عنوان :

تحقیق بررسی اثر مهد کودک بر هوش دانش آموزان پایه اول ( دختر و پسر )

تعداد صفحات : ۸۱

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

در این مقاله به بررسی اثر مهد کودک بر هوش دانش آموزان پایه اول ( دختر و پسر ) می پردازیم. ما دریک دوره ای از تاریخ زندگی می کنیم که تحریک یکی از خصوصیات آن به شمار می رود . عصر اتم به همراه خود عجله و شتاب را در زندگی به ارمغان آورده است . کشمکشها و تهدید به انهدام کلی دنیا و جنگلها همه ما را نگران و مشوش می‌دارد .

اگر والدین طفل در تفکر و اعمال خویش آثار ثبات و آرامش نشان ندهند یقیناً کودک خردسال علائم نگرانی و اضطراب آنرا در اعمال خود منعکس خواهد ساخت .

طفل چهار یا پنجساله نمی تواند اهمیّت مسائل و مشکلات محلی ، ملّی ، جهانی را بفهمد و درک کند ولی بخوبی می تواند گره  جبین پدر یا ناراحتی مادر را تشخیص دهد . دلهره ، نگرانی ، ترس ، تردید و بلاتکلیفی می تواند امنیت خاطر کودک را سهولت از بین ببرد . برخی از اطفال کودکستانی ممکن است به  عللی که خارج از حیطه توانایی پدر و مادرشان باشد از زندگی آرام  عادی و نشاط بخش خانوادگی برخوردار نباشند .

اغلب کودکستان ها معمولاً در شهرها قرار دارند زیرا زندگی شهری دارای فشارهائی جهت خردسالان نیز می باشد . فقدان فضای لازم برای بازی ، زندگی در منازل تنگ و پر جمعیت دخالت و کنترل ناروای  بزرگسالان را در زندگی کودکان افزایش می دهد .

مادرانی که درخارج از خانه به دنبال کار و شغل می روند برای نگهداری و  مراقبت فرزندشان به راههای گوناگون از قبیل سپردن آنها به کانون های کودکان و یا همسایگان می روند . خانواده های سابق بر خلاف خانواده های امروز که از افراد کمتری تشکیل می شوند کثرت و وسعت بیشتری داشتند در نتیجه اطفال تجارت اجتماعی فراوانی کسب می کرد . بنابراین کودکستان (مهد کودک ) فرصتهای پردازشی به منظور ترمیم این نقایص و بدست آوردن اطلاعات و مهارتهای اجتماعی بیشتری بوجود می آورد ، خانه های بزرگ با باغچه های وسیع و فضای باز برای باز ی جای خود را به آپارتمانها و حیاطهای تنگ و کوچک داده است . ساختمان کوکستان این فضای باز را در اختیار کودکان می گذارد . آموزشگاه و خانواده طفل موطفند که در طرح و تهیه برنامه های کلی برای رشد عمومی کودکان همکاری بسیاری نزدیکی داشته باشند و بدون وجود این همکاری ممکن است پاره ای از فعالیتهای ضروری برای طفل مورد غفلت یا تکرار قرار گیرد یا از همه برتر کودک به سازگاری با دوسیستم مغایر مجبور باشد .

نظریه های محققان ، روانشناسان و صاحب نظران در مورد تأثیر آموزش پیش دبستانی می پردازیم :

بسیاری از محققان اعتقاد دارند که زندگی کردن در یک محیط غنی خصوصاً در سالهای نخست زندگی مغز را تقویت نموده و امکانات فراگیری گسترش می یابد.

تحقیقات علمی نشان داده است که ۶ سال اوّل زندگی از لحاظ رشد هوش و شکل گیری شخصیت سرنوشت ساز می باشد . پیاژه روانشناس سوئیس به بعد رشد شناختی تکیه می کند و محتوی شناخت آدمی را مجموعه ای از دریافتهای فکری و عاطفی ، اجتماعی و اخلاقی می داند که از بعد نظری این ابعاد را از  هم جدا می کند ولی عملاً ابعاد مختلف رشد در ارتباط با هم مشکل می گیرند و رشد می یابند شناخت در روانشناسی مترادف با تفکر بکار می رود و شامل شبکه و سیستمی از فرآیندهای شناخت مثل حافظه ، تشکیل مفاهیم ، ادراک و غیره است . انسان در طی مراحل رشد می کند از لحاظ کیفی با یکدیگر متفاوتند ضمن اینکه این مراحل به یکدیگر استوارند هر کدام از آنها ساختار و عملکرد خاص خود را دارند . او معتقد است برای پرورش و رشد ذهنی کودکان باید به تقویت و غنی سازی محیط قبل از دبستان آنان مبادرت نمود .

برخی از کارشناسان تعلیم و تربیت تاکید دارند که آموزش و پرورش پیش دبستانی عمدتاً در جهت آماده کردن کودک برای ورود به دوره ابتدائی می باشد : یعنی این ذهنیت که آموزش و پرورش پیش دبستانی بخشی از آموزش همگانی و بنیادی تلقی شود . لازم به یاد آوری است که ایجاد این دوره ها بنام آمادگی در کشورها به گونه گسترده ای مطرح است ولی امید است که به جای خود را در نظام تعلیماتی باز نماید . صاحبنظران اعتقاد دارند آموزش یکی و دو ساله قبل از دبستان در توسعه خزانه لغوی کودکان با ایجاد مفاهیم اساسی و قدرت بیان بسیار مؤثر است و باعث می شودکه کودک در دبستان از دیگران جلوتر بیفتد در ضمن این آموزشها می تواند عامل موثری در تقویت حس همکاری اجتماعی و مردم گرایی و راه حل موثری برای حل مشکلات در مدرسه و حتی محیط اجتماعی می باشد و تجربه نشان داده که از همان روز اول ورود به دبستان تفاوت میان دانش آموزان که دوره پیش دبستانی را گذرانده‌اند با آنهایی که این دوره را نگذرانده اند کاملاً روشن است .

تأثیر کودکستان در رفتار اجتماعی کودک .

کودکستان طفل را با دنیایی جدید ولی متفاوت آشنا می سازد که در آن عوامل اجتماعی جدید برای اجتماعی شدن مانند مربیان و همسالان وجود دارند قهرمانان اصلی کودکستان معمولاً مربی و معلم است که عموماً همیشه زن می باشد . طفل بزودی در می یابد که خانم معلم مانند مادرش بسرعت نیازهای او را بر نمی‌آورد و توجهی که مادر به او می کند نشان نمی دهد در کودکستان برخی از پاسخهای رفتاری و شخصی کودک تشویق و بعضی دیگر تنبیه می شود. طفل باید بکوشد در کودکستان با اطفال همراهی و همگانی نشان داده و با برخی از آنها نیز دوستانه رفتار نماید .

رفتار اجتماعی در سنین پیش از مدرسه .

در سالهای پیش از مدرسه دو تا شش سالگی کودکان به تدریج از افرادی غیر اجتماعی به افرادی اجتماعی تبدیل شده از حالت انفرادی به حالت اجتماعی می گرایند . کودکان در این دوران از طریق همکاری و فعالیتهای گروهی برای زندگی اجتماعی در دبستان آماد می شود میزان آمیزش کودک با کودکان دیگر ، در این دوران تأثیر بسیاری در رشد اجتماعی وی خواهد داشت . کودکانی که پیش از رفتن به کودکستان و دبستان زندگی گروهی داشته اند (مثلاً‌در شیرخوارگاهها ) در کودکستان یا دبستان بیش از کودکان دیگر با همسالان آمیزش می کنند .

واژه های کلیدی: مهد کودک هوش دانش آموزان

فهرست مطالب

« مفهوم هوش » (۱)    ۴
هوش کلی     ۶
جنبه های مورد توجه روانشناسان     ۶
هوش     ۷
ویژگیهای هوش     ۹
ویژگیهای عمومی هوش     ۱۰
انواع هوش     ۱۱
نظریه های معاصر هوش     ۱۲
هوش اجتماعی     ۱۳
هوش انضمامی     ۱۳
هوش انتزاعی     ۱۳
نظریه های مهم هوش     ۱۴
۱- نظریه های عاملی     ۱۴
الف : نظریه دو عاملی اسپیرمن     ۱۵
ب : نظریه چند عاملی ترستون    ۱۷
جدول توانائیهای ذهنی نخستین از دیدگاه ترستون ‹ ۲- ۱ ›    ۱۷
توانایی    ۱۷
تعریف    ۱۷
تحلیل عوامل ترستون     ۱۸
ج ) : مدلهای سلسله مراتبی     ۱۹
د : نظریه کتل درباره هوش متبلور هوش سیال    ۲۱
نظریه دو سطحی ۲– جنس۶ ۳    ۲۴
۲- نظریه های فرایند مداری هوش     ۲۵
الف ) نظریه شناختی پیاژه در مورد هوش    ۲۷
ب ) : نظریه بازنمایی برونر .    ۳۰
رویکرد یا دیدگاه مؤلفه ای    ۳۰
یک توانایی یا چند توانایی     ۳۲
نظریه هوش گیلفورد     ۳۴
هوش و وراثت     ۳۶
تأثیرات محیطی     ۴۱
خویشاوندی نسیی۱ و  هوش    ۴۴
تأثیرات فرهنگی دررشد کودک به دو دسته بزرگ تقسیم می شود .    ۴۵
تأثیر طبقه اجتماعی     ۴۵
توزیع هوش     ۴۷
الف ) هوش    ۴۹
تفاوتهای جنستی در عملکرد و هوش     ۵۱
آیا بهره هوشی ثابت است ؟    ۵۳
افراد تیز هوش و طبقه بندی تیز هوشان .    ۵۴
ویژگیهایی که تیزهوشان در آنها برتری دارند ( در مقایسه با همسالان )    ۵۵
همبستگی هوش و حجم مغز     ۵۶
تاریخچه پیدایش مقیاس اندازه گیری هوش .    ۵۷
آزمونهای هوش     ۶۰
آزمون هوش استانفورد – بینه : (فردی )    ۶۱
مقیاس جدید استنفورد – بینه :    ۶۶
مقیاسهای هوش و کسلر    ۶۸
آزمونهای گروهی هوش     ۶۹
آزمون ریون      ۷۱
مهد کودک     ۷۵
تأثیر کودکستان در رفتار اجتماعی کودک     ۷۸
تأثیر کودکستان در رشد مفاهیم ذهنی اطفال     ۷۹
رفتار اجتماعی در سنین پیش از مدرسه     ۷۹
واکنشهای عاطفی و متقابل اجتماعی     ۸۰

« مفهوم هوش » (۱)

در طول دهه های گذشته تغییر بسیاری کرده است و برطبق دیدگاههای غالب و ارزشهای رایج روز در هر دوره ، تعیین شده است و ابزاری که برای اندازه گیری آن بکار رفته می رود همچنان در حال تغییر خواهد بود . هوش جنبه ای ازجنبه های گوناگون تفاوتهای فردی است که هنوز درچارچوب کامل قرار نگرفته است ، از جمله‌های ویژگیهای فردی فرآیندهای ذهنی هستند که مشاهده مستقیم این تفاوت در آنها بسیار دشوار و گاهی غیر ممکن است و لذا ما فقط از روی اعمال که اشخاص انجام می دهند ، قادر هستیم که به نیروهای ذهنی آنها پی ببریم ، مثلاً : کودکی که مسائل را زودتر یاد می گیرد کودک با هوش نامیده می شود ، ولی کودک که نمی تواند به آن سرعت فرا گیرد وقتی مهارتهای ساده را هم به زحمت می آموزد ، از لحاظ توانائیهای ذهنی دارای هوش ضعیف است بدین معنی که هر دو کودک استعداد ذهنی دارند ولی این استعداد در اوّلی بیشتر از دوّمی است[۱] . ( اسدی ، ۷۴ )

هوش بر خلاف تصور عامه یک جوهر یا ملکه نیست بلکه متضمن اعمال واکنشهای ذهنی پیچیده ای است که در رفتار فرد ظاهر می شود . از همین روست که از هوش به خودی خود نمی توان تعریف جامعی ارائه دارد و سعی در تعریف ارائه هر تعریف مجددی از هوش ، نتیجه اش نامفهوم یا حداقل نارسا بودن تعریف است . لذا بسیاری از روان شناسان ، روش غیر مستقیم پیش گرفته و مثلاً از توضیح تفاوت میان هوش و عادت ، هوش وغریزه ، هوش و استعداد برای نشان دادن و جوه افتراقی آنها ، استفاده کرد ، و به تعریف معنا.ی آن نزدیک می شود و آن گاه این تعاریف کامل نشده را در هم ادغام کرده و با شناخت مجموعه ، این فعالیت ، به تصور کلی و مفهوم هوش نامحدودی نزدیک می شوند . شناختی که تنها از طریق تظاهراتش در رفتار میسر می شود .(اسدی ، ۷۴ )

هوش معمولاً در فهرست ویژگیهای فرد آمده و از جمله خصائص کم و بیش ثابت رفتار بشمار می رود . توصیف و اندازه گیری هوش قسمت عمده وقت روانشناسان را به خود اختصاص داده است .

مطالعات آنان در این زمینه ارزش علمی و نظری دارد . ارزش علمی عبارت است از پی بردن به میزان کارآمدی افراد و تعیین اینکه ایشان تا چه حدودی و درچه قسمتهایی می توانند مفید واقع شده و موفقیت بدست آورند و ارزش نظری تحقیقات روانشناسان در مورد هوش این است که می توانند شناخت انسان را در مورد خودش بیشتر کنند و تا حدی موجب ارضای کنجکاوی او شوند ( آستانبوس ، ۷۴ )

وقتی ما از هوش انسان می گوئیم در واقع به رفتار و کردار او در موارد مختلف ، که از وضعیت هوش او حکایت می کند توجه داریم . ( آستانبوس ۷۴ )

 هوش کلی :

هوش یعنی سازگاری فعال ، سازگاری آگاهانه در معنای وسیع کلمه ، نه سازگاری منفعل. به عبارت دیگر هوش یعنی ایجاد اصلاحات در محیطی که خود با آن سازگار می شود . وقتی فرد هوش خود را بکار می گیرد که با موقعیتهای نسبتاً جدید و تازه باشد سازگار شود. ( مومنین ، ۷۴ )

می توان هوش کلی را بصورت زیر تعریف کرد :

توانایی سازگاری آگاهانه و فعال با موقعیتهای تازه یا نسبتاً تازه ای که خود با آن روبرو می شود . از آنجائیکه این موقعیتها ماهیت و پیچیدگی بسیار متغیری دارند بنابراین می توان پیش بینی کرد که انواع هوش نیز باید همان تنوع و پیچیدگی موقعیتها را داشته باشد ، زیرا به کمک انواع سازگاریها و به کمک انواع آزمونهایی که برای ما ارزشیایی عینی این سازگاریها ساخته می شود ، تعریف می گردند . ( مومنین ، ۷۴ )

 جنبه های مورد توجه روانشناسان :

زمینه سازگاری : از آنجا که هوش بعنوان یک استعداد کلی سازگاری به حساب می‌آید ما می توانیم توجه خود را روی ماهیت نوع مسائل که باید حل شوند متمرکز کنیم در این صورت موارد زیر را در دست خواهیم داشت ؛

موقعیتهای ملموس

دنیای اجتماعی ، اشخاص ، انسانها .  بنابر این از هوش علمی و انتزاعی و اجتماعی صحبت خواهیم کرد .

هوش[۲] :

« در توانایی کسب ، بازیابی و استفاده از دانش به شیوه ای معنا دار ، درک و فهم ایده‌های عینی و انتزاعی و درک مناسبات بین اشیاء و ایده ها»   (مترجم ماهر،۱۳۷۱ )

هوش :  در هوش را می توان توانایی تشخیص برای « همگون سازی » [۳] معلومات واقعی یادآوری حوادث گذشته دور و نزدیک ، استدلال منطقی ساختن و پرداختن مفاهیم ، ( چه ارقام ، چه کلمات ) تبدیل مفاهیم انتزاعی به لفظی : به انتزاعی ، تحلیل و ساخت و دارای معنی با مسائل و تقّدم هایی که در یک موقعیت خاص مهم فرض می شوند ، تعریف کرد .      ( کاپلان سادوک ، ۱۳۷۵ )

ابینگهاوس[۴] :‌ « هوش عبارت است از قدرت ترکیب کردن مواد »      ( بیانی ، ۱۳۷۲ )‌

ثوراندایک^۴ « هوش عبارت از قدرت ابزار عکس العملهای خوب از نقطه حقیقت و هوش معدل استعدادهاست »‌     ( بیانی ، ۱۳۷۲ )

وکسلر^۵ « هوش عبارت از مجموع یا کل استعداد فرد که دو را به انجام کار با هدف تفکری و به بر خورد موثر با محیط منجر می شود »‌        ( بیانی ، ۱۳۷۲ )

پیاژه^۶ : «‌ هوش پیشرفته ترین نوع سازش ذهنی است ، یعنی اینکه فرد در اثر تماس با محیط عناصر جدید را در محیط گرفته و به درون خود می برد وتوسط خویش بر محیط اثر می گذارد و در اصل این درون سازی و برون سازی سبب تعادل فردی می‌گردد . »                                                                  ( سیف ، ۱۳۷۵ )

من هوش را به صورتی از تعادل یابی تعریف می کنم که تمام ساختهای شناختی به سوی آن هدایت می شود .                                              ( سیف ، ۱۳۷۵ )

کتل۱ : « هوش به دوجزء  بزرگ که مکمل یکدیگرند تقسیم می شود؛ هوش متبلور ، هوش سیال

هوش متبلور۲ :  که بر آمده از محیط یادگیرهاست

هوش سیال^۳ که وابسته به وراثت است وتوان بالقوه فردرا نشان میدهد .( بهرامی ،۱۳۷۷ )

ترمن^۴ : › هوش استعداد و تفکر انتزاعی است »‌                ( شعاری نژاد ، ۱۳۷۰ )

اشترن^۵ : « هوش ، استعداد عمومی فرد برای سازگاری عقلی با مسائل و اوضاع تازه‌‌زندگی است                                                   ( شعاری نژاد ، ۱۳۷۰ )

مولر^۶ : «‌ هوش ، استعداد بینش در انسان و حیوان است »‌

کلوین۷ : « هوش ، استعداد یادگیری است . »

کروارد^۸ : « هوش ، استعداد استفاده از تجربه های قبلی در مسائل تازه و پیش بینی مسائل بعدی است »

مان ۱ : « او هوش را استعداد یادگیری و مورد استفاده قرار دادن آموخته های خود در سازگاری با اوضاع تازه و حل مسائل جدید است . »‌

بینه^۲ : « هوش ، ازچهار استعداد ترکیب شده است : فهم ، ابتکار ، انتقاد و استعداد توجیه فکر در جهت معین. »

اسپیرمن۳ : « هوش ، استعداد نظری عمومی است که در همه انواع فعالیتهای ذهنی موثر است .‌»

بورینگ ^۴ : « هوش ، چیزی است که بوسیله آزمونهای هوش اندازه گیری شده است .»

                                                                            (شعاری نژاد ، ۱۳۷۰ )

ویژگیهای هوش :

۱-   توانایی یادگیری سریع

۲-   انطباق با موقعیتهای جدید

۳-    به کار بردن استدلال انتزاعی

۴-    درک مفاهیم کلامی و ریاضی

۵-   انجام دادن تکالیفی که مستلزم درک روابط موجود باشد .  (مترجم ، یاسایی، ۱۳۷۳ )

دیوید وکسلرمؤلف مقیاس هوش و کسلر بزرگسالان و مقیاس هوش و کسلر برای کودکان هوش را چنین تعریف می کند :

« توانایی یکپارچه فرد را عمل کردن عامرانه ، تفکر منطقی و توانایی کنار آمدن با محیط به نحوی موثر »                                            ( پاشاشریفی ، ۱۳۷۷ )

ویژگیهای عمومی هوش :

بحث در جزئیات دیدگاه استربنرگ درباره هوش از محدوده مطالب حاضر خارج است امّا می توان خلاصه ای از دیدگاه او را ارائه کرد . مؤلفه های مختلفی که اشترنبرگ  شناسایی کرده صورت سازمان یافته دارند و به صورت خوشه هایی با عناوین زیر عمل می کنند .

۱-   توانایی آموختن و بهره گیری از تجربه .

۲-    توانایی تفکر با استدلال به شیوه انتزاعی .

۳-    توانایی انطباق با نوسانات جهانی ، نا استوار و دائم التغییر .

۴-    توانایی برانگیختن خویش برای انجام سریع کارهایی که مشخص انجام آنرا ضروری تشخیص می دهد .

این چهار توانایی عمومی منجر به تحلیل مولفه ای از هوش نسیتند بلکه در بسیاری از تحلیهای عاملی آزمونهای هوش نیز به آن بر خوردیم .

بسیاری از آزمونهای هوش که امروزه بکار می روند دراندازه گیری دوتوانایی درنخست فهرست فوق کار آمدی دارند. امّا در ارزیابی دو توانایی آخر جدول بسیار ناکار آمدند.

                                                                              ( براهنی ، ۱۳۷۱ )

انواع هوش :

۱- هوش تحلیلی۱ :

  این هوش را با آزمونهای بهره هوشی و دراغلب امتحانات اندازه گیر می کنیم .

۲- هوش انگاره ای ( الگویی )^۲ :

  یعنی توانایی دیدن انگاره ها در مسائل و آفریدن انگاره ها ، ریاضی دانان ، هنرمندان و برنامه ریزان کامپیوتر درجه بالایی از این نوع هوش را دارا هستند.

۳- هوش موسیقیایی۳ : هوشمندی موسیقیدانان

۴- هوش بدنی^۴ : شناگران ، فوتبالیستها ، انواع ستاره های ورزشی .

۵ – هوش علمی ۵ :  هوش که می تواند بدون استفاده از راهنما قطعه یک دستگاه را پیاده و سوار   کند

۶- هوش درون شخصی^۶:  هوش اشخاصی که با احساسات خود و دیگران هماهنگ هستند، مانند شاعران  و مشاوران و غیره .

 ۷- هوش میان شخصی۷ :توانایی برقرار کردن ارتباط با سایرین و انجام کارها با دیگران و از طریق دیگران    مدیران موفق، مسئولان شرکتها ، سازمانها و نهادها از این هوش برخوردارند.

همه انواع هوش در زندگی جای خود دارد ولی جالب است که بدانید در مدارس انگلستان کلیه این هوشها شناخته شده اند ، ولی بجز نوع اوّل ، همه جزء فعالیتهای «فوق برنامه » گروه بندی شده اند همه هوشها مورد نیاز است . کارخطائیست که جامعه تنها نوع اوّل را به عنوان سرمایه گذاری بیشتر در نظر می گیرد .

                                                                             (مترجم ، مخبر، ۱۹۹۰ )

---