و مفاهیم اجتماعی …..

 سن مادر

در این تحقیق محدوده سنی مادران به طبقات ۲۰ تا ۳۵ -۳۶ تا ۴۵ -۴۶ تا ۷۰ تقسیم شده است.

 زبـان

در این پژوهش ۱ زبانه زمانی است که کودک با یک زبان آشنایی دارد و صحبت می‌کند و ۲ زبانه یعنی کودک با دو زبان آشنایی دارد و برای مثال در خانواده زبان مادری زبان دیگری است و در بیرون از خانواده به زبان فارسی با او صحبت می‌شود.

 تحصیلات والدین:

در این پژوهش سواد والدین در چهار طبقه:

بی‌سواد ـ ابتدایی ـ راهنمایی ـ دیپلم و بالاتر .

 تعداد افراد خانوار

در این پژوهش تعداد افراد خانوار در ۴ طبقه ۳ نفری ـ ۴ نفری ـ ۵ نفری ـ ۶ نفری و بالاتر طبقه‌بندی شده است.

دست غالب

کودک با کدام دست مسلط به نوشتن است راست یا چپ.

شهری و روستایی

کودک در داخل شهر زندگی می‌نماید یا در روستا.

فصل دوم

مقدمه :

در گذشته، بسیاری از اقدامات برای رشد و تکامل کودکان خردسال بر دو عملکرد متکی بود:

آماده کردن کودکان برای ورود به دبستان و یا آزاد کردن خانواده ها از گرفتاری مراقبت از کودکان در روزهای کار. این دو عملکرد بخش مهمی از سیاست و اقدامات تربیتی رشد و تکامل کودکان خردسال را تعیین می کردند. اکنون در رشد و تکامل کودکان خردسال، بْعد سومی که تاکنون نادیده گرفته شده بود، بیشتر مورد تأکید قرار گرفته است و به عنوان پایه و اساس آن تلقی می شود و آن تندرستی و رفاه کلی کودک و رشد و تکامل احساس و ذهن او است.این بْعد اهمیت خود را در دنیای پرآشوب و تضاد و دستخوش تغییرات دائم نشان می دهد. همانگونه که تحقیقات مکرر نشان داده است، مراقبت برای رشد و تکامل کودکان خردسال راه گشای زندگی در آموزش، خوداتکائی و پژوهش است. رشد  و تکامل کودکان خردسال، مراقبت برای رشد و تکامل کودکان خردسال نامیده می شود تا بیشتر بر مفاهیم رشد و تکامل تأکید شود. لیکن چه عبارت رشد و تکامل کودکان خردسال و چه مراقبت برای رشد و تکامل کودکان خردسال بکار رود، منظور فرایند تحقق یافتن حق هر کودک برای زنده ماندن، پشتیبانی، مراقبت و مطلوب ترین رشد و تکامل از آغاز بارداری به بعد است. کودک انسان، بی دفاع است و عدم آمادگی اش برای دنیای خارج بسیار طولانی است، طولانی تر از دورانی که برای موجودات شناخته دیگر وجود دارد. خردسالی دورانی پر از بیم و خطر و همچنین پْر از امکانات فوق العاده است. زمانی است برای اکتشاف، تجربه و تغییرات عمده. در این دوره حساس، کودک تمایل مثبتی به یادگیری و نیز علاقه زیادی به مشارکت در کارهای دنیای خارج پیدا می کند. (سازمان ملل متحد یونیسف، ترجمه: عالی پور، ۱۳۸۰).

 

مفهوم و تعریف های مختلف هوش

همچنان که افراد بشر از نظر شکل و قیافه ظاهری با یکدیگر تفاوت دارند، از نظر خصایص روانی مانند هوش، استعداد، رغبت و دیگر ویژگی‌های روانی و شخصیتی نیز بین آنها تفاوتهای آشکار وجود دارد. مطالعه نوشته‌های فلاسفه و دانشمندان قدیم نشان می دهد که انسان حتی از گذشته‌های بسیار دور از تفاوتهای فردی آگاه بوده است.  چنانکه افلاطون در کتاب جمهوریت تفاوتهای فردی انسان ها را مورد توجه قرار داده و گفته است که هر فرد باید به شغلی متناسب با استعدادها و تواناییهایش گمارده شود. او درباره تفاوتهای افراد، در کتاب جمهوریت خود چنین گفته است: «اشخاص به طور کاملاً یکسان به دنیا نمی آیند، بلکه از نظر استعدادهای طبیعی با یکدیگر تفاوت دارند، یک شخص برای نوع خاصی از شغل و دیگری برای شغلی دیگر مناسب است».( شریفی، ۱۳۸۳).

ارسطو شاگرد برجسته افلاطون نیز در نوشته های خود تفاوتهای فردی و گروهی انسانها را از نظر تواناییهای مختلف مورد توجه قرار داد و به تفاوتهای موجود بین گروههای نژادی اجتماعی، و جنسی اشاره کرد.  در قرون وسطی تفاوتهای فردی چندان مورد توجه قرار نگرفت. تصمیمهای فلسفی در رابطه با ماهیت ذهن عمدتاً به طور نظری انجام می گرفت و روشهای تجربی در مشاهده و سنجش رفتار به کار بسته نمی‌شد. در این زمان روان شناس قوای ذهن که توسط سنت آگوستین و سنت توماس مطرح شده بود بر نظام آموزش قرن عصر حاکم بود. (شریفی، ۱۳۸۳).

براساس این نظریه، حافظه، تخیل و اراده عناصر اساسی ذهن به شمار می روند و پرورش این قوا موجب می شود که انسان در همه زمینه ها توانایی و مهارتهای لازم را کسب کند. در اواخر قرن ۱۸ و اوایل قرن ۱۹ میلادی عده ای از دانشمندان تعلیم و تربیت مانند روسو، پستالوزی هربارت، و فروبل تفاوتهای فردی کودکان را از نظر علایق، فعالیتهای ذهنی و توانایی های یادگیری مورد توجه قرار دادند که در روشهای تعلیم و تربیت کودکان تأثیری عمیق برجای گذاشت.( شریفی،۱۳۸۳).

یکی از مسایل مهمی که در تعلیم و تربیت و رسیدن به اهداف پرورشی باید در نظر گرفت اصل تفاوت های فردی است. این اصل بدین معنا است که همه کودکان صرفنظر از تفاوت های درون فردی و بین فردی بتوانند از امکانات و فرصت های آموزشی مطابق با حداکثر توانایی ها و ظرفیت خود استفاده نمایند بدون توجه به این که ظرفیت و توانایی آموزشی آنان کم باشد یا زیاد.  برای آنکه تفاوت های بین فردی و درون فردی دقیق تر اندازه گیری شوند، به وسایلی برای سنجش نیاز است تا بدین وسیله بتوان آموزش و پرورشی مبتنی بر شناخت همه جانبه کودکان و متناسب با توانایی ها و رغبت هایشان ارائه داد.  براساس دیدگاه مرسوم، هوش عبارت است از برخی ویژگی های نسبتاً ثابت فرد که در تعامل بین محیط و وراثت شکل می گیرد(استرنبرگ[۶] و گریگورنکو[۷]، ۱۹۹۷).

پدیده هوش بارزترین فعالیت توان ذهنی در بشر می باشد که قدرت سازگاری او را در محیط میسر می سازد. مطالعه هوش از دیرباز مورد نظر روان شناسان بوده و در سالهای اخیر تحقیقات فراوان در این باب انجام گرفته است.(عظیمی، ۱۳۸۰)

یکی از تعریف‌هایی که خیلی زیاد مورد استفاده قرار گرفته تعریفی است که وکسلر در ۱۹۵۸ پیشنهاد کرده است. او هوش را به عنوان یک استعداد کلی شخص برای درک جهان خود و برآورده ساختن انتظارات آن تعریف کرد. بنابراین، از نظر وی هوش شامل توانایی های فرد برای تفکر منطقی، اقدام هدفمندانه و برخورد مؤثر با محیط است از نظر وکسلر هوش می تواند اجتماعی، عملی و یا انتزاعی باشد و نمی توان آن را از ویژگی هایی مانند پشتکار، علایق و نیاز به پیشرفت مستقل دانست. به نظر هامفریز[۸] هوش عبارت است از خزانه مهارتهای ذهنی آدمی و بورینگ[۹] عقیده داشت هوش چیزی است که به وسیله آزمونهای هوش اندازه گیری می شود.( شریفی، ۱۳۸۳)

چندین راه برای تعریف هوش وجود دارد، سه نظر متداول:

– هوش عبارت است از توانایی یادگیری

– هوش عبارت است از توانایی فرد در تطبیق با محیط خود

– هوش عبارت است از توانایی تفکر انتزاعی (براونینگ[۱۰]، ۱۹۹۰).

این سه تعریف مغایر یکدیگر نیستند، تعریف اول تأکید بر تعلیم و تربیت دارد. تعریف دوم بر شیوه مواجه افراد با موقعیت‌های جدید تأکید می کند، و تعریف سوم ناظر بر توانایی افراد در زمینه استدلال کلامی و ریاضی است. به این ترتیب، این سه توانایی با یکدیگر وجوه مشترکی دارند.

در زمینه هوش دو نظر کلی، تواناییهای ذهنی انسان دارای یک عامل مشترک است که اسپیرمن آن را عامل g [11] معرفی می کند. در نظریه چند عامل، چند عامل مجزا یا مهارتهای اساسی وجود دارد که هر فعالیتی با یک یا چند عامل از آنها درگیر است.( بامدادی ،صادق پور، ۱۳۸۷به نقل از سایت اینترنتی ام قاعد)

هوش، یکی از مفاهیم انتزاعی است که تغییر و تحول زیادی داشته است. عده ای هوش را محصول استعدادهای ذهنی و تعدادی هوش را توانایی یادگیری، خوب استدلال کردن، سازگاری با محیط و تحلیل اطلاعات می دانند. بینه عقیده داشت:« هوش چیزی است که به وسیله تست او سنجیده می شود» و بورینگ[۱۲] معتقد بود: «هوش چیزی است که به وسیله آزمونهای هوش اندازه گیری می شود». کوششهایی که برای تدوین یک تعریف دقیق از هوش به عمل آمده اغلب با مشکل مواجه بوده و به تعریفهای بحث انگیزی منجر شده است. دلیل این امر آن است که هوش یک مفهوم انتزاعی است و درواقع هیچگونه پایه محسوس و عینی و فیزیکی ندارد. هیچ نقطه ای در مغز انسان وجود ندارد که بتوان آن را جایگاه هوش دانست. اصطلاح هوش فقط نامی است که به فرایندهای ذهنی فرضی یا مجموعه رفتارهای هوشمندانه اطلاق می شود و نظریه های هوش در عمل نظریه های مربوط به رفتار هوشمندانه است (شریفی، ۱۳۸۳).

چنین رفتاری شامل توانایی های مختلف و دیگر متغیرهای شخصیتی است که از فردی به فرد دیگر تفاوت می کند.  بنابراین، هوش یک برچسب کلی برای گروهی از فرایندهاست که از رفتار ما و پاسخهای آشکار افراد استنباط می شود. به عنوان مثال، می توان فنون حل مسئله را مشاهده کرد و نتایج حاصله از به کار بستن این فنون را مورد سنجش قرار داد، اما هوش، که فرض می شود این فنون را به وجود می آورد به طور مستقیم قابل مشاهده و اندازه گیری نیست. مفهوم هوش تا اندازه ای شبیه اصطلاح «نیرو» در فیزیک است: نیرو را می توان از روی آثارش شناخت و از این طریق حضور آن را استنباط کرد. هوش نیز موجب می شود که شخص به محض برخورد با مسائل مختلف به شیوه های معین رفتار کند. (شریفی،۱۳۸۳)

دیدگاه بدیل درباره هوش آن است که هوش یک نوع خبرگی رشد یابنده است و آزمونهای هوش نوعاً یک بعد محدود از خبرگی را اندازه می گیرد. دیدگاه تکوین خبرگی سهم عوامل ژنتیکی را منبع تفاوتهایی در توانایی تکوین مقدار مشخصی از خبرگی نمی داند. بسیاری از ویژگی های انسانی از جمله هوش، نشان دهنده تغییرات همگام و تعامل میان عوامل ژنتیکی و محیط است. اگر چه سهم ژن ها را در هوش افراد نمی توان به طور مستقیم اندازه گیری و یا حتی برآورد کرد. اما چیزی که اندازه گیری می شود بخشی از آن چیزی است که علائم تکوین خبرگی نامیده می شود.(استنبرگ[۱۳]، ترجمه: حجازی و عابدینی، ۱۳۸۵)

یکی از قدیمی ترین تعریفهای هوش توسط بینه و سیمون[۱۴] (۱۹۱۶) به صورت زیر مطرح شده است:

«قضاوت، و به عبارتی دیگر، عقل سلیم، شعور عملی، ابتکار، استعداد، انطباق خود با موقعیتهای مختلف، به خوبی قضاوت کردن، به خوبی درک کردن، به خوبی استدلال کردن اینها فعالیت های اساسی هوش به شمار می روند. در حالی که بینه و سیمون هوش را در اصل قضاوت درست در برخورد با مسائل تلقی می کنند، روانشناسان دیگر هوش را توانایی تفکر انتزاعی، توانایی یادگیری، استعداد حل مسئله یا توانایی سازگاری با موقعیت های جدید می دانند.( شریفی،۱۳۸۳)

وکسلر روان شناس آمریکایی هوش را این طور تعریف می کند:

–  مجموعه شایستگی‌های فرد در تفکر عاقلانه رفتار منطقی و سودمند و اقدام موثر در سازش با محیط.

آلفرد بینه در سال ۱۸۵۷-۱۹۱۱ روان شناس فرانسوی می گوید:

– هوش آن چیزی است که آزمونهای هوش آن را می سنجد و باعث می شود که افراد عقب مانده ذهنی از افراد طبیعی و باهوش متمایز کند.(میلانی فر، ۱۳۸۷)

استرنبرگ (۱۹۸۵) عملکرد در آزمونهای هوش و در شاخص های موفقیت را به عنوان فرامؤلفه های تفکر مطرح می کند. بازشناسی مسائل، تعریف مسائل و تنظیم راهبردهای حل مسائل، بازنمایی اطلاعات، تخصیص منابع و نظارت و ارزیابی راه حلهای مسئله، تکوین این مهارتهای حاصل تعامل و تغییر همگام محیط و ژن است.

همانطور که افراد بشر از نظر شکل و قیافه ظاهری با یکدیگر متفاوت هستند، از لحاظ خصایص روانی مانند هوش، استعداد، رغبت و دیگر ویژگی های روانی و شخصیتی نیز با هم تفاوت دارند. حتی نوشته های فلاسفه و دانشمندان قدیم بیان می دارد که انسان درگذشته های دور به تفاوتهای فردی اعتقاد داشته است. افلاطون حتی برای گزینش سربازان و نظامیان مناسب برای مدینه فاضله خود گونه ای از «آزمون عملی» را پیشنهاد کرد. (آناستازی[۱۵]، ۱۹۵۸، ترجمه: شریفی، ۱۳۷۶)

تعریف تربیتی هوش:

---

120,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .