عنوان :

مقاله اثر شوری بر گیاهان زراعی و راههای مقابله با آن

تعداد صفحات :۴۱

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

مقاله شامل ۴ فصل می باشد که فصل مقدمه: آب و نمک‌های حل شده برای رشد گیاه ضروری می باشند اما استفاده مجدد آب و میزان تبخیر بالای آن در نواحی خشک و نیمه خشک باعث تجمع نمک شده که به عنوان یک پدیده عمومی شوری تلقی می شود. شوری خاک به دلیل جلوگیری از جذب آب و عناصر به درون گیاه یکی از مهم ترین محدودیت های رشد گیاهان زراعی محسوب می شود و به عنوان مشکل بزرگ کشاورزی، بالاخص در کشاورزی آبی درمنابع گزارش شده است.

فصل دوم به شوری و تمدن های بشری، وسعت اراضی شور در سطح دنیا و بررسی اراضی شور در ایران می پردازد. شوری خاکها و آب های طبیعی به ترکیبات مخصوص عوامل جغرافیایی و محیطی کشور که مرکب از ته نشین های نمکی سنگی، نوع حوضه های بسته و نیمه بسته، پادگانه های ساحلی دریا  محتوای  نمک  زیاد خلیج فارس و  آب های سطحی است، وابسته می باشد. ترکیب این عوامل به تشکیل زمین های وسیع با خاک های شور و قلیایی منجر شده که به آبهای زیر زمینی دارای نمک مرتبط می شوند. شوری خاک ها و آبهای زیر زمینی توسط اعمال انسان از طریق چرای بیش از حد، در آوردن زمینهای از حالت جنگلی وآبیاری کردن با آب های شور بدن زهکشی و آبشویی کافی، تسریع داده می شود. بزرگترین تمرکز خاک های شور – در بیابان های مرکزی یافت می شود اما این مناطق از نظر کشاورزی اهمیت کمی دارند، بعداز بیابان های مرکزی مناطق ساحلی در طول خلیج فارس و دریای عمان که به اراضی پست استان خوزستان می رسند، دومین و بزرگترین تمرکز خاک های نمکی را از نظر جغرافیایی تشکیل می دهند.

فصل سوم درباره اثرات شوری بر گیاه، تاثیر شوری روی جوانه زدن، مراحل رشد، روی ساختمان گیاهی و … توضیح می دهد. در فصل چهارم: مکانیسم های مقاومت به شوری که فیزیولوژی تحمل به شوری و عوامل موثر در تحمل گیاهان به شوری، عکس العمل گیاه به شوری و شناسایی و اصلاح گیاهان مقاوم به شوری را بررسی می کند.

واژه های کلیدی: شوری، گیاه، ایران، اثر اسمزی، اثر یونی، اثر سمی

فهرست مطالب

مقدمه:   ۲
۱-۲ شوری و تمدن های بشری:   ۵
۲-۲ : وسعت اراضی شور در سطح دنیا :   ۵
۳-۲٫ بررسی اراضی شور در ایران :   ۷
اثرات شوری بر گیاه   ۱۰
۱-۳- آثار عمومی :   ۱۰
۲-۳- تاثیر شوری روی جوانه زدن :   ۱۱
۳-۳- تاثیرشوری روی رشد گیاه   ۱۳
۴-۳- تاثیر شوری بر سایر مراحل رشد :   ۱۴
۵-۳- تاثیر شوری روی مرحله زایش گیاه :   ۱۷
۶-۳- تاثیر شوری در تولید پروتئین های جدید.   ۱۹
۷-۳- تاثیر شوری روی ساختمان گیاهی :   ۲۰
۸-۳- اثرات شوری در گیاه :   ۲۱
۱- ۸- ۳- اثر اسمزی :   ۲۳
۲-۸-۳ – اثرات یونی :   ۲۵
۳-۸-۳ اثرات سمی :   ۲۸
۹-۳- تاثیر نمک روی محصول گیاه   ۲۸
مکانیسم های مقاومت به شوری   ۳۳
۱-۴- فیزیولوژی تحمل به شوری   ۳۳
۲-۴- عوامل موثر در تحمل گیاهان به شوری :   ۳۳
۱-۲-۴- غلظت یون:   ۳۳
۲-۲-۴- حاصلخیزی خاک   ۳۴
۳-۲-۴ خصوصیات فیزیکی خاکها  :   ۳۴
۴-۲-۴ – توزیع نمک در نیمرخ  خاک   ۳۴
۵-۲-۴- روش آبیاری   ۳۵
۶-۲-۴- آب و هوا   ۳۵
۷-۲-۴- عوامل بیولوژیکی   ۳۵
۳-۴: عکس العمل گیاه به شوری   ۳۶
۴-۴ : شناسایی و اصلاح گیاهان مقاوم به شوری :   ۳۶
منابع   ۳۸

منابع

۱-   برزگر، عبدالرحمن. ۱۳۷۹٫ خاکهای شور و سدیمی. شناخت و بهره برداری. انتشارات دانشگاه شهید چمران.

۲-   جعفری. محمد. ۱۳۷۹٫ خاک های شور در منابع طبیعی. انتشارات دانشگاه تهران.

۳-   حکمت اشعار، حسن. ۱۳۷۲٫ فیزیولوژی گیاهان در شرایط دشوار.

۴-   کافی، محمد. ۱۳۷۹٫ فیزیولوژی گیاهی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

۵-   لسانی، حسین. ۱۳۷۹٫ مبانی فیزیولوژی گیاهی. انتشارات دانشگاه تهران.

۶-   مجللی، حسام. ۱۳۷۳٫ خاکهای شور و سدیمی. مرکز نشر دانشگاهی تهران.

۷-   میر محمدی میبدی، سید علی. ۱۳۸۱٫ جنبه های فیزیولوژیک و به نژادی.تنش شوری گیاهان. دانشگاه صنعتی اصفهان.

مقدمه:

در جهان، پدیده های متعددی وجود دارد که باعث می شود اطراف خود را به تحلیل برد. به عنوان مثال وقتی آب باران روی خاک ها جریان پیدا می کند، نمک های سدیم، کلسیم، منیزیم، کلر، سولفات، کربنات و تعدادی دیگر از عناصر در جریان آب وارد شده و به درون رودخانه ها، دریاچه ها و سرانجام دریاها و اقیانوس ها وارد می شود. فرآیندهای زمین شناسی نیز به حل شدن کند پوسته زمین و آزاد نمودن مقدار قابل ملاحظه ای از یون های سدیم، کلسیم، منیزیم، کلر، سولفور، کربنات ها وترکیبات غیر آلی دیگر به داخل اقیانوس ها کمک نموده است. آب و نمک‌های حل شده برای رشد گیاه ضروری می باشند اما استفاده مجدد آب و میزان تبخیر بالای آن در نواحی خشک و نیمه خشک باعث تجمع نمک شده که به عنوان یک پدیده عمومی شوری تلقی می شود. شوری خاک به دلیل جلوگیری از جذب آب و عناصر به درون گیاه یکی از مهم ترین محدودیت های رشد گیاهان زراعی محسوب می شود و به عنوان مشکل بزرگ کشاورزی، بالاخص در کشاورزی آبی درمنابع گزارش شده است (۷).

افزایش جمعیت جهان ایجاب می کند که مساحت بیشتری از زمین به امر خانه سازی و فعالیت های صنعتی تخصیص یابد و در این شرایط، گسترش مزارع  کشاورزی  به زمین های واقع در حاشیه حاصلخیزی یعنی مرزهای نهایی زمین های قابل کشت، اجتناب ناپذیر می گردد، در چنین وضعیتی، مسمومیت، شوری، دماهای فوق العاده، آلودگی ها و آثار حاصل از دخالت های شیمیایی استرس هایی هستند که غالباً بروز می‌کنند. همچنین تغییر محیط ها و اقلیم ها که از فعالیت های انسان نتیجه می شوند، شرایط استرسی را که گیاهان باید تحت آن شرایط رشد کرده و زنده بمانند پدیدار و یا تشدید می کنند.علم به اثرات استرس های گوناگون روی فیزیولوژی گیاهان برای شناخت مکانیسم های مقاومت و بقایای گیاهان و انتخاب روش های اصلاح به منظور افزایش مقاومت گیاهان در مقابل استرس ضرورت دارد (۳).

شوری عامل مهم در تاریخ بشر و سیستم های کشاورزی بوده، که بشر بر آنها تکیه داشته است. تمدن های بسیاری در اثر عدم اعمال مدیریت صحیح درامر آبیاری و نتیجتا” دراثر تجمع نمک در سطح خاک، نابود شده اند. هر گاه بارندگی محدود باشد، نمک در خاکی که گیاهان درآن ریشه دوانیده اند، شسته نمی شود و بهنگام افزایش شوری ( نمک ) مقدار محصول کاهش می یابد.

مناطق وسیعی از سطح زمین بدلیل تحمل کم گیاهان زراعی نسبت به نمک، و نبود اطلاعات کافی در مورد مکانیسم های تحمل دردسترس اصلاح کنندگان گیاه در ارتباط با فزایندهای گزینش، برای کشاورزی غیر قابل استفاده می باشند. در بعضی از مناطق مستعد برای کشاورزی در ارتباط با موضوع، دو دیدگاه وجود دارند که می توانند موردتوجه واقع شوند :

۱- کوشش در پیداکردن راههای موثر و کم هزینه در امر شیرین کردن آب دریاها برای اهداف آبیاری.

۲- گزینش گیاهان زراعی که قادر به رشد و نمو در شرایط شدیدا” شور باشند.

مقداری از زمینها با قابلیت استفاده مجدد به دلیل شور بودن در جایی قراردارند که انرژی خورشیدی فراوان وجود دارد که می تواند بوسیله گیاهان برای تولیدمحصول بیشتر مورد استفاده قرار گیرد. از این رو لازم است راههایی که گیاهان می توانند شوری را تحمل کنند، بهتر دانسته شود تا از آنها استفاده بیشتری به عمل آید، در شرایطی که نیاز به غذا و الیاف با افزایش جمعیت ازدیاد می یابد. در خاکهای با مقدار نمک بالا، گیاهان به دو صورت تحت استرس قرار می گیرند، افزون بر استرس تحمیل شده در اثر کاهش پتانسیل اسمزی در محیط ریشه که نتیجه وجود مقدار بالا از مواد محلول است، ضمنا” یک اثر سمی از غلظت های بالا از یونها، ناشی می شود. تعدادی از گیاهان  مکانیسم  هایی را برای مقابله با این  گونه  استرس‌ها  دارا می باشند و عده دیگر از گیاهان به صورت سازش یافته نسبت به آنها در می آیند، ولی اکثر گیاهان زراعی حساس هستند و نمی توانند در شرایط شوری بسیار حاد، زنده بمانند و درصورت زنده ماندن مقدار محصول  اندکی خواهند داشت (۳)

فصل دوم

 ۱-۲ شوری و تمدن های بشری:

مدارک تاریخی ۶۰۰۰ سال  قبل  از تمدن نشان می هد که انسان به دلیل تخریب پایه‌های منابع تجدید شونده در مناطق خاص، هیچ گاه نتوانسته است بیش از ۸۰۰ تا ۲۰۰۰ سال یک تمدن پیشرفته را در یک مکان معین توسعه دهد. به عنوان مثال عملکرد گیاه در طول یک دوره ۷۰۰ ساله در یک محل معین بالغ بر ۶۵ درصد کاهش داشته  است. این مشکل به دلایل مختلف و در نتیجه از بین رفتن مداوم زمین های قابل کشت در زمان های قدیم پدید آمده و به عنوان یکی از مشکلات عمده تهدید کننده کشاورزی در وسعت بین المللی و بالاخص درعرض های پائین از مشکلات عمده تهدید کننده کشاورزی در وسعت بین المللی و بالاخص درعرض های پائین جغرافیایی  مطرح است. گفته می شود فقط حدود ۶ درصد از سطح زمین های دنیا، دارای پتانسیل تولید محصولات زراعی هستند. یکی از دلائل از بین رفتن بسیاری از زمین ها در زمانی کوتاه و خسارت میلیون ها دلار به محصولات کشاورزی، تنش شوری است. در اکثر مقالات مربوط به مقاومت به شوری گیاهان، از شوری به عنوان فاکتوری مهم در کشاورزی جهان نامبرده شده است و لی با این حال وسعت زمین های تحت تاثیر شوری نامعلوم بوده، به طور دقیق مشخص نشده است. افزایش نمک در خاک باعث ایجاد مشکلات فراوانی برای مردم جهان مخصوصا” در نواحی خشک و نیمه خشک که محصولات کشاورزی از طریق آبیاری رشد می کنند شده است (۷ ).

۲-۲ : وسعت اراضی شور در سطح دنیا :

مطالعات انجام شده برای تخمین میزان واقعی زمین های دارای مشکل شوری توسط گذشتگان متفاوت بوده، عددی بین ^۶ ۱۰ *۳۴۰ تا ^۶ ۱۰ * ۹۵۰ هکتار را در سطح جهان ثبت نموده اند. این بر آورد همچنان در حال افزایش است. کریستینس در سال ۱۹۸۲ بر آورد نموده است که از ۱۴ بیلیون  هکتار از زمین های  کشاورزی مورد استفاده زارعین در دنیا، حدود ۴/۱ بیلیون هکتار دارای مشکل شوری و ۶ بیلیون هکتار در مناطق خشک و نیمه خشک واقع هستند. و تنها ۴/۱ بیلیون هکتار از کل اراضی برای کشاورزی مساعداست. با کوشش های انجام شده اعداد جدیدی را از بانک اطلاعاتی برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد در مورد زوال زمین ها ارائه نمودند. از کل ^۶ ۱۰ * ۵۱۶۹ هکتار زمین در جهان حدود ^۶ ۱۰ *۱۰۳۵  هکتار به عنوان زمین های مستعد خشکی شناخته شده، تحت عنوان زمین های تحث تاثیر تخریب شیمیایی طبقه بندی شده است. اگر چه این تخمین شامل چندین جنبه از تخریب شیمیایی است ولی در هر صورت به عدد ۱۰ * ۹۵۰ هکتار نزدیک و وسعت زمین‌های شور را مشخص می کند (۷ ).

آبهای موجود در کره زمین دارای غلظت متفاوت نمک می باشند. تقریبا۲/۷۷ درصد آبهای سطحی زمین در مناطق یخچالی است و ۲۲ % از آبهای کره زمین به صورت آبهای زیر زمینی است.  و هر  دو  از  نظر  اقتصادی  قابل  بهره برداری نمی باشند. در نتیجه کمی از آب قابل استفاده باقی می ماند. سطح اراضی کره زمین ۲/۱۳ میلیارد هکتار است که هفت میلیارد هکتار، اراضی قابل کشت و ۵/۱ میلیارد هکتار تحت کشت می باشد. از اراضی تحت کشت میزان ۳۴ % میلیارد هکتار (۲۳ درصد )  اراضی  شور  و  ۵۶ %  میلیارد  هکتار  ( ۳۷ درصد )  خاکهای سدیمی می باشند. خاکهای شور نه تنها در  مناطق  خشک  و  نیمه خشک به وفور یافت می شوند، بلکه در سایر شرایط آب وهوایی، به دلیل حمل نمکها توسط سیلابها و رسوبات بادی نیز یافت می شوند. (۱ )

۳-۲٫ بررسی اراضی شور در ایران :

ایران بین ۲۵ تا ۳۸ درجه عرض جغرافیایی شمال واقع شده است. متوسط ارتفاع کشور بیش از ۱۵۰۰ متراست. میانگین میزان تبخیر از ۲۰۰۰ میلی متر در سال تجاوز  می کند  که به حرکت  محسوس  نمک های  محلول  به  طرف بالا منتهی می شود. برآورد شده است که تقریبا ۱۵ % تمام سطح اراضی ایران، با ۲۵ میلیون هکتار،  تحت  تاثیر  نمک  با درجات مختلف قرار گرفته است. شوری خاکها و آب های طبیعی به ترکیبات مخصوص عوامل جغرافیایی و محیطی کشور که مرکب از ته نشین های نمکی سنگی، نوع حوضه های بسته و نیمه بسته، پادگانه های ساحلی دریا  محتوای  نمک  زیاد خلیج فارس و  آب های سطحی است، وابسته می باشد. ترکیب این عوامل به تشکیل زمین های وسیع با خاک های شور و قلیایی منجر شده که به آبهای زیر زمینی دارای نمک مرتبط می شوند. شوری خاک ها و آبهای زیر زمینی توسط اعمال انسان از طریق چرای بیش از حد، در آوردن زمینهای از حالت جنگلی وآبیاری کردن با آب های شور بدن زهکشی و آبشویی کافی، تسریع داده می شود. بزرگترین تمرکز خاک های شور – در بیابان های مرکزی یافت می شود اما این مناطق از نظر کشاورزی اهمیت کمی دارند، بعداز بیابان های مرکزی مناطق ساحلی در طول خلیج فارس و دریای عمان که به اراضی پست استان خوزستان می رسند، دومین و بزرگترین تمرکز خاک های نمکی را از نظر جغرافیایی تشکیل می دهند.

عموما” وقتی کاهش بارندگی از شمال غرب تا جنوب غربی اتفاق می افتد، تبخیر افزایش یافته و خاکهای شور و قلیایی افزایش می یابند. گسترش آبیاری در میزان وسیع، مقادیر وسیعی شوری را در آب، در اکثر اراضی به همراه دارد  این گسترش یک خطر جدید را به همراه دارد که به مدیریت دقیق خاک و منابع آب از طریق زهکشی کافی و شستشوی متناوب نیاز دارد (۲ ).

 فصل سوم

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .