عنوان :

مقاله بودجه ریزی عملیاتی

تعداد صفحات : ۵۱

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

بودجه ریزی عملیاتی یک برنامه تلفیق عملکرد سالانه وبودجه سالانه می باشد که روابط بین سطح اعتبارات برنامه و نتایج مورد انتظار را نشان می دهد. همچنین تائید می کند که یک هدف یا مجموعه ای از هدفها باید با مقدار معینی از اعتبارات بدست آید.

یک بودجه عملیاتی علاوه بر تخصیص هزینه های فعالیت، همه فعالیتهای (مستقیم و غیرمستقیم) مورد نیاز برای پشتیبانی یک برنامه را تعریف و تعیین می کند.

از ضرورت های اصلاح ساختار اقتصادی بخش بهداشت و درمان ، اصلاح روش های بودجه ریزی و توزیع منابع آن می باشد . از آنجائیکه اختصاص هدفمند اعتبار به  فعالیتهای هرسازمان می تواند ضمن شفاف سازی نحوه توزیع منابع، امکان پایش عملیاتی و انتظار برای دسترسی به نتایج هزینه ها را فراهم سازد، استفاده از روش بودجه بندی عملیاتی گام موثری در افزایش کارآیی و اثر بخشی اعتبارات خواهد بود.

سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت یکی از روشهای اجرای بودجه ریزی عملیاتی و یکی از سیستم های جدید هزینه یابی است که می تواند بصورت جداگانه و یا همراه با سایر سیستم های هزینه یابی بکار گرفته شود. یکی از ویژگیهای مهم ABC که آن را از سیستم های سنتی متمایز می سازد،  توجه به پدیده های نوین و اثرات تکنولوژی حاکم بر فعالیتهای خدماتی امروزی است و تا حد ممکن با بکارگیری روشهای مناسب، این اثرات را به طور کمّی جذب خدمات ارائه شده می کند. این  سیستم، در مقایسه با سیستم های هزینه یابی سنتی بدلیل استفاده از مبناهای تسهیم هزینه متناسب با هر فعالیت، براحتی قادر به محاسبه و سنجش تاثیر روشهای نوین در محاسبه بهای تمام شده خدمات می باشد. علاوه بر این، سیستم ABC فلسفه نوین مدیران را که ارائه خدمات بهتر توام با هزینه پایین تر می باشد را مد نظر قرار می دهد.

واژه های کلیدی: بودجه، کنترل، برنامه ریزی، بودجه ریزی عملیاتی، بودجه برنامه ای، سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت، مرکز فعالیت،

فهرست مطالب

مقدمه:    ۱
ضرورت بودجه ریزی در سازمان ها    ۲
سیر تکوین بودجه    ۳
۱-بودجه به عنوان ابزار کنترل    ۳
۲- بودجه به عنوان ابزار مدیریت مالی    ۴
۳- بودجه به عنوان ابزار برنامه ریزی    ۵
۴- بودجه به عنوان ابزار راهبردی (استراتژیک)    ۶
روشهای بودجه ریزی    ۶
-۱بودجه متداول (سنتی)    ۶
۲- بودجه ریزی افزایشی    ۷
۳- بودجه برنامه ای    ۸
۴- بودجه ریزی برمبنای صفر    ۹
-۵ نظام طرح ریزی – برنامه ریزی – بودجه بندی    ۱۱
مشکلات نظام بودجه ریزی متداول در بخش بهداشت و درمان    ۱۲
تعاریف بودجه ریزی عملیاتی:    ۱۴
تفاوت بودجه ریزی عملیاتی با بودجه ریزی سنتی (متداول) و برنامه ای    ۱۶
اهداف بودجه ریزی عملیاتی:    ۱۷
مزایای بودجه ریزی عملیاتی    ۱۸
عناصر کلیدی در بودجه ریزی عملیاتی:    ۱۹
روشهای اجرای بودجه ریزی عملیاتی    ۲۱
الف)تنظیم بودجه ریزی عملیاتی طبق حسابداری قیمت تمام شده    ۲۱
ب) تنظیم بودجه ریزی عملیاتی طبق روش اندازه گیری کار یا کارسنجی    ۲۴
مراحل اساسی استقرار سیستم اندازه گیری کار    ۲۵
ج) روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت(ABC)    ۲۶
مکانیزم عملکرد  سیستم ABC    ۲۷
مراحل طراحی و پیاده سازی سیستم ABC  در محل مورد مطالعه    ۲۸
گام اول: تشکیل تیم طراحی سیستم    ۲۸
گام دوم: تعریف مراکز فعالیت    ۲۸
گام سوم: تفکیک مراکز فعالیت بر حسب عملیات    ۲۹
گام چهارم: تعیین خروجی و برون داد هر مرکز فعالیت    ۳۰
گام پنجم: عملیات هزینه یابی بر اساس هر مرکز فعالیت    ۳۱
گام ششم: نسبت دادن هزینه های هر مرکز فعالیت به مراکز هزینه نهایی    ۳۲
گام هفتم: محاسبه بهای تمام شده بر حسب هر خروجی    ۳۲
آشنایی با نرم افزار سیستم محاسبه بهای تمام شده براساس روش ABC    ۳۲
نکاتی که باید برای اجرای بودجه ریزی عملیاتی در بیمارستان های پایلوت در نظر گرفت:    ۳۷
دستورالعمل تهیه وتکمیل جداول و فرم های بودجه ریزی عملیاتی    ۴۱
منابع و مآخذ:    ۴۶

منابع و مآخذ:

۱-   مبانی امور مالی و بودجه (در آموزش و پرورش) – داود صالحی – سمت ۱۳۷۹ – چاپ سوم .

۲-   دانستنیهایی در زمینه بودجه ، گرد آوری و تنظیم، سرویس پیله رودی – ۱۳۷۶ – وزارت بهداشت .

۳-   بودجه ریزی دولتی در ایران ، علیرضا فرزیب – چاپ سیزدهم ۱۳۸۰ – مرکز آموزش مدیریت دولتی .

۴-   « بودجه» علی محمد اقتداری ،منوچهرتهرانی. مهرداد اتحاد.انتشارات موسسه عالی حسابداری.۱۳۵۴

۵-   روندهای جدید در مدیریت بخش سلامت، پاول شاو (انستیتوی توسعه اقتصادی بانک جهانی) ترجمه اسفندیار معینی و همکاران – چاپ اول .۱۳۸۰

۶-   گزارش « آشنائی با بوجه ریزی عملیاتی » گروه مطالعات دفتر مدیریت منابع مالی وبودجه

۷-   فراگرد تنظیم تا کنترل بودجه،اسفندیارفرج وند۱۳۸۰ ، ویرایش دوم ، انتشارات گلباد.

۸-   طراحی سیستم هزینه یابی بر مبنیای فعالیت (ABC) برای محاسبه بهای تمام شده خدمات در بیمارستانهای دولتی (مطالعه موردی بیماستان فقیهی شیراز) ، احمد رجبی ، .۱۳۸۲

۹-   سیستم حسابداری قیمت تمام شده واقعی خدمات درمانی در مراکز درمانی سازمان تامین اجتماعی، مرتضی شاپوریان ، .۱۳۷۹

 ۱۰- Performance  budgeting Guidelines (state of Maine) , Jody Harris John R .Nicholas. March 1996

۱۱- Performance  budgeting : A foundation for change in state  Economic Development- Chad Miller (Virginia  Polytechnic Institute and state University) November 29,1999

۱۲- Strategic planning /performance Budgeting Guidelines-J.Harris, J.R.nicholas march 1990 (Maine state planning office)

۱۳- Analysis of hospital costs (workshop in developing countries), D.S. Sheppard, D.Hodgkin, Y.E. Anthony, WHO, 2000

۱۴- Efficiency in delivery of public services, performance Budgeting project, Russia Ministry of Economic Development and Trade , 2002

مقدمه:

بودجه شاهرگ حیاتی دولت است ، زیرا دولت تمام فعالیتهای مالی خود ، اعم از کسب درآمد و پرداخت هزینه ها برای اجرای برنامه های متعدد و متنوع خود را در چارچوب قانون بودجه انجام میدهد بنابراین بودجه آیینه تمام نمای همه برنامه ها و فعالیت های دولت بوده و نقش بسیار مهم وحیاتی در توسعه اقتصادی ملی ایفا می نماید.

