عنوان :

مقاله  نقش صنعت گردشگری و توریسم و تأثیر ظهور صنعت اطلاعاتی

بر امنیت ملی در توسعه و رفاه جامعه شهری

تعداد صفحات : ۳۴

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

تلاش نوآورانه در صنعت توریسم به حدی است که حتی متولیان امر پا را از این هم فراتر گذاشته و با درنظرگرفتن حساسیت و کنجکاوی گردشگران و علاقمندی آنان به مسائل مختلف سعی در ایجاد قابلیتها و پتانسیلهای متناسب با خلق و خو و مرام اجتماعی و حتی فلسفی توریستها دارند ؛ مثلاً با درنظرگرفتن شرایط زیست محیطی دنیا و گرم شدن کره زمین ، بسیاری از کمپینگ ها و هتلهای مدرن دنیا میزان بهره وری انرژی خود را بشدت افزایش داده و سعی در استفاده از انرژی های پاک در مجموعه تحت مدیریت خود نموده اند؛ مثلاً آقای حسین ثابت که یکی از بزرگترین فعالان ایرانی بخش گردشگری در جهان محسوب میشود علاوه بر مالکیت هتل کوروش و دلفیناریوم در کیش ، صاحب چند هزار تخت در جزایر قناری نیز هست ، در گروه هتلهای خود در کشور اسپانیا با ساخت نیروگاه بادی انرژی مورد نیاز محموعه خود را تأمین مینماید و جالب اینست که همه ساله مقداری از انرژی برق تولیدی و مازاد بر مصرف خود را به کشور اسپانیا می فروشد!

در این تحقیق ابتدا به مباحثی در خصوص ظهور جامعه اطلاعاتی که آن را صورتبندی جدید جوامع می نامند و منطق و تأثیرات آن در عرصه جامعه پرداخته شده است و خصوصیات جدید آن با تأکید بر تأثیر مستقیم این تغییر بر مفهوم امنیت ملی و حاکمیت ملی اشاراتی شده است در ادامه با درنظرگرفتن متغیرهای اصلی جامعه اطلاعاتی که مرتبط با امنیت است، نقاط تضعیف و تقویت کننده دولت و ارتباط آن با توریسم مورد اشاره قرار گرفته است.

در حوزه سیاسی با ظهور و گسترش نهادهای سیاسی جهانی که به میمنت جامعه اطلاعاتی فراهم آمده است، تحولات چشمگیری در حوزه ی قدرت و امنیت دولتهای ملی و ماهیت نظام رخ نموده است. به عبارت دیگر عرصه های تصمیم گیری سیاسی بر فراز دولتهای ملی در سطح جهانی روبه گسترش است، افزایش اختیارات و اقتدار نهادهای جهانی UN,WB.IMF,WTO) تا حدی نتیجه پیدایش مسایل عمده جهانی در بستر جامعه اطلاعاتی مانند توریسم، محیط زیست، انرژی هسته ای، آب، جمعیت و … است که دیگر حاکمیتهای ملی به خودی خود نمی توانند با چنین مسایل جهانی دست و پنجه نرم کنند. درنتیجه استقلال عمل سازمانهای بین المللی در حوزه ی تصمیم گیری رو به  افزایش است و در مقابل  استقلال عمل بسیاری از دولتها خاصه کشورهای در حال توسعه محدود شده است. این موضوع به شکل خاص تری خود را در مقابل فرایندهای اقتصاد جهانی جامعه اطلاعاتی نشان می دهد پس می توان گفت جامعه اطلاعاتی نظم مشهور به «وستفالی» از حق انحصاری هر دولت- ملتی برای حکومت بر مردمانش و اداره امور داخلی و خارجی خود بدون دخالت دیگران را به زوال کشید و میزان گردشگران کشور و یا جهانگردانی که کشور را برای بازدید انتخاب می کنند در تأمین امنیت ارتباط مستقیم داد و خود یکی از منابع بزرگ اقتصاد جدید اطلاعاتی بین الملل خواهد بود.

وازگان کلیدی : جامعه اطلاعاتی، امنیت ملی،  توریسم، رفاه جامعه شهری

فهرست مطالب

چکیده    ۵
مقدمه    ۶
بیان مسئله    ۷
اهمیت موضوع    ۷
اهداف تحقیق    ۸
تعاریف و اصطلاحات    ۹
تعاریف جامعه اطلاعاتی    ۱۰
ویژگی‌های جامعه اطلاعاتی    ۱۱
منطق جامعه اطلاعاتی    ۱۲
حکومت و جامعه اطلاعاتی    ۱۳
امنیت ملی  National Security    ۱۳
عوامل تحدید امنیت ملی در جامعه اطلاعاتی    ۱۵
عوامل تحدید امنیت ملی در بُعد خارجی    ۱۶
الف) اقتصاد اطلاعاتی    ۱۶
ب) جنبشهای اجتماعی جدید    ۱۸
ج) نهادهای فراملی    ۱۸
عوامل تحدید امنیت ملی در بُعد داخلی    ۱۹
الف) افزایش نقش شهروند    ۱۹
ب) بازسازی دموکراسی    ۲۰
ج) نظارت و کنترل    ۲۱
دنیای کامپیوتر و ارتباطات    ۲۲
جامعه مسافرت مجازی Virtual Travel Community    ۲۶
نتیجه گیری    ۳۲
منابع    ۳۴

منابع

محسنی ،‌منوچهر،۱۳۸۰، «جامعه شناسی جامعه اطلاعاتی» نشر دیدار ،‌تهران،  ص۲۲

کاستلز،‌نائول ،۱۳۸۰، « عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه، فرهنگ،‌ترجمه چاوشیان حسن، جلد اول ، طرح نو ،‌تهران،‌ص ۴۷

کاستلز ، جلد اول، ص۴۰

متفی،‌ابراهیم «سیاست خارجی در عصر کثرت گرایی سیاسی و فرا دولت گرایی»‌

نش ،‌کیت،‌۱۳۸۰،«جامعه شناسی سیاسی معاصر«‌ترجمه: دلفروز تقی ،‌نشر کویر،‌اول ،‌‌ص ۱۴٫

مشیرزاده ،‌حمیرا،۱۳۸۱،  «درآمدی نظری بر جنبش‌های اجتماعی» ،‌نشر پژوهشکده انقلاب اسلامی و امام خمینی،‌تهران ، ص ۱۸۱

متقی، ابراهیم، «سیاست خارجی در عصر کثرت گرایی سیاسی و فرا دولت گرایی» ، فصلنامه ولایت ،‌شماره ۱۳٫

کاستلز ،‌جلد دوم،‌پیشین ،‌صص ۸ و ۲۹۷

شبیه شبکه‌های رادیویی ، تلوزیونی و سایت‌های مختلف اینترنت که بر علیه جمهوری اسلامی ایران به شکل بین المللی با کمک‌های مختلف دشمنان مشغول فعالیتند و در مسایل بعد از انتخابات و هم ریاست جمهوری کار ویژه خود را به خوبی به ظهور رساندند و کار* را بر امنیت ملی به نمایش در آورند.

قوام،‌سیدعبدالعلی،‌۱۳۸۲،« جهانی شدن وجهان سوم»‌، دفترمطالعات بین المللی،‌تهران ،‌ص۵۷

اسلامی، مسعود، ۱۳۷۵، «از حاکمیت دولت تا حکمرانی جهانی : تعاملی در روند همکاری‌های نهادینه بین الملل»‌،‌فصلنامه مطالعات سازمان ملل متحد،‌سال اول ، شماره یک،‌ص ۴۹

مقدمه

در دهه‌ی ۱۹۹۰ میلادی با اختراع چند رسانه‌ای و نفوذ آن به اینترنت و با انجام مطالعات نظری در رشته‌های گوناگون علوم انسانی قرن جدید را انفجار اطلاعات و ظهور جامعه‌ اطلاعاتی نام گذاری کردند که ریخت شناسی و صورت بندی اجتماعی نظام بین الملل و جوامع مختلف آن را کاملاً متحول و به شکل شبکه‌ای و اطلاعاتی و ارتباطی تبدیل خواهد نمود و به طبع آن کلیه‌ی مفاهیم علوم انسانی از جمله علوم سیاسی نیز متحول خواهد شد . در این مقاله ما ابتدا به تعریف و تأثیر و منطق جامعه اطلاعاتی پرداختیم و سپس تحول مفهوم امنیت را در آن مورد بررسی قرار داده ایم ونهایتاً به شش پارامتر که بیشترین  بروز را در جامعه اطلاعاتی  و مفهوم امنیت ملی با تأکید و ارتباط با موضوع توریسم و گردشگری داشته پرداخته‌ایم که از آن جمله می‌توان به اقتصاد اطلاعاتی که صنعت توریسم در نقش مؤثری دارد و افزایش قدرت فرد که در گردشگری محور قرار دارد و … اشاره نمود و در انتها پوسته امنیت ملی را تحت نفوذ شش پارامتر مطروحه در نموداری ترسیم کرده‌ایم .

 بیان مسئله

یادآوری این موضوع خالی از اهمیت نیست که جامعه ماقبل صنعتی « بازی بر علیه هستی» با نیروی غیر ماهر عضلانی، جامعه صنعتی « بازی بر علیه هستی »‌با نیروی ماشین و جامعه فرا صنعتی  « بازی میان اشخاص  » با نیروی اطلاعات است . جامعه اطلاعاتی از طریق نقش اطلاعات باعث می‌شود تغییر عادات «اداره اقتصادی»[۱] [ حداکثر سود شخصی] جامعه را ، وضعیت « اداره جامعه شناسانه»[۲] [ کوشش برای رسیدگی به نیازهای جامعه با روش‌های هوشیارانه تر … ] بر اساس منافع همگانی نشان دهند.

در این مرحله به ارتباطات بین المللی و جریان اطلاعات صرفاً‌ در چارچوب سخت افزار و نرم افزار نگریسته نمی‌شود بلکه این نگاه در برگیرنده تحولات اجتماعی ، سیاسی و رفتاری نیز هست .

خلاصه آنکه بررسی جریان بین المللی اطلاعات در ابعاد انسانی و تکنولوژیک آن و در چارچوب مسایل و شبکه‌های انفرادی ملی و بین المللی و جهانی آن یک ضرورت است که در نمودار ذیل نقش مسافرت، گردشگری و توریسم نیز به نمایش درآمده است.

اهمیت موضوع

تلاش نوآورانه در صنعت توریسم به حدی است که حتی متولیان امر پا را از این هم فراتر گذاشته و با درنظرگرفتن حساسیت و کنجکاوی گردشگران و علاقمندی آنان به مسائل مختلف سعی در ایجاد قابلیتها و پتانسیلهای متناسب با خلق و خو و مرام اجتماعی و حتی فلسفی توریستها دارند ؛ مثلاً با درنظرگرفتن شرایط زیست محیطی دنیا و گرم شدن کره زمین ، بسیاری از کمپینگ ها و هتلهای مدرن دنیا میزان بهره وری انرژی خود را بشدت افزایش داده و سعی در استفاده از انرژی های پاک در مجموعه تحت مدیریت خود نموده اند؛ مثلاً آقای حسین ثابت که یکی از بزرگترین فعالان ایرانی بخش گردشگری در جهان محسوب میشود علاوه بر مالکیت هتل کوروش و دلفیناریوم در کیش ، صاحب چند هزار تخت در جزایر قناری نیز هست ، در گروه هتلهای خود در کشور اسپانیا با ساخت نیروگاه بادی انرژی مورد نیاز محموعه خود را تأمین مینماید و جالب اینست که همه ساله مقداری از انرژی برق تولیدی و مازاد بر مصرف خود را به کشور اسپانیا می فروشد!

وقتی می اندیشم می بینم که شخص خود من هم در میان دوراهی انتخاب دو هتل با شرایط رفاهی یکسان و سیستمهای حفاظت از محیط زیست متفاوت ، جایی را انتخاب میکنم که بدانم تأثیر مخرب کمتری بر محیط زیست داشته باشد و بهتر است یادمان باشد که اکثر مردم کشورهای پیشرفته که درصد بالایی از توریستهای جهان را هم تشکیل میدهند ، نسبت به رعایت مسائل زیست محیطی بسیار حساس هستند ؛ شاید هم به همین دلیل است که صنعت گردشگری مسیر آینده خود را به سمت گسترش اکوتوریسم با سرعت هر چه تمامتر طی میکند.

اهداف تحقیق

اهداف اصلی :

بررسی نقش صنعت گردشگری ، توریسم و تأثیر آن بر امنیت ملی در توسعه و رفاه جامعه شهری

اهداف جزئی :

رابطه بین حفظ امنیت ملی و گسترش صنعت توریسم در جوامع شهری

تعاریف و اصطلاحات

توریسم : توریسم به طور کلی به عنوان مسافرت تفریحی در نظر گرفته می شود. هر چند که در سال های اخیر شامل هرگونه مسافرتی می شود که شخص به واسطه آن از محیط کار یا زندگی خود خارج شود.

امنیت ملی : امنیت ملی به الزاماتی اشاره می کند که بقای دولت ملی را از طریق بکارگیری اقتصاد، ارتش و توان سیاسی و استفاده از ابزار دیپلماسی حفظ نماید.

توسعه : واژۀ توسعه در لغت به معنای خروج از «لفاف» است. در قالب نظریۀ نوسازی، لفاف همان جامعۀ سنتی و فرهنگ و ارزشهای مربوط به آن است که جوامع برای متجدد شدن باید از این مرحلۀ سنتی خارج شوند.

رفاه : در جامعه ایران فاصله طبقاتی زیادی وجود دارد و هرکس رفاه را در شرایط زندگی خود میبیند که با کشورهای پیشرفته مغایر است و از نظر اقتصادی فقر زدایی عامل اصلی رفاه محسوب میشود .

 تعاریف جامعه اطلاعاتی

به نظر می‌رسد این امکان وجود داشته باشد که در قلمرو تحلیل ،‌پنج تعریف از جامعه اطلاعاتی را که یک معیاری برای تشخیص جامعه نو عرضه می‌کنند مشخص سازیم آنها عبارتند از تکنولوژیک ،‌اقتصادی ، شغلی[۱] ( هنگامی که مشاغل اطلاعاتی به وجه غالب در میان مشاغل موجود تبدیل می‌شوند)،‌مکانی[۲] و فرهنگی ، واژه جامعه اطلاعاتی و مفاهیم شبیه به آن یعنی عصر اطلاعات و اقتصاد دانش ، جامعه‌ایی را توصیف می‌کند که برای تولید انواع کالاها و خدمات وابستگی زیادی به کاربرد تکنولوژی اطلاعاتی وجود دارد … ویلیام مارتین[۳] در ردیف اولین افرادی قرار دارد که موضوع جامعه اطلاعاتی را مطرح و تعریف کرده است عبارت جامعه اطلاعاتی ( یا جامعه متکی بر اطلاعات)‌که تلویحاً به معنی همگونی جهانی شکل‌های اجتماعی همه بخش‌های نوین است به نظر می‌رسد که چندان مناسب نباشد زیرا در حالی که تجدید ساختار سرمایه داری و گسترش اطلاعات گرایی در مقیاس جهانی فرایندهای جدایی ناپذیر بودند جوامع مختلف بر اساس ویژگی تاریخی فرهنگی و نهادهای خود نسبت به این فرایند کنش‌ها – واکنش‌ها متفاوت داشته‌اند با این وجود هماهنگونه که جامعه شناسانی مانند ریموند آرون[۴] از وجود جامعه صنعتی که وجه بارز آن ویژگی‌های بنیادین و مشترک نظام‌های اجتماعی فنی است ،‌سخن می‌گوید ما نیز می‌توانیم از جامعه اطلاعاتی سخن بگوییم.

ویژگی‌های جامعه اطلاعاتی

 از نظر مارتین جامعه اطلاعاتی دارای ویژگی‌هایی است :

الف)‌ویژگی اقتصادی: بخش اطلاعات اقتصادی از مهم‌ترین مباحث اطلاعات است و از مهم‌ترین ابعاد اقتصاد در جهان امروز است . (امروزه بر بازارهای جهانی ادامه فعالیت بدون مدد گرفتن از قدرت رایانه و سیستم‌های مخابراتی امکان پذیر نیست .

ب) ویژگی تکنولوژیک:‌همگرایی و پیوند رایانه و مخابرات امروزه از واقعیات معمولی زندگی در تمامی اجتماعات نوین است که در همه ارگان‌های زندگی نمایان شده ،‌نظام تصمیم گیری در بخش اعظمی از حوزه‌های واقع در جهان پیشرفته امروز به نظام‌های پیچیده تکنولوژی اطلاعات و نرم افزارهای توانمند وابسته است . ویژگی تکنولوژیک شرط لازم برای جامعه اطلاعاتی است اما شرط کافی نیست که این امر در موضوع گردشگری در بخش‌های مختلف نیز مشهود است از صدور ویزای الکترونیکی و کارت‌های اعتباری تا گردشگری مجازی

ج) ویژگی اجتماعی: ساختار جامعه شبکه‌ایی و ارتباطات الکترونیکی زندگی اجتماعی را در معرض تحولات عظیم قرار داده از جمله اشتغال ،‌تقسیم کار ، روابط خانوادگی و گردشگری مجازی ،‌توریسم اینترنتی،‌ویزای الکترونیکی

د) ویژگی سیاسی: از جمله آن می‌توان به رأی گیری الکترونیکی ، دولت الکترونیکی ، پوشش خبری جهانی و تفسیر در تعریف مفاهیم سیاسی و … اشاره نمود. نقش شهروند در برابر دولت و برعکس همچنین احزاب و تشکل‌های سیاسی نیز به شکلی  جدید مطرح است.