عنوان :

تحقیق بررسی  تأثیر یارانه ها در قیمت  کالاهای وارداتی

تعداد صفحات : ۸۳

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

یارانه عبارتست از پرداخت مستقیم یا غیر مستقیم دولتی “امتیاز اقتصادی” ، یا اعطای رجحان ویژه‌ای که به مؤسسات خصوصی ، خانوارها و یا دیگر واحدهای دولتی جهت دستیابی به اهداف مورد نظر دولت انجام می پذیرد.

از تعریف فوق بر می آید که یارانه مستلزم مقداری انتقال درآمد است. اعم از این که انتقال بین دولت و بخش خصوصی و یا میان گروه های مختلف بخش خصوصی انجام گیرد.

یارانه یکی از ابزارهای دولت در جهت حمایت از اقشار خاص و همچنین کاهش برخی ناتوازنی های اقتصادی است و می توان گفت یارانه یکی از انواع پرداختهای انتقالی دولت برای جبران یا پرداخت قسمتی از قیمت کالا یا خدمات مصرفی یا نهاده‌های تولیدی است. در نظریه های اقتصاد کلان یارانه های مصرفی در قالب تابع مصرف و تحت عنوان پرداخت های انتقالی دولت به مصرف کنندگان مطرح می شود.

واردات را می توان طبق اصطلاح بین المللی عمل وارد کردن هر نوع کالایی به قلمرو گمرکی کشور نامید. واردات همان ورود کالا به کشور از طریق مرزهای زمینی ، هوایی یا دریایی است.

واردات کالا به مناطق آزاد تجاری یا مناطق حراست شده گمرکی مشمول عنوان واردات کشور نمی شود.

در این جا ما می‌خواهیم بدانیم که تأثیر یارانه های دولت بر قیمت کالاهای وارداتی چگونه است؟

پژوهش حاضر از دو جنبه دارای ضرورت و اهمیت است:

اول اینکه می تواند بر تکمیل این نظریه بین پرداخت یارانه های دولت و قیمت کالاهای وارداتی فرضیه های قابل قبولی که از لحاظ نظری اهمیت دارند ارائه ، و دوم آنکه امید است بتوان پس از تشخیص رابطه بین پرداخت یارانه دولت و قیمت کالاهای وارداتی که از لحاظ عملی اهمیت دارد نیز گامهایی برداشت و در نهایت امید است بتوان ارتباط نظری دو سازه یارانه های دولت و قیمت کالاهای وارداتی را توجیه نمود.

واژه های کلیدی: یارانه، واردات،

فهرست مطالب

فصل اول: طرح تحقیق
مقدمه ۲
بیان مساله .۴
اهمیت و ضرورت تحقیق ۹
اهداف تحقیق ۱۰
فرضیه های تحقیق .۱۲
تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها .۱۳
فصل دوم:ادبیات و پیشینه تحقیق
ادبیات تحقیق۲۰
اهداف دولت از پرداخت یارانه در قبل از انقلاب.۲۰
اهداف دولت از پرداخت یارانه در بعد از انقلاب۲۱
طبقه بندی یارانه ۲۳
دلایل پرداخت یارانه .۲۹
آثار اقتصادی یارانه۳۱
انواع واردات.۳۳
پیشینه تحقیق۳۴
پژوهش های انجام شده در  داخل وخارج.۳۷
فصل سوم: روش شناسی تحقیق
روش تحقیق .۴۲
جامعه آماری ۴۳
نمونه آماری و روش نمونه گیری ۴۳
ابزار تحقیق.۴۴
پرسشنامه.۴۵
روایی تحقیق .۴۶
پایایی تحقیق. .۴۷
روشهای آماری. ۴۷
مراحل اجرای پژوهش. ۴۸
فرض ها. .۴۸
آمار آزمون. .۴۹
مقدار بحرانی. ۵۰
تصمیم گیری. .۵۰
فصل چهار:یافته های پژوهش
تجزیه و تحلیل داده ها .۵۲
آزمون فرض اول.۵۲
آزمون فرض دوم۵۵
آزمون فرض سوم۵۸
آزمون فرض چهارم.۶۱
فصل پنچم: بحث ونتیجه گیری
پیشنهادات اجرایی ۶۵
نتایج مبتنی بر فرضیه اول ۶۵
نتایج مبتنی بر فرضیه دوم .۶۵
نتایج مبتنی بر فرضیه سوم ۶۶
نتایج مبتنی بر فرضیه چهارم .۶۷
پیشنهاد های پژوهش ۶۸
محدودیت پژوهش۶۸
منابع و مآخذ .۶۹
پیوست ها ۷۱

منابع و مآخذ:

– کتاب بررسی انواع یارانه و جنبه‌های مختلف اقتصادی آنها (مؤسسات مطالعه و پژوهش‌های بازرگانی) تهیه شده توسط فیروز نسیبی پور آذر در گروه تحقیقات بازرگانی داخلی – بهمن ماه ۱۳۷۹٫

– راهنمای کاربردی واردات (مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه) تهیه شده توسط ابراهیم علی رازینی – تیرماه ۱۳۷۴٫

– کتاب تحلیل و بررسی اقتصادی یارانه (مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی)، تهیه شده توسط عباس رحیمی و عباس کلانتری، آبان ماه و اسفند ماه ۱۳۷۱٫

– تحلیل و بررسی اقتصادی فقر (مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی)، تهیه شده توسط زهره فنی – خردادماه ۱۳۷۵٫

– کتاب بازار جهانی برنج و شکر (از سری انتشارات بازار جهانی کالا) (مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی) ، توسط جمشید فهیمی فر، عضو هیأت علمی، پژوهشی اسفندماه ۱۳۷۶٫

– کتاب راهنمای تدوین رساله و پایان نامه‌ی تحصیلی، دکتر عباس خورشیدی، و سید حمیدرضا قریشی (نشر سیطرون) ص ۱۳۲

– طرح پیشنهادی پرداخت یارانه مستقیم (معاونت پژوهشی، مدیریت پژوهشهای استانی)، مسعود هاشمیان، علی یوسفی

– آشنایی با جنبه‌های حقوقی بازرگانی خارجی – جلد دوم (مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی – تهیه شده توسط مسعود طارمی).

– کتاب اقتصاد ایران (مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی) – بهمن ماه ۱۳۷۱

مقدمه

نوسانات قیمت‌ها، عدم توازن بین رشد قیمتها با سایر عوامل و در نتیجه کاهش درآمد واقعی می‌تواند یکی از معضلات اقتصادی و حتی سیاسی گردد. بدیهی است  مصرف کنندگان به ویژه دارندگان درآمد ثابت نمی‌توانند وضع خود را با تغییر مداوم قیمتها، مخصوصاً در مورد کالاها و خدمات اساسی مورد نیاز، د ائماً تطبیق دهند و از لحاظ روانی نیز چون در عمل کمتر با کاهش قیمتها مواجه می‌شوند، افزایش قیمتها را محسوس می‌پندارند لذا با در نظر گرفتن آسایش و رفاه روانی مصرف کننده، در صورتیکه مداخله دولت منتهی به کاهش نوسانات قیمتها گردد و بویژه هنگامی که توأم با تثبیت قدرت خرید مصرف کننده گردد، قدمی در راه او برداشته شده است. از طرف دیگر تغییر هزینه‌های تولید در بازارهای داخلی و خارجی نیز گاه چنان شدید است که ضرورت دخالت دولت را آشکار می‌سازد. در عین حال از دیدگاه عدالت اجتماعی، تأمین حداقل خواسته‌ها با توجه به روند روز افزون جمعیت و تقاضای رو به رشد تک به تک افراد مستلزم تکاپوی همه جانبه است. چرا که گروهی از کشورها دارای مواد غذایی مازاد و بخش عظیمی از کشورهای جهان با کمبود مواجه‌اند. این عدم تعامل تولید در جهان و داخل، از آن هم بیشتر عدم توزیع متوازن درداخل و انحصارات بین المللی، همه و همه به بخشی از تولیدات، کیفیت حربه سیاسی بخشیده است.

اهداف سیاسی تولیدکالاهای استراتژیک در قالب هدفهای اقتصادی ثابت نبوده، بلکه براساس ضرورت، در مقاطع زمانی مختلف می‌توانند متغیر باشند. اصلاح و تکمیل هدف‌های تعیین شده هم، در گذشت زمان امری متداول است. پس سیاست‌های مربوط به کالاهای استراتژیک نیز طبیعتاً در تبعیت از هدفهای قابل تغییرند.

یارانه را می‌توان به نوعی دخالت دولت در سیستم اجتماعی اقتصادی تعبیر نمود که کشورهای مختلف با روشهای گوناگون در این مسیر گام بر می‌دارند و اینکه این دخالتها منبعث ازساختارهای عقیدتی و ایدئولوژی حکومت می‌باشد مسئله‌ای است روشن ولیکن ارائه تصویر کلی (جهانی) و مقایسه آن (بررسی‌های کالایی در ایران) این آمادگی را خواهد داد که بتوان یارانه را به عنوان یک سیاست نه ضرورت اقتصادی تجزیه و تحلیل کرد و شاید به یکی از مباحثات جدل آمیز جهانی وداخلی بینشی عمیق تر و در صورت امکان راه حلی مناسب‌تر یافت

 بیان مسأله:

یارانه عبارتست از پرداخت مستقیم یا غیر مستقیم دولتی “امتیاز اقتصادی” ، یا اعطای رجحان ویژه‌ای که به مؤسسات خصوصی ، خانوارها و یا دیگر واحدهای دولتی جهت دستیابی به اهداف مورد نظر دولت انجام می پذیرد.

از تعریف فوق بر می آید که یارانه مستلزم مقداری انتقال درآمد است. اعم از این که انتقال بین دولت و بخش خصوصی و یا میان گروه های مختلف بخش خصوصی انجام گیرد.

یارانه برای پرداختهای رفاهی است که جهت چاره اندیشی به نابرابری توزیع درآمد، برنامه ریزی می گردند و هم چنین سایر برنامه های دولتی که به منظور تعدیل آثار ناشی از فشارهای بازار طرح ریزی می گردند.[۱]

در عمل یارانه عبارتست از تشویق و رشد بخش هایی که یارانه به آنها تعلق گرفته در مقابله با بخش هایی که از این مزیت بی بهره اند . در تعریفی دیگر میتوان گفت که یارانه از انواع پرداختهای انتقالی جهت جبران یا پرداخت قسمتی از قیمت کالا یا خدمات است که به منظور افزایش قدرت خرید مصرف کننده و یا افزایش قدرت فروش تولید کننده و کنترل آثار منفی آن به مصرف کننده توسط دولت انجام می پذیرد.

یکی از از عمده ترین مشکلات اقتصاد ایران دو گانگی قیمت برخی از کالاها است که همان قیمت آزاد و دولتی هستند. برخی از این کالاها ی اساسی و حامل های آنها مشمول یارانه می باشند. اما برخی دیگر مثل خودروها و کالاهای پتروشیمی نظیر مواد شیمیایی ، پلاستیک و… منشأ بسیاری از مفاسد اقتصادی هستند.

در عین حال یارانه ها در مواردی به صورت هدفمند به مصرف کنندگان پرداخت نمی شود. بسیاری از یارانه ها از قبیل یارانه بنزین مشمول مصرف کنندگانی می شود که صاحب خودرو هستند و بقیه مردم از این نوع یارانه استفاده چندانی ندارند. انواع یارانه ها را می توان به دو دسته مستقیم و غیر مستقیم تقسیم کرد. یارانه های مستقیم ناشی از فروش کالاهای تجاری و یا خدمات به قیمتی کمتر از قیمت خرید یا قیمت تمام شده است.

هدایا و کمک های دولت از محل حساب جاری به شرکتها ی عمومی از انواع کمک های بلا عوض بوده و یکی از سیاستهای اقتصادی دولت می باشد . یارانه ها ی غیر مستقیم کمک هایی است که بر اساس ارزش کالاها ی تولید ، صادر و یا مصرف شده ، نیروی کار یا  زمین به کار رفته یا سازماندهی آن انجام می پذیرد . و یا به کالاهای صادراتی ویژه،‌جهت پائین نگاهداشتن قیمت آنها تعلق می گیرد. یارانه ای غیر مستقیم خود به دو دسته تقسیم می شوند:
۱- یارانه غیر مستقیم مصرفی

 ۲- یارانه غیر مستقیم تولیدی

– یارانه غیر مستقیم مصرفی مانند یارانه های متعلق به کالاهای مصرفی از قبیل : روغن، قند، شکر، نان و بنزین

– یارانه غیر مستقیم تولیدی یارانه ای است که به کالاهای تولیدی و یا موارد مشابه پرداخت می شود.

یارانه جزو سیاست اقتصاد ملی است که جهت مبارزه با عوارض اقتصادی یا تشویق عوامل آن در دوره های خاص اتخاذ میگردد. شروع جنگ بین الملل در حقیقت سرآغاز یارانه ها می باشد. چرا که محدودیت های شدید منابع و توجه دولت به بخش های خاص موجب گردید که دولت به صورت عملی تر وارد بازار گردد و کالاهای راحتی به قیمت‌های بالاتر از قیمت بازار از تولید کننده خریداری کند.

به طور مثال آمریکا در طول جنگ جهانی دوم جهت تأمین احتیاجات نظامی و تسلیحاتی، نقره را به قیمت هائی بیش از قیمت جهانی و حتی قیمت داخلی کشور از تولید کنندگان داخلی خریداری می نمود.

دولت از طریق درآمدهایی که دارد یک سهمیه ای برای رفاه مردم اختصاص می دهد. یعنی دولت از آن نرخی که در بازار است کالایی را به نرخ کمتر به مردم می دهد. که این ما به التفاوت همان یارانه است. ومی توان گفت که قیمت یارانه قیمت ثابتی نیست و بستگی به سیاستهای دولت دارد.

بعضی از دولت ها با دادن وام های بلندمدت با بهره ی کم و همچنین با پرداخت یارانه و یا آمیخته ای از هر دو از تولید کالاهای اساسی حمایت می کنند.

حال می خواهیم در مورد قسمت دوم موضوع یعنی واردات بحث کنیم.

واردات را می توان طبق اصطلاح بین المللی عمل وارد کردن هر نوع کالایی به قلمرو گمرکی کشور نامید. واردات همان ورود کالا به کشور از طریق مرزهای زمینی ، هوایی یا دریایی است.

واردات کالا به مناطق آزاد تجاری یا مناطق حراست شده گمرکی مشمول عنوان واردات کشور نمی شود.

در این جا ما می‌خواهیم بدانیم که تأثیر یارانه های دولت بر قیمت کالاهای وارداتی چگونه است؟

برای این منظور اولاً ما باید خود کالاهای وارداتی را مشخص کنیم از جمله کالاهایی که به عنوان واردات از کشورهای خارجی وارد کشورما می شوند، می توان بنزین ، برنج و یا شکر را یادآور شد و دولت با اجرای سیاستی همچون یارانه به مردم آنها را در تأمین رفاه تا حدودی یاری می نماید. حال این مسأله به ذهن می رسد که چگونه دولت یارانه را به مردم می دهد؟ در پاسخ به این سؤال به عنوان مثال می توان گفت که دولت مثلاً شکر یا برنج را به صورت کوپنی به مردم می دهد.

یا این که در روستاها دولت گندم را به عنوان یارانه به مردم می دهد . مسأله ای دیگر که باید در این مورد بررسی شود این است که دولت به طور مثال در سال قبل چقدر واردات شکر داشته و یارانه آن چقدر بوده و قیمت این کالا چقدر افزایش یا کاهش یافته است[۲].

 ضرورت و اهمیت تحقیق:

ممکن است هدف دولت از پرداخت یارانه های مصرفی، ارتقاء سطح رفاه گروه خاصی از مصرف کنندگان و یا تمامی افراد کشور باشد، یا آنکه این یارانه ها به منظور تعدیل درآمد گروهها ی اجتماعی و افزایش نسبی رفاه طبقات کم درآمد جامعه بوده و یا تصحیح مسیر مصرفی کشور به سوی تشویق مصرف کالاهای تولید داخلی باشد. پرداخت ما به التفاوت قیمت خرید و فروش کالاهای اساسی و ضروری مورد نیاز اقشار کم درآمد و جبران ضرر و زیان کالاهای مورد حمایت دولت را می توان از مهمترین یارانه های مصرفی دانست.

بهترین روش برای تخصیص یارانه های مصرفی ، پرداخت متناسب با نیازمندی افرادآسیب پذیر است . بدترین آن نیز پرداخت برابر و یکسان می باشد که عملاً هزینه های بسیار زیادی را به جامعه تحمیل می نماید. در این شیوه ، اجبار در پرداخت حداکثر مقدار یارانه بر تمام افراد جامعه برای پوشش دادن تمامی افراد آسیب پذیر لازم است. تنها مشکلی که در رابطه با پرداخت متناسب یارانه وجود دارد، هزینه سازماندهی این شیوه تخصیص می باشد. در این راستا یک حد بهینه را می توان یافت که در آن مجموعه هزینه سازماندهی و پرداخت یارانه در حداقل خود باشد. با توجه به توضیحات فوق می توان گفت که پژوهش حاضر از دو جنبه دارای ضرورت و اهمیت است:

اول اینکه می تواند بر تکمیل این نظریه بین پرداخت یارانه های دولت و قیمت کالاهای وارداتی فرضیه های قابل قبولی که از لحاظ نظری اهمیت دارند ارائه ، و دوم آنکه امید است بتوان پس از تشخیص رابطه بین پرداخت یارانه دولت و قیمت کالاهای وارداتی که از لحاظ عملی اهمیت دارد نیز گامهایی برداشت و در نهایت امید است بتوان ارتباط نظری دو سازه یارانه های دولت و قیمت کالاهای وارداتی را توجیه نمود.