با توسعه وظایف دولت وافزایش سریع هزینه های دولتی وپیوند آن با وضعیت عمومی اقتصاد کشور، کنترل مخارج اهمیت خود را از دست داد و نیاز به بهبود در سیستم های برنامه ریزی، کنترل و مدیریت منابع بخش عمومی مطرح گردید تا تصمیم گیرندگان را قادر سازد دید وسیع تری پیدا کرده و اطلاعات وسیعی در مورد نتایج عملکردها و هزینه های اجرای فعالیت ها داشته باشد. این امر موجب توجه دولت ها به اقتصادی بودن ، کارایی و اثربخشی منابع دولت به عبارتی مدیریت مالی دولت شد .مواجهه با این شرایط نه  تنها نیاز به بهبود روش ها و رویه های بودجه بندی موجود برای افزایش هماهنگی سیستم را مطرح ساخت ، بلکه بعد جدیدی برای تصمیم گیری در مدیریت ومدیریت مالی دولتی افزود یعنی سیستم بودجه ریزی عملیاتی و برنامه ای را برای بازنگری و ارزیابی مدیریت فعالیت های دولتی مطرح ساخت . ویژگی و وجه تمایز این سیستم از سیستم بودجه متداول ، تاکید روی اهداف،  نتایج و منابع حاصل از هریک از اقلام هزینه ها و یافتن پاسخ به این سوال بود که درآمد ها به چه منظور خرج میشود(United Nations 1982)

از ضرورت های اصلاح ساختار اقتصادی بخش بهداشت و درمان ، اصلاح روش های بودجه ریزی و توزیع منابع آن می باشد . از آنجائیکه اختصاص هدفمند اعتبار به  فعالیتهای هرسازمان می تواند ضمن شفاف سازی نحوه توزیع منابع، امکان پایش عملیاتی و انتظار برای دسترسی به نتایج هزینه ها را فراهم سازد، استفاده از روش بودجه بندی عملیاتی گام موثری در افزایش کارآیی و اثر بخشی اعتبارات خواهد بود. با توجه به حرکت رو به رشداصلاحات در ارائه خدمات بخش دولتی و از جمله بخش بهداشت و درمان ، اصلاح روند بودجه ریزی با تکیه بر هماهنگی های فرابخشی ودرون بخشی از جمله اهداف دفتر برنامه ریزی منابع مالی وبودجه به شمار میرود و این امر تنها در سایه تعامل و ایجاد زبان مشترک برنامه ریزی و بودجه بندی در فرآیند تدوین بودجه میسر خواهد گردید . دراین مجال برآنیم که به ضرورت ها ومفاهیم مرتبط با بودجه عملیاتی پرداخته ، بستر همفکری وهمکاری واحدهای زیرمجموعه بخش بهداشت ودرمان را در دستیابی به یک روش مناسب توزیع اعتبار فراهم نماییم.

ضرورت بودجه ریزی در سازمان ها

بودجه بندی را « فرآیند تخصیص منابع محدود به نیازهای نامحدود » می دانند. مجموع کوشش هائی که صرف تدوین بودجه و تخصیص منابع می شود به منظور « حداکثر استفاده» از منابعی است که معمولاً در حد کفایت نمی نمایند و به اصطلاح اقتصادی « کیمیاب» هستند. بنابراین در راه رسیدن به « اهداف مطلوب» ضرورت دارد به نحوی از هر یک از منابع محدود استفاده گرد که در تبدیل کل منابع به پول بتوان گفت با حداقل هزینه، حداکثر استفاده به عمل آمده است (آیت الهی ، ۱۳۷۴ ص. ۱۱۱).

بودجه هدفها و راهبردها را به صورت عبارتهای مالی در آورده و راه اجری برنامه و کنترل پیشرفت آنها را می نماید. سازمانها به سه دلیل عمده به بودجه بندی نیازمندند : (رضائی نژاد،۱۳۷۵ص.۲۳۹ ).

–   نشان دادن مفهوم مالی برنامه ها ؛

– شناساندن منابع مورد نیاز اجرای برنامه ها؛

–   بدست آوردن معیارهای سنجش، نظارت و کنترل نتیجه ها در مقایسه با برنامه ها

سیر تکوین بودجه

مفهوم بودجه همگام با تکامل دولت ها و پیچیده تر شدن وظایف دولت، تغییر وتکامل یافته است . این تکامل را می توان به چهار مرحله متمایز تقسیم کرد. در مرحله اول که تقریباً از ۱۹۲۰ تا ۱۹۳۵می باشد ، تاکید عمده روی ایجاد یک سیستم با کفایت برای کنترل هزینه ها بود و حسابداری هزینه ها و پیوند بین حسابداری وبودجه مطرح بود. مرحله دوم که در توسعه بودجه عملیاتی خود را نشان می دهد، استفاده از بودجه به عنوان ابزار مدیریت مالی بود و خود را در اصلاح ساختار مناسب ،بهبود مدیریت و برنامه های اندازه گیری کار ظاهر ساخت و بر بودجه ای تاکید داشت که کار وفعالیتهای سازمان را اندازه بگیرد.

مرحله سوم با پیوند دادن بودجه وبرنامه به عنوان معیاری برای تجزیه وتحلیل رفاه اقتصادی آغاز شد و روی پیشرفتهایی که در تکنولوژیهای تصمیم گیری و اطلاعاتی رخ داده بود تمرکز داشت.

مرحله چهارم بواسطه پیچیدگی محیط سازمانها بوجود آمده وباعث استفاده از بودجه بر مبنای صفر به عنوان ابزاری برنامه ریزی راهبردی (استراتژیک) گردیده است(فرج وند،۱۳۸۰،ص.۲۰۱).

۱-بودجه به عنوان ابزار کنترل

بودجه ریزی بعد از پیدایش حکومتهای پارلمانی بوجود آمد؛ یعنی آغاز کار بودجه نویسی به زمانی بر میگردد که مردم در مقابل اختناق حکومتها دست به انقلاب زدند و حق مسلم نظارت مردم بر اموال عمومی به صورت کنترل درآمدها و هزینه های دولتی توسط نمایندگانشان دایر شد از این رو بخش مهمی از قانون اساسی هر کشور به چگونگی دخل و خرج آن کشور اختصاص دارد. نظارت بر دخل و خرج به موجب همین قوانین بر عهده نمایندگان برگزیده مردم واگذار شده که از منافع مالیات دهندگان و دریافت کنندگان خدمات دولت حمایت کنند بنابراین طبیعی است که هرگاه مسئله دخل و خرج کشور برای این نمایندگان مطرح شود آنها دروهله نخست به فکر ایفای مسئولیتی هستند که به موجب قانون به عهده آنها محول شده است. علت این تاکید هم شاید این باشد که تا اوایل قرن اخیر وظیفه اصلی دولت محدود به دفاع از کشور، مراقبت در استقرار نظم و امنیت و حفظ مناسبات بین المللی بود که خرج بابت این وظایف کنترل شود تا مالیات زیاد گرفته  نشود و مخارج نیز کنترل شود. وقتی منظور از بودجه کنترل باشد، نظام بودجه ای بر روی طبقه بندی هزینه ها و طبقه بندی سازمانی متمرکز می گردد که همان طبقه بندی براساس فصول و مواد هزینه است.

۲– بودجه به عنوان ابزار مدیریت مالی

با توسعه وظایف دولت وافزایش سریع هزینه های دولتی وپیوند آن با وضعیت عمومی اقتصاد کشور، کنترل مخارج اهمیت خود را از دست داد و نیاز به بهبود در سیستمهای برنامه ریزی، کنترل و مدیریت منابع بخش عمومی مطرح گردید تا تصمیم گیردندگان را قادر سازد دید وسیع تری پیدا کرده و اطلاعات وسیعی درمورد نتایج عملکردها و هزینه های اجرایی فعالیتها داشته باشند. این امر موجب توجه دولتها به اقتصادی بودن، کارایی و اثربخشی منابع دولت و به عبارتی مدیریت مالی دولتی شد. مواجهه با این شرایط نه تنها نیاز به بهبود روشها و رویه های بودجه بندی موجود برای افزایش هماهنگی سیستم را مطرح ساخت، بلکه بعد جدیدی برای تصمیم گیری در مدیریت ومدیریت مالی دولتی افزود، یعنی سیستم بودجه بندی عملیاتی و برنامه ای را برای بازنگری وارزیابی مدیریت فعالیتهای دولتی مطرح ساخت. ویژگی و وجه تمایز این سیستم از سیستم بودجه متداول تاکید روی اهداف، نتایج و منافع حاصل از هریک از اقلام هزینه ها و یافتن پاسخ به این سوال بود که درآمدها به چه منظور خرج میشود.

۳– بودجه به عنوان ابزار برنامه ریزی

استفاده از بودجه به عنوان ابزار سیاستگذاری یا برنامه ریزی، به منظور تنظیم سیاستهای مالی برای مقاصد اقتصادی صورت گرفت تا به وسیله آن درآمدها وهزینه های بودجه ای چند هدف ویژه را برای حفظ تعادل اقتصادی و جلوگیری از بروز بحران تامین کند. نخست آنکه از نظر سیاستهای اقتصادی و مقاصد مربوط به استفاده از منابع، صورتهای بودجه ای بتواند هدفهای سرمایه گذاری و نرخ رشد و همچنین چگونگی اختصاص منابع به هزینه های مصرفی، انتقالی و سرمایه ای در بین بخشها را معلوم کند. دوم آنکه تعیین نرخ رشد اقتصادی به دلیل ارتباط با میزان اشتغال ، ثبات قیمتها وموازنه بخش خارجی به گونه ای صورت پذیرد که منافع اجتماعی را حداکثر وفشارهای مالیاتی وارده یا هزینه های خارج کردن منابع از بخش خصوصی را حداقل سازد. مقدار مجاز یا بهینه استفاده از کسری در بودجه حاصل فرآیند بسیار پیچیده و دقیق تامین همین هدف است. سوم آنکه بودجه در نقش اقتصادی خود ابزار تقلیل نابرابریهای درآمدی و تعدیل آثار توزیعی کارکرد نامطلوب جریانهای تولیدی باشد. برای تامین این اهداف نقش مالیاتها و برنامه های هزینه ای مورد توجه قرار داشت ؛ اما درمیان راههای مختلف قابل تعقیب ، سیاست شاخص و توصیه شده ای به عنوان الگوی قابل تعمیم موجود نبود بودجه درماموریت برنامه ریزی بیشتر متضمن مفاهیمی چون طرح ریزی برای آینده وانتقال این مفاهیم به جامعه برای تصمیم گیری میان مدت بود و از این رو، طبقه بندیهای اقتصادی  آن ناظر بر تنظیم حسابهای ملی و بررسی حرکت متغیرهای کلان میگردید.

مهم ترین عواملی را که منجر به گرایش برنامه ریزی در بودجه بندی شد می توان در توسعه تجزیه و تحلیلهای خرد و کلان اقتصادی و نقش آن در شکل گیری سیاست مالی و بودجه ای و همچنین در توسعه فنون جدید اطلاعاتی وتصمیم گیری و کاربرد آن در سیاستگذاری دانست.

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .