عنوان :

پایان نامه مرکز تحقیقات نجوم

تعداد صفحات :۹۸

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

در این مقاله به مطالعات جغرافیایی، اقلیمی، اجتماعی و فرهنگی و …. استان زنجان و مطالعات پیرامون نجوم می پردازد. سپس به مطالعات کالبدی و برنامه ریزی طرح نجوم می پردازد.

صافی آسمان ایران و درخشش چشم گیر ستارگان را در بخش وسیعی از این سرزمین یکی از عوامل مهم در زمینه جلب توجه ایرانیان به پژوهش در زمینه های فلکی و ظهور علم نجوم می توان دانست. ایرانیان جز نخستین درمانی هستند که میان نمود ها آسمان و جنبه های معنوی و یزدانی پیوندی برقرار ساخته این ویژگی را به روشنی در فرهنگ اساطیری این مردم می توان مشاهده کرد. در آیین های کهن ایران چون مهر پرستی، فردا پرستی و بالاخره آئین یکتاپرستی، همه چیز، آسمان و خورشید و ماه و ستارگان.

جایگاهی خاص دارند تا جائیکه جایگاه ایزدان و فرشتگان را در آسمان ها دانسته اند و درست نیایش به سوی گنبد و دوار آسمان نیلگون بلند می ساخته اند.

ذکر این نکته الزامی ست که ویژگی خاص آسمان شفاف و درخشان ایران زمین که به خاطر ارتفاع بیش از چهار هزار پا از سطح دریا روشنتر و پرفروغ تر از سرزمین های بست و مه آلود می درخشد در پیشرفت سر دانش ستاره شناسی  در فلات ایران بسیار موثر بوده است.

در فرهنگ ایرانی کوشش برای شناخت آسمان  در دو قالب نمودار گشته است:

یکی قالب  الهی برای پاسخ گفتن به معماهای آغاز  و  انجام جهان در زندگی و مرگ، دیگری، قالبی مادی برای تعبین تاثیر سیار استاد و ثوابت در زمین خاکی و زندگی آدمی، ادیان ایران به شکلی، بارزتر و قطبی تر دین مانی کوشید. از این در شکل گزارش را در هم آمیزند.

ساخت کلیه بخشهای این مجموعه فلزی بوده و سقفهای گنبدی به صورت فرمهای فضایی سبک می باشد. سیستم سازه گنبد تلسکوپ خورشیدی و اختر فیزیکی و بدنه استوانه ای کاملاً فلزی طبق جزئیات داده شده می باشد و به علت متحرک بودن گنبد آن روشهای خاص برای اجرای آن وجود دارد که توسط شرکت فروشنده تأسیسات تلسکوپ اجرا می شود و همچنین ساز سقفهای ساختمان اطراف تلسکوپ خورشیدی و اختر فیزیکی از فلز می باشد. در ساخت گنبدها به دلیل متحرک بودن آنها و حرکت دوربین بصورت مجزا، فونداسیون گنبد و دوربین به صورت جداگانه اجرا می شود. در حقیقت سازه گنبد با سازه تلسکوپ بدلیل فنی (جلوگیری از ارتعاش دوربین) جداگانه ساخته می شود.

واژه های کلیدی: نجوم، رصدخانه، منظومه شمسی، سیارات

 فهرست مطالب

مقدمه    ۱
اهمیت موضوع و دلایل انتخاب آن   ۱
فصل اول:   ۴
مطالعات پایه   ۴
۱ . ۱ ) مطالعات جغرافیایی، اقلیمی، اجتماعی و فرهنگی و ….   ۵
۱ . ۲ ) مطالعات پیرامون نجوم   ۱۷
۱ . ۲ . ۱ ) مفاهیم پایه و اطلاعاتی از دانش ستاره شناسی   ۱۷
جهان، ستارگان، منظومه شمسی، خورشید، سیارات، سیارکها، اقمار، ستارگان دنباله دار، شهاب سنگها، سیاره زمین، اثرات معلول، چرخش زمین، حرکت انتقالی به دور خورشید، ساکن نبودن زمین.   ۱۷
چشم غیر مسطح می بیند؟   ۲۳
۱ . ۲ . ۲ ) پیشینه پژوهشهای دانش ستاره شناسی در سرزمین ایران    ۲۴
الف ) پیش از اسلام؛   ۲۵
دنیای اساطیر ایرانی و علم نجوم؛   ۲۵
–   روحانیت و علم نجوم   ۲۶
فصل دوم :   ۲۷
مطالعات کالبدی و برنامه ریزی طرح   ۲۷
مکانیابی رصدخانه   ۲۸
۲ . ۱ ) لزوم پژوهش برای مکانیابی و رصد خانه به همراه معرفی چند نمونه رصدخانه خارجی   ۲۸
۲ . ۲ ) پارامترهای مهم در مکانیابی رصدخانه   ۳۳
۲ . ۳ ) جدول استانداری های مکان یابی رصدخانه   ۳۷
۲ . ۴ ) مکان یابی رصدخانه ملی ایران   ۳۹
۲ . ۵ ) پلانتاریم   ۴۱
فصل سوم :   ۵۲
طراحی    ۵۲
۳ . ۱ ) شرح  فضاها را استانداردها   ۵۳
۳ . ۲ ) برنامه فیزیکی   ۶۵
۳ . ۳ ) تجزیه و تحلیل سایت و مکان یابی   ۷۱
۳  . ۳ . ۱ ) انتخاب بستر فیزیکی طرح   ۷۲
۳ . ۳ . ۲ ) دستریسها   ۷۲
۳ . ۳ . ۳ ) مکان یابی   ۷۳
۳ . ۳ . ۴ ) سد کینه ورس   ۷۴
۳ . ۴ ) دیدگاهها و رویکرد های نظری طراحی:   ۷۸
۳ . ۵ ) سازه مجموعه   ۸۲
۳ . ۶ ) نیازهای فنی طرح   ۸۳
۳ . ۷ ) تعیین جهت استقرار ساختمان   ۸۳
۳ . ۸ ) ساختار طرح پلانتاریم مجموعه   ۸۴
ضمائم:   ۸۶
نقشه ها و مدارک طراحی   ۸۶
منابع و مآخذ   ۸۷

ب ) منابع و ماخذ فارسی:

۱ ) قرآن مجید

۲)کاوش رصد خانه مراغه – پرویز ور جاوند – انتشارات امیر کبیر ۱۳۶۶

۳ ) نگار نامه تاریخی و زندگی نامه دانشمندان نجوم و ریاضی ایران در دوره اسلام – انتشارات سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران ۱۳۶۱

۴ ) مجله پیام یونسکو – شماره ۵۹ – تیر ماه ۱۳۵۳

۵ ) مقدمه ای بر تاریخ علم – جرح سارتن – ترجمه صدری افشار – جلد اول و دوم ۱۳۵۳

۶ ) (آشنایی با رصد خانه های دنیا – زیگفرید مارکس، ورنر فاد – ترجمه ملک عبدالی – انتشارات فرهنگی هنری آستان قدس رضوی – ۱۳۷۱)

۷ ) رصد خانه زرتشت در نیمروز، رضا مرادی غیاث آبادی، انتشارات پژوهنده، ۱۳۷۹ )

۸ ) ابنیه و آثار تاریخی مراغه – از انتشارات اداره کل آموزش و پرورش آذربایجان شرقی

۹ ) کتاب اسطلاب یا شمارشگر نجومی – تالیف سر فراز غزنی – تهران ۱۳۵۶

۱۰ ) تاریخ نجوم اسلامی – کرلو الفونسو نلینو – ترجمه احمد آرام، تهران ۱۳۴۹

۱۱ ) تاریخ وصاف الحضره در احوال سلاطین مغول – فضل الله شیرازی – تهران ۱۳۳۸ – جلد اول

۱۲ ) رساله شرح آلات رصد – مهندس موید الدین عرضی

۱۳ ) طرح مجموعه علمی و تاریخی خواجه نصیرالدین طوسی ( در کنار سایت تاریخی رصد خانه مراغه) به راهنمایی مهدی شیبانی ۱۳۷۶ شهرام باباخانیان

۱۴) بررسی نظری و عملی روشنایی آسمان در مکان یابی رصد خانه های بزرگ – صونا حسینی ۱۳۸۵

۱۵) مکان یابی رصد خانه ملی ایران (لرزه شناسی و هواشناسی) علی اکبر نبی خانی

۱۶) مرکز تحقیقات نجوم و اختر فیزیک مراغه – احمد پناهی ۱۳۸۵ دانشگاه گیلان

۱۷)کارش رصد خانه مراغه : دکترپرویز ورجاوند ، انتشارات امیر کبیر تهران ۱۳۶۶

۱۸) طرح و توسعه و عمران و حوزه نفوذ مراغه، مهندسین مشاور، زیست ، تهران تیر ماه ۱۳۶۹

۱۹) بهینه بندی اقلیمی ایران. مسکن و محیط های مسکونی، ذکر تحقیقات ساختمان ، مسکن ، تهران پاییز ۱۳۷۲

۲۰) راهنمای طراحی معماری ساختمانهای بلند مسکونی ، مهندس ژاله طلابی ، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن ، تهران ، پاییز ۱۳۷۵

۲۱)مجله آبادی، سال پنجم شماره هفدهم ، تهران تابستان ۱۳۷۴

۲۲)آئین نامه طرح ساختمانهای در برابر زلزله، مرکز تحقیات مسکن تهران بهمن ۶۶

۲۳) نویفرت

 

مقدمه :

 اهمیت موضوع و دلایل انتخاب آن.

با نگاهی به گذشته کشور عزیزمان  ایران، به این نکته می رسیم که تاهمین چند قرن پیش ایران، یکی از چند مرکز مهم تولید علم، در جهان بوده است.

در واقع با ورود اسلام به ایران، و تشویق علم آموزی و اکتشاف در چگونگی آغاز و انجام این جهان در معارف دینی، مسلمانان در قرن اولیه هجری تا به حال به طور پیوسته در کسب علم و دانش کوشیده اند حال بگذریم از این نکته که در بر هه ای از زمان بسیار پر تحرک و در برهه ای دیگر بنا بر علل سیاسی و روی کار نبودن دولت مرکزی نیرومند از این کار بازمانده اند؛ تاریخ علمی کشورمان با داشتن بزرگانی چون؛ زکریا رازی،  فارابی،  دکترحسابی ، ابن سینا، خیام، ابوریحان بیرونی، خواجه نصرالدین توسی، شیخ بهایی، و صدها دانشمند و پژوهشگر و ادیب و عارف دیگر، دلیل محکمی بر این ادعاست.

نجوم از جمله علومی بوده است که از همان آغاز تمدن شهرنشینی ایران یعنی تمدنهای پیش از دو هزار قبل از میلاد منجمله عیلام و سایر تمدنهای اطراف آن نضج یافته است.

در این مدت طولانی تا این زمان همواره ایرانیان بنابر دلایلی مختلفی که در ادامه خواهد آمد توجه ویژه ای به علم نجوم داشته اند. که رصدخانه مراغه در واقع نمونه  مهم آن است.

برای پی بردن به اهمیت مرکز علمی رصدخانه  مراغه همین بس که بدانیم پایه گذاری رصدخانه مراغه به گونه یک بنیاد عظیم پژوهشی و آموزشی از قرن هفتم هجری و نقش مهم آن  در گرد آوردن  گروهی بزرگ از دانشمندان و دانش پژوهان و دانشجویان از یک سوو تمرکز دادن کتابها و مدارک و اسناد علمی معتبر در آن و فراهم ساختن موجبات پژوهش در جوی آرام و بهره مند از تمامی امکانات لازم و بالاخره عرضه ساختن بررسیها و کشفیات این بنیاد علمی در جهان آن روز موجبات آن فر اهم ساخت تا شهرت این مرکز علمی به بیشتر سرزمینها بپیچد و توجه بسیاری از سرزمین ها را به خود جلب نماید تا جائیکه بیشتر حکمرانان و محققان آرزو می کردند تا بتوانند نظیر  چنین چیزی مرکزی را در سرزمین خویش بر پا سازند.

با عنایت به ضرورت معرفی این گذشته پر بار به نسل جوان امروزی تشویق و ترغیب آنان به ادامه راه گذشتگان، ونیز ایجاد مرکزی برای و رصد اجرام آسمانی، تحقیق و پژوهش، برگزاری همایش ها و کنفرانسهای علمی و پژوهشی و ایجاد یک مرکز مطالعات نجوم در شهر ترانزیتی چون ابهر که در مسیر اتصال سه قطب علمی غرب و شرق و جنوب کشور است ضروری می نماید.

در طراحی این مجموعه باید تاسیسات جنبی را طراحی کرد که می تواند گذشته تاریخی پرشکوه علم نجوم ایران را به بازدید کنند گان در سطح های مختلف و با دانستنی های متفاوت  اطلاعات ارز نده ای را انتقال داد. با ایجاد این واحد ها برداشتی متفاوت برای همه بازدید کنند گان  در زمینه های علوم ستاره شناسی کهن ایران و سیر چگونگی آن بدست خواهد آمد – محققان و پژوهشگران نیز خواهند توانست با استفاده از امکانات فراهم آمده در این مجنمع علمی به کار پژوهشهای ارزنده ای در زمینه علم ستاره شناسی و رشد تکاملی آن بپردازند و بسیاری از نکات تاریک و ناشناخته را روشن کنند همچنین با ایجاد یک تالار کوچک کنفرانس و امکان برگزاری سمینارهای علمی و تبادل نظر در زمینه ستاره شناسی و تاریخ علم نجوم در ایران فراهم خواهد آمد.

با ایجاد یک پلانتاریم نیز موجبات آن فراهم خواهد گشت تا بازدید کنند گان از مجموعه بتوانند با مشاهده آن شناختی مطلوب از آسمان بدست آورند.

باشد که این خود موجب آن گردد تا شوق تحقیق در کارهای شتاره شناسی که پس  از دورانهای شکوفایی گذشته. امروز از جانها بیرون رفته است دوباره در میان جوانان این مرز و بوم زنده شود.

از طرفی ایجاد و چنین مجموعه ای می تواند در جلب توریست نیز موثر بود. و ضمن رونق بخشیدن به اقتصاد شهر با توجه به بناهای تاریخی شهر موجب رونق صنعت جهانگردی شود.

جدا از مناطق فوق باید به این نکته توجه داشت که اصولا تحقیق درباره علوم زیر بنایی چون نجوم جز و شاخص های توسعه کشورها به حساب می آید بنابراین پرداختن به مسائلی همچون علم نجوم می تواند روح تحقیق و توسعه را در ملت ها پرورش دهد.

۱ – ۲ ) مطالعات پیرامون نجوم

۱ – ۲ – ۱ ) مفاهیم پایه و اطلاعاتی از دانش ستاره شناسی:

جهان :

 جهان مرکب از ستارگان ، سیارات ، ستارگان دنباله دار، و اجرای آسمانی دیگر است. چشم است. چشم غیر مسلح می تواند خورشید، چند سیاره ، یک قمر چند هزار ستاره ابر های شهاب و گهگاه ستاره ای دنباله دار را روئیت کند. این اجرام آسمانی اجزایی هستند که جهان را تشکیل می دهند ، کم و بیش به جهان صورتی که خانه ها، مساجد، بیمارستانها و گرد شگاهی ، اجزاء تشکیل دهنده یک محله هستند. این اجزاء جمع آمده اند تا بقای جهان را رقم زدنند. سیارات ، سیارکها، اقمار ، ستارگان دنباله دار شهاب سنگها به دور ستاره منفردی می گردند. ستاره ای که خورشید ش می نامیم اینها همه با همه منظومه شمسی را تشکیل می دهند. خورشید و میلوینها ستاره و دیگر ، اجتماعی از ستارگان را پدید می آوردند که به کهکشان راه شیری معروفند قطر کهکشانها تقریباً صد هزار سال نوری است.

کهکشانی مجموعه ای از میلیونها ستاره است که بعضی از آنها به مراتب از خورشید بزرگتر و برخی دیگر به طور قابل ملاحظه ای کوچکترند .

ستارگان :

ستارگان گوی های بزرگی از گاز بسیار گرم هستند که به واسطه نورشان می درخشد دمای آنها در سطح هزاران درجه است در واضح دمایشان بیشتر است.

ستارگان در فضا حرکت می کنند لذا حرکت آنها به آسانی مشهور نیست. در یک سال هیچ تغییری در وضعیت نسبی آنها نمی توان ردیا بی کرد. حتی در هزار سال نیز حرکت قابل ملاحظه ای در آنها قابل مشاهده نیست. بی ثباتی ظاهری ستارگان موجب شده است که نام به آنها اطلاق شود. فاصله بین ستارگان خیلی بیشتر از فواصل میان سیارات است . حتی نزدیکترین ستار ، به خورشید در فاصله ۴۵۰ هزار واضح نجومی است (فاصله زمین از خورشید ۱۵۰ میلیون کیلومتر است این فاصله را واحد نجومی می نامند.)ننننن

منظومه شمسی :

نام منظومه به خاطر نظم خاصی که بر این مجموعه حاکم است. انتخاب شده وصفت شمسی حاکی از آن است که در این مجموعه خورشید و فرمانروا است. در حدود ۹ / ۹۹ در صد همه ماده این منظومه در خورشید مجتمع است. حاصل این توزیع جرم این است که خورشید بی جرم تقریباً ساکن است و همه اجرام سبکتر در گرد آن می گردند.

 منظومه شمسی از عناصر زیر تشکیل شده است:

خورشید ، سیارات، سیارکها، چندین ماه که به اقمار مشهور نرو دور سیارات می گردند، ستارگان دنباله دار که  گهگاه ظاهر می شدند و تعداد بسیار زیادی شهاب وار.

خورشید ستاره ای است که زمین و سیارات دیگر دور آن می گردند و از آن کسب نور و حرارت می کنند. حجم خورشید چندین هزار برابر حجم زمین و فاصله اش تا زمین ۱۲۹ میلیون کیلومتر است و نور آن در مدت قریب به ۸  دقیقه به زمین می رسد.

سیارات :

فاصله سیارات نسبت یکدیگر ثابت نیست و مکان خود را در آسمان تغییر می دهند و دو حرکت دارند. حرکت انتقالی به دور خورشید و حرکت وضعی به دور خود سیاراتی که به دور خورشید می گردند به ترتیب فاصله از خورشید عبارتند از:

۱ ) عطارد «تیر»  ۲ ) زهره «ناهید»   ۳ ) زمین      ۴ ) مریخ (بهرام)   ۵ ) مشتری    ۶ ) زحل (کیوان)          ۷ ) اورانوس           ۸ ) نپتون      ۹ ) پلوتون سیارات از خورشیدی ندارند و از خورشید کسب نور می کنند.

سیارکها :

سیارکها اجرام جامد کوچکی با شکلهای نامنظم هستند که مانند سیارات بزرگ به دور خورشید می کردند و تفاوت عمده آنها با سیارات در اندازه آنهاست.

بزرگ ترین سیارک، قطی برابر با ۸۰۰ کیلومتر دارد. و برخی قطری معادل ۲ کیلومتر دارند.تخمین زده می شود که  با یک الکتروسکوپ  بزرگ می توان از بیش از ۱۰۰ هزار سیارک دارند.

۱ )اقمار :

شش سیاره از نه سیاره بزرگ (زمین، مریخ، شتری، زحل، اورانوس، نپتون) هر کدام یک یا چند ماه دارند که به دور آن ها می گردند اینها ا قمار نامیده می شوند.

این سیارات کوچک غیر از حرکت به دور خود دو حرکت دیگر هم دارند، یکی به دور سیارات و دیگری به دور خورشی. زمین فقط یک ماه دارد در حاکی که مشتری ۱۴ ماه دارد تا به حال ۳۴  قمر کشف شده است.

ستارگان دنباله دار :

ستارگان دنباله دار اجرام آسمانی با شکل منحصر به فرد و اندازه ای بزرگ هستند که گهگاه ظاهر می شوند. یک ستاره دنباله دار تشکیل شده است از یک کره نورانی یا راس که به استوانه ای دقیق  و دوار به نام دنباله متصل است. راس ممکن است به بزرگی خورشید به نظر آید و دنباله قومی را در آسمان رسم کند. ستاره دنباله دار که به چشم برهنه چون ماه بی حرکت به نظر می آید در واقع با سرعت صدها کیلومتر ثانیه حرکت می کنند. سرعت دقیق آن را می توان از دور تغییر مکان آن نسبت به ستارگان ثابت تعیین کرد. کمتر از ۷۰۰ ستاره دنباله دار شناخت شده اند و هر ساله نیز چندین ستاره دنباله دار جدید کشف می شود اکثریت آنها به قدر ی کم سو هستند که به چشم برهنه مرئی نیستند. ستارگان دنباله دار بزرگ نادرند .

اینها به  طور متوسط یکی دو بار در طول عمرشان پدیدار می شوند.

شهابوارها:

شهابوارها معمولاً اجسام جامد ریزی ( به اندازه ته سنجاق) هستند که در فضا حرکت می کنند. گهگاه گروهی از شهابوار ها  جذب زمین شده و در جو می افتند. گرمایی که  در این برخورد ایجاد می شود جسم را می سوزاند غبار حاصل از این سوختن به زمین سقوط می کند. هر ساله صدها تن غبارشهابی  بر سطح زمین می تابد در موارد نادر شهابوارهای بزرگتر قبل از آنکه کاملاً تحلیل روند به سطح زمین می رسند. پدیده نورانی که از ورود شهابوارها به جو زمین نتیجه می شود «تیر شهاب» نامیده می شود که در خشش آن ممکن است چند ثانیه درام آورد.

اثرات معلول چرخش زمین:

چندین اثر مستقیماً معلول چرخش زمین هستند:

الف ) توالی شب و روز

ب ) صلب بودن محور زمین، محور زمین زاویه میان خود را با صفحه مدار حفظ می کند و پیوسته رو به سوی ستاره جدی است. محور زمین نیز مانند محور زیر یسکوپ دارای حرکت تقویمی است.

پ ) یک نیروی گریز از مرکز که در استوا بیشترین نیرو و در قطب صفر است.

و در هر جسمی که بر روی زمین واقع است وارد می آید.

ت ) پخ بودن زمین در قطب ها احتمالاً معلول این چرخش در زمانی بود، که سطح زمین هنوز حالتی مایع یا شکل پذیر داشته است.

حرکت انتقالی به دور خورشید:

زمین به دور خورشید بر خلاف عقربه های ساعت می گردد.

ساکن نبودن زمین:

زمین و هیچ وجه پایگاه خوبی برای رصدهای نجومی نیست! اشکال اصلی ساکن نبودن آن است و همه رصدها را باید  به خاطر این حرکت تصحیح کرد به علاوه حرکتش ساده نیست، بلکه ترکیب بسیار پیچیده ای از دست کم شش حرکت اساسی است:

۱ ) زمین به دور محورش دوران می کند (روزی یکبار)

۲ ) محور زمین برگردد خورشید می گردد (سالی یکبار)

۳ ) محور زمین حرکتی تقویمی دارد.

۴ ) محور زمین حرکتی رقص دارد (رقص محوری)

۵ ) خورشید به همراه زمین و سیارات دیگر در میان خوشه محلی ستارگان با سرعت ۲ کیلو متر در ثانیه حرکت می کند.

۶ ) خوشه محلی ستارگان؛ با سرعتی حدود چند صد کیلومتر بر ثانیه بر گرد مرکز کهکشان ما می گردد.

حواس آدمی این حرکات را در نمی یابد همان طوری که در ترنی که با حرکت یکنواخت پیش می رود مسافران سرعت آن راه حس نمی کنند. تنها در هنگامی که حرکت جرمهای مساوی دیگر اندازه گیری می شوند باید حرکت زمین راه به دقت تمام در نظر گرفت

 چشم غیر مسطح چه می بیند.

موارد زیر را چشم برهنه در یک شب صاف و دور از نور چراغهای شهر قابل رو ئیتند:

الف ) حدود ۲ تا ۴۰۰۰ ستاره در هر نیمکره آسمان؛

ب ) چند سیاره که از میان ستارگان می گردند و هر سیاره سرعت خاص خود را دارد؛

پ ) پنج تا ده شهاب در هر ساعت که هر یک آسمان را طی می کنند و  برای لحظه ای چند به دنبال خود اثری از نور بجای می گذارند.

تمام ستاره دنباله دار واقعاً پر نور، یکی دوبار در طول یک عمر.

الف ) پیش از اسلام

دنیای اساطیر ایرانی و علم نجوم

صافی آسمان ایران و درخشش چشم گیر ستارگان را در بخش وسیعی از این سرزمین یکی از عوامل مهم در زمینه جلب توجه ایرانیان به پژوهش در زمینه های فلکی و ظهور علم نجوم می توان دانست. ایرانیان جز نخستین درمانی هستند که میان نمود ها آسمان و جنبه های معنوی و یزدانی پیوندی برقرار ساخته این ویژگی را به روشنی در فرهنگ اساطیری این مردم می توان مشاهده کرد. در آیین های کهن ایران چون مهر پرستی، فردا پرستی و بالاخره آئین یکتاپرستی، همه چیز، آسمان و خورشید و ماه و ستارگان.

جایگاهی خاص دارند تا جائیکه جایگاه ایزدان و فرشتگان را در آسمان ها دانسته اند و درست نیایش به سوی گنبد و دوار آسمان نیلگون بلند می ساخته اند.

ذکر این نکته الزامی ست که ویژگی خاص آسمان شفاف و درخشان ایران زمین که به خاطر ارتفاع بیش از چهار هزار پا از سطح دریا روشنتر و پرفروغ تر از سرزمین های بست و مه آلود می درخشد در پیشرفت سر دانش ستاره شناسی  در فلات ایران بسیار موثر بوده است.

در فرهنگ ایرانی کوشش برای شناخت آسمان  در دو قالب نمودار گشته است:

یکی قالب  الهی برای پاسخ گفتن به معماهای آغاز  و  انجام جهان در زندگی و مرگ، دیگری، قالبی مادی برای تعبین تاثیر سیار استاد و ثوابت در زمین خاکی و زندگی آدمی، ادیان ایران به شکلی، بارزتر و قطبی تر دین مانی کوشید. از این در شکل گزارش را در هم آمیزند.

روحانیت و علم نجوم :