عنوان :

تحقیق نقش خود احترامی در پیشرفت تحصیلی و کمک خواهی دانش آموزان

تعداد صفحات :۷۰

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

دانش آموزان در دوران تحصیلات خود با مشکلاتی روبرو می شوند که نمی توانند آنها را بتنهایی حل کنند و گاهی اوقات ، خود را در رفع آنها ناکارآمد می دانند . در چنیـن مواقعی برخی از دانش آموزان ممکن است برای رفع مشکلات تحصیلی خود از منابع رسمی یا غیر رسمی کمک بگیرند و سعی نمایند با مطالعه بیشتر و تلاش زیاد عملکرد تحصیلی خود را بهبود ببخشند. تحقیقات زیادی نیزبه استفاده مناسب ازدیگران به عنوان روشی از حل مسأله و یادگیری تأکید کرده اند.
امّاهمیشه دانش آموزانی هستند که برای رفع مشکلات تحصیلی خود کمک نمی گیرند. یکی از عوامل مهم که نقش اساسی در عدم تمایل دانش آموزان به کمک خواهی ایفا می کند، حرمت خود می باشد.
حرمت خود یکی ازعوامل مؤثر دررفتارکمک خواهی دانش آموزان است.کمک خواهی یا اجتناب ازکمک خواهی دانش آموزان به هنگام مواجه شدن بامشکلات تحصیلی،بستگی به این دارد که تاچه اندازه آنان کمک گرفتن را تهدیدی از سوی دیگران برای حرمـت خود و توانـایی های خود ادراک کنند . ادراک تهدید نیزبا سطوح مختلف حرمت خود دانش آموزان رابطه دارد.بنابراین دانش آموزان دارای حرمت خود بالایا پایین ممکن است کمک خواهی را تهدیدی برای خود به حساب آورده وازکمک خواهی به هنگام نیازاجتناب کنند،که این اقدام ممکن است بر یادگیری و پیشرفت تحصیلی آنان اثر بگذارد.
با توجه به این که پژوهش حاضر به بررسی مسأله کمک خواهی دانش آموزان می پردازد ، می پردازد، می تواند از لحاظ بنیادی و کاربردی حائز اهمیت باشد.ازلحاظ بنیادی اهمیت این تحقیق بدان جهت است که به بررسی رابطه ی حرمت خود،کمک خواهی و فعالیت های مرتبط با پیشرفت تحصیلی پرداخته و نقش واسطه ای تهدید به حرمت خود و تهدید به توانایی را در رابطه بین حرمت خود و رفتار اجتناب ازکمک مورد بررسی قرارمی دهد وشاید بتواند برخی ازمتغیرهای مرتبط بارفتار کمک خواهی را شناسایی کند.
ازلحاظ کاربردی نیز انتظار می رود نتایج پژوهش حاضر،با شناسایی رابطه حرمت خود و رفتارکمک خواهی وفعالیت های مرتبط با پیشرفت تحصیلی،اطلاعات مفیدی را دراختیاروالدین،مربیان،معلمان و سایر دست اندر کاران تعلیم و تربیت قرار دهد تا با استفاده از این اطلاعات شرایطی را فراهم سازند تا دانش آموزان با استفاده از کمک دیگران به موفقیت تحصیلی بیشتری نایل شوند.
به طور کلی نتایج پژوهش حاضر نشان داد که دانش آموزان برای بهبود عملکرد تحصیلی و غـلبه بر مـشکلات درسی خود بـیشتر از منابع غـیررسمی به ویژه دوستان و همسالان کمک می گیرند. هـمچنین دانـش آموزان دارای حرمت خود پایـین به عـلت اینکه کمک خواهی را تهـدید کننده حرمـت خود و توانایی خودشان ادراک می کنند از کمک گرفتن به هنگام نیاز اجتناب می کنند.
واژه های کلیدی: حرمت خود، تهدید به توانایی و تهدید به حرمت خود، پیشرفت تحصیلی

فهرست مطالب

مقدمه :    ۱
بیان مسأله :    ۲
اهمیت و ضرورت پژوهش :    ۶
اهداف و سؤال های پژوهش :    ۷
معـرفی متغـیرها :    ۷
تعـریف عـملیاتی متغـیرها :    ۸
پیشینه پژوهش    ۹
ــ رفتار کمک خواهی:    ۹
ــ یادگیری خود نظم داده شده :    ۹
ــ رفتار کمک خواهی تحصیلی :    ۱۱
ــ نظریه های کمک خواهی تحصیلی :    ۱۲
ــ نظریه حرمت خود در کمک خواهی :    ۱۳
ــ نظریه اسنادی در کمک خواهی :    ۱۳
ــ نظریه ارزش خود در کمک خواهی :    ۱۴
مدل های فرآیند کمک خواهی :    ۱۴
ــ مدل دارلی و لاتـانه :    ۱۵
ــ مدل اسنادی کمک خواهی :    ۱۵
ــ مدل تصمیم به کمک خواهی :    ۱۶
ــ مدل ارزش ـ باور در کمک خواهی :    ۱۷
شیوه های کمک خواهی :    ۱۸
ــ شیوه کمک خواهی پنهانی ـ اجتنابی :    ۱۸
ــ شیوه کمک خواهی خود مختار :    ۱۸
ــ شیوه اجرایی کمک خواهی :    ۱۹
تغـییرات تحولی در رفتار کمک خواهی :    ۲۰
تفاوت های جنسیتی در رفتار کمک خواهی :    ۲۰
تعریف و اهمییت حرمت خود :    ۲۱
مؤلفه های اساسی حرمت خود :    ۲۴
دیدگاه های نظری درباره ی حرمت خود :    ۲۵
نقش حرمت خود در رفتار کمک خواهی :    ۲۷
فعالیت های مرتبط با پیشرفت تحصیلی :    ۳۱
چارچوب تجربی:    ۳۲
رفتار کمک خواهی:    ۳۲
حرمت خود:    ۳۶
ارتباط بین حرمت خود و رفتار کمک خواهی:    ۳۸
برخی از پژوهش های انجام شده در ایران:    ۴۰
طرح پژوهش:    ۴۱
نمونه آماری پژوهش:    ۴۱
ابزار گردآوری داده ها:    ۴۲
پرسشنامه رفتار کمک خواهی:    ۴۳
پرسشنامه نگرش به کمک خواهی:    ۴۳
مقیاس حرمت خود روزنبرگ:    ۴۴
پرسشنامه فعالیت های مرتبط با پیشرفت تحصیلی:    ۴۴
روش اجرای پژوهش:    ۴۵
روش های آماری پژوهش:    ۴۵
نتایج پژوهش    ۴۶
اطلاعات توصیفی:    ۴۶
رابطه بین حرمت خود و کمک خواهی:    ۴۸
حرمت خود و اجتناب از کمک خواهی:    ۴۹
در گام اول تحلیل رگرسیون،    ۵۱
بحث و نتیجه گیری:    ۵۵
رابطه بین حرمت خود و کمک خواهی:    ۵۶
کاربردهای عـلمی پژوهـش:    ۵۹
محدودیت های پژوهش:    ۶۱
پیشنهادات:    ۶۲
جمع بندی:    ۶۳
منابع فارسی:    ۶۴
منابع انگلیسی:    ۶۶

فهرست منابع

ـ بهرامی پور، منصوره. (۱۳۷۷). مقایسه حرمت خود دانش آموزان نابینا و ناشنوای مقطع راهنمایی تحصیلی   شهر مشهد. پایان نامه ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده روانشناسی.
ـ سـرمـد، زهـره. بازرگان، عـباس و حجازی، الهـه. (۱۳۷۶). روش های تحـقیـق در عـلوم رفتاری.
تهران: انتشارات آگاه.
ـ عرفانی، نصرالله. (۱۳۷۴). بررسی رابطه ی تجارب موفق و ناموفق تحصیلی با عـزت نفس دانش آموزان.  پایان نامه ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.
ـ فـتحی آشـتیانی، علی. (۱۳۷۴). بررسی تحولی تصور از خود، حرمت خود، اضطراب و افسردگی در نوجوانان تیز هوش و عادی. پایان نامه دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی.
ـ قدم پور، عـزت الله. (۱۳۷۷). نقـش باورهای انگـیزشی در رفتار کمک طلبی و پـیشـرفـت تحصیلی
دانـش آمـوزان پسـر پایه ی سـوم راهـنمایی. پایان نامه ی کارشـناسی ارشـد، دانشگاه تهران،          دانـشـکـده ی
روانشناسی و علوم تربیتی.
ـ محسنی، نیکچهره. (۱۳۷۵). ادراک خود از کودکی تا بزرگسالی. تهران: انتشارات بعثت.
ـ معتمدی، زهرا. (۱۳۷۷). رفتار با نوجوان. تهران: انتشارات لک لک.
ـ مهـدویان، عـلیرضا. (۱۳۷۴). بررسی ارتباط پیشـرفت تحصیلی با مرکز کـنترل و عـزت نفـس در
دانش آموزان سال سوم دبـیرسـتان های مشهـد. پایان نامه ی کارشـناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده ی
روانشناسی و علوم تربیتی.
ـ کریمی، یوسف. (۱۳۷۳). روانشناسی اجتماعی. تهران دانشگاه پیام نور.

مقدمه :

در طرح های پژوهش علم ، ذهن پژوهنده ابتدا متوجه اندیشیدن به شیوه علمی،به کار بستن صحیح آن وحداکثر سعی درمحفوظ ماندن از خطا می شود . بدین سبب در پژوهش خود به روش علمی می اندیشدکه عبارت است از همه ی راه ها و شیوه هایی که پژوهنده را از خطا محفوظ بدارد و رسیدن به حقیقت را برای وی امکان پذیر سازد . بر اساس متدولوژی پژوهش در علوم و خاصه در علوم رفتاری بدون فهم  ودرک مقصود اساسی و ماهیت پژوهش علمی که همـان مطالعه ی کنترل شده ی روابط بین پدیده هاسـت ، طرح پژوهشی در همان آغاز، عقیم خواهد ماند .  پایه های رسیدن به مقصود اساسی وماهیت پژوهش جزتعریف دقیق موضوع و متغیرهای پژوهش چیز دیگری نیست . به همین خاطر تعاریفی که در پژوهش ها صورت می گیرد می بایسـت اسا س کاربرد صحیح اصطلاحات علمی قرار داشته باشد . این ضرورت ازآنجا احساس می شود که بسیاری از ابهامات  و تشابهات در علوم مختلفه و خاصه در توصیف نظریه های علمی به وسیله نارسا و ناصحیح بودن ویا کاربست نابهجای مفاهیم و اصطلاحات بوجود می آیند . بسیاریاز کاربردهای نابه جا ومشکلات مهم نظریه ها ناشی از درک ناصحیح و ناپخته ی مفاهیم می باشد. مفاهیم واصطلاحاتی که از نظر معانی چنان در هم تنیده اند که گاه  تمایز آنها بسیار دشوار و ظریف می نمایاند ،به این مشکل می افزایند . اگر چه رویش و افزایش مفاهیم در علوم نشانه ی سرعت گرفتن آهنگ پیچیدگی”علم” می باشد ولی این پیچیدگی مانع از فهم علوم نخواهد بود به خصوص اگراز یک ترمینولوژی خاص  در هر علم بتوان بهره گرفت . ما ضرورت فوق را در علوم رفتاری  بیشتر احساس می کنیم ، در علوم رفتاری به خصوص در روانشناسی بسیاری از مفاهیم از علوم دیگر وام گرفته شده اند. و البته در این علم هر نظریه ای با اصطلاحات خویـش گام بر می دارد . ما نیز در این پژوهـش سعی کرده ایم  تا در ابتدا به به اصطلاح شناسی و تعاریف بپردازیم  و مقصود خود را به وضوح بیان نماید.

بیان مسأله :

روانشناسان تربیتی و متخصصان تعلیم و تربیت ، تحقیقات بسیاری را در زمینه  یادگیری وعوامل مؤثر بر آن انجام داده اند و در نتیجه از دیدگاه های مختلف نظریه های مختلفی دراین باره ارائه شده است.

یکی از این نظریه ها، نظریه یادگیری خود نظم داده شده است. برطبق این نظریه دانش آموزان می کوشندتا مطالب وموضوعات درسی رابدون آنکه برمعلم تکیه داشته باشند،یاد بگیرند ودراین راستا برنامه ریزی می کنند. با استفاده از یادگیری خود نظم داده شده، دانش آموزان می توانند با تعـیین هدف، انتخاب روش و زمان مناسب برای یادگیری، انتخاب محیط وبا استفاده ازکمک همسالان یا معلمان و یا به طورکلی کمک خواهی،شرایطی را تدارک ببینند که تحت آن شرایط به یادگیری بهترومؤثرتردست یابند(زیمرمن،۱۹۹۸). مک کیچی وهمکاران(۱۹۹۰؛نقل از دمبو،۱۹۹۴)،راهبردهای یادگیری را به سه طبقه راهبردهای فراشناختی و راهبردهای تنظیم منابع طبقه بندی می کنند. راهبردهای شناختی در یادگیری، یادآوری و فهم مطالب درسی به فرد کمک می کنند وراهبردهای فراشناختی در برنامه ریزی، نظارت و تنظیم شناخت بهفرد کمک می کنند.راهبردهای تنظیم منابع به دانش آموزکمک می کنند تاامکانات موجود درکلاس ومحیط اطراف را تنظیم واداره نماید. یکی ازمهمترین راهبردهای تنظیم منابع،کمک خواهی یا جستجوی کمک ازدیگران است.

کمک خواهی تحصیلی به عنوان راهبردی جهت غلبه بر مشکلات یادگیـری و بهـبود تبحّر تعریف شده است.ازاینرو،کمک خواهی یکی ازراهبردهای یادگیری است که دانش آموزان بااستفاده ازآن می توانند مسائل و مشکلات یادگیری وتحصیلی خود را تشخیص داده وازطریق پرسش وکمک گرفتن از دیگران در جهت رفع آنها برآیند. آنها از این راهبرد می توانند جهت تسلط برمهارت ها و رسیدن به یادگیری بهتـر استفاده کنند. در واقع کمک خواهی تحصیلی شامل رفتارهایی از قبیل سـؤا ل کـردن از معلمان و والدین و همکلاسی ها، تقاضای توضیح بیشتر درباره مسأله، گرفتن سرنخ و راه حل های مسأله و سایر کمک های درسی است.این نوع کمک خواهی به عـنوان راهـبردی جهـت جلوگیری ازشکست تحصیلی عمل می کند.

از طریق کمک گرفتن،نه تنها مشکلات تحصیلی دانش آموزان کاهش می یابد، بلکه آگاهی و مهارت هایی کسب می کنند که درموقعیت های دیگر به عنوان روشی از حل مسأله و یادگیری تبحّری عمل می کنند. ( نلسون ـ لی گال،۱۹۸۷؛ نیومن،۱۹۹۰).

  کمک خواهی دارای دو شکل اجرائی و وسیله ای است.در کمک خواهی اجرائی دانش آموز پاسخ مسأله رامی خواهدوانتظار دارد دیگران مشکل اورا حل کنند.امّا درکمک خواهی وسیله ای فرد می خواهد دیگران او را راهنمایی کنند تا به تنهایی مشکل خود را حل نماید(کارابنیک ونپ،۱۹۹۱).

  رفتار کمک خواهی شامل اجتناب از کمک خواهی و پذیرش کمک خواهی است.اجتناب از کمک خواهی به رفتاری گفته میشود که دانش آموزدرحالیکه به کمک نیازدارد،کمک نمی گیرد. برعکس،پذیرش کمک خواهی به رفتاری اطلاق می شودکه درآن دانش آموز،سرنخ و توضیحاتی را درموردراه حل مسأله در خواست می کند ( ریان و پنتریچ، ۱۹۹۷ ).

کمک خواهی علاوه بر اینکه راهبردی جهـت رفع مشکلات تحصیلی است، به صورت یک فرایند اجتماعی تعاملی نیز درنظر گرفته میشود. کمک خواهی لزوماً نیازمند افراد دیگری است که دانش آموزان با آنها تعامل دارند وازآنها کمک می گیرند.درواقع کمک خواهی بعداجتماعی خود نظم دهی تحصیلی است  که دانش آموزان برای نظم بخشیدن به یادگیری خود از کمک دیگران استفاده می کنند ( نیومن،۱۹۹۰ ؛ زیمرمن،۱۹۹۸).

کمک خواهی ممکن است از فرهنگی که افراد بدان وابسته اند ، نیز تأثیـر بپذیرد. در فرهنگ های مختلف،کمک خواهی به صورت های متفاوت صورت می گیرد. در جامعه ای که روابط با دیگـران موردتشویق قرار نمی گیرد و افراد حداقل تعامل اجتماعی را با دیگران دارند،اقدام به کمک خواهـی نیز ممکـن است کمترصورت گیرد.کمک خواهی حتّی درون خودِ فرهنگ ها و درسطح خرده فرهنگ ها ممکن است متفاوت باشد.

دانش آموزان دردوران تحصیلات خود با مشکلاتی روبرومی شوند که نمی توانند به تنهایی آنهارا حل کنند و گاهی خود را در رفع این مشکلات نا کارآمد می دانند (روزن،۱۹۸۳). در چنین مواقعی برخی از دانش آموزان کمک می گیرند و برخی دیگر کمک نمی گیرند . کمک خواهی دانش آموزان ممکن استاز منابع رسمی یا منابع غیر رسمی صورت گیرد. در کمک خواهی رسمی، دانش آموزان از معلم، مشاوریا دست اندرکاران مدرسه کمک می گیرند. امّا در کمک خواهی غیر رسمی، بیشتراز دوستان، همسالان و همکلاسی ها کمک می خواهند . به طورکلی در کمک خواهی ، فعالیت های دیگران نقش اساسی در بهبودعملکرد دانش آموزان دارند و با راهنمایی و کمک آنهاست که دانش آموزان به یادگیری خود نظم می دهند  علاوه بر کمک خواهی دانش آموزان ممکن است به فعالیت های مختلف دیگری نیز بپردازند. از جمله این فعالیت هاعبارت اند ازپایداری درانجام تکلیف درسی،تلاش زیاد ودست کشیدن ازفعالیت. یکی ازفعالیت های مهمی که دانش آموزان به آن اقـدام می کنند، فعالیت های وسـیـلـه ای است. فعالیت های وسـیـلـه ای ،فعالیت هایی هسـتند که دانش آموزان وقتی با مشکل تحـصیلی روبرو می شوند ، از آن فعـالیت ها استـفاده می کنند تاعملکرد تحصیلی خود را بهبود بخشند.درواقع درفعالیت های وسیله ای نقش اساسی را در بهبودیادگیری، فعالیت های خود دانش آموز ایفا می کند نه کمک دیگران .تحقیقات مختلفی (به عنوان مثال،روزن،۱۹۸۳،کارابنیک ونپ،۱۹۸۸)،نشان داده اندکه دانش آموزان به هنگام مواجـه شدن با عملکرد تحصیلی ضعـیف ، وقتی نتوانند مشکل تحصیلی خود را به تنهایی حل  کنند،احساس ناکارآمدی می کنند.ولی صرفاً این تشخیص ناکارآمدی به رفتارجبرانی منجرنمی شود. به این معنی که برخی از دانش آموزان هـرگـز برای رفع مشکـلات تحصیلی خود کمک نـمـی خواهند . بنابـراین پژوهشگران به بررسی عوامل مختلفی پرداخته اندکه ازکمک خواهی دانش آموزان به هنگام نیازجلوگیری می کنند. حرمت خود به عنوان یکی ازعوامل مؤثر در این زمینه، مورد توجه بیشتری واقع شده است.

در خصوص رابطـه بین کمـک خواهی و حرمـت خود ، دو فرضیه ارائه شده است : فرضـیه های آسیب پذیری وثبات.فرضیه ی آسیب پذیری،فرض بر این دارد که افراد دارای حرمت خود پایین درمقایسه با افراد دارای حرمت خود بالا، کمک خواهی را به عنوان تهدیدی برای خود به حساب آورده و کمترکمک می خواهند.برعکس،فرضیه ثبات بیان می کندکه افراد دارای حرمت خود پایین برای جبران کمبود حرمت خود اقدام به کمک خواهی می کنند . بنابراین ثبـات رابطه ی معکـوس را بین کمک خواهی و حرمت خود پیش بینی می کند ( کارابنیک ونپ ، ۱۹۹۱ ) . علاوه بر فرضیه های مذکور اخیراً برخی ازپژوهـشگران وضعیت سوّمی رانیز عنوان کرده اند. بر طبق نظر آنان، میل به کمک خواهی در افرادی که ادراک لیاقت آنان بالا یا پایین است،نسبت به افرادی که دارای ادراک لیاقت متوسط هستند،کمترخواهدبود(باتلر ونیومن،۱۹۹۵ ).

علیرغم اینکه کمک خواهی،وسیله ای جهت رسیدن به موفقیت تحصیلی است، زیان هایی را نیزدربردارد.تحقیقات نشان داده اند که عمده ترین زیان کمک خواهی ، تهدید به حرمت خود است (ندلر،۱۹۸۳، کارابنیک ونپ،۱۹۹۱). براین اساس، دانش آموزان به خاطر اینکه کمک خواهی را تهدیدی برای حرمت خود به حساب می آورند،ازکمک گرفتن به هنگام نیازاجتناب می کنند. تهدید به ادراک لیاقت نیز به عنوان یکی ازعلل مهم عدم تمایل افراد به کمک خواهی شده است(باتلر،۱۹۹۸؛ ریان و پنتریچ ،۱۹۹۷).بنابراین افرادی که کمک خواهی را تهدید کننده ی ادراک لیاقـت خود در می یابند ، به هنگام نیاز نیز کمتـر کمـک می خواهند.

درپژوهش حاضر قصد داریم مدل فرضی ای را که بیانگر نحوه تأثیـر حرمت خود و نگرش ها به کمک خواهی      ( تهدید به توانایی وتهدید به حرمت خود ) بررفتاراجتناب ازکمک خواهی است،موردآزمون قرار دهیم.

این مدل بیان می کند که افراد دارای حرمت خود پایین،کمک خواهی را تهدیدی برای حرمت خودو توانایی ادراک می کنند و درنتیجه از کمک خواهی به هنگام نیاز اجتناب می کنند.فرض بر این است که افراد دارای حرمت خود پاییـن کمک خواهی را به کمبود توانایی نسبت می دهند که این اسناد، بر ارزیابی افراد از خودشان تأثیر می گذارد وقضاوت آنان در مورد خودشان منفی می شود وبنابراین ازکمک گرفتن به هنگام نیاز اجتناب میکنند.

 اهمیت و ضرورت پژوهش :

دانش آموزان در دوران تحصیلات خود با مشکلاتی روبرو می شوند که نمی توانند آنها را بتنهایی حل کنند و گاهی اوقات ، خود را در رفع آنها ناکارآمد می دانند . در چنیـن مواقعی برخی از دانش آموزان ممکن است برای رفع مشکلات تحصیلی خود از منابع رسمی یا غیر رسمی کمک بگیرند و سعی نمایند با مطالعه بیشتر و تلاش زیاد عملکرد تحصیلی خود را بهبود ببخشند. تحقیقات زیادی نیزبه استفاده مناسب ازدیگران به عنوان روشی از حل مسأله و یادگیری تأکید کرده اند( نلسون ـ لی گال، ۱۹۸۷؛ نیومن۱۹۹۰).

امّاهمیشه دانش آموزانی هستند که برای رفع مشکلات تحصیلی خود کمک نمی گیرند. یکی از عوامل مهم که نقش اساسی در عدم تمایل دانش آموزان به کمک خواهی ایفا می کند، حرمت خود می باشد.

حرمت خود یکی ازعوامل مؤثر دررفتارکمک خواهی دانش آموزان است.کمک خواهی یا اجتناب ازکمک خواهی دانش آموزان به هنگام مواجه شدن بامشکلات تحصیلی،بستگی به این دارد که تاچه اندازه آنان کمک گرفتن را تهدیدی از سوی دیگران برای حرمـت خود و توانـایی های خود ادراک کنند . ادراک تهدید نیزبا سطوح مختلف حرمت خود دانش آموزان رابطه دارد.بنابراین دانش آموزان دارای حرمت خود بالایا پایین ممکن است کمک خواهی را تهدیدی برای خود به حساب آورده وازکمک خواهی به هنگام نیازاجتناب کنند،که این اقدام ممکن است بر یادگیری و پیشرفت تحصیلی آنان اثر بگذارد.

با توجه به این که پژوهش حاضر به بررسی مسأله کمک خواهی دانش آموزان می پردازد ، می پردازد، می تواند از لحاظ بنیادی و کاربردی حائز اهمیت باشد.ازلحاظ بنیادی اهمیت این تحقیق بدان جهت است که به بررسی رابطه ی حرمت خود،کمک خواهی و فعالیت های مرتبط با پیشرفت تحصیلی پرداخته و نقش واسطه ای تهدید به حرمت خود و تهدید به توانایی را در رابطه بین حرمت خود و رفتار اجتناب ازکمک مورد بررسی قرارمی دهد وشاید بتواند برخی ازمتغیرهای مرتبط بارفتار کمک خواهی را شناسایی کند.

ازلحاظ کاربردی نیز انتظار می رود نتایج پژوهش حاضر،با شناسایی رابطه حرمت خود و رفتارکمک خواهی وفعالیت های مرتبط با پیشرفت تحصیلی،اطلاعات مفیدی را دراختیاروالدین،مربیان،معلمان و سایر دست اندر کاران تعلیم و تربیت قرار دهد تا با استفاده از این اطلاعات شرایطی را فراهم سازند تا دانش آموزان با استفاده از کمک دیگران به موفقیت تحصیلی بیشتری نایل شوند.

اهداف و سؤال های پژوهش :

پژوهش حاضر اهداف زیر را دنبال می کند :

۱-  شـناسایی نقـش واسطه ای تهـدید به حرمـت خود وتهـدید به توانایی دررابطه بین حرمت خود و اجتناب از کمک خواهی. ۲-  تعـیین نحـوه ی تأثـیر حرمـت خود، تهـدید به توانایی و تهدید به حرمـت خود بررفتاراجتناب ازکمک خواهی. ۳- تعیین رابطه ی بین حرمت خود و کمک خواهی.

در ضمن پژوهش حاضر در صدد پاسخگویی به سؤالات زیر است :

۱- آیا بین کمک خواهی رسمی،غیررسمی و فعالیت های وسیله ای رابطه ای وجود دارد؟

۲- چه رابطه ای بین حرمت خود و رفتار کمک خواهی وجود دارد؟

۳- آیا تهـدید به توانایی و تهـدید به حرمـت خود بیـن حرمـت خود و رفتاراجـتناب ازکمـک خواهی واسطه     می شوند؟

معـرفی متغـیرها :

 متغیرهای پیش بین پژوهش : حرمت خود، تهدید به توانایی و تهدید به حرمت خود.

متغیرهای ملاکِ پژوهش : رفتار اجتناب از کمک خواهی.

متغیرهای کنترل پژوهش : پایه ی تحصیلی سال دوم ریاضی و فیزیک و جنس ( دختر ).

تعـریف عـملیاتی متغـیرها :

فعالـیت های مرتـبط با پیشـرفت تحصیلی : فعالـیت هایی هـستند که وقتی دانش آموزان با عـملکردتحصیلی ضعیف یا شکست مواجه می شوند به آن فعالیت ها می پردازند ( کارابنیک ونپ، ۱۹۹۱ ).

در این پژوهش فعالیت های مرتبط با پیشرفت تحصیلی به دو مقوله زیر طبقه بندی می شوند :

الف) میل به کمک خواهی (رسمی و غیررسمی) : کمک خواهی رسمی به کمک گرفتن از معلم یا دست اندرکاران مدرسه اطلاق می شود.کمک خواهی غیررسمی نیزبه کمک خواستن ازدوستان،همکلاسـی ها یا دانش آموزان دیگر گفته می شود.

ب) فعالـیت های وسیله ای : فعالـیت هایی هستند که باعث عـملکرد بهتر می شوند ، از جمله تلاش زیاد و مطالعه بیشتر و استفاده از منابع کمک درسی.

در پژوهش حاضر فعالیت های مرتبط با پیشرفت تحصیلی به وسیله ی پرسشنامه ی محقق ساخته

اندازه گیری می شوند.

حرمت خود : “حرمت خود یک نگرش مثبت یا منفی به خود است”(روزنبرگ،۱۹۷۲).

در این پژوهش، حرمت خود به وسیله ی آزمون حرمت خود روزنبرگ اندازه گیری می شود.

نگرش به کمک خواهی : عبارتست از برداشت افراد ازکمک خواهی. بدین معنی که افراد،کمک خواهی را تهـدید کننده ادراک می کنند یا معتقدند که کمک خواهی فوایدی را برای آنها دربردارد . ادراک تهدید با رفتار اجتناب از کمک خواهی و ادراک مزیت با اقـدام به کمک خواهی رابطه دارد . در پژوهـش حاضرنگرش به کمک خواهی به دومقوله ی ادراک تهدید به توانایی وتهدید به حرمت خود تقسیم می شود:

تهدید به توانایی،حالتی است که فرد کمک خواهی را تهدیدی به توانایی خود ادراک می کند وتهدید به حرمت خود،حالتی است که فرد کمک خواهی را تهدیدی به حرمت خود در می یابد.

دراین پژوهش، نگرش به کمک خواهی به وسیله ی پرسشنامه محقق ساخته اندازه گیری می شود.

رفتار کمک خواهی : منظور از رفتار کمک خواهی در این پژوهش،کمک خواستن از دیگران در زمینه های تحصیلی است ودارای در مؤلفه پذیرش واجتناب از کمک خواهی به هنگام نیاز به کمک است.

رفتار کمک خواهی به وسیله پرسشنامه محقق ساخته اندازه گیری می شود.

نوجوانی : نوجوانی دوره ای از زندگی است که به دنبال کودکی،معمولاً از ۱۱ تا ۱۲ سالگی آغاز می شود و تا ۱۸ الی ۲۱ سالگی ادامه می یابد.(معتمدی،۱۳۸۳).

پیشینه پژوهش

چارچوب نظری

ــ رفتار کمک خواهی:

طبق طبقه بندی زیمرمن(۱۹۹۸)، کمک خواهی،بعد اجتماعی فرآیند خود نظم دهی تحصیلی است.

بنابراین لازم است قبل از بحث درباره ی رفتار کمک خواهی،به یادگیری خود نظم داده شده بپردازیم.

ــ یادگیری خود نظم داده شده :

خود نظم دهی، جنبه مهمی از یادگیری وعـملکرد تحصیلی دانـش آموزان در محیط کلاسی اسـت ( پنتریچ ودی گروت،۱۹۹۰).خودنظم دهی بدین معنی است که دانش آموزدارای مهارت هایی جهت برنامه ریزی کنتـرل و هدایت فرایند یادگیری خود بوده ، تمایتل دارد یادبگـیرد و قادراست کل فرآیند یادگیری را ارزیابی کرده و در مورد آن بیندیشد ( بری، ۱۹۹۶ ).

خود نظم دهی را می توان بصورت تفکرات،احساسات و اعمال ایجاد شده به وسیله خود فرد،جهت دستیابی به اهداف تحصیلی تعریف کرد ( زیمرمن،۱۹۹۸ ). به عبارت دیگر ، خود نظم دهی ، تلاش های  برنامه ریزی شده برای اداره افکار،احساسات و اعمال فرد جهت رسیدن به اهداف است(زیمرمن،۱۹۸۹، ۱۹۹۴؛نقل از شانک،۱۹۹۸). زیمرمن(۱۹۹۸)، یادگیری خود نظم داده شده را به عنوان نوعی ازیادگیری تعریف می کند که در آن افراد تلاش های خود را برای فراگیری دانش و مهارت بدون تکیه بر معلم شخصاً شروع کرده و جهت می بخشند (نقل از البام و همکاران،۱۹۹۳). نظریات مختـلفی درباره ی یادگـیری خود نظم داده شد وجـود دارد که هر کدام از آنها سعی می کنند به تعیین نحوه خود نظم دهی دانش آموزان به یادگیری بپردازند.(بـه عنوان مثال کرونر،۱۹۹۸؛هندرسون،۱۹۸۶؛میس و همکاران،۱۹۸۹؛مک کوب،۱۹۸۰؛نقل از زیمرمن مارتین پونز،۱۹۹۰). وجه اشـتراک این نظریه ها در این است که همه آنان بیان می کـنند که دانش آموزان از لحـاظ فراشـناختی، انگـیزشی و رفـتاری برای افـزایـش پیشـرفت تحصیـلی خود به فعالـیت می پردازند.

مطابق این نظریه ها، دانش آموزان اغلب روش های مؤثر خود را برای یادگیری به وجود می آورند و برانگیزه ها، بازده ها و امکانات اجتماعی و محیطی خودشان کنترل دارند( زیمرمن، ۱۹۹۴؛ نقل از شانک،۱۹۹۸).زیمرمن(۱۹۸۶)،قاعده ای رابرای تبیین یادگیری درسی خود نظم داده شده برپایه نظریه سه بعدی

شناخت اجتماعی بندورا (۱۹۸۶) ارائه کرده است. ازنظر او تلاش دانش آموزان برای تنظیم  یادگیری خود،شامل سه دسته عوامل تعیین کننده است: فرآیندهای شخصی، محیط ورفتار. راهبردهای یادگیری خود نظم داده شده، دانش آموزان را قادر می سازد تا رفتار، محیط و عملکرد خود را تنظیم کنند. این راهبردها عبارتند از راهبردهای سازماندهی و انتقال، مرور ذهنی، حفظ وتعیین هدف و برنامه ریزی که بر بهـینه سازی نظم دهی شخصی متمرکز هستند: راهبردهای خود ارزشیابی و خود پیامدی که برای افزایش عملکرد رفتاری طراحی شده اند؛راهبردهای جستجوی اطلاعات، خود نظارتی وسازماندهی محیط، جستجوی کمک اجتماعی ومرورموضوعات درسی که برای بهینه سازی محیط یادگیری دانش آموزان بکارمی رود( زیمرمن، و مارتین پونز، ۱۹۹۰).

ابعاد خود نظم دهی : زیمرمن(۱۹۹۸)، ابعاد خود نظم دهی تحصیلی را بصورت جدول زیر ارائه کرد.

جدول ۲-۱- ابعاد خود نظم دهی تحصیلی ( به نقل از زیمرمن، ۱۹۹۸ ).

بنابراین خود نظم دهی مطالعه،چند بعدی است و دانش آموزان باید برای بهینه سازی مطالعه خود،تمامی ابعاد مهم عملکرد را خودشان نظم بدهند تا به موفقیت تحصیلی برسند.

ــ رفتار کمک خواهی تحصیلی :

پدیده کمک خـواهی دارای نمـودهای بسـیاری است. دانـش آموزی که در حل مسأله خاصی مشکـل دارد، ممکن است از معلم یا همکلاسی خود، یک سرنخ بخواهد. راننده ای که راه را گم کرده ممکن اسـت مسیـرها را بپرسد. شخصی که درد دارد، ممکـن اسـت از پزشک کمک بخواهـد. اینهـا نمـونه های اصلـی کمک خواهی هستند. در این مورد ۱) فرد مشکل یا نیازی دارد. ۲) مشکل او طوری است که ممکن است اگر دیگران وقت بگذارند و تلاش و کمک کنند، کاهش یابد یا حل شود. ۳) فرد نیازمند به طریق مستقیم ازشخص دیگری کمک می گیرد.

به آسانی می توان به دلایل کمک خواهی یک شخص نیازمند پی برد. آشکار است که کمک گرفتن  می تواند احتمال حل مشکل فرد را افزایش دهـد. همچـنین می تواند فایده دیگـری نیز داشته باشد. به عنوان مثال، در فرآیند کمک خواهی، فرد ممکن است با اشخاص جالـب و خویشـاوند دیدار و تعـامل داشـته باشد.

علیرغم نمونه های اصلی کمک خواهی، بسیاری از کمک خواهی ها بین فردی نیستند. به عنوان مثال، در آیـنده اشخاص بیشـتر از رایـانـه های خود کمک خواهند گرفت. همچنین بسیاری از کمک خواهی ها غیرمستقیم هستند تا مستقیم. ( دیپالا و همکاران، ۱۹۸۳، ص ۳ و۴ ).

به نظرمی رسد که افراد نیازمند اغلب کمک نمی خواهند، اغلب آن نوع کمکی را ترجیح می دهند که بتوانند خودشان کارهای خود را اداره کنند.حتّی هنگامی که ازاشخاص دیگری تقاضای کمک می شود،

این درخواست به صورت غیرمستقیم صورت می گیرد. بنابراین علاوه بر فواید قابل ملاحظه ای که ممکن است برای درخواسـت کننده کمک داشته باشد، زیان های مهـمی نیز ممکن است دربر داشته باشد از جمله احساس خجالـت، ترس از رد کردن و نپذیـرفتن، عدم تمایـل فـرد برای آشکار کردن ناکارآمدی های خود، احساس تحمیل از سوی کمک کننده و تمایل فرد جهت رسیدن به موفقیت به صورت کاملاً مستقل (دیپالا و همکاران، ۱۹۸۳، ص ۴ ).

نگرش فرد نسبت به کمک خواهی همواره می تواند به صورت یک نگرش دوسوگرایانه تلقی شود.

دو سوگرایی می تواند روان شناخـتی یا جامعه شناسـی باشـد. دوسوگـرایی روان شناختی به ناهمسایی های  احساسات، باورها وتمایلات رفتاری افراد اشاره می کند. برعکس، دوسوگرایی جامعه شناسی به ناهمسانی در ساختار مربوط است. (دیپالا و همکاران، ۱۹۸۳، ص ۵ ).

با توجه به حالـت ها و بافت هایی که کمک خواهی در آن صورت می گیرد، می توان این پدیده را از دیدگاه های مختلف بررسی کرد. بر این اساس رشـته های مختـلف، کمک خواهی را از چشـم اندازهای متفاوتی بررسی می کنند. به عـنوان مثال، در حوزه ی روانشناسی تحولی، کمک خواهی اغـلب به عـنوان یکی از مجمـوعه ی رفتارهای دلبسـتگی بررسـی می شـود و از ایـن دیدگاه رفـتار کمک خواهی تابعی از وابستگی یا رفتار انطباقی است. ( دیپالا و همکاران، ۱۹۸۳، ص ۶ ).

ــ نظریه های کمک خواهی تحصیلی :

درباره ی کمک خواهی تحصیلی چندین نظریه وجود دارد که در اینجا به آنها اشاره می شود.

ــ نظریه حرمت خود در کمک خواهی :

بررسی های متعددی نشان داده اند که شکست، خود دانش آموزان را کاهش داده، برعکس موفقیت آن را افزایـش می دهـد. مطابـق نظریه حرمـت خود جونز(۱۹۷۳) دانـش آموزانـی کـه بـه خاطـر شکسـت تحصیلی برداشت ضعیفی از حرمت خود دارند، به منظور کسب موفقیت و افزایش حرمت خود جستجوی کمک می کنند. به عبارت دیگر، دانش آموزان دارای عـملکرد ضعـیف تمایل زیادی به بهـبود تصور خود دارند. با وجود این سایـر نظریه های حرمت خود بیان می کنند که عـمل کمک خواهی نشان دهنده حقارت بوده و بنابراین حرمت خود را تهـدید می کـند ( فیشر، ندلر، ویتچرـ الگنا، ۱۹۸۲؛ گولدنر، ۱۹۶۰؛ نقل از ایفر، ۱۹۸۳، ص ۱۶۶ ).

تسلروشوارتز(۱۹۷۲)،«فرضیه ثبات» را مطرح کردند. برطبق این فرضیه افرادی که کمک می خواهند، درحقیقت حقارت خود را می پذیرند و بنابراین برداشت آنان از حرمت خودشان در معرض خطرقرار می گیرد. فرضیه آسیب پذیری نیز بیانگر آن است که افراد دارای حرمت خود بالا، تمایل بیشتری به اجتناب از کمک خواهی دارند. بطور خلاصه، یک دیدگاه بیانگر این است کـه کمک خواهی، حرمت خودرا افزایش می دهد، برعکس دیدگاه دیگر بیان می کند که کمک خواهی برداشت فرد از حرمت خودش را کاهش می دهد.

ــ نظریه اسنادی در کمک خواهی :

نظریه اسنادی بیانگر این است که افراد تحلیل دقیقی از علل عملکرد خود به عمل می آورند تـا بـه راهبردهای پیشـرفـت موجود در این زمینه دسترسـی یابنـد. مطابق نظریه اسـنادی پیشـرفت ونیر(۱۹۷۹)،

افراد عـلل اعـمال خود را در چهار بعد اساسی منبع عـلیت، ثبات، کـنترل پذیری و کلـیت جستجو می کنند.

پیامدهای پیشرفت به عوامل ویژه ای ازقبیل توانایی، تلاش، دشواری تکالیف و شانس نسبت داده می شوند( ایفر، ۱۹۸۳، ص ۱۶۷ ).

ونیر(۱۹۷۹؛ نقل از ایمز، ۱۹۸۳) پژوهـش های متعـددی را بازنگـری کرده و به این نتـیجه دست یافته است که این اسنادها مربوط به رفتارهای پیشرفت خاصی هستند. به عنوان مثال، فردی که معتقد است به خاطر توانایی کم شکست خورده است، درمقایسه با فردی که شکست خود را به تلاش کم نسبت می دهداحتمالاً در موقعیت های بعدی احساس اطمینان کمتری خواهد داشت. همچنین فردی که شکست خود را به فـقدان تلاش نسـبت می دهد، در آینده ممکـن است جهـت رسیدن به موفقـیت به اِعمال وسیله ای متعددی از قبیل کمک خواهی روی آورد.

ــ نظریه ارزش خود در کمک خواهی :

نظریه ارزش خود، تا حدودی ترکیبی از نظریه های اسنادی و حرمت خود است وممکن است راه حلی بـرای مـباحثه موجود بین دیدگاه های ارائه شده از سوی جونز، وتسلر و شوارتز عـرضه کند. نظریه ارزش خود رفتارپیشرفت مبتنی براین فرضیه است که بطورکلی توانایی درموقعیت های پیشرفت باارزش است وافراد موفقیت وشکست خود را به عواملی نسبت می دهند که مفهوم خودتوانایی مثبت آنها حفظ شود.

وقتی فرض می شود تکـلیف مهارت هایی را می سنجد که برای تصور خود مهم هستند، نسـبت به موقعی که فرض می شود، تکلیف بی اهمیتی است، افراد ممکن است تمایل بیشتری به حفظ برداشتت خود داشته باشد( نیکولز، ۱۹۷۵؛ نقل از ایفر، ۱۹۸۳). در حقـیقـت تسلـر و شوارتز(۱۹۷۲) نشان دادندافرادیکه میزان کمک خواهی آنها کمتـر بـود، حرمـت خود بالایی داشـتند. این امر منجر به این باور شده بود که کمک خواهی نشان دهنده فقدان هوش طبیعی و سلامت روانی کلی پایین است.

مدل های فرآیند کمک خواهی :

رفتار کمک خواهی ازچشم اندازهای مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی این پدیده از این چشم اندازها باعث ارائه مدل های مختلفی از کمک خواهی توسط نظریه پردازان مختلف گردیده است.

مدل های کمک خواهی به تبیین فرآیندهایی می پردازند که ممکن است دریک تعامل کمک خواهی ، کمک دهی وجود داشـته باشند. بسـیاری از ایـن مدل ها از نظریا ت موجود در کمک خواهی گرفـته شـده اند کـه فرآیند کمک خواهی را با توجه به آنها تبیین می کنند. در زیر به طور اختیار به این مدل ها اشاره می شود.

ــ مدل دارلی و لاتـانه :

دارلی و لاتانه (۱۹۷۰؛ نقل از گروس و مدک مالن، ۱۹۸۳)، براساس یافته های تحقیقی که در آن  دخالت تماشاگران در موقعـیت های ویژه مورد بررسی قرار می گرفـت، مدل ساده ای را ارائه کردند. این مدل فرآیند تصمیم گیری درباره ی ارائه یا عدم ارائه کمک از سوی کمک کننده را به صورتی که در ذهن او ممکن است باشد و همچنین فرآیند ذهنی کمک گیرنده قبل از کمک خواهی را بررسی می کند.

 ــ مدل اسنادی کمک خواهی :

در این مدل، کمک خواهی به عنوان یک رفتار پیشرفت تلقی می شود که نیازمند جستجو و استفاده از راهبردی جهت کسب موفقیت است. در این زمینه کمک خواهی به عنوان یک راهبر حل مسأله در نظر گرفته می شود که از سوی فردی که هدف وی رسیدن به برخی اهداف است، بکار می رود.

مطابق نظر ونیر (۱۹۷۹)، تلاش جهت درک و فهم به عنوان یک (منبع عمل) درنظرگرفته می شود که رفتار کمک خواهی را تحت تأثیر قرار می دهد. این تلاش منجر می شود که دانش آموزان ازخود بپرسند « چرا در امتحان قبول یا مردود شدم؟ » در درون ساختار شناختی انگیزشی مدل ایمز، تصمـیم به کمک خواهی تابعی از مجموعه باورها و ادراکات به هم پیوسته زیر است:

۱) ادراک ناکافی بودن عملکرد در گذشته یا احتمالاً در آینده ناکافی خواهد بود.

۲) تبیین یا اسناد علّی برای کاهش عملکرد.

۳) باور به اینکه عمل کمک خواهی احتمال موقیت را افزایش خواهد داد.(ایمز، ۱۹۸۳).

در این مدل افـراد در زمـینه پیشـرفـت پردازشگران منطقی اطلاعات هستند. لازم به ذکر است این مدل ازنظریه های حرمت خود، اسنادی و خود ارزشی مشتق شده است.

ــ مدل تصمیم به کمک خواهی :

مدل تصمیم به کمک خواهی، اقتباس و بسط یافته از مدل زنجیره ای خطی خود سودمندی پیلیاوین (۱۹۷۲) بوده وهمچنین شامل برخی از جنبه های مدل شالمن، روزن و گروس(۱۹۷۶) می باشد. این مدل از فعالیت ها و نقاط تصمیم گیری تشکیل شده و دارای دو شکل کلی ومختصر است. فعالیت های گوناگون و نقاط تصمیم گیری موجود در شکل مختصر را می توان در سه مرحله کلی قرار داد. این مراحل عبارتند

از : درک مشکل، تصمیم به کمک خواهی و عملی کردن راهبردها. این مراحل کاملاً مشابه مدل دارلی لانته است.(گروس، ۱۹۸۲).

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .