عنوان :

تحقیق مقایسه اختلالات شخصیت متقاضیان جراحی زیبایی با افراد عادی

تعداد صفحات :۱۰۳

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده:

  ویل دورانت عقیده دارد، زیبایی زاده میل است. یکی از نشانه‌های برجسته اینکه زیبایی زاده میل است این است که شی مطلوب پس از آن که به دست آمد زیبایی خود را از دست می‌دهد. آن چه می‌خواهیم برای خوبی آن نیست، بلکه برای آن خوب است که آن را می‌خواهیم. زیبایی لذتی است که وجود خارجی یافته‌است و وعده لذت است.  

تحولات فرهنگی در جوامع مختلف موجب شده نگرانی افراد نسبت به وضعیت ظاهری خود افزایش یابد. زیبایی به جهت پاداش بخش بودن یکی از عوامل موثر و اثر بخش در روابط بین فردی است.

افراد زیبا به طور پنهان یا آشکار پیوسته در روابط اجتماعی مورد تقویت قرار می گیرند .بنابراین علاقه به زیباتر شدن می تواند انگیزه ای قوی برای اقدام به جراحی زیبایی باشد. اساساً بالاترین منفعت یک عمل جراحی زیبایی، مساله روان شناختی آن برای بیمار است. بنظر می رسد مسایل مختلفی در تمایل فرد برای انجام یک مداخله زیبایی دخیل هستند، مانند: افزایش اعتماد به نفس و احساس بهتری نسبت به خود داشتن، که این مسائل تصمیم گیری پزشک را در مورد چگونگی بیان خطرات آن مداخله دچار اشکال می کند.در این رابطه دانشمندان اجتماعی دریافته اند که مردم، زیبایی ظاهری را با ویژگی های شخصیتی پسندیده هم چون شایستگی و پذیرش اجتماعی، ربط می دهند.

از نظر اورنسون (۱۳۸۶) مهم ترین ویژگی انسان اجتماعی تلاش در جهت نفوذ اجتماعی است. اساساً کسب وجهه در جامعه نتایج کاربردی زیادی برای افراد دارد و افراد بواسطه آن بهتر می توانند اهداف خود را پیش ببرند. در این میان با توجه به ویژگی تمدن اجتماعی امروز که در آن به ظاهر افراد ارزش بیشتری داده می شود، الگوهای خاصی از عملکرد در این باره بوجود آمده است که یکی از آنها تصمیم به جراحی زیبایی است. با اینکه متخصصان عوارض جسمانی زیادی برای جراحی زیبایی بیان می کنند اما آمار افراد طالب جراحی زیبایی روز به روز بیشتر می شود .

از زمانیکه پیشرفتهای علم پزشکی، توانایی بشر را در دستکاری و تغییر ظاهر افراد ممکن ساخته و طالبینی از عموم مردم برای جراحی زیبایی بوجود آورده است. براساس آمار منتشر شده سال ۲۰۰۳ در آمریکا، ۵ جراحی معمول و رایج زیبایی شامل لیپوساکشن (برداشتن چربی از نواحی مختلف بدن)، افزایش و کاهش حجم سینه، جراحی پلک، و جراحی زیبایی بینی بوده است و تزریق بوتوکس، برداشتن مو با لیزر، میکرودرم ابریژن، و تزریق کلاژن هم به عنوان شایعترین مداخلات زیبایی غیر جراحی مطرح شده اند.

همه ساله تعداد بسیار زیادی در ایران به خصوص تهران عمل جراحی زیبایی انجام می‌دهند که به طور عمده شامل جراحی بینی، لیپوساکشن (برداشتن چربی از نواحی گوناگون بدن) و کشیدن پوست صورت برای برطرف کردن چین و چروک است. این جراحی‌ها بیشتر برای احساس رضایت از ظاهر خود و به تعبیری افزایش اعتماد به نفس انجام می‌شود. تبلیغات روزنامه‌ها و مجلات که به طور عمده همراه با عکس است نیز در ترغیب افراد موثرند. این افراد قبل از عمل در ارتباط میان فردی دارای مشکل هستند، اغلب گوشه‌گیر و افسرده هستند، نسبت به ناراحتی‌های خود بصیرت و بینش کافی ندارند، ناراحتی خود را به اشتباه به ظاهر خود نسبت می‌دهند و با عمل جراحی زیبایی برای از بین بردن آن اشکال اقدام می‌کنند. از نظر شخصیتی نیز اغلب افرادی که جراحی زیبایی بینی انجام می‌دهند، ویژگی‌های وسواسی بارزی دارند و در درجه دوم، افراد دارای شخصیت خودشیفته که کمال‌گرایی آنها متمرکز به خود و با هدف افزایش جذابیت است، این اعمال را انجام می‌دهند. با توجه به بررسی‌های انجام شده که اغلب در کشورهای اروپایی و آمریکا بوده است، حدود ۲۰ درصد افرادی که جراحی زیبایی بینی انجام می‌دهند مبتلا به اختلالات روان نژندی مانند اضطراب، وسواس و افسردگی و حدود ۷۰ درصد نیز مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته و اختلال شخصیت وسواسی هستند و فقط ۱۰ درصد اعمال جراحی ناشی از حالت واقعا غیرطبیعی بینی است. از نظر سنی، اعمال جراحی زیبایی بخصوص بینی بیشتر در سنین ۱۵ تا ۲۵ سال انجام می‌شود و در میان تحصیل کرده‌ها و افراد مرفه فراوان‌تر است. هر چند طبقات اجتماعی متوسط و پایین هم با وجود هزینه بالای این قبیل اعمال با تحت فشار قرار دادن خود و خانواده به این امر اقدام می‌کنند.

  پژوهش حاضر با هدف مقایسه اختلالات شخصیت طالبین جراحی زیبایی با افراد عادی صورت گرفته است. تحقیق حاضر یک مطالعه علی- مقایسه ای است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه مراجعین طالب جراحی زیبایی به کلینیک شیخ الرئیس تبریز طی می باشد. نمونه گیری به روش در دسترس و تمام شماری طی ۳ ماه از میان مراجعین به ۳ پزشک جراح زیبایی و به تعداد ۵۰ نفر صورت گرفت و با ۵۰ نفر از افراد عادی از نظر سن و جنسیت همتاسازی شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه اختلال شخصیت میلون ۲ گردآوری گردید. نتایج با نرم افزار SPSS و به کمک روش آماری تی تست مستقل مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج نشان داد در گروه طالبین جراحی زیبایی تعداد ۴۳ نفر ۸۶ درصد زن و ۷ نفر ۱۴ درصد مرد بودند. میانگین سن گروه طالبین جراحی زیبایی ۹۶/۲۵ با انحراف استاندارد ۸۰/۴ و در گروه کنترل ۰۴/۲۵ با انحراف استاندارد ۶۷/۷ بود. میانگین اختلالات شخصیت وسواسی، ضداجتماعی، خودشیفته، هیستری در طالبین جراحی زیبایی بیشتر از گروه کنترل بود و اختلال شخصیت وابسته و اسکیزوئید در گروه کنترل بیشتر از طالبین جراحی زیبائی بود. در اختلالات شخصیت اجتنابی، مرزی، پارانوئید، اسکیزوتایپال بین دو گروه مورد و شاهد تفاوت آماری معنی داری وجود نداشت. مداخلات روانی برای متقاضیان جراحی زیبایی اهمیت دارد.

کلیدواژه های تحقیق: اختلالات شخصیت، جراحی زیبایی، پرسشنامه اختلال شخصیت میلون

 فهرست مطالب

فصل اول – کلیات تحقیق   ۱
۱-۱: مقدمه    ۲
۲-۱: بیان مساله   ۳
۳-۱: اهمیت موضوع و ضرورت پژوهش   ۶
۴-۱: اهداف تحقیق   ۷
۵-۱: فرضیه های تحقیق   ۸
۶-۱: متغیرهای تحقیق   ۹
۷-۱: تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها   ۹

فصل دوم – مبانی نظری و ادبیات تحقیق   ۱۴
۱-۲: مقدمه   ۱۵
۲-۲: تمایل به زیبایی و تلاش برای زیبا شدن    ۱۵
۳-۲: عوامل موثر در اقدام به جراحی زیبایی   ۱۷
۴-۲: انواع جراحی زیبایی صورت    ۱۹
۱-۴-۲: جراحی زیبایی بینی یا رینوپلاستی   ۱۹
۲-۴-۲: جراحی زیبائی لاله گوش    ۲۱
۳-۴-۲: عمل جراحی زیبایی پلک ها   ۲۲
۴-۴-۴: کشیدن پوست صورت    ۲۲
۵-۴-۲: لیفت ابرو و پیشانی   ۲۳
۶-۴-۲: جلو آوردن چانه   ۲۳
۵-۲: شخصیت و اختلالات شخصیت   ۲۳
۱-۵-۲: انواع اختلالات شخصیت   ۲۷
۲-۵-۲: اختلال شخصیت پارانویایی   ۲۹
۳-۵-۲: اختلال شخصیت اسکیزوتایپال    ۳۱
۴-۵-۲: اختلال شخصیت اسکیزوئید    ۳۲
۵-۵-۲: اختلال شخصیت نمایشی    ۳۴
۶-۵-۲: اختلال شخصیت خودشیفته    ۳۵
۷-۵-۲: اختلال شخصیت مرزی    ۳۶
۸-۵-۲: اختلال شخصیت ضداجتماعی     ۳۷
۹-۵-۲: اختلال شخصیت وسواسی   ۳۹
۱۰-۵-۲: اختلال شخصیت اجتنابی    ۴۰
۱۱-۵-۲: اختلال شخصیت وابسته    ۴۱
۶-۲: نظریه های اختلال شخصیت   ۴۳
۱-۶-۲: نظریه بک    ۴۳
۲-۶-۲: نظریه طرحواره یانگ   ۴۴
۳-۶-۳: نظریه اختلال شخصیت میلون   ۵۰
۷-۲: پژوهش های انجام شده درباره موضوع تحقیق   ۵۳
۸-۲: خلاصه مبانی نظری و پژوهش های مرتبط با موضوع تحقیق   ۵۷

فصل سوم – روش تحقیق   ۵۹
۱-۳: مقدمه   ۶۰
۲-۳: نوع تحقیق    ۶۰
۳-۳: جامعه آماری   ۶۰
۴-۳: نمونه آماری و حجم نمونه    ۶۰
۵-۳: شیوه نمونه گیری    ۶۱
۶-۳: روش گردآوری اطلاعات   ۶۱
۷-۳: شرایط ورود آزمودنی ها به مطالعه   ۶۲
۸-۳: ابزار گردآوری اطلاعات   ۶۲
۹-۳: روش آماری تجزیه و تحلیل اطلاعات    ۶۳

فصل چهارم – تجزیه و تحلیل یافته ها   ۶۴
۱-۴: مقدمه    ۶۵
۲-۴: آمار توصیفی    ۶۵
۳-۴: فرضیه های تحقیق    ۷۰
فصل پنجم – نتیجه گیری و بحث   ۷۵
۱-۵: مقدمه   ۷۶
۲-۵: نتیجه گیری و بحث فرضیه های تحقیق   ۷۶
۳-۵: محدودیتهای پژوهش   ۸۱
۴-۵: پیشنهادهای تحقیق   ۸۱
۱-۴-۵: پیشنهادهای تحقیقی   ۸۱
۲-۴-۵: پیشنهادهای کاربردی    ۸۱
منابع    ۸۲
پیوست ها    ۸۷

منابع

– ارونسون، الف.، ترجمه شکرکن، ح.، ۱۳۸۶، روانشناسی اجتماعی.، تهران: انتشارات رشد. ص  ۳۹۶٫

– اسمعیلی کولاله، الف.، ۱۳۸۵، مقایسه اختلالات شخصیت مجرمین با افراد عادی، پایان نامه کارشناسی  ارشد روانشناسی عمومی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تبریز.

– افخم ابراهیمی، ع و قلعه بندی، م.، ۱۳۸۳، الگوهای شخصیتی متقاضیان جراحی بینی، فصلنامه روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، شماره ۳۶ : ۴-۱۰٫

-امامی، ط.، فاتحی زاده، م و نجاریان، ب.، ۱۳۸۳، علایم اختلال شخصیت در میان دختران جوان، مجله پژوهش زنان، ۲(۲): ۱۰۳-۱۱۶٫

– انجمن روانپزشکی امریکا.، ترجمه نیکخو، م و آوادیس یانس، ه.، ۱۳۸۵، متن تجدید نظر شده چهارم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM-4-TR .، تهران: انتشارات سخن.

-بیگان، پ.، ترجمه خلیلی، ف.، ۱۳۸۳، دائره المعارف زیبایی، جراحی پلاستیک، جراحی برای زیبایی، کوچک و بزرگ کردن چانه، خال کوبی، پرکننده های پوستی.، تهران: نشر فرا روی.

-پروین، ج.؛ ترجمه جوادی، م و کدیور، پ.، ۱۳۸۱، شخصیت نظریه و پژوهش.، تهران: انتشارات آییژ، ۱۹۱-۸۸ .

-پوستی، ب.، جالسی، م و اصغری، ع.، ۱۳۸۷، زیبایی صورت: دانستنی های جراحی زیبایی صورت.، جلد اول، تهران: شوکا.

-خواجه موگهی، ن.، ۱۳۷۳، آماده سازی مقدماتی فرم فارسی پرسشنامه بالینی چند محوری میلون- II، پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، تهران، انیستیتو روانپزشکی تهران.

-دیویسون، ن.، ترجمه دهستانی، م.، ۱۳۸۴، آسیب شناسی روانی.، جلد اول. تهران انتشارات نشر ویرایش.

-سادوک، ب و سادوک، و.، ترجمه پورافکاری، ن.، ۱۳۸۲، خلاصه روانپزشکی.، جلد دوم، تهران: انتشارات شهراب.

-سلیمی، الف.، ۱۳۸۴، رینوپلاستی: جراحی پلاستیک بینی.، تهران: انتشارات کمال الملک.

-شریفی، ع الف.، ۱۳۸۶، راهنمای ام. سی. ام. آی (میلون۲). تهران: انتشارات روان سنجی.

-شمس، گ.، ۱۳۸۳، شناخت درمانی اختلالات شخصیت، تهران: انتشارات رشد.

–صادقی حسن آبادی، م و ساعدی، ب.، ۱۳۸۶، نگاهی به جراحی پلاستیک بینی، تهران: انتشارات تیمور زاده.

-عزیزی، م.، ماهروزاده، س و نیک روان فرد، ن.، ۱۳۸۷، ملاحظلات اخلاقی در جراحی های زیبایی، مجله اخلاق و تاریخ پزشکی، ۱(۳): ۲۵-۳۳٫

-علمدار ساروی، م و قلعه بندی، م.، ۱۳۸۳، ویژگیهای شخصیتی داوطلبان انجام جراحی زیبایی، فصلنامه روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، شماره ۳۶ : ۱۱-۱۸٫

-کارور، ج اس و شی یر، م.، ترجمه رضوانی الف.، ۱۳۷۵، نظریه های شخصیت.، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی، صص ۲۸۵-۳۰۱٫

-گروه مولفان.، ۱۳۸۶، روانشناسی عمومی.، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.

-گلدر، م.، مایو، ر و کن، ف.، ترجمه پورافکاری، ن.، ۱۳۸۵، درسنامه مختصر روانپزشکی آکسفورد، تهران: انتشارات شهرآب.

-مختاری امیرمجدی، ن.، سرگلزایی، م.، عیوضی، ن.، کریمی، ش و  ابراهیم زاده، س.، ۱۳۸۱، مطالعه تاثیر رینوپلاستی  زیبایی در وضعیت روانی مراجعین براساس پرسشنامه GHQ . مجله گوش، گلو، بینی و حنجره ایران،  ۱۴(۳-۴): ۲۹-۳۵٫

-مرونک، ف.، ترجمه مزرعتی، ع.، ۱۳۸۵، اطلاعات عمومی درباره جراحی زیبایی پلک (بلفاروپلاستی)، انتشارات پارس پیدورا.

-هادی نژاد، ح.، ۱۳۸۶، تحول یافتگی من و اختلالات شخصیت: مقایسه دو گروه زندانی و غیر زندانی، فصلنامه روانشناسان ایرانی، ۴(۱۴): ۱۷۷-۱۸۷

-هادی نژاد، ح.، ۱۳۸۶، تحول یافتگی من و اختلالهای شخصیت در مقایسه دو گروه زندانی و غیر زندانی، مجله روانشناسی کاربردی، ۲(۵): ۳۵-۵۰٫

-یانگ، ج.، ترجمه صاحبی، ع.، ۱۳۸۴، شناخت درمانی اختلالات شخصیت.، تهران: نشر مشترک ارجمند و نشر آگه.

-یانگ، ج.، کلوسکو، ژ و ویشار، م.، ترجمه حمیدپور، ح.، ۱۳۸۶، طرحواره درمانی.، تهران: انتشارات ارجمند و نسل فردا.

منابع انگلیسی

§ Babuccu, O., Latifoğlu, O., Atabay, K., Oral, N & Coşan, B., 2003, Sociological aspects of  rhinoplasty, J Aesthetic Plast Surg; 27(1):44-9.
§ Castello, JR & Barros, J., 1998, A Body dysmorphic disorder and aesthetic surgery: case report, J Aesthetic plast surg; 22(S): 329-331.
§ Clarkin, J., Lenzenweger, MF., 1996, Major theories of personality disorder, New York: The Gilford Press.
§ Crerand, CE., Franklin, ME & Sarwer, DB., 2006, Body Dysmorphic Disorder and Cosmetic Surgery, Plastic and Reconstructive Surgery; 118: 167-171.
§ David, B., Sarwer, et al., 1998, The Psychology of Cosmietic Surgery. A Review and Reconceptualization, Clinical Psychology Review., 18: 1-22.
§ John, FC & Lenzenweger, MF., 1996, Major Theories of Personality Disorder. New York: Guilford Press.
§ Klassen,A., Jenkinson, C., Fitzpatrick, R & Goodacre. T.,1996, Patients’ health related quality of life before and after aesthetic surgery, Br J Plast Surg;49(7):433-8.
§ Kazuhiro, H., Hideo, M., Nobuaki, N., Minekatsu, A., Kazuya, A., Hitoshi, M., and Eijyu, Uchinuma., 2007, Importance of a Psychiatric Approach in Cosmetic Surgery, Aesthetic Surg J, 27:396–۴۰۱٫
Meyer, L & Jacobsson, S., 1987, Psychiatric and psychosocial characteristics of patients accepted for rhinoplasty, Ann Plast Surg;19(2):117-30.
Meningaud, JP., Servant, JM & Herve, C., 2000, Bertrand JC. Ethics and aims of cosmetic surgery: a contribution from an analysis of claims after minor damage, Med Law; 19(2): 237-52.
Napleon, A., & lewis, C., 1993, Psychological considerations in lipoplasty: the problematic or special care patient, J Annal of Plastic Surgery; 23: 430-432.
Ohya, D., et all., 1996, Somatization in adolescence with reference to dysmor -phophbia; Psychiarty Clin Nerverosci, 50(1): 31-34.
Phillips, KA., 1998, Body dysmorphic disorder: clinical aspects and treatment strategies. Bull Menninger Clin, 62:A33–۴۸
hillips, KA., Dufresne, RG., 2001, Body dysmorphic disorder. A guide for dermatologists and cosmetic surgeons. Am J Clin Dermatol, 1:235–۴۳٫
Phillips, KA., Castle, DJ., 2001, Body dysmorphic disorder in men. Br Med J, 323:1015–۶٫
Tignol, J., Biraben-Gotzamanis, L., Martin-Guehl, C., Grabot, D., Aouizerate, B., 2007, Body dysmorphic disorder and cosmetic surgery: Evolution of 24 subjects with a minimal defect in appearance 5 years after their request for cosmetic surgery, European Psychiatry 22: 520-524.
Sobanski, E., Schmidt, MH., 2000, ‘Everybody looks at my pubic bone’—acase report of an adolescent patient with body dysmorphic disorder. Acta Psychiatr Scand, 101:80–۸۲٫
Zojaji, R., Javanbakht, M., Ghanadan, A., Hosien, H., & Sadeghi, H., 2007, High prevalence of personality abnormalities in patients seeking rhinoplasty, Otolaryngol Head Neck Surg; 137(1):83-7.
Zahiroddin, AR., Shafiee-Kandjani, AR., & Khalighi-Sigaroodi, E., 2008, Do mental health and self-concept associate with rhinoplasty requests?, J Plast Reconstr Aesthet Surg; 61(9):1100-3.
Veale, D,. Haro, LD,. & Lambrou, C., 2003, Cosmetic rhinoplasty in body dysmorphic disorder, The British Association of Plastic Surgeons, 56: 546–۵۵۱

۱-۱: مقدمه

از نظر اورنسون (۱۳۸۶) مهم ترین ویژگی انسان اجتماعی، تلاش در جهت نفوذ اجتماعی است. اساساً کسب وجهه در جامعه نتایج کاربردی زیادی برای افراد دارد، بواسطه آن بهتر می توانند اهداف خود را پیش ببرند. در این میان با توجه به ویژگی تمدن اجتماعی امروز که در آن به ظاهر افراد ارزش بیشتری داده می شود، الگوهای خاصی از عملکرد در این باره بوجود آمده است که یکی از آنها تصمیم به جراحی زیبایی است. با اینکه متخصصان عوارض جسمانی زیادی برای جراحی زیبایی بیان می کنند اما آمار افراد طالب جراحی زیبایی روز به روز بیشتر می شود (عزیزی، ماهروزاده، نیک روان فرد، ۱۳۸۷). از طرفی گسترش  افرادی که روزانه به مراکز قضایی مراجعه می کنند تا از پزشکان جراحی زیبایی شان به جهت نرسیدن به هدفشان شکایت کنند لزوم بررسی این مساله را نشان می دهد.

روانشناسان در بررسی الگوهای پایدار تجارب ذهنی و رفتاری افراد، که خارج از معیار فرهنگی است، از مفاهیم مختلفی مانند اختلالات شخصیت به عنوان یکی از جنبه های شناخت کلی مشکلات شخصیتی استفاده می کنند (سادوک، سادوک، ۱۳۸۲). از آن جایی که بسیاری از طالبین جراحی زیبایی بدلایل نامعقول اقدام به عمل جراحی می کنند و همچنین ممکن است رضایت از نتیجه جراحی کمتری را ابراز کنند، لذا لزوم بررسی الگوهای اختلالات شخصیت در متقاضیان جراحی به منظور شناخت بهتر و کمک رسانی بیشتر به این افراد احساس می شود.

 

۲-۱: بیان مساله

تمایل به زیبایی از دیرباز در سرشت انسانها وجود داشته است. امروزه تحولات فرهنگی در جوامع مختلف و همچنین افزایش نگرانی افراد نسبت به وضعیت ظاهری خود، تقاضای گسترده برای انجام جراحی زیبایی را در پی دارد. از طرفی پیشرفتهای علم پزشکی، توانایی بشر را در دستکاری و تغییر ظاهر افراد ممکن ساخته و طالبینی از عموم مردم برای جراحی زیبایی بوجود آورده است. براساس آمار منتشر شده سال ۲۰۰۳ در آمریکا، پنج جراحی معمول و رایج زیبایی شامل افزایش و کاهش حجم سینه، جراحی زیبایی پلک، جراحی زیبایی بینی، تزریق بوتوکس و … بوده است. برداشتن مو با لیزر، میکرودرم ابریژن، پیلینگ شیمیایی و تزریق کلاژن هم به عنوان شایع ترین مداخلات زیبایی غیر جراحی مطرح شده اند (عزیزی، ماهروزاده و نیک روان فرد، ۱۳۸۷).

در سال ۱۹۹۷ یک بررسی در امریکا نشان داد که ۵۶ % زنان و ۴۳ % مردان از ظاهر خود ناخوشنود بوده اند. بر پایه گزارش انجمن جراحی پلاستیک و زیبایی امریکا، جراحی های زیبایی در سال های ۱۹۹۷ تا ۱۹۹۹ با ۱۱۹% افزایش به بیش از ۶/۴ میلیون جراحی در سال ۱۹۹۹ رسیده است (کسل و هانیگن، نقل از علمدار ساروی و قلعه بندی، ۱۳۸۳). در کشور ما نیز از حدود دهه ۷۰ تقاضا برای جراحی های زیبایی ۸۰ درصد رشد داشته و این آمار در حال حاضر رو به افزایش است. دیگر جراحی های زیبایی منحصر به طبقه مرفه جامعه نیست و از هر طبقه اجتماعی افرادی وجود دارند که بخشی از صورت یا اندام خود را به تیغ جراحان زیبایی سپرده اند. این روند به گونه ای ادامه یافته که مردم ایران در کنار کشورهای ترکیه و برزیل در رده های نخست میزان جراحی های زیبایی جهان قرار دارند. درصد بالایی از تقاضای جوانان برای جراحی های زیبایی از سوی دختران است. بطوری که ۹۵ درصد متقاضیان را زنان و دختران ۱۴ تا ۴۵ سال برای جراحی بینی و کاشت مو و ۵ درصد را مردان برای انجام جراحی بینی تشکیل می دهند، اگرچه آمار مردان متقاضی مداخلات زیبایی در سالهای اخیر روند روبه رشدی داشته است. برخلاف بسیاری از کشورهای دنیا جراحی پلاستیک بینی شایعترین عمل زیبایی در ایران است و حذف چین و چروک های صورت در رتبه دوم قرار دارد (نقل از عزیزی، ماهروزاده و نیک روان فرد، ۱۳۸۷).

زیبایی به جهت پاداش بخش بودن یکی از عوامل موثر و اثر بخش در روابط بین فردی است. افراد زیبا بطور پنهان یا آشکار پیوسته در روابط اجتماعی مورد تقویت قرار می گیرند. چنانکه شواهد علمی نشان می دهد مردم کودکان زیبارو را کمتر مورد سرزنش و نکوهش قرار داده و بیشتر مورد علاقه قرار می دهند. همچنین یافته های محققان نشان می دهد دانش آموزان تمایل دارند آن دسته از همکلاسی های خود را که واجد زیبایی و جاذبه بدنی هستند، شایسته تر و باکفایت تر از دیگر همکلاسی هایشان درجه بندی کنند (ارونسون، ۱۳۸۶). اساسا در دوران بزرگسالی نیز مشخص شده است که زنان زیبا تاثیر بیشتری بر مردان دارند تا زنان معمولی. و مردم تمایل دارند به یک زن زیبا نظر مطلوب تری داشته باشند، مگر اینکه مظنون شوند می خواهد از زیبایی خود سوء استفاده کند (ارونسون، ۱۳۸۶). بدین ترتیب زیباتر شدن می تواند انگیزه ای قوی برای اقدام به جراحی زیبایی باشد.

بالاترین منفعت یک عمل جراحی زیبایی، مساله روان شناختی آن برای بیمار است (عزیزی، ماهروزاده و نیک روان فرد، ۱۳۸۷). یافته های تحقیق مشخص کرده است که مسایل مختلفی در تمایل فرد برای انجام یک مداخله زیبایی دخیل هستند، مانند: افزایش اعتماد به نفس و احساس بهتری نسبت به خود داشتن، که این مسائل تصمیم گیری پزشک را در مورد چگونگی بیان خطرات آن مداخله دچار اشکال می کند (منینگود[۱]، سروانت[۲]، هرو[۳] و برتراند[۴]، ۲۰۰۰). دانشمندان اجتماعی دریافته اند که مردم، زیبایی ظاهری را با ویژگی های شخصیتی پسندیده هم چون شایستگی و پذیرش اجتماعی، ربط می دهند (علمدار ساروی و قلعه بندی، ۱۳۸۳).

از آنجا که جراحی های زیبایی، برای تغییر ظاهر افراد و افزایش خشنودی و بهبود اعتماد به نفس آنها انجام می شود، بنابراین جراحی های زیبایی می تواند پیامد یک الگوی شخصیتی معیوب باشد. طبق تئوری تغییر رفتار، همه ابعاد روانی- اجتماعی ساختار الگویی دارند و بطور یکپارچه رفتارها و مکانیسم های مقابله ای مثبت را باعث می شوند. از نظر روانشناسان ویژگی های شخصیتی اساس الگوهای رفتاری افراد می باشد. آلپورت شخصیت را سازمانی پویا از نظام های روانی و جسمانی می داند که در درون فرد قرار دارد (آلپورت، نقل از پروین، ۱۳۸۱) و تا اندازه ای قابل پیش بینی هستند که بر عواطف و الگوهای رفتاری انسان تاثیر می گذارد (کارور و شی یر، ۱۳۷۵).

پژوهش های رواشناختی مرتبط با اختلالات شخصیت درباره طالبین جراحی زیبایی نشان داده است که ۷۰ % از طالبین جراحی زیبایی یک اختلال شخصیت ، در محور یک داشتند و ۵/۱۹ % آنها یک اختلال در محور دو داشتند (ناپلئون[۵]، ۱۹۹۳). پژوهش زجاجی[۶]، جوانبخت[۷]، قنادان[۸]، حسین[۹] و صادقی[۱۰] (۲۰۰۷) نشان داده اند که اختلال شخصیت وسواسی دارای بیشترین فراوانی و اختلال شخصیت ضداجتماعی از کمترین فراوانی در میان افراد طالب جراحی زیبایی بینی بودند.

سایر پژوهش های روانشناختی از جمله تحقیق بابوججو[۱۱]، لطیف اغلو[۱۲]، آتابای[۱۳]، اورال[۱۴] و جوشان[۱۵] (۲۰۰۳) نیز نشان داد که زنان طالب جراحی زیبایی بینی دارای ویژگی های خودمحوری، بچه گانه، فعالیت زیاد، تکانشی، رقابتی، عکس العملی، کمالگرایی درباره خودشان هستند. مردان طالب جراحی زیبایی بینی دارای تنش و اضطراب با احساس حقارت می باشند. پژوهش ظهیرودین[۱۶]، شفیعی کندجانی[۱۷] و خلیقی سیگارودی[۱۸] (۲۰۰۸) در مقایسه سلامت روانی (شامل نمره کل مقیاس و زیر مقیاس های افسردگی، اضطراب، اختلال در عملکرد اجتماعی، علایم بدنی) و خودمفهومی بین بیماران متقاضی جراحی بینی و گروه کنترل نشان داد که تفاوت معنی داری بین این دو گروه در متغیرهای مذکور وجود ندارد.

با توجه به اینکه پژوهشی که در رابطه با ویژگی های اختلالات شخصیت طالبین جراحی زیبایی انجام شده باشد خیلی کم است و اکثر پژوهش ها بر اساس پیامدهای جراحی زیبایی صورت گرفته است همچنین فاقد گروه کنترل می باشند. بنابراین پژوهش حاضر ضمن توجه به این مساله به مقایسه اختلالات شخصیت متقاضیان جراحی زیبایی با افراد عادی می پردازد تا نتایج مطالعات قبلی را در وضعیت پژوهشی جدید مطالعه کند.

۳-۱: اهمیت موضوع و ضرورت پژوهش

امروزه در کمتر مجله و روزنامه ای می توانیم ببینیم که تبلیغات مربوط به جراحی زیبایی وجود نداشته باشد. از طرفی گسترش روزافزون طالبین جراحی زیبایی در ایران موجب شده است که افراد زیادی برای انجام جراحی زیبایی مراجعه کنند، بدون اینکه جراحی زیبایی نیازی زیستی برای مردم تلقی شود همچنین برخی پزشکان نیز به عوارض ناشی از جراحی زیبایی که ممکن است افراد را دامنگیر آن سازد هشدار می دهند، در همین رابطه آمارها از مرگ برخی از این افراد در زیر تیغ جراحی زیبایی خبر می دهند. لذا با در نظر گرفتن مشکلات مختلف ناشی از اقدام به جراحی زیبایی، ضرورت انجام مطالعات مختلف در این باره احساس می شود.

در بررسی اینکه چرا افراد طالب زیباتر شدن هستند عوامل متعددی را می توان برای تبیین این مساله اشاره کرد. آیا افرادی که برای جراحی زیبایی اقدام می کنند واقعاً برای جراحی زیستی اقدام می کنند یا طالب جراحی روانی هستند. به عبارت دیگر آیا برای تغییر وضعیت روانی خود به این عمل اقدام می کنند. اگر چنین باشد لزوم بررسی این که چه نوع افرادی به این رفتار اقدام می کنند، از اهمیت علمی و عملی برخوردار است و نتایج حاصل از آن ضمن این که موجب افزایش آگاهی و توسعه علمی می شود زمینه کمک رسانی بیشتر به افراد مهیا می گردد. به هر حال، اگر فرضیه عوامل روانشناختی مانند اختلالات شخصیتی در اقدام به جراحی زیبایی دخالت داشته باشد، بررسی علمی در قالب یک پایان نامه احساس می شود و می تواند ما را در مداخلات روانی و کمک های واقعی تر به این افراد یاری رساند و از هزینه های سرسام آور جراحی و عوارض ناشی از آن بکاهد.

از بعد علمی پژوهش حاضر در تداوم پژوهش های کاستلو[۱۹] (۱۹۹۸)، مایر[۲۰] و جاکوبسون[۲۱] (۱۹۸۷)، کلاسن[۲۲]، جانکینسون[۲۳]، فیتزپاتریک[۲۴] و گوداکر[۲۵] (۱۹۹۶)، افخم ابراهیمی و قلعه بندی (۱۳۸۳)، بوبوکا، لطیف اغلو، آتابای، اورال، جوشان (۲۰۰۳)، اوهیا (۱۹۹۶)، زجاجی، جوانبخت، قنادان، حسین، صادقی (۲۰۰۷) می باشد که در توسعه علمی ما در این باره مفید خواهد بود و از آن جایی که تحقیق محدودی که درباره طالبین جراحی زیبایی صورت گرفته و نتایج همسویی کمی دارند، لذا بررسی این مساله از جنبه های مختلف ما را به شناخت بهتر این افراد و نتایج پژوهش ها رهمنون خواهد ساخت.

 

۴-۱: اهداف تحقیق

هدف کلی: مقایسه اختلالات شخصیت متقاضیان جراحی زیبایی با افراد عادی

 

اهداف جزئی:

۱- تعیین وضعیت اختلالات شخصیت افراد متقاضی جراحی زیبایی و افراد عادی

۱- مقایسه اختلال شخصیت وسواسی متقاضیان جراحی زیبایی با افراد عادی.

۲- مقایسه اختلال شخصیت اجتنابی متقاضیان جراحی زیبایی با افراد عادی.

۳- مقایسه اختلال شخصیت وابسته متقاضیان جراحی زیبایی با افراد عادی.

۴- مقایسه اختلال شخصیت ضداجتماعی متقاضیان جراحی زیبایی با افراد عادی.

۵- مقایسه اختلال شخصیت مرزی متقاضیان جراحی زیبایی با افراد عادی.

۶- مقایسه اختلال شخصیت خودشیفته متقاضیان جراحی زیبایی با افراد عادی.

۷- مقایسه اختلال شخصیت هیستری متقاضیان جراحی زیبایی با افراد عادی.

۸- مقایسه اختلال شخصیت پارانوئید متقاضیان جراحی زیبایی با افراد عادی.

۹- مقایسه اختلال شخصیت اسکیزوتایپال متقاضیان جراحی زیبایی با افراد عادی.

۱۰- مقایسه اختلال شخصیت اسکیزوئید متقاضیان جراحی زیبایی با افراد عادی.

 

۵-۱: فرضیه های تحقیق

۱- اختلال شخصیت وسواسی در متقاضیان جراحی زیبایی و افراد عادی متفاوت است.

۲- اختلال شخصیت اجتنابی متقاضیان جراحی زیبایی و افراد عادی متفاوت است.

۳- اختلال شخصیت وابسته متقاضیان جراحی زیبایی و افراد عادی متفاوت است.

۴- اختلال شخصیت ضداجتماعی متقاضیان جراحی زیبایی و افراد عادی متفاوت است.

۵- اختلال شخصیت مرزی متقاضیان جراحی زیبایی و افراد عادی متفاوت است.

۶- اختلال شخصیت خود شیفته متقاضیان جراحی زیبایی و افراد عادی متفاوت است.

۷- اختلال شخصیت هیستری متقاضیان جراحی زیبایی و افراد عادی متفاوت است.

۸- اختلال شخصیت پارانویایی متقاضیان جراحی زیبایی و افراد عادی متفاوت است.

۹- اختلال شخصیت اسکیزوتایپال متقاضیان جراحی زیبایی و افراد عادی متفاوت است.

۱۰- اختلال شخصیت اسکیزوئید متقاضیان جراحی زیبایی و افراد عادی متفاوت است.

 

۶-۱: سئوالات تحقیق

۱- وضعیت اختلالات شخصیت افراد متقاضی جراحی زیبایی چگونه است؟

۲- وضعیت اختلالات شخصیت افراد عادی چگونه است؟

 

۷-۱: متغیرهای تحقیق

متغیر مستقل: اختلالات شخصیت (اختلال شخصیت وسواسی، اختلال شخصیت اجتنابی، اختلال شخصیت وابسته، اختلال شخصیت ضداجتماعی، اختلال شخصیت مرزی، اختلال شخصیت نمایشی، اختلال شخصیت هیستری، اختلال شخصیت پارانویایی، اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، اختلال شخصیت اسکیزوئید)

متغیر وابسته : تقاضا و اقدام به جراحی زیبایی

متغیر کنترل : سن و جنسیت

 

۸-۱: تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها

اختلال شخصیت: اختلال شخصیت الگویی پایدار از رفتار و تجربه درونی است که با انتظارات فرهنگی، به میزان قابل توجهی مغایرت دارد، فراگیر و نافذ است، و در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی آغاز می شود، در طی زمان پایدار است و به پریشانی یا اختلال منجر می شود (انجمن روانپزشکان آمریکا، ۱۳۸۵).

 

تعریف نظری اختلال شخصیت پارانویایی: خصوصیت اصلی این اختلال میل نافذ و بی مورد به تعبیر اعمال دیگران به عنوان عمل تحقیرآمیز و تهدید کننده عمدی است. این میل در اوایل جوانی شروع شده و خود را در زمینه های مختلف نشان می دهد. تقریباً همه آنها نگران نوعی آسیب دیدن و سوء استفاده از جانب دیگران هستند. مبتلایان به این اختلال به کرات وفاداری و قابل اعتماد بودن دوستان و بستگان خود را مورد پرسش قرار می دهند. چنین افرادی غالباً حسادت بیمارگونه دارند و بدون دلیل در وفاداری همسر و شریک جنسی خود تردید می کنند (سادوک، سادوک، ۱۳۸۲).

تعریف عملیاتی اختلال شخصیت پارانویایی: نمره ای است که آزمودنی در زیر مقیاس اختلال شخصیت پارانویایی از پرسشنامه اختلال شخصیت میلون دو بدست می آورد.

تعریف نظری اختلال شخصیت اسکیزوئید: شخصیت اسکیزوئید با کناره گیری، عدم دخالت در امور روزمره و اهمیت ندادن به دیگران مشخص است. چنین کسی آرام، مردم گریز، درونگرا، و غیر اجتماعی است. ممکن است زندگی خود را با جزئی ترین وابستگی عاطفی با دیگران سپری کند (انجمن روانپزشکان آمریکا، ۱۳۸۵).

تعریف عملیاتی اختلال شخصیت اسکیزوئید: نمره ای است که آزمودنی در زیر مقیاس اختلال شخصیت اسکیزوئید از پرسشنامه اختلال شخصیت میلون دو بدست می آورد.

تعریف نظری اختلال شخصیت اسکیزوتایپال: اختلال شخصیتی که با علایم تفکر سحرآمیز، عقاید انتساب، تفکر سحر آمیز، عقاید انتساب، اشتباه حسی و مسخ واقعیت قسمتی از دنیای روزمره این افراد است. از نظر مردم این افراد افرادی عجیب و غیرعادی هستند (سادوک، سادوک، ۱۳۸۲).

تعریف عملیاتی اختلال شخصیت اسکیزوتایپال: نمره ای است که آزمودنی در زیر مقیاس اختلال شخصیت اسکیزوفرنی‌گونه از پرسشنامه اختلال شخصیت میلون دو بدست می آورد.

تعریف نظری اختلال شخصیت ضداجتماعی: ویژگی این اختلال الگوی نافذ بی اعتنایی به زیر پا نهادن حقوق دیگران است که از ۱۵ سالگی شروع می شود و حداقل سه ویژگی از خصوصیات زیر را دارد. ۱- ناتوانی برای سازگاری با موازین اجتماعی در ارتباط با رفتار قانونی  ۲- فریبکاری، دروغگویی، استفاده از نام های غیرواقعی  ۳- داشتن رفتار تکانشی و تحریک پذیری  ۴- عدم احساس مسئولیت و پشیمانی  ۵- بی اعتنایی به ایمنی خود و دیگران (انجمن روانپزشکان آمریکا، ۱۳۸۵).

تعریف عملیاتی اختلال شخصیت ضداجتماعی: نمره ای است که آزمودنی در زیر مقیاس اختلال شخصیت ضداجتماعی از پرسشنامه اختلال شخصیت میلون دو بدست می آورد.

تعریف نظری اختلال شخصیت مرزی: ویژگی افرد مبتلا داشتن حداقل ۵ مورد از ویژگی های زیر را می باشد. ۱- اقدام های دیوانه وار برای اجتناب از ترک شدن خیالی یا واقعی ۲- الگوی بی ثبات از نوسان خلق ۳- داشتن رفتار تکانشی در ول خرجی، سکس، سوء مصرف مواد، رفتارهای انتحاری ۴- احساس مزمن پوچی ۵- خشم شدید و نامناسب با ناتوانی در کنترل آن ۶- تفکر پارانوئید موقت وابسته به استرس، یا علایم تجزیه ای (سادوک، سادوک، ۱۳۸۲).

تعریف عملیاتی اختلال شخصیت مرزی: نمره ای است که آزمودنی در زیر مقیاس اختلال شخصیت مرزی از پرسشنامه اختلال شخصیت میلون دو بدست می آورد.

تعریف نظری اختلال شخصیت نمایشی: الگوی نافذ هیجان زدگی و توجه طلبی، که در اوایل بزرگسالی شروع شده و در زمینه های گوناگون وجود دارد و حداقل ۵ مورد از ویژگی های زیر را دارا می باشد.  ۱- در موقعیت هایی که کانون توجه نیست احساس ناراحتی می کند.  ۲- تعامل او با دیگران معمولاً با رفتار اغواگرانه و برانگیزاننده جنسی مشخص است.  ۳- هیجانات را به طور سطحی و با تغییرات سریع ابراز می کند.  ۴- مستمراً از ظاهر فیزیکی خود برای جلب توجه استفاده می کند.  ۵- سبک گفتار او برداشت گرایانه و فاقد جزئیات است.  ۶- بیان هیجانات مبالغه آمیز، نمایشی و توام با خودنمایی است.  ۷- تلقین پذیر است.  ۸- روابط را صمیمانه تر از آنچه که است تلقی می کند (انجمن روانپزشکان آمریکا، ۱۳۸۵).

تعریف عملیاتی اختلال شخصیت نمایشی: نمره ای است که آزمودنی در زیر مقیاس اختلال شخصیت نمایشی از پرسشنامه اختلال شخصیت میلون دو بدست می آورد.

تعریف نظری اختلال شخصیت خودشیفتگی: الگوی نافذ فقدان هم حسی که در اوایل بزرگسالی شروع شده و در زمینه های گوناگون خصوصیات زیر را دارا می باشد.  ۱- احساس خودبزرگ بینانه  ۲- اشتغال زهنی با تخیل موفقیت و قدرت استعداد  ۳- نیازمند تمجید افراطی  ۴- استعمارگر در روابط بین فردی  ۵- حسادت به دیگران  ۶- نگرش و رفتارهای خودخواهانه و پرنخوت (سادوک، سادوک، ۱۳۸۲).

تعریف عملیاتی اختلال شخصیت خودشیفتگی: نمره ای است که آزمودنی در زیر مقیاس اختلال شخصیت خودشیفتگی از پرسشنامه اختلال شخصیت میلون دو دریافت بدست می آورد.

تعریف نظری اختلال شخصیت اجتنابی: الگوی نافذ مهارشدگی، احساس بی کفایتی و حساسیت مفرط که در اوایل بزرگسالی شروع می شود حداقل ۴ ویژگی از خصوصیات زیر را دارا می باشد. ۱- اجتناب از فعالیت های شغلی که مستلزم تماس با دیگران است.  ۲- بدون اعتماد به اینکه مورد محبت قرار گیرد میل به معاشرت ندارد.  ۳- به جهت ترس از شرمساری و مورد تمسخر شدن در روابط صمیمانه محدودیت نشان می دهد.  ۴- اشتغال ذهنی با طرد شدن از جانب دیگران دارد.  ۵- به جهت احساس بی کفایتی از موقعیت های بین فردی تازه حالتی مهار شده دارد.  ۶- خود را از نظر اجتماعی نالایق می داند.  ۷- در اقدام به ریسک شخصی در فعالیت های تازه بدلیل احساس شرمندگی بسیار مردد است (انجمن روانپزشکان آمریکا، ۱۳۸۵).

تعریف عملیاتی اختلال شخصیت اجتنابی: نمره ای است که آزمودنی در زیر مقیاس اختلال شخصیت اجتنابی از پرسشنامه اختلال شخصیت میلون دو بدست می آورد.

 

تعریف نظری اختلال شخصیت وابسته: نیاز عمیق به مراقبت شدن و ترس از جدائی که در اوایل بزرگسالی شروع می شود حداقل ۵ ویژگی از خصوصیات زیر را دارا می باشد.  ۱- بدون راهنمایی قادر به تصمیم گیری نیست.  ۲- احتیاج دارد که دیگران مسئولیت همه زمینه های مهم زندگی اورا بر عهده بگیرند.  ۳- در ابراز مخالفت با دیگران دچار اشکال است.  ۴- به تنهایی قادر به شروع برنامه ها و انجام کار نمی باشد.  ۵- در جلب محبت و حمایت دیگران افراط می کند.  ۶- موقع تنهایی احساس ناراحتی و درماندگی می کند.  ۷- وقتی رابطه اش با دیگری به هم می خورد فوراً به حامی دیگری به عنوان منبع مراقبت روی می آورد.  ۸- اشتغال ذهنی با ترس از رها شدن دارد.  (سادوک، سادوک، ۱۳۸۲).

تعریف عملیاتی اختلال شخصیت وابسته: نمره ای است که آزمودنی در زیر مقیاس اختلال شخصیت وابستگی از پرسشنامه اختلال شخصیت میلون دو بدست می آورد.

تعریف نظری اختلال شخصیت وسواسی: الگوی نافذ اشتغال ذهنی با نظم و ترتیب، کمال طلبی که در اوائل بزرگسالی شروع می شود و حداقل ۴ ویژگی از خصوصیات زیر را دارد.

 ۱- اشتغال ذهنی با جزئیات اصول و ترتیب که نکته اساسی فعالیت گم می شود. ۲- کمال طلبی ۳-علاقمندی مفرط با کار و کارائی ۴- در امور اخلاقی جدی و وظیفه شناس است. ۵-از بدور انداختن اشیاء بی ارزش و فرسوده ناتوان است. ۶-تردید در واگذاری امور به دیگران. ۷-خست در خرج پول برای خود یا دیگران.۸- ابراز سرسختی و عدم انعطاف پذیری (سادوک، سادوک، ۱۳۸۲).

تعریف عملیاتی اختلال شخصیت وسواسی: نمره ای است که آزمودنی در زیر مقیاس اختلال شخصیت وسواسی از پرسشنامه اختلال شخصیت میلون دو و بدست می آورد.

متقاضی جراحی زیبایی: فردی که به قصد زیبایی قسمتی از ظاهر یا بدن خود را بدون اینکه نیاز طبی به مداخلات پزشکی داشته باشد، به تیغ جراحی می سپارد. در این مطالعه منظور از متقاضی جراحی زیبایی فردی که با مراجعه به پزشک جراح زیبایی و طی مراحل مختلف معاینه پزشکی در نوبت انجام جراحی زیبایی می باشد. به عبارت دیگر آزمودنیها طی ۱۰ روز قبل از جراحی مورد آزمون قرار خواهند گرفت.

جنسیت: منظور از جنسیت مرد یا زن بودن می باشد.

سن: در این تحقیق منظور از سن، سن شناسنامه ای فرد می باشد که در محدوده بین ۱۸ الی ۴۰ سال قرار دارند.

۱-۲: مقدمه

در این فصل ابتدا به معرفی نظری متغیرهای تحقیق و مباحث مهم درباره آنها پرداخته می شود. تا ابعاد موضوع تحقیق بهتر ادراک گردد و سپس به پژوهش های انجام شده در این باره ارائه می شود.

۲-۲: تمایل به زیبایی و تلاش برای زیبا شدن

ویل دورانت عقیده دارد، زیبایی زاده میل است. یکی از نشانه‌های برجسته اینکه زیبایی زاده میل است این است که شی مطلوب پس از آن که به دست آمد زیبایی خود را از دست می‌دهد. آن چه می‌خواهیم برای خوبی آن نیست، بلکه برای آن خوب است که آن را می‌خواهیم. زیبایی لذتی است که وجود خارجی یافته‌است و وعده لذت است.  

تحولات فرهنگی در جوامع مختلف موجب شده نگرانی افراد نسبت به وضعیت ظاهری خود افزایش یابد. زیبایی به جهت پاداش بخش بودن یکی از عوامل موثر و اثر بخش در روابط بین فردی است.

افراد زیبا به طور پنهان یا آشکار پیوسته در روابط اجتماعی مورد تقویت قرار می گیرند (ارونسون، ۱۳۸۶). بنابراین علاقه به زیباتر شدن می تواند انگیزه ای قوی برای اقدام به جراحی زیبایی باشد. اساساً بالاترین منفعت یک عمل جراحی زیبایی، مساله روان شناختی آن برای بیمار است (عزیزی، ماهروزاده و نیک روان فرد، ۱۳۸۷). بنظر می رسد مسایل مختلفی در تمایل فرد برای انجام یک مداخله زیبایی دخیل هستند، مانند: افزایش اعتماد به نفس و احساس بهتری نسبت به خود داشتن، که این مسائل تصمیم گیری پزشک را در مورد چگونگی بیان خطرات آن مداخله دچار اشکال می کند (منینگود[۲۶]، سروانت[۲۷]، هرو[۲۸] و برتراند[۲۹]، ۲۰۰۰).در این رابطه دانشمندان اجتماعی دریافته اند که مردم، زیبایی ظاهری را با ویژگی های شخصیتی پسندیده هم چون شایستگی و پذیرش اجتماعی، ربط می دهند (اسمیت و مک کی، نقل از علمدار ساروی و قلعه بندی، ۱۳۸۳).

از نظر اورنسون (۱۳۸۶) مهم ترین ویژگی انسان اجتماعی تلاش در جهت نفوذ اجتماعی است. اساساً کسب وجهه در جامعه نتایج کاربردی زیادی برای افراد دارد و افراد بواسطه آن بهتر می توانند اهداف خود را پیش ببرند. در این میان با توجه به ویژگی تمدن اجتماعی امروز که در آن به ظاهر افراد ارزش بیشتری داده می شود، الگوهای خاصی از عملکرد در این باره بوجود آمده است که یکی از آنها تصمیم به جراحی زیبایی است. با اینکه متخصصان عوارض جسمانی زیادی برای جراحی زیبایی بیان می کنند اما آمار افراد طالب جراحی زیبایی روز به روز بیشتر می شود (عزیزی، ماهروزاده و نیک روان فرد، ۱۳۸۷).

از زمانیکه پیشرفتهای علم پزشکی، توانایی بشر را در دستکاری و تغییر ظاهر افراد ممکن ساخته و طالبینی از عموم مردم برای جراحی زیبایی بوجود آورده است. براساس آمار منتشر شده سال ۲۰۰۳ در آمریکا، ۵ جراحی معمول و رایج زیبایی شامل لیپوساکشن (برداشتن چربی از نواحی مختلف بدن)، افزایش و کاهش حجم سینه، جراحی پلک، و جراحی زیبایی بینی بوده است و تزریق بوتوکس، برداشتن مو با لیزر، میکرودرم ابریژن، و تزریق کلاژن هم به عنوان شایعترین مداخلات زیبایی غیر جراحی مطرح شده اند (عزیزی، ماهروزاده و نیک روان فرد، ۱۳۸۷).

همه ساله تعداد بسیار زیادی در ایران به خصوص تهران عمل جراحی زیبایی انجام می‌دهند که به طور عمده شامل جراحی بینی، لیپوساکشن (برداشتن چربی از نواحی گوناگون بدن) و کشیدن پوست صورت برای برطرف کردن چین و چروک است. این جراحی‌ها بیشتر برای احساس رضایت از ظاهر خود و به تعبیری افزایش اعتماد به نفس انجام می‌شود. تبلیغات روزنامه‌ها و مجلات که به طور عمده همراه با عکس است نیز در ترغیب افراد موثرند. این افراد قبل از عمل در ارتباط میان فردی دارای مشکل هستند، اغلب گوشه‌گیر و افسرده هستند، نسبت به ناراحتی‌های خود بصیرت و بینش کافی ندارند، ناراحتی خود را به اشتباه به ظاهر خود نسبت می‌دهند و با عمل جراحی زیبایی برای از بین بردن آن اشکال اقدام می‌کنند. از نظر شخصیتی نیز اغلب افرادی که جراحی زیبایی بینی انجام می‌دهند، ویژگی‌های وسواسی بارزی دارند و در درجه دوم، افراد دارای شخصیت خودشیفته که کمال‌گرایی آنها متمرکز به خود و با هدف افزایش جذابیت است، این اعمال را انجام می‌دهند. با توجه به بررسی‌های انجام شده که اغلب در کشورهای اروپایی و آمریکا بوده است، حدود ۲۰ درصد افرادی که جراحی زیبایی بینی انجام می‌دهند مبتلا به اختلالات روان نژندی مانند اضطراب، وسواس و افسردگی و حدود ۷۰ درصد نیز مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته و اختلال شخصیت وسواسی هستند و فقط ۱۰ درصد اعمال جراحی ناشی از حالت واقعا غیرطبیعی بینی است. از نظر سنی، اعمال جراحی زیبایی بخصوص بینی بیشتر در سنین ۱۵ تا ۲۵ سال انجام می‌شود و در میان تحصیل کرده‌ها و افراد مرفه فراوان‌تر است. هر چند طبقات اجتماعی متوسط و پایین هم با وجود هزینه بالای این قبیل اعمال با تحت فشار قرار دادن خود و خانواده به این امر اقدام می‌کنند.

 

۳-۲: عوامل موثر در اقدام به جراحی زیبایی

---