806 views
عنوان :
تعداد صفحات : ۲۶
نوع فایل : ورد و قابل ویرایش
هدف این مطالعه بررسی علل و عوامل خشونت و پرخاشگری تماشاگران ورزش در ورزشگاهها و راهکارهائی جهت کاهش این معضل اجتماعی است تا با تحلیل کارکرد اجزای تشکیل دهندهی ساختار رفتار تماشاگران ، مشخص شود اختلال در کدام یک از آنها سبب بروز ”سوءکارکرد“ میگردد.
شدت و میزان پرخاشگری و رفتارهای خشونت آمیز با توجه به فرهنگ و مذهب کشورمان بسیار کمتر از کشورهای صاحب نام از نظر ورزشی است. یافتهها و مشاهدات مربوط به رفتارها وحرکات خشن و پرخاشجویانهی طرفداران حاکی از این است که بخش عمدهای از این رفتارها و حرکات در مقولهی پرخاشگری کلامی جای میگیرد و شکل مرسوم خشونتهای فیزیکی که در سایرکشورها تحت تأثیر عاملهای مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی مانند مذهب، قومیت، طبقهی اجتماعی و غیره بین طرفداران فوتبال رایج است، در بین آنان بسیار به ندرت رخ میدهد. یکی از وجوه تمایز مهم ساخت اجتماعی و فرهنگی طرفداران مسابقات ورزشی در ایران با سایر کشورها این است که طرفداران تیم های بزرگ مخصوصا تیمهای مرتبط با نهادها یا ارگانهای خصوصی را با تفاوت نه چندان قابل ملاحظهای میتوان در کلیهی خانوادهها، محلات، طبقات و گروههای مختلف اجتماعی ملاحظه کرد. همین امر را میتوان یکی از دلایل مهم جامعهشناسانهای تلقی کرد که سبب جلوگیری از شکلگیری تعارضهای اجتماعی وفرهنگی جدی بین طرفداران فوتبال در شهر تهران و سایر شهرهای ایران شده است.
اختلال و سوءکارکرد در متغیّرها و عاملهایی که بر فرایند جامعهپذیری مؤثر هستند سبب افزایش میزان گرایش جمعیت مورد مطالعه به ارتکاب رفتار و حرکات پرخاشجویانه وخشونتآمیز ورزشی میگردد. برخی از این متغیّرها مانند مکانیسمهای کنترل و نظارت بر رفتار توسط والدین، تنش در محیط خانواده و ارتباط با بستگان و خویشاوندان دارای سابقهی جرم و کجروی، ناظر بر فرایند جامعهپذیری اولیه میباشند و دلالت بر اهمیّت نهاد خانواده و کارکرد آن در شکلگیری رفتارهای مذکور دارند. عاملها و متغیّرهای دیگری نیز در گرایش طرفداران تیمهای ورزشی به خشونت و پرخاشگری ورزشی نقش دارند که برخی از آنها مانند مکانیسمهای ارتباط با باشگاه مورد علاقه، ارتباط با رسانههای ورزشی و ارتباط اجتماعی و ورزشی خود طرفداران با یکدیگر جزو عاملهایی محسوب میشوند که علاوه بر تأثیرگذاری بر جامعهپذیری ورزشی طرفداران، به اتفاق عاملهای دیگر مانند سازگاری بین اهداف ورزشی و شیوههای تحقق آنها، و رضایت از امکانات و تسهیلات ورزشگاه، کنش و واکنش طرفداران را شکل میبخشند. عاملهایی مانند اهمیّت و حساسیّت نتیجهی بازی، حرکات و اعمال خشونتآمیز و پرخاشجویانهی بازیکنان در هنگام برگزاری بازیها، و کیفیت داوری تنها به صورت موردی و با توجه به وضعیت و شرایط حاکم بر بازیها بر میزان خشونت و پرخاشگری ورزشی طرفداران تأثیر میگذارند. به طور کلی، میتوان از دیدگاه کارکردگرایی ساختی این گونه نتیجه گرفت که نظام فرهنگی و اجتماعی، که باید به انتقال اطلاعات به سطوح پایینتر، یعنی نظام شخصیتی و ارگانیسم رفتاری، بپردازند دارای برخی کاستی هستند که بایستی در مطالعات و تحقیقات بعدی ، توسط پژوهشگران مورد توجه قرار گیرد.
ورزش در ایران به مثابه یک کالای فرهنگی با مسایلی مواجه بوده که زمینهی شکلگیری و بروز سوءکارکردها را فراهم ساخته است. ورزش به عنوان یک کالای فرهنگی شامل دو مجموعه عناصر مادی و غیرمادی است. هرچند که عناصر مادی این کالای فرهنگی مانند توپ، لباس، کفش، زمین بازی و غیره درحد امکان تأمین و فراهم شده است، امّا در مورد عناصر غیرمادی آن مانند وجود یک سازمان بوروکراتیک با عملکرد عقلانی و پیروی از قواعد، مقررات و قوانین حاکم برآن کاستیهائی وجود دارد . به عنوان مثال، علیرغم اینکه بخشهای مختلفی با عناوین گوناگون در حیطه فرهنگی ورزش فعال هستند و تیمهای باشگاهی نیز تحت عنوان باشگاه فرهنگی و ورزشی فعالیت میکنند، امّا تاکنون در مورد نحوه رفتار تماشاگران و طرفداران فوتبال در ورزشگاهها هیچ حرکت جدی و قابل ملاحظهای صورت نپذیرفته است و به نظر میرسد واژهی ”فرهنگی“ تنها نقش تزئینی و شعاری پیدا کرده است.
واژه های کلیدی: پرخاشگری، رفتارهای خشونت آمیز، ورزشگاه
چکیده ۴
مقدمه ۷
ضرورت تحقیق ۱۱
علل و عوامل پرخاشگری در ورزشگاهها ۱۳
نتیجه گیری ۱۶
پیشنهادات ۱۸
منابع و مآخذفارسی ۲۳
منابع و مآخذ لاتین ۲۴
۱- ارونسون، الیوت (۱۳۶۹) ”روانشناسی اجتماعی“، ترجمهی حسین شکرکن، تهران، رشد.
۲- رحمتی ، محمد مهدی(۱۳۸۰). عوامل جامعه شناسانه خشونت و پرخاشگری در فوتبال. دانشگاه گیلان.
۳- ریتزر، جورج (۱۳۷۴) ”نظریهی جامعهشناسی در دوران معاصر“، ترجمهی محسن ثلاثی، چاپ دوم، انتشارات علمی.
۴- ژانورن، پاتریس (۱۳۶۷) “وندالیسم، بیماری جهانی خرابکاری “، ترجمهی فرخ ماهان، مجله دانشمند.
۵- فتحی، هوشنگ (۱۳۶۳) ” فوتبال، خشونت، سیاست“، تهران ، انتشارات مجرد.
۶- فروم، اریش (۱۳۶۱) ”هنر عشق ورزیدن“،ترجمه پوری سلطانی،انتشارات مروارید.
۷- محسنی تبریزی، علیرضا (۱۳۷۹) ”مبانی نظری و تجربی وندالیسم:مروری بر یافته های یک تحقیق“، نامه علوم اجتماعی ، دانشکدهی علوم اجتماعی دانشگاه تهران .
۸- ویلیامز، جان؛دانینگ، اریک؛و مورفی، پاتریک (۱۳۷۹) ”کندوکاوی در اوباشیگری در فوتبال“، ترجمه و تلخیص حسن افشار، تهران ، نشر مرکز.
۹- Alderman R.B.(1974)” psychological Behavior in Sport”, Philadelphia :W.B.Saundres.
۱۰- Argyle Michael(1993)” Bodily Communication” , Routledge.
۱۱- Aronson Elliot(1995)” The Social Animal” ,W.H.Freeman and Company.
۱۲- Baron Robert and Byren Donn(1994)” Social Psychology :Understanding Human Interaction”, Allyn and Bacon.
۱۳- Berkowitz Leonard (1986)” A Survey of Social Psychology” ,CBS College Publishing.
۱۴- Blanchard Kendall(1985)” The Anthropology of Sport”, Bergin and Garvey Publishers, inc.
۱۵- Cashmore Ellis(1998)”Making Sense of Sports” , Routledge.
۱۶- Cashmore Ellis(2000)”Sports Culture :An A-Z Guide” ,Routledge.
۱۷- Clarke R.V.G.(1991)”Tackling Vandalism” ,A Home Office , Research Unit Report ,London.
۱۸- Coakley Jay J.(1998)”Sport in Society : Issues and Controversies” McGraw-Hill Inc.
۱۹- Jarvie Grant and Maguire Joseph(1994)”Sport and Leisure in Social Thought” , Routledge.
۲۰- Leonard Willbert Marcllus(1988)”A Sociological Perspective of Sport” ,New York , MacMillan Publishing Company.
۲۱- Nixon Howard L. and Frey James H.(1996)”A Sociology of Sport” , Wadsworth Publishing Company.
۲۲- Russel Gordon W.(1993)”The Social Psychology of Sport” , New York : Springer – Verlag.
۲۳- Sabini John(1995)”Social Psychology” , W.W.Norton & Company Inc.
۲۴- Schaefer Richard T. and Lamm Robert P.(1992)”Sociology” , McGraw-Hill , Inc.
۲۵- Smith Peter B. and Bond Michael Harris(1993)”Social Psychology Across Cultures : Analysis and Perspectives” ,Harvester Wheatsheaf.
۲۶- Wiggins James A. ,Wiggins Beverly B. and Vander Zanden James(1994)”Social Psychology” , McGraw-Hill ,Inc.
ورزش و فعالیّتهای مربوط به آن، زمان و انرژی فراوانی از افراد هر جامعه را به خود اختصاص داده و جایگاه مهمی در فرهنگ جوامع پیدا کرده است. رقابتهای ورزشی، ورزشکاران و تماشاگران را در وضعیتهایی قرار میدهند که ممکن است قواعد، هنجارها و تقسیم کار رایج به آسانی نقض و به رویاروییهای پرخاشجویانه و خشونتآمیز منجر شود. آشکارترین نمونهی رفتار خشونتآمیز بین طرفداران رشته های مختلف ورزشی، پدیدهی موسوم به”اوباشگری“است که امروزه به شکل نسبتاً سازمان یافتهای در کشورهایی که در زمینه ورزش پیشرفت چشمگیری داشته اند ،به ویژه در اروپا رواج دارد. پژوهشگران و نظریهپردازان علوم اجتماعی دلایلی را مطرح و تفسیرهای متفاوتی در مورد رفتار اوباشگرانه و خشونت تماشاگران مسابقات ارائه داده اند که گسترهی آن، از دگرگونیهای کلان اجتماعی تا عاملهای خُرد را دربر میگیرد. با گسترش تدریجی فرهنگ طرفداری و تماشاگری در ورزش، همچنین مسایل پرخاشگرانه آن نظر محققان و پژوهشگران را در سالهای اخیر به خود معطوف داشته است.
برخی از جامعه شناسان پرخاشگری را واکنشی غریزی به ناکامی و رقابت برای دستیابی به منابع میدانند، که عمدتاً از طریق برخورد بدنی تجلی مییابد.”اریش فروم“ همهی اعمالی را که سبب آسیب رساندن به شخص، شیی یا جانور دیگر میشود یا با چنین قصدی صورت گیرد پرخاشگری مینامد”اسمیت“ و ”بوند“پرخاشگری را هر نوع رفتاری تعریف میکنند که به دیگری آسیب وارد میسازد . ارونسون خشم و پرخاشگری را عملی میداند که هدفش اعمال صدمه، آسیب و رنج است . در تعریفی دیگر از پرخاشگری چنین آمده است:” هر نوع رفتاری که معطوف به آسیب رساندن یا اعمال صدمه به فرد دیگر است و علیرغم میل وی صورت میگیرد.
براساس نظر بارون ، پرخاشگری کنشی است که شامل هر دو شکلِ آسیبرسانی بدنی و روانی است، جنبه تعمدی دارد، امری تصادفی به شمار نمیآید، تنها شامل افراد انسانی میگردد، و در آن آسیبرسانی به اشیاء مورد نظر نیست. ”برکویتز“نیز با تعریف پرخاشگری به عنوان آسیب رساندن عمدی به دیگری، میافزاید این آسیب ممکن است روانی یا فیزیکی باشد. خشونت معمولاً براساس شدت آسیب از پرخاشگری متمایز میشود و کنشی است که عامل آن به عمد تلاش برای آسیبرسانی فیزیکی به دیگری مینماید .
کاکلی“ در تعریفی نسبتاً جامع از پرخاشگری آن را چنین تعریف میکند: ”پرخاشگری ناظر به رفتاری است که با نیت تخریب اموال یا صدمه زدن به شخص دیگر انجام میشود و متضمن بی توجهی محض به سلامت دیگران و احتمالاً خود است؛ پیامدهای پرخاشگری ممکن است فیزیکی یا روان شناسانه باشد. وی آنگاه در تعریف خشونت و تمایز آن از پرخاشگری به کنش فیزیکی اشاره میکند: ”خشونت، کنشی فیزیکی است که با بی توجهی کامل به سلامت خود و دیگران، یا به منظور آسیب رساندن به شخص دیگر یا تخریب داراییها انجام میشود.
بنابراین، میتوان خشونت و پرخاشگری را از نظر مفهومی به عنوان کنش و عملی در نظر گرفت که از روی اراده و آگاهی، به منظور آسیبرسانی فیزیکی یا روحی– روانی به دیگری انجام میپذیرد. افزون براین، در تعریف پرخاشگری و خشونت، به عامل بیتوجهی به پیامدهای عمل که منجر به آسیب دیدگی دیگران یا خود میشود نیز تاکید میشود. بنابراین، خشونت با رفتار، کنش و کاربرد نیروی فیزیکی آسیبزا مشخص میگردد. همچنین، خشونت را میتوان به مثابه تجلی افراطی و شدید خشم و عصبانیت به شکل احساسی یا کلامی در نظر گرفت.
پرخاشگری و خشونت به هم مرتبط هستند، امّا وضعیتهای متفاوتی را به وجود میآورند. پرخاشگری در عرصهی فعالیّتهای ورزشی به شکل ابزاری و بازتابی یا کلامی و فیزیکی تجلی مییابد و از سوی افراد حاضر و شرکتکننده در رویدادهای ورزشی در قبال سایر بازیکنان، تماشاگران، مربیان، مقامات ورزشی، عامهی مردم و اموال صورت میگیرد.
”پیترمارش“و همکارانش در دانشگاه آکسفورد به دو نوع پرخاشگری، یعنی پرخاشگری واقعی و آیینی عقیده دارند. اولی را اعمال خشونت جسمانی علیه دیگران تعریف میکنند و دومی را کِنایی یا نمادین مینامند. پرخاشگری آیینی محصول توافق در مورد مجموعهای از قواعد است که از گفتههای شرکتکنندگان در آن میتوان استنباط کرد. قواعد درباره زمان مناسب حمله، شکل و اهداف حمله، و ختم آن است .
برخی محققین براساس شیوهی تجلی پرخاشگری و خشونت ، آن را به دو نوع کلامی و فیزیکی تقسیمبندی کردهاند. پرخاشگری کلامی در جریان تقابل و رویاروئی دو فرد یا گروه و از طریق تهدید، جنجال، تمسخر و استهزاء و سخنان توهینآمیز بروز میکند. دانینگ و همکارانش در دانشگاه لیسستر با اشاره به فرضی و خیالی بودن تقسیمبندیهای صورت گرفته در مورد انواع خشونت و پرخاشگری، حالتهای مختلف آن را رفتار واقع بر طیفی میدانند که بازتاب آمیزهای از فکر و احساس است و هیچ شکلی از خشونت در آن هرگز به صورت خالص یافت نمیشود. به بیان این پژوهشگران ”خشونتِ ابزاری میتواند هیجان انگیز هم باشد، یا خشونت عاطفی ممکن است طراحی یا تدارک شده باشد.
ارونسون با تمایز بین دو نوع پرخاشگری، یعنی پرخاشگری ابزاری و بازتابی یا عاطفی، امکان وقوع هر دو را در عرصهی ورزش متذکر میشود .پرخاشگری بازتابی با هدف آسیب فیزیکی یا روانی انجام میشود. هدف از این نوع پرخاشگری که احساسی بوده، آسیبرسانی است پرخاشگری ابزاری شامل ضرب و جرح و ایجاد درد و رنج به عنوان ابزاری برای دستیابی به یک هدف است که شکل محسوس آن میتواند دستیابی به هدفهای گوناگونی مانند پاداش مادی، پیروزی، افتخار یا تحسین باشد. این نوع پرخاشگری، خشونتی غیراحساسی و هدف از آن انجام وظیفه است . دانینگ و همکارانش در دانشگاه لیسستر با اشاره به فرضی و خیالی بودن تقسیمبندیهایی که در مورد انواع خشونت و پرخاشگری صورت گرفته، حالتهای گوناگون آنها را رفتارهایی میدانند که بازتاب آمیزهای از فکر و احساس هستند و هرگز در آنها هیچ نوع خشونتی به صورت خالص یافت نمیشود . بنابراین، هرگاه طرفداران یک تیم ورزشی با هدف تضعیف روحیه بازیکنان تیم حریف بخواهند زمینهای برای پیروزی تیم خود ایجاد کنند، شعارهای تحقیرآمیز میدهند یا به اصطلاح به پرخاشگری ابزاری مبادرت میورزند. امّا اگر طرفداران، اشیایی به سوی بازیکنان تیم حریف پرتاب، یا نزاع فیزیکی کنند، آنگاه گفته میشود مرتکب خشونت فیزیکی شدهاند. حال اگر اتفاقی خلاف میل طرفداران یک تیم روی دهد- مانند خطای بازیکن تیم حریف روی بازیکن تیم محبوب یا تصمیمگیری داور به زیان تیم مورد علاقه در پاسخ رفتار یا اعمال پرخاشجویانه و خشونت آمیز از خود بروز میدهند، آنگاه مرتکب پرخاشگری بازتابی شدهاند، این نوع پرخاشگری نیز میتواند کلامی یا فیزیکی باشد.
از جمله نظریههایی که در سالهای اخیر ،توجه جامعهشناسان را در تبیین و تحلیل مسائل اجتماعی موجود در عرصهی ورزش و رویدادهای مربوط به آن، از قبیل خشونت و پرخاشگری به خود معطوف کرده است، دیدگاه کارکردگرایی ساختی است .دیدگاه کارکردگرایی ساختی به نقش سیستمهای اجتماعی یا جوامع، اجزاء، ساختارها، یا نهادهای مختلف در یکپارچگی، هماهنگی، سازگاری و سلامت کل سیستم یا جامعه توجه دارد. براساس دیدگاه کارکردگرایی ساختی، نیروی محرکهی موجود در کلیهی جنبههای زندگی اجتماعی، تمایل هر سیستم اجتماعی به حفظ خود در وضعیتی متعادل است، به گونهای که امکان استمرار عملکرد مؤثر آن را ممکن میسازد. این تعادل در راستای گسترش و شکلگیری وفاق، ارزشهای مشترک و عملکرد هماهنگ در عرصههای اصلی زندگی اجتماعی (مانند خانواده، اقتصاد، دین، آموزش و پرورش، سیاست و…) است.
دادههای یک پژوهش نشان میدهد بخش عمدهای از تماشاگران به پرخاشگری کلامی مبادرت میورزند، و برخی ، معادل ۶ درصد مرتکب خشونت نیز میشوند. میانگین خشونت و پرخاشگری ورزشی بین تماشاگران که مبادرت به پرتاب اشیاء به داخل زمین میکنند، بیش از دو و نیم برابر تماشاگرانی است که فقط به ناراحتی اکتفا کرده و واکنشی نشان نمیدهند.
اگرچه مشخصترین کارکردهای اجتماعی نهاد ورزش تفریح، سرگرمی و کسب هیجان ذکر شده است، اما افزون بر این، کارکردگرایان ساختی کارکردهای دیگری مانند افزایش سازگاری روانی و اجتماعی افراد، جامعهپذیری با نقشهای اجتماعی، همبستگی اعضای جامعه از طریق علایق و فعالیتهای مشترک ورزشی، ایجاد هویت ملی و اجتماعی، و فراهم ساختن عرصهای مناسب برای افزایش تحرک اجتماعی را نیز جزو کارکردهای مهم نهاد ورزش برمیشمارند ، که نمایش اجتماعی ورزش تماشاگران، بینندگان، و ورزشکاران را در هر سن و موقعیت اجتماعی، تشویق به پذیرش ارزشهای فرهنگی رایج میکند. برخی از این اندیشمندان با تاکید بر ورزشهای جمعی و گروهی که بین جوانان انجام میشود، نتیجه میگیرند که مشارکت در چنین ورزشهایی، تجربهها و درسهای ارزشمندی در مورد زندگی به جوانان میآموزد. همچنین، فعالیتهای ورزشی از طریق بازنماییهای جمعی اعضای یک جامعه را با یکدیگر پیوند میدهند. همچنین، فعالیتهای ورزشی در جوامع صنعتی ساز و کاری است که افراد جامعه را از ”با هم بودن“ آگاه میسازد و به این ترتیب عاملی برای برقراری ارتباط اجتماعی بین آنها میگردد. در جوامع پیشرفته صنعتی، ورزش یکی از عرصههای محدودی است که افراد کماکان میتوانند به تقویت مهارتهای فیزیکی خویش و بهبود سلامت و تندرستیشان بپردازند .
جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .