عنوان :

مقاله آداب معاشرت

تعداد صفحات : ۲۲

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

     حسن معاشرت، مصاحبت نیکو و خدمت به خلق از دستورات مورد تأکید قرآن کریم و پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله و پیشوایان معصوم علیهم السلام است. هدف پژوهش، آشنایى با آداب معاشرت و سازوکارهاى آن در متون دینى با تأکید بر کلام امام مجتبى علیه السلام است.

بررسى کلام و گفتارهاى گهربار امام حسن علیه السلام با محوریت آداب معاشرت و تعلیمات ایشان در این زمینه براى دست یابى به بهترین شیوه زندگى اجتماعى حایز اهمیت است؛ چراکه امام حسن علیه السلام نمونه انسان کامل بوده و الگوگیرى از رهنمودهاى ایشان، همان الگوپذیرى از بیانات و رهنمودهاى رسول خداست و امام مجتبى علیه السلام نیز همچون رسول خدا صلى الله علیه و آله الگوى تمام نماى عطوفت و مهربانى و حسن معاشرت بوده اند. از همین روست که امام مجتبى علیه السلام، پس از پیامبر و حضرت على علیه السلام سودمندترین، خادم ترین و خوش خلق ترین افراد جامعه نسبت به توده هاى انسانى محسوب مى شود. آن حضرت از نظر مادى و معنوى فوق العاده در این راه کوشیدند و در طریق بى نیاز کردن مردم از فقر فرهنگى و اقتصادى و زنده کردن ارزش هاى والاى الهى و انسانى و رهانیدن محروم از قید و بندهاى ستم و خیانت بزرگ ترین رنج ها را به جان خریدند. بارزترین نکته در کلام زیباى ایشان در باب آداب معاشرت کرامت و جود و بخشش بسیار ایشان بود که آن امام را به صفت «کریم اهل بیت» مزین نمود.

 کلیدواژه ها: آداب، معاشرت، کلام، امام مجتبى علیه السلام، ائمّه اطهار علیهم السلام، اجتماعى، اخلاق.

فهرست مطالب

چکیده    ۴
مقدّمه    ۵
خانواده، اولین مدرسه آموزش مهارت هاى اجتماعى    ۶
نقش محیط و محافل تربیتى در تقویت معاشرت صحیح اجتماعى    ۸
نقش دوست و دوست گزینى در روابط و اخلاق اجتماعى    ۹
آداب معاشرت و حفظ حقوق همسایگى    ۱۱
داشتن روحیه نشاط اجتماعى و نقش آن در تحکیم روابط اجتماعى    ۱۲
تحیت و تشکر و نقش آن در تحکیم روابط اجتماعى    ۱۳
مشورت و روحیه جمع گرایى    ۱۴
توجه به فقرا در زندگى اجتماعى    ۱۵
بارزترین نکات اخلاق اجتماعى امام مجتبى علیه السلام    ۱۷
نتیجه گیرى    ۲۱
منابع    ۲۲

منابع:

۱ ـ سلیمان کامل، حسن بن على الدراسه و التحلیل، ص ۲۶٫

۲ ـ محمدباقر مجلسى، بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۱۹۰٫

۳ ـ احمدبن عبداللّه طبرى، دلائل الامامه، ص ۵۶٫

۴ ـ حسن بن على، تفسیر الامام العسکرى، ص ۳۳۱٫

۵ ـ محمدبن یعقوب کلینى، اصول کافى، تحقیق محمدجواد الفتیه، ج ۱، ص ۳۳۱٫

مقدّمه

حسن معاشرت، مصاحبت نیکو و رفتار پسندیده از دستورات مورد تأکید قرآن کریم، پیامبر اکرم صلى الله علیه و آلهو پیشوایان معصوم علیهم السلاممى باشد. بررسى آداب و احکام معاشرت در کلام هریک از ائمّه اطهار علیهم السلامراه گشاى مسیر سعادت انسان هاى مؤمن است؛ به ویژه آنکه جنبه هاى آداب معاشرت در سخنان امام مجتبى علیه السلام به عنوان دومین امام شیعیان کمتر مورد توجه قرار گرفته و بحث و بررسى پیرامون آن مى تواند براى هر سالکى مثمرثمر واقع شود. امام حسن علیه السلام «سرور جوانان اهل بهشت» و نیز «کریم اهل بیت» نامیده شد و همین رفتار کریمانه و ادب برخورد و بزرگ منشى و رعایت آداب معاشرت این امام زبانزد عام و خاص بوده است. با توجه به اینکه مطالعات و تحقیقات گسترده اى پیرامون زندگى امام حسن علیه السلام انجام گرفته، اما طبق شواهد و قرائن، تاکنون تحقیقى جامع و روش مند پیرامون تحلیل مجموعه سخنان ایشان با تکیه بر جنبه هاى آداب معاشرت در طول حیات ایشان، صورت نگرفته است، به ویژه آنکه عمده تألیفات و تحقیقات پیرامون آن حضرت تنها حول محور صلح ایشان و آثار آن انجام گرفته است. از این رو، تحقیق حاضر درصدد است با تکیه بر منابع تاریخى معتبر در سخنان قطعى و مسلم آن حضرت، مهم ترین آموزه ها پیرامون آداب معاشرت در کلام آن امام همام را مورد بررسى و مطالعه قرار دهد. مهم ترین سؤالات اصلى و فرعى این پژوهش عبارتند از:

۱٫ لزوم بررسى کلام امام حسن مجتبى علیه السلام با محوریت آداب معاشرت چیست؟
۲٫ گفتار آن حضرت بیشتر به چه جنبه هایى از آداب معاشرت تأکید دارد؟
۳٫ بارزترین نکته در کلام امام پیرامون آداب معاشرت چیست؟
۴٫ چگونه شیعه رهرو مى تواند از کلام ایشان بهره بردارى هاى مهم رفتارى را بنماید؟

 خانواده، اولین مدرسه آموزش مهارت هاى اجتماعى

دختر گرامى پیامبر صلى الله علیه و آله بیشترین نقش را در تربیت فرزندان خویش بر عهده داشت. او پیوسته حوادث و رشادت هاى پدر و همسر خویش را براى امام حسن علیه السلام و دیگر فرزندانش جلوه مى داد؛ زیرا در آینده اى نه چندان دور آنها باید قافله سالار حق و حقیقت باشند و همانند جد بزرگوار و پدر خویش راهبرى انسان ها را عهده دار گردند.

در تاریخ ذکر شده است که فاطمه علیهاالسلامبا فرزندانش بسیار بازى مى کرد و آنان را به نشاط مى آورد و همراه با بازى براى آنها اشعارى را زمزمه مى کرد و از جاذبه شعر در تربیت آنها استفاده مى برد و در حین بازى، با ذکر نکاتى به آنها ادب و حسن معاشرت را مى آموخت. او پسرش حسن را شبیه پیامبر مى خواند: «ان ابنى شبهُ النبى.» ۱

 روزى رسول گرامى صلى الله علیه و آله درباره مسابقه خطاطى به حسنین علیهماالسلامسفارش فرمود: هر کس خط او زیباتر است قدرت او نیز بیشتر است. حسنین علیهماالسلامهر کدام خط زیبایى نوشتند، اما رسول خدا صلى الله علیه و آله قضاوت نکرد و آن دو را به مادرشان فاطمه علیهاالسلامهدایت فرمود تا نگرانى قضاوت با عاطفه مادرى جبران شود. حضرت زهرا علیهاالسلام دید که هر دو خط زیباست و هر دو در این مسابقه برنده هستند و از آن رو که کار قضاوت را مشکل دید، تدبیرى اندیشید تا قضاوت نهایى را به تلاش دیگرى از آن دو ارتباط دهد. بنابراین، فرمود: اى نور دیدگانم! من دانه هاى این گردنبند را با پاره کردن رشته آن، بر سر شما مى ریزم و میان شما دانه هاى گردنبند را پخش مى کنم، هر کدام از شما دانه هاى بیشترى جمع کند خط او بهتر و در نتیجه، قدرت او بیشتر است. دانه هاى گردنبند هفت عدد بودند. هر کدام سه عدد را پیدا کردند و دانه هفتمى از وسط به دو نیمى شده بود که هر کدام نیمى را یافتند. ۲

فاطمه زهرا علیهاالسلام با مشارکت در بازى کودکان، گذشته از تقویت خودباورى و عزت نفس در آنها، ارتباط قلبى وعاطفى آنان راقوى تر و محکم تر مى نمود.

آرى، او دانه هاى مروارید و زیورآلات خود را فداى تربیت فرزندان کرد، چه بسا مادرانى که تربیت فرزند را فداى زیورآلات و دنیا و مادیات آن مى کنند؛ مادرانى که بیشتر از اینکه به نقش مهم خود در خانواده توجه داشته باشند، تمام انرژى خود را در بیرون از منزل صرف کار و تلاش مى کنند و در روابط خانوادگى همواره موجودى خسته، غمگین و بدخلق هستند. این را بدانیم که دین اسلام از مادر، کار بیرون منزل و تحمل دشوارى و سختى ناشى از آن را نخواسته؛ بعکس، این مشقت ها را براى مرد حتى مقدس شمرده است و از آن طرف، به مشقت و رنج و تحمل زن در منزل ارزش قایل شده و شایسته تقدیر و تحسین برشمرده است. بنابراین، آنچه دستور خداوند است این است که مادر، تربیت کننده است و نقش مهمى در هدایت و رشد فرزندان در خانواده به عهده دارد.

مشاهده مى کنیم که امام دوم شیعیان دست پرورده مادرى بود که تنها دوره کودکى اش را با او سپرى نموده بود. تمام بزرگوارى ها و ادب برخورد امام حسن مجتبى علیه السلام حاصل مادرى کردن حضرت زهرا علیهاالسلام بوده که تمام الفباى زندگى اجتماعى را در همان دوران محدود، به فرزندش آموخت. کودک رفتار مادر را مى بیند و آن گاه مى آموزد. امام حسن علیه السلامبارها شاهد عبادت مادر خود و تضرع او با پروردگار بوده است. در روایات آمده است: فاطمه علیهاالسلامهنگامى که از کارهاى خانه فراغت مى یافت، به عبادت، نماز، دعا براى دیگران و تضرع و زارى به درگاه خداوند مى پرداخت. او آن قدر بر پاهایش به عبادت مى ایستاد که پاهایش تاول مى زد و فرزندان خردسالش شاهدى بر اعمال مادر خویش بودند که در هنگام دعا، هیچ کس را از دعاى خود بى نصیب نمى کرد، الا خودش را. امام حسن علیه السلامدر مورد عبادت مادرش مى فرمود: مادرم را مى دیدم که شب هاى جمعه راست قامتانه در محراب عبادتش ایستاده و تا طلوع صبح به رکوع و سجود به سر مى برد و براى برطرف شدن گرفتارى ها و برآورده شدن خواسته هایشان بسیار دعا مى کرد و لکن براى خویش سخنى نمى گفت و دعایى نمى کرد. عرض کردم: مادرم، چرا براى خود همانند دیگران دعا نمى کنى؟ جواب داد، فرزندم: «الجار ثم الدار»؛ اول همسایه را مقدم بدار و سپس خود و اهل خانه را. ۳

بدین ترتیب، فاطمه علیهاالسلام عبادت و تهجد، نوع دوستى، احترام به همسایگان و ترجیح دیگران بر خود را به فرزندان خود مى آموخت.

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .